TERAPIA PEDAGOGICZNA
OPRACOWANE PRZEZ :
1. WSTĘP
2. CELE TERAPII PEDAGOGICZNEJ
· OGÓLNE
· SZCZEGÓŁOWE
3. METODY TERAPII PEDAGOGICZNEJ
4. ZASADY TERAPII PEDAGOGICZNEJ
5. ORGANIZACJA DZIAŁAŃ TERAPEUTYCZNYCH
· PLANOWANIE
· ETAPY TERAPII
· KOLEJNOŚĆ W ĆWICZENIU
· ĆWICZENIA Z PRZYKŁADAMI
6. WSPÓŁPRACA Z RODZICAMI
Terapia pedagogiczna, zwana dawniej reedukacją lub zajęciami korekcyjno-kompensacyjnymi, to specjalistyczne działania mające na celu niesienie pomocy dzieciom ujawniającym różnego rodzaju nieprawidłowości rozwoju i zachowania. Zaburzenia te koryguje się poprzez odpowiednie oddziaływania specjalistyczne o charakterze psychologiczno - pedagogicznym, profilaktycznym i medycznym. Jest to szczególnie ważne na początku kariery szkolnej dziecka.Brak osiągnięć w nauce, częste niepowodzenia zazwyczaj wiążą się z trudnościami w czytaniu, pisaniu, liczeniu i innych czynnościach szkolnych i odnoszą się do dzieci o: - inteligencji przeciętnej i niższej niż przeciętna, - z zakłóceniami funkcji wzrokowych i słuchowych, - z zakłóceniami i opóźnieniami rozwoju ruchowego razem z zakłóceniami procesu lateralizacji, - o zaburzonym rozwoju procesów emocjonalno – motywacyjnych, - z zaburzeniami mowy, - z zaburzeniami zdolności matematycznych, - z zaburzeniami dynamiki procesów nerwowych.Trudnościom szkolnym często towarzyszą także trudności wychowawcze, zaburzenia aktywności, zaburzenia emocjonalne, zaburzenia relacji społecznych. Terapia pedagogiczna stwarza dzieciom z zakłóceniami rozwojowymi możliwości wszechstronnego rozwoju.W celu eliminowania niepowodzeń szkolnych oraz ich ujemnych konsekwencji oddziaływuje się za pomocą środków pedagogicznych na przyczyny i przejawy trudności dzieci w uczeniu się.Terapię pedagogiczną prowadzi się w formie indywidualnej i grupowej (liczba uczestników zajęć wynosi od 2 do 5 uczniów), by spowodować określone, pozytywne zmiany w zakresie sfery poznawczej i emocjonalno - motywacyjnej oraz wiedzy i umiejętnościach dziecka. W szkole terapia pedagogiczna odbywa się zazwyczaj w postaci zajęć korekcyjno - kompensacyjnych i wyrównawczych.Zajęcia prowadzą nauczyciele posiadający przygotowanie w zakresie terapii pedagogicznej.
· Cele ogólne :
- stymulowanie i usprawnianie funkcji psychomotorycznych.
- Wyrównanie braków w wiadomościach i umiejętnościach
- Eliminowanie niepowodzeń oraz ich emocjonalnych i społecznych konsekwencji
· Cele operacyjne:
-wzmacnianie wiary w możliwości i wartości każdego człowieka
- dążenie do tworzenia warunków jak najpełniejszej integracji społecznej
- rozwijanie empatii – wyrażanie uczuć i reagowanie na nie
- kreowanie pozytywnego myślenia umożliwiającego stawianie czoła przeciwnościom.
- Prowokowanie do podjęcia aktywności własnej
- Ćwiczenia koncentracji uwagi
- Usprawnianie koncentracji wzrokowo- ruchowej
- Tworzenie skojarzeń wzrokowo-ruchowych
- Rozwijanie bądź usprawnianie percepcji słuchowej i koordynacji słuchowo-wzrokowo -ruchowej
- Wzbogacenie zasobu słownictwa
- stymulowanie ogólnego rozwoju dziecka
- wyrównywanie dysharmonii rozwojowych, korygowanie zaburzeń funkcji
- kompensowanie braków w rozwoju fizycznym i psychicznym
- maksymalnie usprawnianie i rozwijanie niezaburzonych funkcji psychicznych i fizycznych.
Metody pomocne w realizacji celu wcześniej założonego w terapii to:
a) Wspierające rozwój dziecka
b) Stymulujące rozwój dziecka
c) Aktywizujące
d) Kompensacyjne
e) Korygujące
f) Usprawniające
Wykorzystuje się metody psychologiczne i pedagogiczne, które wzbogacone są własnymi przemyśleniami i pomysłami.
Są między innymi :
Ø Elementy metody Ruchu Rozwijającego Weroniki Sherborne
Ø Wybrane techniki relaksacyjne
Ø Elementy metody Wspierania Rozwoju –„Terapia bajką”
Ø Elementy kinezjologii edukacyjnej P. Denisona
Ø Elementy metody Dobrego Startu wg M. Bogdanowicz
Ø Program rozwijający percepcje wzrokową Forstig – Horn
Ø Ćwiczenia grafomotoryczne M. Bogdanowicz
Ø Ćwiczenia H. Tymichovej usprawniające technikę rysowania i pisania
Ø Elementy metody –Pedagogiki Zabawy.
Każda metoda musi być dobrana przez nauczyciela do potrzeb dziecka aby okazała się skuteczna.
I. Zasada indywidualizacji środków i metod oddziaływania korekcyjnego.
· Dla każdego dziecka w grupie dobieramy indywidualny program
· Metody dydaktyczne i wychowawcze dobieramy indywidualnie do możliwości konkretnego dziecka
· W toku zajęć kontrolujemy przebieg i wyniki pracy dzieci
· Pomagamy w przezwyciężaniu trudności
· Stosujemy indywidualne zabiegi wychowawcze i psychoterapeutyczne
II. Podczas stopniowania trudności w nauce czytania i pisania, uwzględniającego złożoność tych czynności i możliwości percepcyjne dzieci.
· Stosujemy stopniowanie trudności w zakresie objętości i przystępności opracowywanego materiału
· Przechodzimy od ćwiczeń prostych, obejmujących niewielki zakres materiału, do złożonych, wymagających opanowania dużych partii materiału dydaktycznego
· Przechodzimy do zadań trudniejszych wtedy, gdy dziecko sprawnie opanuje wcześniejsze, łatwiejsze.
III. Zasada korekcji zaburzeń- ćwiczenie przede wszystkim funkcji najgłębiej zaburzonych i najsłabiej opanowanych umiejętności.
· Im głębiej zaburzona funkcja, tym większa podatność na zmęczenie dziecka- uważamy, żeby do tego nie doszło
· Nie ćwiczymy tylko jednej funkcji, bo może dojść do przetrenowania, zniechęcenia i powrotu do złych nawyków
· Wskazana przemienność ćwiczeń- najgłębiej zaburzone funkcje z mniej zaburzonymi, bardziej opanowane z mniej, percepcja wzrokowa ze słuchową
· Stosujemy przerwy na odpoczynek
IV. Zasada kompensacji zaburzeń i łączenie ćwiczeń funkcji zaburzonych z ćwiczeniami funkcji niezaburzonych w celu tworzenia właściwych mechanizmów kompensacyjnych.
· Funkcje sprawniejsze wspierają czynności funkcji zaburzonych
· Usprawniona zostaje integracja psychomotoryczna
V. Zasada systematyczności
· Zajęcia powinny się odbywać codziennie, najlepiej 3 x 20 minut, niż 1 x 60 minut
· Przerwy w zajęciach powodują regres.
VI. Zasada ciągłości oddziaływania terapeutycznego.
· W pierwszym okresie działania terapeutyczne powinny być dominujące
· Pełnią funkcje profilaktyczne- chronią przed dalszymi negatywnymi następstwami niepowodzeń.
Autorka zasad w terapii pedagogicznej T. Gąsowska tak przedstawia je w swojej pracy- „Praca wyrównawcza z dziećmi” :
1. Możliwie pełna indywidualizacja pracy z każdym dzieckiem
2. Stosowanie zadań dostosowanych do możliwości dziecka i zapewnienie warunków do poprawnego wykonywania ćwiczeń.
3. Powolne i systematyczne przechodzenie od zadań łatwiejszych do trudniejszych od prostych do bardziej złożonych.
4. Zapewnienie warunków do utrwalenia prawidłowych umiejętności; likwidowanie niekorzystnych nawyków czytania i pisania
5. Dostosowanie czasu poszczególnych ćwiczeń do wydolności dziecka –indywidualizacja.
6. Mobilizowanie dziecka do wykonywania zadań poprzez stosowanie różnorodnych form ćwiczeń.
Planując pracę terapeutyczną należy :
- zdiagnozować przejawy i przyczyny trudności dziecka
- opracować ramowy indywidualny plan pracy z dzieckiem
- zaprogramować kolejne jednostki zajęciowe
Plan powinien zawierać: - Ćwiczenia korekcyjne zaburzonych funkcji - Ćwiczenia korekcyjno - kompensacyjne funkcji zaburzonej w koordynacji z bardziej sprawnymi - Ćwiczenia relaksacyjne i odpoczynkowe - Oddziaływania psychoterapeutyczne
a) Etap przygotowawczy - pracujemy z dzieckiem na materiale konkretnym - obrazki i abstrakcyjnym - litery i figury geometryczne. Kształtujemy dojrzałość dziecka do nauki czytania i pisania poprzez wykonywanie:Ćwiczeń usprawniających ogólne sprawności ruchowe i sprawności manualne: - Ćwiczenia ogólnej sprawności ruchowej - Ćwiczenia sprawności ruchowej - Ćwiczenia rozmachowe - Ćwiczenia manualne - usprawnianie małych ruchów ręki - Ćwiczenia graficzneĆwiczenie funkcji wzrokowej i orientacji przestrzennej , które wpływa na opanowanie umiejętności czytania i pisania (ćwiczenia manualne pod kontrolą wzroku, ćwiczenia koordynacji wzrokowo - ruchowej): - Spostrzegawczość - Analiza wzrokowa - Synteza wzrokowa - Kierunkowość - Pamięć wzrokowa
-Ćwiczenie funkcji słuchowej: - Ćwiczenia wrażliwości słuchowej - Koncentracja na bodźcach- Różnicowanie dźwięków (otoczenia, nazwy liter - głoski) - Pamięć słuchowa - Ćwiczenia rytmiczne - Ćwiczenia słuchu fonematycznego i fonetycznego (wyodrębnianie, różnicowanie, artykulacja)
b) Terapia właściwa - ćwiczenie nauki czytania i pisania na materiale obrazkowo - literowym (łączenie liter w sylaby i słowa). Po zakończeniu tego etapu dziecko umie czytać, rozumie to co czyta, przepisuje, napisze z pamięci proste słowa.
· KOLEJNOŚĆ W ĆWICZENIU W TERAPII PEDAGOGICZNEJ...
ammD