Pochodzenie człowieka i początki ludzkości
Chociaż najwięcej znalezisk archeologicznych związanych z ewolucją człowieka pochodzi z Europy, nie ulega dzisiaj wątpliwości, że kolebka ludzkości znajdowała się w Afryce, a dokładniej w Wielkim Rowie Afrykańskim.
Z zachowanych fragmentów kości i szkieletów pochodzących ze stanowisk w Kenii, Tanzanii, Etiopii i Ugandzie niezbicie wynika, że rodowód człowieka sięga ponad 4 miliony lat wstecz. Odkrycia te dowodzą również, że istniały też inne gatunki człowiekowatych, które wygasły.
Rodzaj Homo wyodrębnił się około 2,5–2 mln lat temu, prawdopodobnie na porośniętych sawanną wyżynach środk. i pd. Afryki. Najstarszym jego przedstawicielem był Homo habilis ('człowiek uzdolniony'), który świadomie zaczął wytwarzać narzędzia. Następnym ogniwem ewolucji jest Homo erectus ('człowiek wyprostowany').
Jego szczątki kopalne pochodzą z okresu od 1,8–1,5 mln do 200 tys. p.n.e. Wiemy, że Homo erectus posługiwał się dość skomplikowanymi narzędziami kamiennymi, potrafił wytwarzać odzież ze skór, korzystał z ognia, zamieszkiwał w jaskiniach nie tylko w Afryce, ale również w Europie i Azji. Z tego okresu pochodzą również najstarsze ślady bytowania człowieka na ziemiach polskich (ok. 500–400 tys. p.n.e., okolice Trzebnicy).
Na następnym etapie rozwoju człowieka, Homo sapiens ('człowiek rozumny'), występowały obok siebie dwa gatunki: Homo sapiens neandertalensis (człowiek rozumny neandertalski) i Homo sapiens sapiens ('człowiek rozumny właściwy').
Ślady pierwszego z nich pochodzą gł. z Europy i Azji, z okresu od 300–250 tys. p.n.e. do 35 tys. p.n.e. Natomiast „nasz bezpośredni przodek”, Homo sapiens sapiens, wykształcił się prawdopodobnie w Afryce, około 40 tys. p.n.e. Z Afryki wywędrował do Europy i Azji, a następnie do Ameryki Pn. i Australii.
Dzieje ludzkości dzielimy umownie, w zależności od materiału, z którego ludzie najczęściej wykonywali narzędzia, na ery kamienia, brązu i żelaza. W najdłużej trwającej erze kamienia wyróżniamy epoki: starszą (paleolit), średnią (mezolit) i młodszą (neolit).
Ze względu na zróżnicowane warunki naturalne (klimat, ukształtowanie terenu, roślinność), w różnych regionach świata te same zmiany w sposobie bytowania człowieka zachodziły w różnym tempie.
Z perspektywy czasu widzimy, że najważniejszym wydarzeniem tych dziejów była rewolucja neolityczna. Miejsce łowiecko-zbierackich grup wędrownych zajęły wówczas osiadłe społeczności uprawiające rolę i hodujące zwierzęta. Można stwierdzić, że wtedy „człowiek z poziomu drapieżnika wzniósł się do poziomu producenta”. Paleolit był epoką myśliwych, neolit — rolników. Mezolit — epoką pośrednią, w której obok siebie żyli i łowcy, i rolnicy. Osiadły tryb życia zaowocował wieloma wynalazkami, które zmieniły jakość ludzkiego bytowania. Zaczęto korzystać między innymi z radła i pługa, z koła garncarskiego i warsztatu tkackiego, z żaren i koła transportowego.
MAXXDATA