prawo_pracy_por.pdf

Ka ta rzy na Pie tru szyń ska

PRAWO PRACY

In for ma tor

dla pra co daw ców

War sza wa 2011

Pro jekt gra ﬁcz ny okład ki

Do ro ta Za jąc

Opra co wa nie re dak cyj ne

Mo ni ka Ko li tow ska -So kół

Opra co wa nie ty po gra ﬁcz ne i ła ma nie

Bar ba ra Cha re wicz

Co py ri ght © Głów ny In spek to rat Pra cy W4 (1111)

Stan prawny lipiec 2011

Wydanie IV

PAŃ STWO WA IN SPEK CJA PRA CY

GŁÓW NY IN SPEK TO RAT PRA CY

www.pip.gov.pl

SPIS TREŚCI

Od wydawcy ...................................................................................................................................................... 6

I. STO SU NEK PRA CY ........................................................................................................................................ 7

1. Pod sta wo we ce chy sto sun ku pra cy ..................................................................................................... 7

2. Umo wy cy wil no praw ne............................................................................................................................... 7

A. Umo wa o dzie ło ........................................................................................................................................ 8

B. Umo wa zle ce nie......................................................................................................................................... 8

3. Ro dza je umów o pra cę................................................................................................................................. 9

4. Limit umów na czas określony................................................................................................................. 10

5. Za kres informacji żą da nych od pra cow ni ka .................................................................................... 11

6. For ma i wa run ki umo wy o pra cę............................................................................................................. 12

7. Obo wią zek in for ma cyj ny .............................................................................................................................. 13

8. Do ku men ta cja pra cow ni cza...................................................................................................................... 13

9. Zmia na wa run ków umo wy o pra cę ..................................................................................................... 13

10. Cza so we po wie rze nie inn ej pra cy ......................................................................................................... 14

11. Przej ście za kła du pra cy na no we go pra co daw cę ........................................................................ 15

12. Roz wią zy wa nie umów o pra cę................................................................................................................ 17

A. Rozwiązywanie umowy za po ro zu mie niem stron................................................................ 18

B. Rozwiązywanie umowy za wy po wie dze niem......................................................................... 18

13. Upraw nie nia pra cow ni ka w ra zie nie uza sad nio ne go lub nie zgod ne go z pra wem

wy po wie dze nia umo wy o pra cę przez pra co daw cę ............................................................... 22

14. Roz wią za nie umo wy o pra cę bez wypowiedzenia z wi ny pra cow ni ka ......................... 24

15. Roz wią za nie umo wy o pra cę bez wy po wie dze nia bez wi ny pra cow ni ka ................... 26

16. Upraw nie nia pra cow ni ka w ra zie nie zgod ne go z pra wem roz wią za nia przez

pra co daw cę umo wy o pra cę bez wy po wie dze nia..................................................................... 27

17. Roz wią za nie umo wy o pra cę bez wy po wie dze nia z wi ny pra co daw cy ........................ 28

18. Upraw nie nia pra co daw cy w ra zie nie uza sad nio ne go roz wią za nia umo wy o pra -

cę bez wy po wie dze nia przez pra cow ni ka ....................................................................................... 29

19. Wy ga śnię cie umo wy o pra cę.................................................................................................................... 30

A. Śmierć pra cow ni ka ................................................................................................................................... 30

B. Śmierć pra co daw cy.................................................................................................................................. 31

C. Tym cza so we aresz to wa nie.................................................................................................................. 31

20. Świa dec two pra cy............................................................................................................................................ 31

II. DYS KRY MI NA CJA I MOB BING ............................................................................................................ 33

1. Rów ne trak to wa nie w zatrudnieniu .................................................................................................... 33

2. Mob bing ................................................................................................................................................................ 35

III. WY NA GRO DZE NIE ZA PRA CĘ .............................................................................................................. 37

1. Usta la nie wy na gro dze nia za pra cę ....................................................................................................... 37

2. Sys te my wy na gra dza nia za pra cę .......................................................................................................... 38

3. Skład ni ki wy na grodze nia za pra cę ....................................................................................................... 38

4. Wy na gro dze nie za czas nie wy ko ny wa nia pra cy ......................................................................... 40

5. Wy na gro dze nie za czas nie zdol no ści do pra cy............................................................................. 41

6. Wy na gro dze nie za czas go to wo ści do pra cy.................................................................................. 41

7. Wy na gro dze nie za czas prze sto ju.......................................................................................................... 42

8. Wa dli wie wy ko na nie pra cy ....................................................................................................................... 43

9. Wy pła ta wy na gro dze nia za pra cę ......................................................................................................... 44

10. Ter min wy pła ty wy na gro dze nia............................................................................................................... 45

11. For ma wy pła ty wy na gro dze nia ................................................................................................................ 46

12. Po trą ce nia wy na gro dze nia za pra cę ..................................................................................................... 47

13. Od pra wa ren to wa lub eme ry tal na ........................................................................................................ 49

IV. ZA SA DY OD PO WIE DZIAL NO ŚCI PRA COW NI KA .................................................................. 51

1. Za kaz kon ku ren cji w cza sie trwa nia sto sun ku pra cy .................................................................. 51

2. Za kaz kon ku ren cji po usta niu sto sun ku pra cy ............................................................................... 52

3. Od po wie dzial ność po rząd ko wa ............................................................................................................. 53

4. Od po wie dzial ność ma te rial na ................................................................................................................. 54

5. Od po wie dzial ność za mie nie po wie rzo ne ...................................................................................... 56

6. Łącz ne po wie rze nie mie nia ....................................................................................................................... 58

V. CZAS PRACY ...................................................................................................................................................... 60

1. Nor my cza su pra cy .......................................................................................................................................... 60

2. Wy miar cza su pra cy ....................................................................................................................................... 61

3. Od po czy nek do bo wy i ty go dnio wy..................................................................................................... 62

4. Sys te my cza su pra cy....................................................................................................................................... 63

5. Ewi den cja cza su pra cy .................................................................................................................................. 65

6. Pra ca w go dzi nach nad licz bo wych ...................................................................................................... 66

7. Prze kro cze nie do bo wej nor my cza su pra cy ................................................................................... 67

8. Prze kro cze nie przed łu żo ne go do bo we go wy mia ru cza su pra cy ...................................... 68

9. Prze kro cze nie ty go dnio wej nor my cza su ......................................................................................... 68

10. Pra ca w go dzi nach nad licz bo wych w nie peł nym wy mia rze cza su pra cy .................... 69

11. Spo so by re kom pen sa ty pra cy w go dzi nach nad licz bo wych ............................................... 70

A. Wy pła ta wy na gro dze nia wraz z do dat kiem.............................................................................. 70

B. Udzie le nie cza su wol ne go ................................................................................................................... 71

12. Re kom pen sa ta pra cy w dniu wol nym od pra cy ........................................................................... 73

13. Dy żur ....................................................................................................................................................................... 74

14. Pra ca w po rze noc nej ................................................................................................................................... 74

15. Pra ca w nie dzie le i świę ta ........................................................................................................................... 75

VI. URLO PY WY POC ZYN KO WE ................................................................................................................... 78

1. Pra wo do pierw sze go urlo pu wy po czyn ko we go ........................................................................ 78

2. Wy miar urlo pu ................................................................................................................................................... 78

3. Za sa dy udzie la nia urlo pu wy po czyn ko we go ................................................................................. 80

4. Urlop w wy mia rze pro por cjo nal nym................................................................................................... 81

5. Ter min wy ko rzy sta nia urlo pu ................................................................................................................... 83

6. Od wo ła nie pra cow ni ka z urlo pu ............................................................................................................ 85

7. Wy ko rzy sta nie urlo pu w okre sie wy po wie dze nia........................................................................ 85

8. Urlop na żą da nie............................................................................................................................................... 85

9. Udzie la nie za le głych urlo pów .................................................................................................................. 87

10. Ekwi wa lent za nie wy ko rzy sta ny urlop................................................................................................. 87

VII. UPRAW NIE NIA PRA COW NI KÓW ZWIA ZĄ NE Z RO DZI CIEL STWEM ....................... 89

1. Ochro na sto sun ku pra cy zwią za na z cią żą oraz ko rzy sta niem z urlo pu ma cie rzyń -

skie go ...................................................................................................................................................................... 89

2. Przed łu ża nie umo wy do dnia po ro du ................................................................................................ 90

3. Szcze gól na ochro na pra cow nic w cią ży ............................................................................................ 90

4. Urlop ma cie rzyń ski ......................................................................................................................................... 91

5. Do dat ko wy urlop ma cie rzyń ski ............................................................................................................... 93

6. Urlop oj cow ski.................................................................................................................................................... 94

7. Urlop na wa run kach urlo pu ma cie rzyń skie go ............................................................................... 94

8. Do dat ko wy urlop na wa run kach urlo pu ma cie rzyń skie go.................................................... 95

9. Urlop wy cho waw czy...................................................................................................................................... 95

10. Uro dze nie dziec ka w trak cie urlo pu wy cho waw cze go............................................................ 96

11. Ochro na sto sun ku pra cy pra cow ni ka ko rzy sta ją ce go z urlo pu wy cho waw cze go...... 96

12. Ob ni że nie wy mia ru cza su pra cy przez pra cow ni ka upraw nio ne go do urlo pu

wy cho waw cze go ............................................................................................................................................. 97

13. Prze rwy na kar mie nie...................................................................................................................................... 98

14. Zwol nie nie na dziec ko wie ku do 14 lat .............................................................................................. 98

15. In ne upraw nie nia zwią za ne z wy cho wa niem dzie ci.................................................................. 98

VIII. BEZ PIEC ZEŃ STWO I HI GIE NA PRA CY ............................................................................................ 100

1. Pod sta wo we obo wiąz ki pra co daw cy.................................................................................................. 100

2. Obo wią zek zgło sze nia dzia łal no ści ...................................................................................................... 101

3. Oce na ry zy ka za wo do we go ..................................................................................................................... 101

4. Pro ﬁ lak tycz na opie ka zdro wot na nad pra cow ni ka mi ............................................................... 102

5. Wy pad ki przy pra cy......................................................................................................................................... 103

6. Cho ro by za wo do we ....................................................................................................................................... 104

7. Szko le nia z za kre su bez pie czeń stwa i hi gie ny pra cy.................................................................. 105

IX. WY KROC ZE NIA PRZE CIW KO PRA WOM PRA COW NI KA ................................................... 107