Przemiany fizyczne i chemiczne- doświadczenia.doc

SCENARIUSZ ZAJĘĆ POZALEKCYJNYCH Z PRZYRODY W KLASIE VI

Temat: Przemiany fizyczne i chemiczne- doświadczenia.

Cele:

- zwiększanie zainteresowania przedmiotem przyroda ze szczególnym   uwzględnieniem ich udziału w organizowanych    zajęciach (wykorzystanie urządzeń  multimedialnych, praca z mikroskopem, programy multimedialne),

- podnoszenie własnej samooceny poprzez prezentacje efektów pracy na forum

   grupy, wykonywanie zadań w grupie oraz samodzielnie,

-rozwijanie zainteresowań przyrodą
-dochodzenie do wiedzy drogą obserwacji i pomiaru
-uczenie się wnioskowania i uogólniania
-interpretowanie zjawisk przyrodniczych
-dostrzeganie zjawisk przyrodniczo- skutkowych
-kształcenie umiejętności w zakresie komunikowania się, współpracy i działania w grupie
-zapoznanie się z zasadami prowadzenia obserwacji i doświadczeń

Cele szczegółowe:

Uczeń potrafi:

- określa rodzaj przemiany                                                                            - wskazać i podać przykłady przemiany fizycznej i chemicznej                  - podać cechy dobrego obserwatora;

- zrozumienie znaczenia przemian fizycznych i chemicznych zachodzących   w otaczającym świecie                                                                                               

- wyjaśnić zasady prowadzenia obserwacji i doświadczeń;

- samodzielnie prowadzić obserwację;

- przeprowadzić i wykonać proste doświadczenia przyrodnicze;

- wyciągnąć wnioski z obserwacji i doświadczeń;

- określić cel prowadzonych obserwacji i doświadczeń;

Środki dydaktyczne:

Próbki różnych metali (miedź, ołów, cynk, żelazo) i metalowe przedmioty (gwoździe, sztućce, klucze, biżuteria-łańcuszki, pierścionki),  młotek, druciki (platyna, złoto).

Faza wstępna

1.Sprawdzenie obecności

2. Obserwując otaczający nas świat można zauważyć nie tylko różne rodzaje materii, ale również ciągły jej ruch, nieustannie zachodzące przemiany.  Filozofowie greccy  już rozumieli zmienność przyrody. W VI-V w p.n.e. Heraklit z Efezu sformułował myśl porównując rzeczywistość do rzeki                „ Wszystko płynie, nic nie trwa, niepodobna wstąpić dwukrotnie do tej samej rzeki, bo już inne napłynęły w nią wody.[http://www.cdniku.pl/pliki/przemiany.pdf]

Wzrost roślin , gromadzenie się w obłokach pary powstałej przez parowanie wód, rzek, oceanów, mórz, palenie się drewna, przygotowanie produktów żywnościowych- gotowanie i wiele innych przykładów świadczą o tym,            że materia ulega ciągłym przemianom. Przemianom tym towarzyszą  zjawiska czyli efekty postrzegane naszymi zmysłami. .[http://www.cdniku.pl/pliki/przemiany.pdf]

Przyrodę nieożywioną opisują dwie dziedziny  wiedzy: fizyka i chemia. Wszelkie zjawiska wchodzące w zakres wiedzy przyrodniczej dają się sprowadzać  do zjawisk chemicznych i fizycznych. .[http://www.cdniku.pl/pliki/przemiany.pdf]

W wyniku zjawisk fizycznych nie zachodzą istotne zmiany właściwości substancji i nie powstają nowe substancje chemiczne.

Przykłady:

- naciśnięcie dzwonka elektrycznego

- potarta suknem pałeczka ebonitowa ma zdolność przyciągania skrawków papieru, ale po chwili traci swe zdolności

- ogrzana w płomieniu rurka szklana  mięknie i daje się zgiąć lecz po ostudzeniu staje się znowu twarda i sucha

Do właściwości fizycznych substancji zaliczamy:

- stan skupienia

- połysk

- gęstość

- rozpuszczalność

- przewodnictwo cieplne

- barwę

- twardość

- kowalność

- ciągliwość

- temperaturę wrzenia i topnienia

- masę

- inne                                                                                                                                                                                                          

Mleko ‘słodkie’ i mleko ukwaszone różnią się między sobą m.in. wyglądem, zapachem, smakiem. Również wiemy, że zsiadłe mleko powstaje z mleka ‘słodkiego’.

Świeże masło ma przyjemny zapach wygląd i smak, niestety po pewnym czasie traci je i jełczeje. .[http://www.cdniku.pl/pliki/przemiany.pdf]

W czasie przebiegu reakcji chemicznych zawsze powstają nowe substancje o zupełnie innych właściwościach. Substancje biorące udział w reakcji chemicznej nazywamy substratami, a te które powstają w wyniku reakcji- produktami.

3. Stworzenie sytuacji problemowej: Metal- niezastąpiony surowiec?

Np.: sztućce metalowe a  sztućce  wykonane z plastiku – stwierdzenie, że właściwości metali sprzyjają ich wykorzystaniu w życiu codziennym.

4.Przygotowanie 2 stanowisk pracy. Podział grupy na 2 zespoły.

Stanowisko nr 1

Obserwacja barwy, połysku, stanu skupienia i zapachu poszczególnych próbek  metali oraz zachowania się wobec magnesu

Stanowisko nr 2

Badanie twardości metali( próby zarysowania płytek metalowych, uderzanie młotkiem, wyginanie oraz zachowania się wobec magnesu

Faza realizacji

1.      Zadaniem uczniów jest uporządkowanie tabelki- przyporządkowanie przemian fizycznych i przemian chemicznych.

[http://www.interklasa.pl/portal/dokumenty/kons_chemia01/przebieg.html]

2.      Uczniowie mają za zadanie w zespołach przeprowadzić obserwację            i doświadczenie  na każdym stanowisku badawczym według instrukcji podanej przy stanowisku.

1.     Przeprowadzenie doświadczeń

[http://www.zsswietoszow.oswiata.org.pl/publikacje/Piatczyc%20Iwona/Konspekt%20%20-%20wlasciwosci%20metali.doc]

I. Podczas pracy przy stanowisku nr 1 zespoły określają: stan skupienia, barwę, zapach, połysk metali

Na podstawie przedstawionych  próbek  metali uczniowie określają cechy metali:

stan skupienia- odpowiedź – ciała stałe ,  barwa-srebrzystoszara z wyjątkiem złota i miedzi, połysk-metaliczny.

II. Przy stanowisku nr 2 ustalają twardość metali – próbują zarysować powierzchnię jednej płytki metalowej o drugą innego rodzaju

Czy metale są plastyczne? Wykorzystaj młotek , wykonaj koło z drutu. Czy łatwo odkształcić stalowy gwóźdź? Co to jest stal? odpowiedź – metale są plastyczne i kowalne, dają się zarysować, wyginać i można je rozklepać. Stal jest stopem żelaza.

Faza podsumowująca

Uczniowie na kartach pracy odpowiadają na pytania, formułują wnioski.

W życiu codziennym wykorzystujemy bardzo wiele przedmiotów codziennego, które wykonane są z metali. Proszę wypisać kilka przykładów:

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………. .

Odpowiedz na pytania:

1.Czy metale dają się zarysować?

2. Czy metale mają swój zapach? (Czy wyczuwamy charakterystyczny zapach u metali?)

3. Czy metale są plastyczne i kowalne? Jeśli tak to co o tym świadczy?

4. Z podanych uprzednio metali  wypisz,  który jest metalem twardym ,a który jest metalem miękkim?( miedź, ołów, cynk, żelazo)

Podsumowanie

Uczniowie:

- porównali sposoby zdobywania wiedzy o przyrodzie;

– wykazali różnicę między doświadczeniem a obserwacją

-  dyskusja do jakich celów w gospodarce człowieka można wykorzystać  poznane właściwości metali

Źródło:

2.     http://www.cdniku.pl/pliki/przemiany.pdf

3.     http://www.interklasa.pl/portal/dokumenty/kons_chemia01/przebieg.html

4.     http://www.zsswietoszow.oswiata.org.pl/publikacje/Piatczyc%20Iwona/Konspekt%20%20-%20wlasciwosci%20metali.doc

Opracowała: Ewa Karwowska

Projekt  współfinansowany  ze środków Unii Europejskiej  w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego

Priorytet IX. Rozwój wykształcenia i kompetencji w regionach

Działanie 9.1. Wyrównywanie szans edukacyjnych i zapewnienie wysokiej jakości usług edukacyjnych świadczonych w systemie oświaty

Poddziałanie 9.1.2