Epoki.doc

(171 KB) Pobierz

Epoki

Ludzie

Dzieła

Pojęcia

Antyk
(VIII w. p. n. e. - V w. n. e.)

Klasycyzm - od "classicus" - wzorowy, doskonały. Warto zapamiętać, że Antyk stwarza wyjściowy, klasyczny kanon dotyczący norm tworzenia sztuki, określający reguły komponowania gatunków literackich. Do tego, klasycznego kanonu, odwoływać się będą - lub wyzwalać z niego - myśliciele i artyści późniejszych epok.

· Homer

· Sofokles

· Safona

· Horacy

· Wergiliusz

· Ezop

· Sokrates

· Platon

· Arystoteles

· Symonides

· Tyrtajos

· Anakreont

Mitologia:
(mit ikaryjski, prometejski, rodu Labdakidów i inne)

Tragedie:

Antygona, Król Edyp
(Sofokles)

Oresteja
(Ajschylos)

Medea
(Eurypides)

Eposy:
Iliada
Odyseja (Homer), Eneida (Wergiliusz)

· fatum

· katharsis

· epikureizm

· stoicyzm

· mit

· tragizm

· ironia sokratyczna

· jaskinia Platona

· poetyka

· retoryka

Z antyku:

· Odwołanie się do filozofii i kultury antyku (fascynacja dziełami Platona i Arystotelesa)

· Łacina uniwersalnym językiem Europy

· Twórcy kronik (Długosz) wzorują się na historykach rzymskich

· Filozofia Arystotelesa i prawo rzymskie na Akademii Krakowskiej

· Dzieła starożytne (np.:Pliniusza w dziedzinie botaniki)

· Normy dotyczące poezji i retoryki wyprowadzono z dzieł Horacego i Cycerona

· XII w. nazywano nawet "renesansem XII w." ze względu na modny neoplatonizm i odrodzenie kultury antycznej

Średniowiecze

przełom w. IV/V - w. XV

Nowe ideały:

· Bóg w centrum wartości i zainteresowań ludzkich

· Mistycyzm, religijność epoki

· Wiara w znaki, symbole, magię liczb - głosy świata pozaziemskiego

· Tematy sztuki: śmierć, cierpienie

· Odejście od klasycznych norm sztuki - wierne naśladowanie zastąpione ekspresją uczuć

· Anonimowość, odejście od ideału sławy, artysty, mistrza sztuki

· Villon

· św. Augustyn

· św. Tomasz

· św. Franciszek

Uwaga!
Literatura w wielkiej mierze jest anonimowa

Hagiografia
(żywot świętych - Legenda o św. Aleksym)

Epika rycerska
Pieśń o Rolandzie, Dzieje Tristana i Izoldy

Historiografia
(kroniki) F. Villon - Wielki Testament, J.Voragine - Złota legenda

Zabytki polskie

Bogurodzica, Żale Matki Boskiej pod krzyżem, Rozmowa mistrza Polikarpa ze śmiercią, Legenda o św. Aleksym
Słota - O zachowaniu się przy stole
Gall Anonim - Kronika polska (łacina)

· teocentryzm

· uniwersalizm

· hagiografia

· misterium

· gotyk

· styl romański

· pareneza

· danse macabre

· dualizm wartości

Ze średniowiecza:

· Trwała wiara w magie liczb i znaków (np. u Reja, Dantego)

· Obecność łaciny w twórczości (lit. łacińska i dwujęzyczna)

· Sonet, rozpropagowany przez Petrarkę, ma swój rodowód w kulturze średniowiecznej

· Pisarze renesansowi kontynuują model literatury parenetycznej (ideał dworzanina czy ziemianina)

Renesans

XVI wiek

Nowe lub wzięte z antyku:

· ideał artysty (wszechstronnego, sławnego)

· nawiązanie do filozofów antycznych i do klasycznych norm sztuki

· wskrzeszenie tragedii i innych antycznych gatunków

· zainteresowaanie historią i językiem antyku (tłumaczenia

· zainteresowanie nauką, poznawaniem świata, życiem doczesnym

· człowiek w centrum zainteresowań

· Alighieri

· Boccaccio

· Erazm

· Morus

· Machiavelli

· Rej

· Szymonowic

· Sęp - Szarzyński

· Frycz - Modrzewski

· Skarga

· Kochanowski

Boska komedia (Dante)

Dekameron (Boccacio

Żywot człowieka poczciwego (Rej)

Odprawa posłów greckich, Pieśni, Fraszki i Treny (Kochanowski)

O poprawie Rzeczypospolitej (Andrzej Frycz Modrzewski)

· humanizm

· reformacja

· antropocentryzm

· irenizm

· harmonia

· mecenat

· utopia

· luteranizm

· kalwinizm

...