Niemcy budują domy pasywne.docx

Niemcy budują domy pasywne!

Dominujący kierunek w budownictwie za zachodnią granicą to oszczędzanie energii. Z danych wynika, że zbudowano ponad 10 tys. domów pasywanych. Dlaczego Niemcy masowo budują takie domy? Przeczytajcie historie inwestorów.

W Niemczech – według Instytutu Domów Pasywnych w Darmstadt – zbudowano już ponad 10 tysięcy domów pasywnych. Nie jest to pełna statystyka, obejmuje tylko te domy, których właściciele wystąpili o certyfikat Instytutu. Tysiące innych budowanych i nowych domów zbliża się parametrami do kategorii „pasywny”. To wielka zmiana! Już nie działania grupy entuzjastów oszczędzania energii, nie budowlane rękodzieło, lecz trwały silny trend w budownictwie.
Co było największą przeszkodą w budownictwie pasywnym? Koszty. W 2000 roku podawano, że domy pasywne są o 40% droższe od tradycyjnych. Przyjmowano, że opłaca się budować taki dom, jeśli koszty budowy i eksploatacji oraz spłaty zaciągniętego kredytu zwrócą się w ciągu 30 lat. W 2003 roku domy pasywne były już tańsze – różnica wynosiła 30%. W tym roku w Norymberdze na corocznej konferencji organizowanej przez Instytut Domów Pasywnych w Darmstadt podano, że według wielu źródeł dom pasywny w Niemczech jest droższy od tradycyjnego już tylko o 10%! Nic dziwnego, że Niemcy masowo stawiają na tego typu budownictwo. Niemiecki przemysł materiałów budowlanych odpowiedział na to zainteresowanie i oferuje wszystkie specjalistyczne produkty potrzebne do zbudowania domu pasywnego.

Kiedy dom jest pasywny
Gdy jego zapotrzebowanie na energię jest osiem-dziesięć razy mniejsze niż w domu tradycyjnym.
- By ogrzać taki dom, wystarczy 15 kWh energii na 1 m2 na rok.
- Całkowite zapotrzebowanie na energię do ogrzewania pomieszczeń, przygotowywania ciepłej wody, oświetlania pomieszczeń oraz pracy urządzeń domowych jest nie większe niż 120 kWh/(m2·rok).
- 40% zapotrzebowania na ciepło pochodzi z promieniowania słonecznego.
Jak uzyskać taki wynik? Dzięki odpowiedniej architekturze domu – otwartej na południe, bez okien od północy. Konieczne jest też bardzo dobre ocieplenie domu, dokładne uszczelnienie, zastosowanie okien o podwyższonej izolacyjności cieplnej oraz wentylacji mechanicznej z odzyskiem ciepła.

Najprostsze motywacje - historia Irene i Ralfa

Jesteśmy pod Norymbergą, w domu sześcioosobowej rodziny. Irene i Ralf mają czwórkę dzieci w wieku szkolnym. To wyzwanie dla każdego domu. Tutaj sprawdza się dom pasywny – parterowy o powierzchni 146 m2 z poddaszem użytkowym (na cele mieszkalne zaadaptowano też strych – dodatkowe 34 m2 pow.). Zbudowano go w 2002 roku. – Zdecydowaliśmy się wziąć większy kredyt na budowę domu pasywnego po to, by później cieszyć się niskimi kosztami utrzymania – tłumaczą.
Koszt ogrzewania typowego domu o podobnej powierzchni to około 2 tys. euro na rok, czyli 130 euro na miesiąc. Irene i Ralf ponoszą koszty osiem razy mniejsze – płacą 250 euro... na rok. To wydatek na drewno do kominka z płaszczem wodnym. W miesiącach zimowych koszt ogrzewania i uzyskiwania ciepłej wody użytkowej wynosi 40 euro miesięcznie. Jeśli będziemy pamiętać, że w domu mieszka sześć osób, które korzystają z prysznica, włączają komputery, palą światło, wynik mówi sam za siebie. Dodajmy jeszcze koszt prądu – 3800 kWh na rok – rachunek wynosi 760 euro na rok. Prądem są zasilane wszystkie urządzenia domowe.
Z czym był największy problem? Z uzyskaniem pozwolenia na budowę. Dom musiał się wpisać w architekturę podnorymberskiej wsi. Na szczęście elewacja południowa – od strony ogrodu – nie podlega tak ścisłych rygorom jak frontowa. Urząd wydał zgodę na typowe dla domu pasywnego rozwiązania – zwiększenie powierzchni okien i drewniany balkonik ocieniający taras.
Dom został zbudowany z bloczków silikatowych grubości 18 cm i ocieplony 30 cm twardej wełny mineralnej układanej w płytach klejonych jedna z drugą. System nazywa się Marmorit i ma certyfikat instytutu w Darmstadt. Pozwala na układanie izolacji do grubości 30 cm bez konieczności mocowania jej dodatkową konstrukcją. Zalety? Płyty wełny są klejone, nie używa się dybli przytwierdzających ocieplenie do ściany, a więc nie ma potencjalnych mostków termicznych.
Dach jest ocieplony 40-centymetrową warstwą włókien celulozy. Pod posadzką pomieszczeń mokrych (kuchni i łazienki) ułożono 40 cm styropianu, a pod podłogą w pokojach 40 cm celulozy Isoflock.
Okna trzyszybowe mają współczynnik przenikania ciepła 0,8. Wyniki: współczynnik przenikania ciepła dla dachu wynosi U=0,092, dla ścian U=0,125, dla podłogi 0,14 W/(m2·K). Na dachu zainstalowano kolektor słoneczny o powierzchni 16 m2. W pomieszczeniu gospodarczym jest zbiornik na 800 l wody akumulujący ciepło (zauważmy, im większa powierzchnia kolektorów, tym mniejszy bufor ciepła). Zbiornik ma typową konstrukcję – zgromadzona woda służy do ogrzewania pomieszczeń. W środku zbiornika jest wężownica bieżącej wody podgrzewanej na potrzeby użytkowe. Nie ma grzałki elektrycznej, ale przy sześcioosobowej rodzinie przez pięć lat nie zdarzyło się, by ciepłej wody zabrakło! Wystarczy 15 minut mocnego słońca, aby woda w zbiorniku zagrzała się na tyle, by starczyło dla wszystkich.
W domu są konwencjonalne wodne grzejniki ścienne. Kolejne elementy systemu to rekuperator oraz gruntowy wymiennik ciepła – rura z PCW o średnicy 20 cm ułożona na długości 25 m na głębokości do 2 m.
Efekt wszystkich inwestycji? Standardowy dom ma zapotrzebowanie na ciepło 90 kWh/(m2·rok), a dom pasywny Irene i Ralfa potrzebuje 15 kWh/(m2·rok) czyli dokładnie tyle, by otrzymać certyfikat domu pasywnego. Koszt budowy wyniósł 1600 euro za 1 m2 czyli 234 tysiące euro. Warto w tym miejscu powiedzieć, że każdy obywatel Niemiec, który buduje dom pasywny, a więc stosuje materiały z certyfikatem, a po zbudowaniu uzyska certyfikat Instytutu Domów Pasywnych w Darmstadt, otrzymuje od państwa pomoc. Nasi gospodarze otrzymali 20 tys. marek (euro nie było jeszcze walutą Niemiec) dopłaty do kolektorów słonecznych oraz preferencyjny kredyt na budowę domu oprocentowany zaledwie 2% w ciągu roku – na 25 lat.
Jak się mieszka w domu pasywnym? Zimą instalacje są tak zaprogramowane, że grzejniki zaczynają grzać na godzinę przed powrotem domowników z pracy i ze szkoły. Grzejniki działają i na dole, i na piętrze.
A latem? Balkon ocienia taras i okna. – Gdy jest upał, korzystamy z elektrycznie sterowanych rolet w oknach. Jeśli zapomnimy je opuścić w słoneczne dni, pomieszczenia przegrzewają się – opowiada Ralf. Wtedy sprawdza się rekuperator – zwiększamy jego moc i szybko usuwa nagrzane powietrze.

W kierunku domu pasywnego - historia Hansa Petera

W 2005 roku Hans Peter z małżonką kupili w Norymberdze 40-letni dom do generalnego remontu. Już krótkie zamieszkiwanie dało im wiele do myślenia. Koszty ogrzewania były bardzo wysokie! Tym łatwiej było podjąć śmiałą decyzję: – Przebudowujemy nasz dom na pasywny. – Z pomocą przyszedł miejscowy architekt Benjamin Wimmer specjalizujący się w projektowaniu takich domów. To jego projekt.
Dom został zbudowany przed 35 laty z cegły. Miał kształt typowego klocka. W 2006 roku rozpoczęła się jego modernizacja. Wyburzono ścianę frontową i rozbudowano dom na całej jego szerokości o 4 m w stronę drogi. Dom ma teraz 186 m2 powierzchni użytkowej. W salonie konieczne okazały się słupy stalowe podtrzymujące piętro domu. Cała strona południowa, czyli frontowa, została przeszklona. To było zadanie i kosztowne, i trudne technicznie. Okna o powierzchni 60 m2 kosztowały 200 tys. zł (60 tys. euro), a do ich montażu potrzebny był dźwig (waga zestawu – 6 ton). Dodajmy, że trzyszybowe nowoczesne okna do domu pasywnego mają współczynnik przenikania ciepła 0,7 W/(m2·K). Przy okazji stwierdzamy, że przepis na dom pasywny, mówiący że od strony północnej powinno być jak najmniej okien, jest aktualny tylko w części.
Przyszła pora na izolacje. W posadzce ułożono 10 cm styropianu, ściany docieplono 26 cm styropianu, 33 cm styropianu ułożono jako izolację stropodachu. Dom został wyposażony w nowe instalacje, a okna zasłaniane są elektrycznymi roletami.
Co ogrzewa pomieszczenia? Kocioł kondensacyjny na olej opałowy. Magazynem ciepła jest 1000-litrowy zbiornik na wodę. Na dachu zainstalowano kolektory słoneczne o powierzchni 8 m2. Przed domem wkopano gruntowy wymiennik ciepła.
Przebudowa domu kosztowała 1236 euro za 1 m2. Koszt roczny energii potrzebnej do ogrzewania i przygotowywania ciepłej wody użytkowej wynosi teraz 480 euro, czyli 1630 zł. W przeliczeniu na 1 m2 na rok zapotrzebowanie wynosi 29 kWh. Nie spełnia więc standardów domu pasywnego.
– Możliwości techniczne były – tłumaczy Hans. – Nie ma przeszkód, by stary dom osiągnął parametry domu pasywnego. Co nas ograniczało? Koszty modernizacji. I problemy techniczne.
W domu jest piwnica. Należało więc ocieplić podłogę parteru, a to było możliwe tylko kosztem obniżenia wysokości piwnicy lub jej pogłębienia. Tego chcieliśmy uniknąć. A z wyniku i tak jesteśmy zadowoleni.
Dowód? Dom po remoncie potrzebuje sześć razy mniej energii niż przed nim. O tyle są też mniejsze koszty użytkowania.

Więcej historii budowy i modernizacji domów pasywnych w Niemczech w "Muratorze" nr 7/2008

Wytyczne dla domu pasywnego:
- współczynnik przenikania ciepła U ścian, dachu i podłogi na gruncie nie wyższy niż 0,13 W/(m2·K);
- współczynnik przenikania ciepła U okien nie wyższy niż 0,8 W/(m2·K);
- współczynnik przepuszczalności światła g dla szyb większy niż 50%;
- wymiana powietrza – nie więcej niż 0,6 kubatury domu na godzinę (na przykład dla domu o kubaturze 500 m3 maksymalna wydajność wentylacji to 300 m3/h).

O wymaganiach stawianych domom pasywnym można przeczytać w numerach 7/03, 11/06 i 5/08 „Muratora”.