kurs rysunku technicznego.pdf

Wstęp.

Każdy, kto miał kiedykolwiek styczność z techniką, wie jak wielką rolę odgrywa w niej

rysunek. Za jego pomocą przenosi się na papier pomysły nowych urządzeń, aparatów i

mechanizmów, utrwala kształty i wymiary istniejących maszyn i ich części itd. Można śmiało

stwierdzić, że technika nie mogłaby się rozwijać, gdyby ludzkość nie znała rysunku.

Jeżeli dwóch techników prowadzi rozmowę na tematy techniczne, to można być prawie

pewnym, że prędzej czy później któryś z nich wyjmie ołówek i zacznie rysować. I słusznie,

bo rysunek jest językiem techników. Dzięki niemu znacznie prędzej dojdą do porozumienia

niż przy użyciu słów.

Rysunek jest przede wszystkim środkiem porozumiewawczym między konstruktorem i

wykonawcą. Aby jednak mógł być łatwo i jednoznacznie zrozumiały, musi być jasny i prosty,

a ponadto zawierać wszystkie informacje potrzebne jego użytkownikom; dlatego też technicy

posługują się specjalnym rodzajem rysunku, zwanym rysunkiem technicznym,

wykonywanym według ustalonych zasad i przepisów.

Jasność i czytelność rysunku technicznego uzyskuje się przez prawidłowe (wg pewnych

zasad) rozmieszczenie poszczególnych części rysunku na arkuszu, prostotę zaś — wobec

bardzo nieraz skomplikowanych kształtów rysowanego przedmiotu — osiąga się głównie

przez stosowanie umownych znaków i linii, zastępujących trudne do narysowania fragmenty

budowy przedmiotu, np. gwinty czy zęby kół zębatych.

Oczywiście znaki umowne i skróty literowo-cyfrowe, które często zastępują długie napisy na

rysunkach, muszą być jednakowo rozumiane i przez konstruktora i przez wykonawcę; w

przeciwnym bowiem razie, zamiast ułatwiać pracę, prowadziłyby do nieporozumień i

wadliwego wykonywania przedmiotów wytwarzanych wg rysunków, co z kolei

spowodowałoby straty dla wytwórni. W celu uniknięcia ewentualnych nieporozumień w

ramach działalności jednego zakładu produkcyjnego wystarczyłoby, żeby każdy zakład

posługiwał się własnymi skrótami, znakami itp., zrozumiałymi dla wszystkich jego

pracowników technicznych. Takie rozwiązanie sprawy upraszczania rysunków byłoby jednak

nie wystarczające do porozumiewania się za pomocą rysunków z innymi wytwórcami lub

odbiorcami, ponieważ rysunki wykonane w jednym zakładzie byłyby niezrozumiałe dla

innych. Konieczne jest więc, żeby wszystkie biura konstrukcyjne, zakłady produkcyjne itd.

stosowały na rysunkach jednakowe uproszczenia, znaki umowne i skróty. Zagadnienie

ujednolicenia zasad i przepisów dotyczących rysunku technicznego zostało rozwiązane przez

Polski Komitet Normalizacji i Miar (PKNiM) w postaci kilku zbiorów norm, zawierających

szczegółowe przepisy dotyczące wykonywania rysunków maszynowych, elektrycznych,

architektoniczno-budowlanych itd., przy czym wiele z tych przepisów jest już

znormalizowanych w skali międzynarodowej. Nowe Polskie Normy rysunku technicznego są

oparte na zbiorze norm: „Jednolity System Dokumentacji Konstrukcyjnej", opracowywanych

w ramach działalności Stałej Komisji Normalizacyjnej RWPG.

2. Rodzaje rysunków technicznych

Istnieje wiele odmian rysunku technicznego. W budowie maszyn najczęściej spotyka się

rodzaje rysunków omówione niżej. Ze względu na sposób wykonywania rysunki techniczne

dzieli się na dwie grupy:

1) rysunki szkicowe, wykonywane odręcznie,

2) rysunki techniczne (właściwe), wykonywane przy użyciu przyborów kreślarskich.

Ze względu na przeznaczenie rysunku rozróżnia się:

1) rysunki poglądowe, odtwarzające w sposób obrazowy

tylko najistotniejsze cechy przedmiotu,

2) rysunki schematyczne, czyli bardzo uproszczone, przedstawiające tylko samą zasadę

działania lub budowy maszyny albo urządzenia,

3) rysunki konstrukcyjne, odtwarzające dokładnie kształt i wymiary przedmiotu.

Rysunki konstrukcyjne dzielą się z kolei na dwa zasadnicze rodzaje:

a) rysunki złożeniowe, przedstawiające całość mechanizmu, aparatu, maszyny czy innego

urządzenia albo jeden ze składowych zespołów w stanie zmontowanym; rysunki złożeniowe,

na których są podane wymiary, tolerancje itd. wszystkich części składowych, a więc rysunki,

które są równocześnie złożeniowymi i wykonawczymi, nazywają się rysunkami

zestawieniowymi,

b) rysunki wykonawcze poszczególnych części, zawierające wszystkie dane potrzebne do

wykonania narysowanego przedmiotu.

Posiadanie umiejętności nie tylko czytania, lecz także wykonywania różnego rodzaju

rysunków technicznych jest konieczne dla każdego pracownika technicznego.

PODSTAWOWE INFORMACJE

I. Przybory do rysowania

Przed przystąpieniem do nauki rysunku technicznego należy zaznajomić się z przyborami do

rysowania i sposobami ich używania. Do najpotrzebniejszych przyborów rysunkowych

należą: rysownica, przykładnica, przymiary trójkątne stałe (ekierki), komplet cyrkli, przymiar

liniowy (linijka) z podziałką milimetrową, kątomierz i krzywiki.

Rysunki wykonuje się na papierze przypiętym pinezkami lub przyklejonym lepką taśmą do

rysownicy (rys. 1), zrobionej z suchego, miękkiego drewna, najczęściej z lipy, klonu lub

topoli.

Powierzchnia rysownicy powinna być dokładnie płaska i gładka, bez sęków i szczelin. Pod

spodem rysownicy są zwykłe przymocowane dwie poprzeczne listwy ukośne, nadające jej

położenie nieco pochylone ku rysownikowi, co ułatwia rysowanie. Lewy bok rysownicy

(zakreskowany na rys. 1) powinien być dokładnie prosty i dobrze wygładzony, ponieważ

wzdłuż tego boku przesuwa się przykładnicę przy wykreślaniu linii poziomych równoległych.

W biurach projektowych i konstrukcyjnych używane są pionowe stoły kreślarskie ze

specjalnymi aparatami kreślarskimi, które bardzo ułatwiają rysowanie.

Rysownice produkowane są w kilku wielkościach dostosowanych do znormalizowanych

formatów papieru rysunkowego (o czym będę pisał dalej).

Przykładnica (rys. 2) służy do rysowania linii poziomych równoległych i do prowadzenia

ekierek przy rysowaniu linii pionowych i pochyłych. Jest to długa listwa z twardego drewna,

z poprzecznym ramieniem, które służy do prowadzenia przykładnicy przy przesuwaniu jej

wzdłuż lewego boku rysownicy. Dobra przykładnica powinna mieć prostą i gładką krawędź

górną C (Rys.2).

Ekierki (rys. 2 i 3) służą do wykonywania małych rysunków bez użycia przykładnicy oraz do

wykreślania linii pionowych i pochyłych — pod kątami 30°, 45° i 60° — przy użyciu

przykładnicy. Do wykonywania rysunków technicznych używa się dwóch rodzajów ekierek

— jednej równoramiennej z dwoma kątami po 45° i trzecim 90° (rys. 2), a drugiej

nierównoramiennej o kątach 30°, 60° i 90° (rys. 3). Ekierki produkuje się z twardego drewna

lub z tworzyw sztucznych (najczęściej przezroczystych). Dobre ekierki mają gładkie, równe

krawędzie i dokładnie wykonane kąty.

Na rys. 3 pokazano sposób

sprawdzania kątów 90° w

ekierkach. Ponieważ linie

narysowane wzdłuż dłuższej

przyprostokątnej ekierki nie

pokrywają się (a powinny),

lecz rozchodzą ku górze,

ekierka na rys. 3 jest źle

wykonana, gdyż kąt A jest

mniejszy od 90°.

Do niezbędnych przyborów

kreślarskich zalicza się cyrkiel

do kreślenia kół, z

wymiennymi końcówkami

(rys. 4), oraz grafion (rys. 5b).

Cyrkiel na rys. 4 ma założoną

końcówkę (wkładkę) z

grafitem A, która służy do

rysowania kół i łuków ołówkiem. Na rysunku pokazano właściwy sposób ostrzenia grafitu:

ścięcie pod kątem od zewnątrz, wierzchołek grafitu na jednej wysokości z ostrzem igły.

wykreślania kół tuszem służy końcówka B z grafionem do kół, którą wkłada się w uchwyt U

cyrkla na miejsce końcówki A. Przedłużacz D służy do wykreślania kół o większych

promieniach. Wkłada się go w uchwyt cyrkla na miejsce końcówki, a tę z kolei osadza się w

uchwycie na drugim końcu przedłużacza, wydłużając w ten sposób ramię R cyrkla. Po

założeniu w uchwyt U cyrkla końcówki C z ostrzem, można za pomocą cyrkla odmierzać

dokładnie odcinki i przenosić wymiary z linijki z podziałką na rysunek lub z jednej części

rysunku na drugą. W większych kompletach cyrkli służą do tego celu specjalne cyrkle o

dwóch ostrzach. Większe komplety zawierają również cyrkle do wykreślania bardzo małych

kółek, tzw. zerowniki (rys. 5a) i inne przybory.

Grafion (rys. 5b) służy do kreślenia tuszem linii prostych i łagodnie zakrzywionych. Na rys. 6

pokazano wadliwy i prawidłowy sposób ustawienia grafionu podczas kreślenia. Grafion

powinien być trochę pochylony u góry w kierunku kreślenia i ostrze grafionu nie powinno

dotykać linijki lub ekierki, gdyż wtedy tusz może zalewać rysunek.

Dokładność działania cyrkli i grafionów zależy od stanu,

w jakim się je utrzymuje, i dlatego po skończeniu pracy

należy ostrza końcówek do tuszu i grafionów oczyścić z

resztek tuszu, najlepiej zwilżoną szmatką, i wytrzeć do

sucha. Poza tym końcówki do tuszu i grafiony powinny

być co pewien czas ostrzone, ponieważ tępe ostrza dają

linie niejednakowej grubości.

Linijka (przymiar liniowy) z podzia

wymiarów przedmiotu rysowanego.

Linijki produkuje się z twardego drewna i z tworzyw sztucznych. Wymiary ich są ujęte w

normie BN-75/0127-02. Do odmierzania wymiarów przedmiotów rysowanych w zmniejsze-

niu używa się linijek z podziałkami redukcyjnymi. Linijki te, o przekroju trójkątnym (rys. 8),

mają sześć różnych po-działek, które ułatwiają rysowanie, umożliwiając odmierzanie bez

żadnych obliczeń wymiarów przedmiotów w zmniejszeniu. Do rysowania części

maszynowych używa się najczęściej linijek, które mają podziałki: 1 :1; 1 : 2; 1 : 2,5; 1 : 5; 1 :

20 i 1 : 50.

Kątomierze (rys. 9) służą do mierzenia i odmierzania kątów na rysunkach, jednakże — ze

względu na ich małą dokładność — stosuje się je głównie przy wykonywaniu rysunków mniej

dokładnych. Kątomierze wykonuje się zwykle z blachy lub z tworzyw sztucznych.

Krzywiki (rys. 10) są używane do rysowania linii krzywych nie będących łukami okr

Przy wykreślaniu takich krzywych wyznacza się

przechodzić, po czym przykłada się

go odcinek jego krawędzi o odpowiedniej krzywi

tuszem.

łką milimetrową (rys. 7) służy do odmierzania na rysunku

ęgów.

kilka punktów, przez które krzywa ma

do tych punktów krzywik, dobierając przez przesuwanie

źnie, i wykreśla się krzywą ołówkiem lub

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: