Cycek ver2.pdf
(
123 KB
)
Pobierz
© Copyright by $taś
Gruczoł sutkowy u kobiet
G
RUCZOŁ SUTKOWY U KOBIET
Podstawy
Zapalenia i zmiany wsteczne
Ostre ropne zapalenie sutka
Okołoprzewodowe zapalenie sutka
Zapalenie plazmatycznokomórkowe sutka
Rozstrzenia przewodów wyprowadzających sutka
Ziarniniakowe zapalenie zrazików sutka
Gruźlica sutka
Sarkoidoza sutka
Zapalenie silikonowe sutka
Martwica tkanki tłuszczowej
Zmiany włókniste i torbiele
Zmiany włóknisto torbielowate sutka
Zmiany proliferacyjne
Gruczolistość włókniejąca (szkliwiejąca)
Gwiaździsta blizna
Rozrost nabłonka
Nowotwory nabłonkowe
Rak sutka
Rak nieinwazyjny
Rak inwazyjny (naciekający)
Rak Pageta; choroba Pageta brodawki sutkowej
Brodawczak śródprzewodzący
Brodawczakowatość kwitnąca brodawki sutka
Nowotwory nienabłonkowe
Mięsaki (Sarcomata)
Chłoniak złośliwy nieziarniczy
Nowotwory nienabłonkowe łagodne
Nowotwory mezynchymalno-nabłonkowe
Włókniako-gruczolak (Fibroadenoma)
Guz liściasty (Tumour phylloides)
Przerzuty nowotworowe do sutka
G
RUCZOŁ SUTKOWY MĘŻCZYZN
Rak sutka męskiego
Ginekomastia
P o d s t a w y
·
Sutek (mamma) czyli gruczoł mlekowy (glandula lactifera) lub sutkowy (glandula mammaria) zwany
potocznie piersią to zmodyfikowany gruczoł potowy pokryty skórą i tkanką podskórną
·
Gruczoł sutkowy zbudowany jest z 15-25 płatów
à
każdy płat jest zaopatrzony w jeden przewód
mlekonośny (wyprowadzający), który przed swym ujściem na brodawce sutkowej rozszerza się w zatokę
mleczną (sinus lactiferus). Zatoki te kończą się u podstawy brodawki zwężeniem.
o
Przewód wyprowadzający dzieli się na przewody segmentalne, subsegmentalne, a te na małe
przewodu zewnątrz- i wewnątrzzrazikowe
§
od przewodów wewnątrzzrazikowych odchodzą lite, nieczynne zawiązki pęcherzyków
wydzielniczych otoczone komórkami mioepitelialnymi.
§
Końcowy przewodzik śród- i zewnątrzzrazikowy wraz z należącymi do niego zawiązkami
pęcherzyków wydzielniczych zwany jest końcową jednostką przewodowo-zrazikową (TDLU)
§
TDLU to podstawowa jednostka morfologiczno-czynnościowa sutka
·
Większość zmian patologicznych, w tym większość raków, bierze początek właśnie
z TDLU
·
Większość zmian patologicznych sutka to zmiany niezłośliwe
·
Rak sutka to najczęstszy nowotwór złośliwy u kobiet
·
Najwięcej kobiet zgłasza się z powodu:
o
40%
à
zmiany włóknisto-torbielowate sutka (laesiones fibrowo-cysticae mammae),
o
7%
à
włókniako-gruczolak (fibroadenoma),
o
10%
à
rak sutka
Z a p a l e n i a i z m i a n y w s t e c z n e
Ostre ropne zapalenie sutka
·
Mastitis acuta, mastitis purulenta, mastitis puerperalis
·
To ostre ropne zapalenie sutka, które występuje przede wszystkim we wczesnym okresie laktacji
·
Bakterie typu S. aureus lub Streptococcus przenoszone są przez noworodka, którego jama nosowo-
gardłowa została zakażona po urodzeniu, wnikają zwykle przez szczelinowate pęknięcia brodawki
·
Po okresie karmienia ostre zapalenie sutka występuje rzadko
V2
- 1 -
© Copyright by $taś
Okołoprzewodowe zapalenie sutka
·
Mastitis periductalis
·
Nie ma związku z laktacją
·
Jest znane również jako
nawracający ropień okołobrodawkowy
(abscessus subareolaris recurrens) lub
metaplazja płaskonabłonkowa przewodów mlecznych
·
Występuje u większości kobiet palących papierosy
·
Nabłonek wielowarstwowy płaski rogowaciejący zbyt głęboko tapetuje zatoki, do których uchodzą
przewody wyprowadzające brodawki
à
prowadzi to do rozstrzenia
à
następnie pęknięcia ściany
przewodów
à
przewlekłe i ziarniniakowe zapalenie w tkankach otaczających
Zapalenie plazmatycznokomórkowe sutka
·
Mastitis plasmocallularis
·
To przewlekłe zapalenie które pojawia się po laktacji (zwykle długi okres po)
·
Widoczna jest hiperplazja nabłonka przewodów oraz obfity naciek z komórek plazmatycznych dookoła
przewodów i zrazików
·
Klinika
o
We wczesnej fazie występuje ból, zaczerwienienie, obrzęk oraz wyciek z brodawki sutka
o
Po ustąpieniu objawów ostrego zapalenia pozostaje guzowate zgrubienie, utrzymuje się wyciek z
brodawki i może dojść do wciągnięcia brodawki
o
Zwykle towarzyszącym objawem są powiększone węzły pachowe
Rozstrzenia przewodów wyprowadzających sutka
·
Ductectasiae mammae
·
Przypuszczalnie związane z zanikiem i inwolucją struktur wydzielniczo-przewodowych sutka, co prowadzi do
zastoju wydzieliny i przenikania lipidów przez ścianę przewodów
à
to wywołuje okołoprzewodowy odczyn
zapalny
·
W odróżnieniu od fibrosis periductalis, nie stwierdzono tutaj związku rozstrzeni przewodów z paleniem
papierosów
·
Wewnątrz rozszerzonych przewodów widać m.in. komórki piankowate (histiocyty, makrofagi), zwane też
komórkami siary (callulae colostri)
, oraz złuszczone komórki nabłonkowe
o
Niektóre histiocyty zawierają
ceroid (ochrocyty)
posiadający właściwości autofluorescentycjne
o
W niektórych przypadkach może powstać ziarniniak cholesterolowy (granuloma cholesterolicum)
·
Następstwem zmian zapalnych wokół przewodów jest włóknienie okołoprzewodowe (fibrosis periductalis)
oraz hyperelastosis lub zwężenie albo całkowite zamknięcie światła przewodów przez ziarninę (mastitis
obliterans)
·
Klinika:
o
Wczesny objaw to powtarzający się wyciek z brodawki sutka, żółtawy lub brązowy
o
Rzadko zaczerwienienie i ból
o
Później nieregularne o nieostrych granicach guzowate czasem bolesne zgrubienie pod brodawką
Ziarniniakowe zapalenie zrazików sutka
·
Mastitis lobularis granulomatosa
·
Występuje u kobiet które rodziły
·
Nieznana etiologia
·
Częściej u kobiet stosujących doustne środki antykoncepcyjne
·
Ziarniniaki zbudowane są z komórek nabłonkowatych, komórek olbrzymich wielojądrowych, limfocytów i
komórek plazmatycznych
Gruźlica sutka
·
W wyniku krwiopochodnego rozsiewu
·
Jako odosobniony guz w sutku, o nieregularnym obrysie z obecnością martwicy serowatej, jamistym
rozpadem, obecnością przetok i włóknieniem
Sarkoidoza sutka
·
Może wystąpić w przebiegu uogólnionej sarkoidozy (zwykle rozpoznana wcześniej niż zauważono zmiany w
sutku)
·
W sutku twardy guz o nieregularnym obrysie, czasami wraz z powiększonymi węzłami chłonnymi
pachowymi
V2
- 2 -
© Copyright by $taś
Zapalenie silikonowe sutka
·
Mastitis siliconica
·
Silikon przesiąka do otaczających tkanek zarówno z torebki jak i z wnętrza protezy
à
w odpowiedzi tworzy
się torebka włóknista otaczająca protezę, co może prowadzić do deformacji piersi i jej stwardnienia
·
Silikon wywołuje przewlekły proces zapalny typu ziarniniaka resorpcyjnego z włóknieniem (ziarniniak
silikonowy sutka – granuloma siliconicum mammae
Martwica tkanki tłuszczowej
·
Necrosis telae adiposae mammae; steatonecrosis; lipogranuloma
·
Zmiana ta jest ograniczonym ogniskiem martwicy tkanki tłuszczowej sutka z obecnością przewlekłego
odczynu zapalnego wokół
·
Najczęstszymi przyczynami są radioterapia i zabiegi chirurgiczne, ale też np. w wyniku urazu
·
Stwierdza się mały, bezbolesny, twardy, dość dobrze odgraniczony guz, skóra nad guzem może być
zaciągnięta i pogrubiała
·
Początkowo widoczne jest ognisko krwotoczne i martwica rozpływna tkanki tłuszczowej W części centralnej
może powstać jama zawierająca gęsty płyn i zmienione martwiczo fragmenty tkanki tłuszczowej.
Ostatecznie pozostaje guzek o nieregularnym obrysie
Z m i a n y w
ł
łó k n i s t e i t o r b i e l e
Zmiany włóknisto torbielowate sutka
·
Pojawiają się zwykle u kobiet od 20 rż do okresu menopauzy
·
To najczęściej występująca zmiana w sutku, zwykle obustronna, mikroskopowo stwierdzana u ponad
połowy kobiet
·
W etiopatogenezie kluczową rolę odgrywają wpływu hormonalne, w szczególności bezwzględny lub
względny (w stosunku do progesteronu) nadmiar estrogenów oraz zmieniony metabolizm sutka
·
Występujące tu zmiany mikroskopowe nie są związane ze zwiększonym ryzykiem raka sutka
o
Większe ryzyko przy współistnieniu zmian proliferacyjnych
·
Morfologia
o
Makroskopowo w tkance sutka widoczne różnej wielkości torbiele wśród białawo-szarawej tkanki
włóknistej
o
W obrazie mikroskopowym główne zmiany morfologiczne to:
§
torbiele (cystis),
§
metaplazja apokrynowa,
§
włóknienie,
§
gruczolistość prosta (adenosis simplex)
§
zwapnienia
·
Klinika
o
Nieostro odgraniczone ogniska o wzmożonej spoistości
o
Często obustronne i wieloogniskowe
o
Rozpoznanie celowaną biopsją gruboigłową lub badaniem histologicznym wyciętej zmiany
Z m i a n y p r o l i f e r a c y j n e
Gruczolistość włókniejąca (szkliwiejąca)
·
Adenosis sclerosans
·
To łagodna zmiana która wywodzi się z TDLU
·
Charakteryzuje się zwiększoną liczbą nieregularnych, wydłużonych elementów gruczołowych wraz z
towarzyszącym rozrostem podścieliska i ma budowę lobulocentryczną
·
Zwykle u kobiet przed menopauzą
·
Jeżeli wstępuje przewaga utkania gruczołowego w zmianie to ma ona postać dobrze odgraniczonego
guzka, jeżeli przewaga tkanki szklisto-włóknistej to nieostro odgraniczona włóknista zmiana
V2
- 3 -
© Copyright by $taś
·
W najbardziej obfitej w komórki postaci zwanej adenomatosis florida występuje proliferacja przewodzików
oraz pęcherzyków gruczołowych
·
Niewielki wzrost ryzyka raka
Gwiaździsta blizna
·
Cicatrix radiata
·
Większość tych zmian jest wielkości mikroskopowej, nie są wykrywane badaniem palpacyjnym lub
mammograficznym
·
Przypomina nieco małe ognisko naciekającego raka
·
Mikroskopowo gwiaździsta blizna jest zmianą złożoną. W jej skład mogą wchodzić rozrosty nabłonka,
gruczolistość, włóknienie i torbiele. W części centralnej występuje szkliwienie i elastora (ang. Complex
sclerosing lesion)
Rozrost nabłonka
·
Hiperplasia epithelialis, epithelioplasia; epitheliosis
·
Rozrost może dotyczyć przewodów lub zrazików
·
O rozroście mówimy, gdy w wyniku nadmiernej proliferacji lub zahamowania apoptozy komórek
wyścielających wymienione struktury liczba warstw nabłonka jest zwiększona (normalnie jedna warstwa
kom nabłonkowych i jedna niekompletna – kom mioepitelialnych)
·
Morfologia
o
To zmiana mikroskopowa występująca w TDLU
à
makroskopowo ani klinicznie nie stwierdza się
zmian
o
Rozrost przewodowy zwykły
§
Np. fizjologicznie w ciąży
o
Rozrost przewodowy atypowy
o
Rozrost zrazikowy atypowy
N o w o t w o r y n a b
ł
ło n k o w e
Rak sutka
·
Wywodzi się w większości przypadków z nabłonka końcowej jednostki przewodowo-zrazikowej (TDLU)
·
To najczęstszy nowowór złośliwy u kobiet
·
Etiologia i patogeneza
o
W patogenezie raka sutka odgrywają rolę czynniki
§
genetyczne,
·
podatność na wystąpienie raka sutka jest zwiększona u kobiet, które są
nosicielkami mutacji w niektórych genach
à
najczęściej dotyczy to mutacji BRCA1
i BRCA2
à
odpowiadają one za 3-8% raków sutka (ale 40% uwarunkowanych
rodzinnie)
o
BRCA1 i BRCA zwiększają również ryzyko raka jajnika (BRCA1 bardziej)
o
Też geny
§
CHEK2
§
TP53 (zespół Li Freumeni)
§
ATM
§
PTEN (zespół Cowdena)
§
LKBI (zespół Peutz-Jeghersa)
§
hormonalne
·
Bral równowagi hormonalnej z wyraźnym nadmiarem estrogenów jest jednym z
najważniejszych czynników w patogenezie raka sutka
§
Środowiskowe
·
Proces transformacji nowotworowej
o
Nabłonek prawidłowy
à
hiperplazja (niewrażliwość na apoptozę i czynniki hamujące wzrost,
samowystarczalność w pobudzeniu się do wzrostu
à
atypowa hiperplazja
à
carcinoma in situ
à
rak inwazyjny
V2
- 4 -
© Copyright by $taś
·
Rak sutka częściej występuje w piersi lewej niż prawej, głównie w obrębie górnego zewnętrznego
kwadrantu
·
Uważa się że wszystkie raki sutka (z wyjątkiem raka Pageta i niektórych rzadko występujących typów raka
przewodowego) wywodzą się z TDLU
§
Czyli nazwa rak przewodowy czy zrazikowy jest czysto opisowa i nie niesie ze sobą
znaczenia patogenetycznego
·
Czynniki ryzyka
o
Płeć
§
Głównie kobiety
o
Wiek
§
Głównie starsze kobiety >50rż
o
Predyspozycje genetyczne
o
Geografia
o
Rak drugiej piersi i rak trzonu macicy
à
zwiększają ryzyko
o
Choroby proliferacyjne sutka
§
Głównie hyperplasia atypia
o
Okres od pierwszej do ostatniej miesiączki
§
Większe ryzyko gdy wcześnie pierwsza miesiączka (menarche) i późno menopauza
o
Porody
§
Większe ryzyko u kobiet które nie rodziły
§
Większe u kobiet które pierwsze dziecko urodziły w późnym wieku (>30rż)
o
Otyłość
o
Doustne środki antykoncepcyjne i hormonalna terapia zastępcza
à
zwiększają ryzyko
o
Karmienie piersią
à
im dłużej tym mniejsze ryzyko
o
Ćwiczenia fizyczna
§
Gdy aktywność fizyczna tym mniejsze ryzyko
o
Wpływy czynników oddziałujących in utero
o
Dieta, używki i czynniki środowiskowe
§
Większe ryzyko przy diecie wysokotłuszczowej i wysokobiałkowej
§
Pestycydy i mykotoksyny
§
Nadmierne picie alkoholu zwiększa ryzyko
o
Promieniowanie jonizujące
à
wzrost ryzyka
o
Rasa
§
Większe ryzyko u kobiet rasy białej
§
Ale poniżej 40 rż sytuacja jest odwrotna
·
Typy histopatologiczne
o
Carcinoma non invasivum (15-30%)
§
Intraductale – 80%
§
Labulare in situ – 20%
o
Carcinoma invasivum (70-85%)
§
Ductale (NOS) – 75-80%
à
inaczej rak przewodowy bez szczególnych cech
mikroskopowych
§
Lobulare – 10%
§
Tubulare et cribiforme (6%)
§
Mucinosum (gelatinosum) -2%
§
Medullare – 2 %
§
Papillare, apocrinale, neuroendocrinale, clarocellulare, secretans
·
Tzw rak zapalny (carcinoma inflammatorium) jest określeniem klinicznym takiego raka, w którym skóra nad
guzem jest zaczerwieniona (rumień) i pogrubiała, okolica guz nadmiernie ocieplona i bolesna, co
przypomina stan zapalny
Rak nieinwazyjny
·
Czyli carcinoma non invasum; carcinoma in situ
·
W raku nieinwazyjnym komórki nowotworowe rosną w nabłonku przewodów sutka (neoplazja
śródprzewodowa) lub wypełniają pęcherzyki gruczołowe I przewodziki końcowe zrazików (neoplazja
śródnabłonkowa zrazikowa), ale nie naciekają podścieliska
·
Rak śródprzewodowy (ductal carcinoma in situ – DCIS)
o
To często zmiana wieloogniskowa
o
Zwykle w jednym sutku występuje
V2
- 5 -
Plik z chomika:
g656
Inne pliki z tego folderu:
Nerki ver1.pdf
(2080 KB)
Choroby naczyń ver1.pdf
(641 KB)
Choroby serca ver1.pdf
(210 KB)
Choroby autoimmunologiczne ver1.pdf
(126 KB)
Choroby dziecięce ver1.pdf
(127 KB)
Inne foldery tego chomika:
Prywatne
Więcej niż LEK '19
Zgłoś jeśli
naruszono regulamin