ROZDZIAŁ VI - Badanie kliniczne i radiologiczne skolioz.pdf - TADEUSZ KASPERCZYK - jowa33

Rozdzial VI

Badanie kliniczne i radiologiczne skolioz

Objawy skoIiotyczne

Kliniczna dokumentacja skoliozy powinna byc prosta, ale jednoczesnie do-

kladna. Wielomiejscowy i wieloplaszczyznowy charakter zmian stwarza jednak

liczne trudnosci w opracowaniu wlasciwej dokumentacji. Prosty, a równoczesnie

dokladny sposób dokumentowania skolioz zostal opracowany przez Wejsfloga

(1956). Dokonal on podzialu objawów skoliozy na trzy grupy, w zaleznosci od

wielkosci zmian deformacyjnych w ukladzie narzadu ruchu. Zgodnie z tym po-

dzialem wyrózniamy objawy skoliozy l, II i III rzedu. Objawy skoliotyczne l rze-

du, to zmiany dotyczace kregoslupa wraz z koscia krzyzowa, objawy II rzedu

dotycza elementów szkieletowych bezposrednio zwiazanych z kregoslupem, a ob-

jawy III rzedu - dalszych odcinków narzadu ruchu (Zuk i Dziak 1970).

Objawy skoliotyczne I rzedu

Wystepuje: wygiecie kregoslupa zarówno boczne, jak i przedniotylne, rotacja

kregów, torsja i sklinowacenie.

Wygiecie kregoslupa do boku objawia sie lukowym przebiegiem linii wyrost-

i:.ówkolczystych, które jest mniejsze od aktualnego skrzywienia kregoslupa Skrzy-

-;,'ienie widoczne na radiogramie jest wynikiem skrzywienia bocznego, rotacji kre-

gów i bocznego przesuniecia kregów. Dla ustalenia wielkosci skrzywienia ozna-

:zamy dermografem na skórze kazdy wyrostek kolczysty i linie srodkowa tylna,

laczaca guzowatosc potylicy z wyrostkiem kolczystym (Borejko i Dziak 1979).

'Jkreslamy skrzywienie pierwotne i wyrównawcze. Za skrzywienie pierwotne uwa-

tamy to, które pojawilo sie najwczesniej. W przypadkach zaawansowanych skrzy-

,,'ienie pierwotne cechuje sie bardziej nasilonymi zmianami, wiekszym katem

skrzywienia, rotacja i torsja kregów, bardziej nasilonymi zmianami strukturalnymi

!Jegów, wieksza sztywnoscia skrzywienia.

W skoliozach piersiowych i górnych piersiowych krzywizna pierwotna moze

:,yc krótkolukowa o mniejszym wygieciu od wyrównawczego, lecz o duzych

Objawy skoliotyczne

154

lOS

zmianach strukturalnych trzonów. Skrzywienie wyrównawcze w odcinku pier-

siowo-ledzwiowym bywa wtedy o wiele dluzsze od pierwotnego.

Pienvotna krzywizna w odcinkach ledzwiowym i piersiowo-ledzwiowym moze

byc bardziej ruchoma od wyrównawczej w odcinku piersiowym, ale bedzie wtedy

wyraznie wieksza od pozostalych - wtórnych. Skrzywienie wyrównawcze moze

tworzyc pelny luk równy, mniejszy lub wiekszy od skrzywienia pierwotnego.

W skoliozach piersiowo-ledzwiowych i dlugolukowych o innej lokalizacji

sytuacja anatomiczna nie pozwala na wytworzenie sie pelnego skrzywienia i luk

pierwotny bywa wyrównywany przez póllukowe skrzywienia (hemiscoliosis) ledz-

wiowe lub szyjne.

W odcinku ledzwiowym hemiskolioza przechodzi na odcinek krzyzowy kre-

goslupa, w zwiazku z czym nasila sie skosne ustawienie miednicy. W hemisko-

liozie nie mierzymy kata skrzyvvienia, lecz kat nachylenia odcinka pól skrzywienia

do pionu. W tym celu rjsujemy linie pionowa, z która przecina sie linia laczaca

wyrostek kolczysty kregu granicznego miedzy skrzywieniem pierwotnym a wy-

równawczym, ze srodkiem podstawy kosci krzyzowej. Pion spuszczony z guzo-

watosci potylicznej powinien przebiegac w linii srodkowej przez szpare miedzy-

posladkowa i padac w srodku linii laczacej obie piety. Jezeli pion biegnie z boku

od szpary miedzyposladkowej, mówimy o skoliozie nie wyrównanej. Skolioza

moze byc nie wyrównana w strone wypuklosci pierwotnej krzywizny - jak w sko-

liozach porazennych (wiotkich) lub w strone wkleslosci krzywizny - jak w skolio-

zach spastycznych.

Skolioza jest niezrównowazona jesli badanie na wadze Boreliego wskazuje na

wiekszy ciezar jednej polowy ciala. Nie nalezy mylic skoliozy nie wyrównanej

z niezrównowazona, gdyz skolioza wyrównana moze byc niezrównowazona, nato-

miast nie wyrównana jest zawsze niezrównowazona. Wielkosc niewyrównania

zapisujemy w cm odleglosci miedzy linia pionu a szpara miedzyposladkowa na

wysokosci 2 kregu krzyzowego po prawej lub lewej stronie znakiem nierównosci (:;t:)

zaleznie od kierunku niewyrównania. Wprawdzie linia pionu jest przeprowadzona

od wyrostka kolczystego 7 kregu szyjnego, ale w skoliozach jednolukowych i z du-

zym przesunieciem tulowia (transpositio) róznice pomiedzy pomiarem z guzo-

watosci potylicznej a z C7 moga byc duze i wiarygodny bedzie raczej pomiar

z guzowatosci potylicznej.

7,-l.:.le

R::

154

155

Badanie kliniczne i radiologiczne skolioz

~ ' ..•... ',-

Objawy skoliotyczne II rzedu

Wystepuje garb zebrowy tylny (gibbus costalis posterior) po stronie wypuklej,

najwyzszy na szczycie skrzywienia; po stronie wkleslej - wglebienie zebrowe

tylne (impressio costalis posterior), równiez najnizsze na wysokosci szczytu skrzy-

wienia. W przedniej czesci klatki piersiowej wytwarza sie po stronie wypuklej

wglebienie, a po stronie wkleslej garb zebrowy przedni (gibbus costalis anterior).

W duzych skrzywieniach garb zebrowy jest ostry, jesli tworzy ostry grzebien

w okolicy katów zeber, w mniejszych skoliozach, z mniejsza rotacja kregów, garb

jest tepy.

Dalszymi objawami skoliotycznymi II rzedu sa:

przesuniecie klatki piersiowej (transpositio thoracis) najczesciej w strone

wypukla,

nachylenie klatki piersiowej (inclinatio thoracis),

torsja klatki piersiowej (torsio thoracis),

wystawanie biodra.

:. ~l:2:-·

- 5- '-

Objawy HI rzedu

Dotycza zmian odcinków bar-

dziej odleglychod kregoslupa Tm}

kattulowiowo-ramiennyutwOl7.0ny

jest p1ZeZlinie biodra, klatke pier-

siowa i zwisajace swobodnie ra-

miona. Ksztaltuje sie on róznie

w zaleznosci od stopnia i rodzaju

skoliozy. Trójkat ten poglebia sie

po stronie wkleslosci Zmienia sie

równiez ustawienie lopatek. Zwy-

kle po stronie wypuklej lopatka

jest uniesiona, oddalona od linii

wyrostków kolczystych i zroto-

wana na zewnatrz. Oprócz IÓzni-

cy w ustawieniu dolnego kata lo-

patki obserwujemy takze asy-

metrie barków (ryc. 82).

Pierwsze objawy rozwija-

jacej sie skoliozy nalezy odróz-

nic od skrzywienia kregoslupa

Ryc. 82. Wczesne kliniczne objawy skoliozy

Badanie kliniczne skolioz

156

~ =--

pochodzenia statycznego (skrócenie konczyny, przykurcz stawu biodrowego, dys-

kopatia).

Badanie kliniczne skolioz

Badanie chorego ze skolioza musi dostarczyc wszystkich istotnych danych

w celu ustalenia rodzaju skrzywienia, szczególów deformacji, rokowania i wyty-

czenia planu leczenia. Aby nie przeoczyc waznych szczególów badanie nalezy

prowadzic wedlug ustalonego porzadku, zgodnie z punktami zawartymi w karcie

dokumentacyjnej. Najczesciej sa to nastepujace punkty:

1. wywiady

a) wiek dziecka w momencie zaobserwowania skrzywienia,

b) przebieg dotychczasowego leczenia,

c) przebyte choroby,

d) wywiady z rodzina przeprowadzane pod katem wystepowania podobnych

deformacji;

2. badanie kliniczne;

3. badanie radiologiczne.

Warunki badania

Osoba badana powinna byc rozebrana, wsparta obu konczynami dolnymi o rów-

ne i twarde podloze. Stopy winny opierac sie o podloge okolica glów kosci sród-

stopia i guzami pietowymi. Obie piety zlaczone, a stopy lekko rozchylone. Glowa

badanego ustawiona w tzw. pozycji "frankfurckiej", która jest równolegla do

podloza. Przebiega ona przez górne krawedzie otworów sluchowych zewetrznych

i dolne krawedzie oczodolów. Konczyny górne powinny swobodnie zwisac wzdluz

ciala. Takie ustawienie zwane jest postawa ortopedyczna zasadnicza.

n"'let=e

Metoda badania

Badanie rozpoczynamy od ogladania badanego od tylu. Celem okreslenia sy-

metrii prawej i lewej strony rzytujemy z guzowatosci kosci potylicznej pion, który

przy postawie prawidlowej powinien sie pokrywac z wyrostkami kolczystymi

kregoslupa, szpara miedzyposladkowa i padac na podloze w miejscu styku obu

* Szczególowo omówiono w rozdziale IV pl. B adanie ortopedyczne.

156

157

Badanie kliniczne i radiologiczne skolioz

piet. Odchylenie osi kregoslupa od linii nutu pionu poza szpare miedzyposlad-

kowa lub poza miejsce styku piet swiadczy o niewyrównaniu osi kregoslupa.

Przy ocenie postawy w plaszczyznie czolowej istotne znaczenie ma okreslenie sy-

metrii szeregu latwo dostepnych punktów topograficznych po obu stronach ciala Sa to:

- wyrostki sutkowe kosci skroniowych,

- wyrostki barkowe lopatek,

- dolne katy lopatek,

- luki zebrowe,

- najwyzsze punkty talerzy kosci biodrowych,

- szczyty kretarzy wiekszych,

- linie dolów podkolanowych,

- szczyty kostek zewnetIZnych.

Linie pneprowadzone miedzy tymi punktami powinny byc prostopadle do

linii pionu kregoslupa oraz dzielone przez prostopadla na polowe. Wykreslanie

tych linii oraz pomiarów dokonujemy tylko w przypadku stwierdzonej wzrokowo

asymetni.

Podobne badanie przeprowadzamy w plaszczyznie czolowej od pnodu. Pion

rzutujemy z punktu" nasion" - jest to miejsce pneciecia plaszczyzny posrodkowej

ze szwem nosowo-czolowym. Przy prawidlowej postawie pion powinien przebie-

gac przez: srodek brody, wciecie jaIZmowe mostka, wyrostek mieczykowaty, pe-

pek i srodek spojenia lonowego. Nastepna czynnoscia jest sprawdzenie symetni

ustawienia anatomicznych punktów topograficznych, tzn. wyrostków barkowych,

luków zebrowych, kolców biodrowych przednich górnych. Okreslamy takze sy-

metne trójkatów tulowiowo-ramiennych, zmiane ksztaltu klatki piersiowej itp.

Ryc. 83. Badanie w sklonie:

a) budowa prawidlowa, b) garb zebrowy,

c) pomiar wielkosci garbu za pomocapoziornicy i linijki

ROZDZIAŁ VI - Badanie kliniczne i radiologiczne skolioz.pdf

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: