projekt.pdf

Oddział Wczesnej Interwencji Behawioralnej dla Dzieci z Autyzmem w Toruniu

Oddział Wczesnej Interwencji Behawioralnej

dla Dzieci z Autyzmem

(projekt)

I. Cele i zadania Oddziału

1. Nadrzędnym celem Oddziału jest umożliwienie dzieciom z autyzmem, zgodnie z Art. 1

pkt 4, 5, 5a Ustawy o Systemie Oświaty z dn. 7 IX 1991r. z późniejszymi zmianami,

realizowania zindywidualizowanego procesu kształcenia oraz dostosowanie treści, metod

i organizacji nauczania do ich możliwości psychofizycznych.

2. Do głównych zadań oddziału należy:

• dokonywanie funkcjonalnej diagnozy dziecka, w celu określenia stopnia i rodzaju

zaburzeń w poszczególnych sferach rozwojowych,

• konstruowanie i realizacja zindywidualizowanych programów edukacyjno -

terapeutycznych, pozwalających na najefektywniejsze wykorzystanie potencjału

rozwojowego dziecka, w celu wyrównywania jego deficytów,

• organizacja, koordynacja i nadzór nad działaniem Zespołów Edukacyjno-

Terapeutycznych, realizujących zindywidualizowane programy,

• organizacja współpracy z publicznymi placówkami oświaty i wychowania, w celu

umożliwienia dzieciom z autyzmem generalizacji zdobytych umiejętności w gronie

swoich zdrowych rówieśników oraz późniejszej edukacji,

• propagowanie wiedzy o autyzmie, jego konsekwencjach dla dalszego rozwoju dziecka

oraz jego skutkach społecznych, informowanie o metodach i skuteczności terapii

behawioralnej rodziców dzieci z autyzmem oraz nauczycieli i wychowawców z takimi

dziećmi pracującymi.

II Organizacja Oddziału

1. Lokalizacja

Oddział Wczesnej Interwencji Behawioralnej dla Dzieci z Autyzmem działa przy placówce

szkolno-wychowawczej dla dzieci zdrowych lub przy Miejskim Ośrodku Rehabilitacji w

Toruniu.

2. Zakres działania i dobór dzieci

Oddział obejmuje swoim działaniem dzieci zdiagnozowane jako autystyczne lub zagrożone

ryzykiem wystąpienia autyzmu oraz dzieci z pokrewnymi zaburzeniami. Do Oddziału

przyjmowane są dzieci, które uzyskają orzeczenie kształcenia specjalnego, wydane przez

Publiczną Poradnię Psychologiczno-Pedagogiczną lub niepubliczne poradnie specjalistyczne

(art. 71b ust. 1 pkt 3, 3a Ustawy o Systemie Oświaty z dnia 7 IX 1991r. z późniejszymi

zmianami).

3. Organizacja pracy

Praca w Oddziale odbywa się w systemie 1:1, oznacza to, że jedno dziecko pracuje

jednocześnie z jednym terapeutą. Dokładny sposób organizacji terapii opisany jest w punkcie

Zespoły Terapeutyczne.

4. Liczebność Oddziału oraz kadra terapeutyczna

Oddział liczy 8 dzieci. Z dziećmi pracuje na stałe 8 terapeutów, przeszkolonych w realizacji

programów Wczesnej Interwencji Behawioralnej. Do ścisłej współpracy z Oddziałem

zobligowani są superwizorzy, będący autorami programów terapeutycznych, wolontariusze

oraz pracownicy placówek oświaty publicznej, w których prowadzona jest terapia.

Projekt Stowarzyszenia Pomocy Osobom z Autyzmem w Toruniu

Str. 1/5

Oddział Wczesnej Interwencji Behawioralnej dla Dzieci z Autyzmem w Toruniu

5. Czas terapii i baza lokalowa

Oddział organizuje terapię w zakresie 20 godzin tygodniowo dla dziecka. Terapia odbywa się

w domu rodzinnym dziecka oraz we współpracujących z Oddziałem, placówkach oświaty

publicznej. Na terenie Oddziału znajduje się pomieszczenie, w którym gromadzone są

pomoce terapeutyczne do wspólnego wykorzystania, literatura fachowa oraz sprzęt potrzebny

do organizacji i dokumentacji terapii. Przechowywana jest tam również dokumentacja

Oddziału oraz odbywają się tam spotkania organizacyjne.

III Zespoły Edukacyjno-Terapeutyczne

Zindywidualizowana terapia dziecka z autyzmem, prowadzone jest w oparciu o Zespoły

Edukacyjno-Terapeutyczne. W skład Zespołu Edukacyjno-Terapeutycznego wchodzą:

superwizor, terapeuta prowadzący, terapeuci wspomagający, wolontariusze oraz rodzice

dziecka. Sposób organizacji pracy zespołu oraz sposób prowadzenia dokumentacji, związany

nieodłącznie z Terapią Behawioralną, pozwala na dobrą integrację wszystkich działań,

umożliwia monitorowanie postępów dziecka oraz pozwala na efektywne doskonalenie

warsztatu zawodowego poszczególnych terapeutów.

1. Superwizor

Jest specjalistą w zakresie Terapii Behawioralnej i autorem programu terapeutycznego-

edukacyjnego dziecka. Nadzoruje jego realizację.

Programy terapeutyczno-edukacyjne konstruowane są indywidualnie dla każdego dziecka.

Program określa metody i czynności edukacyjne, sposoby integracji dziecka ze zdrowymi

rówieśnikami oraz sposoby eliminowania zachowań zakłócających naukę. Superwizor

nadzoruje sposób realizacji programu głównie poprzez cykliczne superwizje. Superwizjami

nazywane są spotkania całego zespołu terapeutycznego, kierowane przez superwizora,

odbywające się nie rzadziej, niż co 1,5 miesiąca, podczas których omawiane są wyniki pracy,

oceniany jest stan bieżący deficytów i postępów dziecka oraz skuteczność stosowanych

metod. Podczas superwizji powstaje również program terapeutyczny na następny okres

terapii. Do pozostałych obowiązków superwizora należą: konsultacja nagrań audiowizualnych

terapii, hospitacje zajęć terapeutycznych w miejscach jej prowadzenia oraz konsultacja

bieżących, a nieprzewidzianych w programie problemów terapeutycznych, wynikających

w czasie pomiędzy superwizjami.

Proces kształcenia superwizora, to okres około 2-3 letniej praktyki terapeutycznej,

powiązanej z praktyką w renomowanych Ośrodkach krajowych oraz PCDI (Princeton Child

Development Institute), stąd superwizorami programów dzieci z Ośrodka są tymczasowo

superwizorzy renomowanych Ośrodków w Gdańsku i Poznaniu.

2. Terapeuta prowadzący

Terapeuta prowadzący odpowiada bezpośrednio za realizację indywidualnego

programu terapeutyczno-edukacyjnego. Terapeuta prowadzący jest pracownikiem

Oddziału. Niezbędnymi kwalifikacjami do pracy terapeuty prowadzącego są: wykształcenie

pedagogiczne, praktyka w prowadzeniu terapii behawioralnej oraz ukończenie III

stopniowego kursu Terapii Behawioralnej.

3. Terapeuci wspomagający

Terapeuta wspomagający realizuje program terapeutyczno-edukacyjny, pod

bezpośrednim nadzorem terapeuty prowadzącego. Terapeuta wspomagający w programie

jednego dziecka może być terapeutą prowadzącym w terapii innego. Zespół terapeutów ściśle

ze sobą współpracuje, terapeuci udzielają sobie nawzajem wsparcia i konsultują metody,

rezultaty i problemy terapii.

Projekt Stowarzyszenia Pomocy Osobom z Autyzmem w Toruniu

Str. 2/5

Oddział Wczesnej Interwencji Behawioralnej dla Dzieci z Autyzmem w Toruniu

4. Wolontariusze i rodzice dziecka.

Realizują program terapeutyczno-edukacyjny w ramach określonych, do tego celu,

przez superwizora i terapeutę prowadzącego. Zadaniem rodziców i wolontariuszy jest

także współpraca przy produkcji materiałów i pomocy wspomagających terapię.

5. Współpraca ze środowiskiem

Zespół Terapeutyczny ściśle współpracuje z pracownikami oświaty publicznej, w miejscach

prowadzenia terapii. Zrozumienie specyficznych metod terapii behawioralnej oraz tego, że

większość uznanych powszechnie metod pedagogicznych, które doskonale skutkują u dzieci

zdrowych, nie ma zastosowania u dzieci z autyzmem, jest kluczem do sukcesu

terapeutycznego i wzajemnego zadowolenia z rezultatów pracy. Pozwala to, na dobre

wykorzystanie czasu dziecka z autyzmem, w celu jego integracji ze zdrowymi rówieśnikami

oraz generalizacji wyuczonych w czasie terapii zachowań. Pozwala również na taką

organizację zajęć w przedszkolu lub szkole, która nie zakłóca ich toku.

6. Współpraca z innymi placówkami

W celu zapewnienia dzieciom i ich rodzicom kompleksowej pomocy i wsparcia Oddział

współpracuje z:

• Ośrodkami Szkolno-Wychowawczymi dla Dzieci i Młodzieży z Autyzmem w Gdańsku,

Poznaniu i Krakowie pod kątem metodyczno-dydaktycznym,

• Oddziałami stosującymi Metodę Behawioralną: w Chorzowie, Częstochowie, Stargardzie

Gdańskim, Kołobrzegu, Łodzi, Malborku, Białymstoku, Sandomierzu, Bydgoszczy oraz

innymi,

• PCDI (Princeton Child Development Institute),

• Ośrodkiem Wczesnej Interwencji w Oslo,

• fundacjami krajowymi i zagranicznymi w celu pozyskiwania funduszy i pomocy, w

szczególności z Fundacją pani Barbary Piaseckiej-Johnson, wspierającą powstawanie

i działalność placówek leczących autyzm Metodą Behawioralną w Polsce.

Współpraca z ośrodkami polskimi, mającymi wieloletnią praktykę w stosowaniu Metody

Behawioralnej, a także kontakty z czołowymi ośrodkami w USA i Norwegii zapewnia

Oddziałowi dostęp do najnowszych osiągnięć nauki, umożliwia wykorzystanie wieloletnich

doświadczeń tych placówek w pracy z dziećmi z autyzmem. Podnosi to jakość pracy

terapeutów i zapewnia dzieciom pomoc na bardzo wysokim światowym poziomie.

IV Metoda terapii

1. Krótka charakterystyka autyzmu

Autyzm jest poważnym zaburzeniem rozwojowym, rozpoczynającym się we wczesnym

dzieciństwie (przed 3 rokiem życia). Występuje – w zależności od przyjętych kryteriów

diagnostycznych – u około 5-20 dzieci na 10.000 urodzin, trzy razy częściej u chłopców niż

u dziewczynek. Szacuje się, że w Polsce jest ponad 40.000 osób z autyzmem. Przyczyny

powstawania zaburzenia nie są jeszcze dostatecznie wyjaśnione, jednakże wyniki wielu badań

zdają się potwierdzać hipotezę o jego organicznym podłożu. Ponieważ jednak nie

zidentyfikowano jak dotąd specyficznego, wspólnego dla wszystkich przypadków zestawu

biologicznych czynników etiologicznych, dlatego też diagnoza autyzmu opiera się na

stwierdzeniu obecności charakterystycznych zachowań związanych z tym zaburzeniem.

Behawioralny charakter mają definicje autyzmu zamieszczone w obowiązujących na świecie

zestawach kryteriów diagnostycznych: ICD-10 (World Health Organization, 1992) i DSM-IV

(American Psychiatric Association, 1994). Według nich autyzm charakteryzuje się

obecnością głębokich, jakościowych zaburzeń w interakcjach społecznych i komunikacji

Projekt Stowarzyszenia Pomocy Osobom z Autyzmem w Toruniu

Str. 3/5

Oddział Wczesnej Interwencji Behawioralnej dla Dzieci z Autyzmem w Toruniu

(zarówno werbalnej, jak i niewerbalnej), a także występowaniem ograniczonych,

powtarzających się i stereotypowych wzorców zachowań, zainteresowań i aktywności.

Większość dzieci z autyzmem nie ma dostępu do fachowej pomocy. Szansą na poprawę ich

funkcjonowania jest wczesna diagnoza i specjalistyczna terapia. Tworzenie oddziałów

wczesnej interwencji jest formą pomocy nakierowaną na integrację społeczną osób

z autyzmem, której koszty są znacznie tańsze niż utrzymywanie niepełnosprawnej, dorosłej

osoby przez całe życie. Dla dzieci z autyzmem powstawanie oddziałów wczesnej interwencji

jest wielką szansą na zaistnienie w środowisku zdrowych rówieśników i pełnoprawne

uczestnictwo w życiu społecznym.

2. Podstawy teoretyczne terapii behawioralnej

„Dzieci autystyczne mają zdolność uczenia się - tak jak inni ludzie – o ile znajdują się w

specjalnie przystosowanym dla ich potrzeb środowisku. Środowisko składa się z miejsc, w

których dzieci przebywają na co dzień, a różni się od normalnego na tyle, aby stało się dla

nich bardziej funkcjonalne. W środowisku takim zapotrzebowanie na wykonanie jakiegoś

zachowania przez dziecko powinno być bardziej wyraźne. Również konsekwencje zachowania

powinny być wyraźne i zrozumiałe dla dziecka.” ( Lovaas i Smith, 1989r.).

Dzieci autystyczne często muszą się uczyć najbardziej podstawowych umiejętności

dotyczących komunikacji i codziennego funkcjonowania. Dzieci te mają poważne trudności

z nauką, dlatego też, w celu podniesienia jakości ich życia konieczne jest stosowanie

profesjonalnych procedur edukacyjnych i terapeutycznych. Indywidualne programy

edukacyjne i plany terapii oparte są na dokładnej ocenie umiejętności, problemów i potrzeb

danej osoby. Celem jest opanowanie mowy i innych niezbędnych do funkcjonowania w życiu

społecznym umiejętności.

Metodą postępowania jest:

• obserwowanie dziecka w jego normalnym otoczeniu i rozpoznanie aspektów

funkcjonalnych jego zachowania,

• wprowadzenie treningu opartego na wzmacnianiu i kształtowaniu zachowań

docelowych,

• eliminowanie zachowań niepożądanych,

• ocena rezultatów terapii oparta na zapisie danych.

3. Metody pracy

Główna metodą pracy w oddziale jest intensywna, specjalistyczna edukacja zwana Wczesną

Interwencją Behawioralną, prowadzona w oparciu o indywidualne programy edukacyjno –

terapeutyczne. Programy te są stale modyfikowane uwzględniając możliwości dziecka. W

celu skonstruowania indywidualnego programu edukacyjno – terapeutycznego nauczyciele

posługują się testem PEP-R, który przeznaczony jest do oceny poziomu funkcjonowania

dzieci z autyzmem. Szczegółowy obraz aktualnego poziomu funkcjonowania pozwala na

właściwy dobór celów terapii. Metoda Wczesnej Interwencji Behawioralnej jest metodą

w pełni mierzalną. Pozwala to na bieżące dokonywanie oceny postępów dziecka, w zakresie

rozwoju zachowań deficytowych oraz ilościowe określenie nasilenia danego zachowania,

zidentyfikowanie środowiskowych zmiennych kontrolujących to zachowanie oraz na ciągłą

ocenę efektów terapii. Powszechnie stosowanymi narzędziami są wzmacnianie zachowań

pożądanych, rekonstrukcja, kształtowanie zachowań, konstrukcja łańcuchów zachowań,

wygaszanie, gradacja konsekwencji.

Projekt Stowarzyszenia Pomocy Osobom z Autyzmem w Toruniu

Str. 4/5

Oddział Wczesnej Interwencji Behawioralnej dla Dzieci z Autyzmem w Toruniu

V Zarys historii terapii behawioralnej

1. Powstanie analizy behawioralnej

Syndrom autyzmu został po raz pierwszy opisany przez Leo Kannera w 1943 roku. Przez

wiele dziesiątków lat medycyna była bezradna wobec tego problemu. Do dzisiaj nie jest

znana jego dokładna etiologia. Rozgłos Terapia Behawioralna osiągnęła w wyniku prac

Ivaara Lovasa, który na teoretycznych podstawach stworzonych przez B.F.Skinnera,

przeprowadził szczegółowe badania (1987) skonstruowanych przez siebie i swój zespół,

pierwszych programów behawioralnej terapii mowy dzieci z autyzmem, które potwierdziły

ich niezwykle wysoką efektywność. Od tego czasu terapia ABA i VB zyskały olbrzymią

popularność. Jest prowadzona i rozwijana w wielu Ośrodkach specjalistycznych

i uniwersyteckich na całym świecie. Jej metody uległy od tego czasu wielu zmianom

i ewolucji, co zaowocowało większą skutecznością terapii.

2. Wczesna Interwencja Behawioralna w Polsce

Inicjatorami implementowania Terapii Behawioralnej na grunt Specjalnego Ośrodka

Rewalidacyjno-Wychowawczego dla Dzieci i Młodzieży z Autyzmem w Gdańsku (nazwa

obecna) byli Małgorzata i Arkadiusz Rybiccy- rodzice autystycznego dziecka. W 1989 roku

nawiązali oni współpracę ze specjalistami norweskimi, a w roku 2000 z Fundacją pani

Barbary Piaseckiej Johnson, dzisiaj wspomagającą powstawanie ośrodków w całej Polsce

oraz finansującej staże terapeutów w ośrodkach w Norwegii i Princeton Child Development

Institute.

Program Wczesnej Interwencji Behawioralnej został zapoczątkowany w tym Ośrodku, w roku

1997 przez panią Annę Budzińską, mającą istotny udział w rozwijaniu tego programu w wielu

innych miastach.

Toruń 2 września 2004r.

(po korektach stan z dnia10.02.2005r)

Stowarzyszenie Pomocy

Osobom z Autyzmem w Toruniu

Projekt Stowarzyszenia Pomocy Osobom z Autyzmem w Toruniu

Str. 5/5

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: