Wspolczesne falszerstwa monet Kazimierza Jagielonczyka - cz1.pdf

(3917 KB) Pobierz

Witold Borowski, Współczesne fałszerstwa monet Kazimierza Jagiellończyka

_____________________________________________________________________________________________________________

Witold Borowski (Sieraków Wlkp)

WSPÓŁCZESNE FAŁSZERSTWA MONET

KAZIMIERZA JAGIELLOŃCZYKA

Część I

Żyjemy w czasach, w których coraz częściej słyszymy o fałszowaniu dzieł

sztuki, antyków, wszelkiego rodzaju zabytków. Działalność fałszerska urosła do rangi

dobrze zorganizowanego procederu. Niestety plaga jaką niewątpliwie są fałszerstwa, nie

ominęła również rynku numizmatycznego.

Jako pasjonat mennictwa wczesnojagiellońskiego, chciałbym przybliżyć czy-

telnikom przykłady fałszerstw monet Kazimierza Jagiellończyka. Właśnie to panowanie

spośród pierwszych Jagiellonów, najbardziej upodobali sobie współcześni fałszerze.

Sprawa jest doprawdy poważna. O ile nie dziwi fakt pojawiania się co jakiś

czas fałszywych monet na internetowych portalach aukcyjnych, gdzie w dowolnej chwi-

li każdy może wystawić na sprzedaż co chce, to już oferowanie takich walorów na au-

kcjach stacjonarnych poważnych domów aukcyjnych w kraju i za granicą, musi budzić

konsternację. Co gorsza, monety te znaleźć potem można w oficjalnych katalogach,

corpusach, gdzie zostają niejako uprawomocnione, by zacząć później „żyć własnym

życiem”, przeważnie jako nieznane dotąd typy czy odmiany, z wysokimi stopniami

rzadkości R.

W trakcie swego długiego, bo aż 45 letniego panowania (1447-1492), bił Ka-

zimierz w Krakowie między innymi półgrosze koronne 1 , a po inkorporacji Prus Królew-

skich do Korony w 1454 roku, monetę szelągową pod stemplem Kazimierza Jagielloń-

czyka biły Stany Pruskie, a potem miasta w mennicach w Toruniu, Elblągu i Gdańsku 2 .

Dziś wszystkie te rodzaje monet stały się obiektem działalności współczesnych fałszerzy.

Półgrosze koronne

Jeśli mówimy o półgroszach Kazimierza IV Jagiellończyka, mamy na myśli

rzadkie dziś egzemplarze z sygnaturami literowymi pod koroną i te częściej spotykane,

a niektóre wręcz bardzo pospolite bez sygnatur, tzw. piorunki 3 .

Według Stanisławy Kubiak najstarszymi półgroszami Kazimierza IV są te, któ-

re pod koroną mają umieszczone literki MK lub KM, a ich emitowanie rozpoczęto w

1456 roku 4 . Na przełomie XX i XXI wieku na rynku numizmatycznym zaczęły poja-

wiać się fałszywe półgrosze z literami MK. Ich dystrybucja odbywała się i zresztą w

najlepsze trwa nadal, głównie poprzez różnego rodzaju giełdy, jarmarki oraz interneto-

we portale aukcyjne. Ale bywało niestety, iż można było trafić na nie w ofertach niektó-

rych domów aukcyjnych, na aukcjach stacjonarnych. Działo się tak przede wszystkim w

początkowym okresie po pojawieniu się tych wyrobów na rynku.

1 S. Kubiak, Monety koronne z drugiej połowy XV w. (1447-1506) , Wiadomości Numizmatyczne, R.

XLII, 1998, z. 3-4, s. 121-131.

2 S. Kubiak, Monety i stosunki monetarne w Prusach Królewskich w 2 połowie XV wieku , Wrocław

1986. 3 S. Kubiak, Monety koronne ..., s. 121-131.

4 Tamże, s. 121.

13

Biuletyn Numizmatyczny 2011:1 (361)

_____________________________________________________________________________________________________________

Wszystkie znane mi fałszywe półgrosze z literami MK wybite zostały tymi

samymi stemplami. Posiadają bardzo charakterystyczny błąd w legendzie otokowej

rewersu, tj. POLNIE zamiast POLONIE. Nie wiadomo czy jest to błąd fałszerza, czy

świadoma próba stworzenia nie notowanej odmiany napisowej. W tym miejscu wypada

zauważyć, iż znaczny procent współczesnych fałszerstw, to nieznane, nieopisane dotąd w

literaturze warianty napisowe. Zwrócił też na to uwagę Tomasz Rudnicki w swoim opra-

cowaniu poświęconym współczesnym fałszerstwom szelągów Zakonu Krzyżackiego 5 .

Przeanalizujmy zatem fałszerstwo POLNIE, a porównując je z oryginałem

spróbujemy uchwycić wszystkie charakterystyczne różnice. Przyjąłem zasadę, iż zdjęcie

monety fałszywej czy też powiększenia jej istotnych detali zawsze prezentowane są po

lewej stronie, natomiast zdjęcie monety oryginalnej i takież detale, zawsze po stronie

prawej.

il. 1

il. 3

il. 2

il. 4

Dużo ciekawych spostrzeżeń nasuwa się po porównaniu wizerunków orła. Poczynając

od góry, głowę orła na fałszywym okazie zdobi korona o 4 ząbkach, w oryginale są to

zawsze 3 ząbki.

il. 5

il. 6

Kolejna różnica, orzeł na fałszerstwach pozbawiony jest pojedynczych piór wychodzą-

cych po lewej i prawej stronie szyi w miejscu, w którym łączy się ona z linią skrzydeł.

Na oryginałach te dwa pióra zawsze występują, jest to bardzo charakterystyczne.

5 T. Rudnicki, Fałszerstwa szelągów Zakonu Krzyżackiego , Biuletyn Numizmatyczny 2008, nr 2, s.

123-132.

14

897785243.107.png

897785243.118.png

897785243.129.png

897785243.140.png

897785243.001.png

897785243.012.png

897785243.023.png

897785243.034.png

897785243.045.png

897785243.056.png

897785243.063.png

897785243.064.png

897785243.065.png

897785243.066.png

897785243.067.png

Witold Borowski, Współczesne fałszerstwa monet Kazimierza Jagiellończyka

_____________________________________________________________________________________________________________

il. 7

il. 8

Wreszcie łapy orła. Na monetach fałszywych ma 3 szpony każda, gdy tymczasem na

oryginale każda łapa jest zawsze zaopatrzona w 4 szpony.

il. 9

il. 10

Co prawda na powyższym fragmencie monety fałszywej nie widzimy dokładnie łap

orła, co jest spowodowane przesunięciem stempla przy uderzeniu, ale detal ten będzie

doskonale widoczny na dwóch innych fałszywych półgroszach MK, których fotografie

zamieszczam przy końcu analizy tego fałszerstwa. Uwagę zwraca też bardzo toporne,

niedbałe wykonanie znaków międzywyrazowych i krzyżyków inicjalnych.

il. 11 il. 12

il. 13 il. 14

Istotnym szczegółem, na którym często „wykładają się” fałszerze jest kształt, forma

liter w legendzie otokowej. Nie inaczej jest i w tym przypadku.

il. 15

il. 16

il. 21

il. 22

il. 17

il. 18

il. 23

il. 24

15

897785243.068.png

897785243.069.png

897785243.070.png

897785243.071.png

897785243.072.png

897785243.073.png

897785243.074.png

897785243.075.png

897785243.076.png

897785243.077.png

897785243.078.png

897785243.079.png

897785243.080.png

897785243.081.png

897785243.082.png

897785243.083.png

897785243.084.png

897785243.085.png

897785243.086.png

Biuletyn Numizmatyczny 2011:1 (361)

_____________________________________________________________________________________________________________

il. 19

il. 20

il. 25

il. 26

Wręcz razi litera O w POLNIE, nie występująca w takiej formie na żadnym oryginal-

nym półgroszu z literami MK. Prezentowany powyżej fałszywy egzemplarz o wadze

1,62 g pochodzi z krajowej aukcji stacjonarnej, gdzie został sprzedany jako moneta

prawdziwa. Fałszerstwa te często posiadają sztuczną, ciemną patynę, czego przykłady

widzimy na poniższych dwóch fotografiach.

il. 27

il. 28

Fałszuje się też półgrosze bez sygnatur literowych, z herbem Poraj pod koroną,

tzw. piorunki. Znamy dziś kilka odmian tych monet, różniących się formą litery E i S

oraz usytuowaniem herbu Poraj 6 .Jedna z tych odmian jest bardzo pospolita, pozostałe

rzadsze a dwie nawet bardzo rzadkie.

O ile w jakimś stopniu zrozumieć można (z ekonomicznego punktu widzenia)

sens fałszowania rzadkich półgroszy z sygnaturami literowymi, to już pewne zdziwienie

budzi podrabianie najpospolitszej odmiany napisowej piorunków. A jednak, nawet one

stały się obiektem fałszerskiego procederu. Przyjrzyjmy się takiemu fałszerstwu by

uchwycić detale różniące je od oryginału.

il. 29

il. 30

il. 31

il. 32

6 A. Schmidt, Odmiany „piorunków” Kazimierza Jagiellończyka , Biuletyn Numizmatyczny 1995, nr 1,

s. 3-5.

16

897785243.087.png

897785243.088.png

897785243.089.png

897785243.090.png

897785243.091.png

897785243.092.png

897785243.093.png

897785243.094.png

897785243.095.png

897785243.096.png

897785243.097.png

897785243.098.png

897785243.099.png

897785243.100.png

897785243.101.png

897785243.102.png

897785243.103.png

897785243.104.png

897785243.105.png

897785243.106.png

897785243.108.png

897785243.109.png

897785243.110.png

897785243.111.png

897785243.112.png

897785243.113.png

897785243.114.png

897785243.115.png

897785243.116.png

897785243.117.png

897785243.119.png

897785243.120.png

897785243.121.png

897785243.122.png

897785243.123.png

897785243.124.png

897785243.125.png

897785243.126.png

897785243.127.png

897785243.128.png

897785243.130.png

897785243.131.png

897785243.132.png

897785243.133.png

897785243.134.png

897785243.135.png

897785243.136.png

897785243.137.png

897785243.138.png

897785243.139.png

897785243.141.png

897785243.142.png

897785243.143.png

897785243.144.png

897785243.145.png

897785243.146.png

897785243.147.png

897785243.148.png

897785243.149.png

897785243.150.png

897785243.002.png

897785243.003.png

897785243.004.png

897785243.005.png

897785243.006.png

897785243.007.png

897785243.008.png

897785243.009.png

897785243.010.png

897785243.011.png

897785243.013.png

897785243.014.png

897785243.015.png

897785243.016.png

897785243.017.png

897785243.018.png

897785243.019.png

897785243.020.png

897785243.021.png

897785243.022.png

897785243.024.png

897785243.025.png

897785243.026.png

897785243.027.png

897785243.028.png

897785243.029.png

897785243.030.png

897785243.031.png

897785243.032.png

897785243.033.png

897785243.035.png

897785243.036.png

897785243.037.png

897785243.038.png

897785243.039.png

897785243.040.png

897785243.041.png

897785243.042.png

897785243.043.png

897785243.044.png

897785243.046.png

897785243.047.png

897785243.048.png

897785243.049.png

897785243.050.png

897785243.051.png

897785243.052.png

Witold Borowski, Współczesne fałszerstwa monet Kazimierza Jagiellończyka

_____________________________________________________________________________________________________________

Głowa orła na piorunkach Kazimierza przybiera kilka form, jednak zawsze w większym

czy mniejszym stopniu przypomina głowę orła. Tymczasem to co tutaj zaproponował

fałszerz ma się nijak do oryginałów i wygląda raczej na głowę jakiegoś prehistoryczne-

go gada niż orła.

il. 33

il. 34

Podobnie jak to było w przypadku podrobionych półgroszy MK, tak i tutaj twórca

stempla zapomniał o dwóch pojedynczych piórach, które powinny wystawać z linii

skrzydeł po obu stronach szyi orła.

il. 35

il. 36

Gwoli ścisłości dodać muszę, iż niektóre odmiany piorunków są tej cechy pozbawione,

o czym za chwilę się przekonamy. Jednakże właśnie na tej najpospolitszej odmianie, z

odwróconym jak w lustrzanym odbiciu S w REGIS i poprawnie wybitymi pozostałymi

literami legendy otokowej, te dwa pojedyncze pióra występują zawsze i są z reguły

dobrze widoczne.

il. 37

Zastrzeżenia budzi też wykonanie znaków w dolnych polach korony.

il. 38

il. 39

17

897785243.053.png

897785243.054.png

897785243.055.png

897785243.057.png

897785243.058.png

897785243.059.png

897785243.060.png

897785243.061.png

897785243.062.png

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Wspolczesne falszerstwa monet Kazimierza Jagielonczyka - cz1.pdf (3917 KB)
Niebezpieczne falszerstwa groszy Waclawa II.pdf (1595 KB)
Moneta falsa czyli o monecie falszywej.pdf (6307 KB)
Falsyfikaty - Odlewy jeszcze cieple.pdf (259 KB)
Falsyfikat szostaka malborskiego z 1599 roku.pdf (871 KB)

Inne foldery tego chomika:

Zgłoś jeśli naruszono regulamin