32_styczeń-luty 2000.pdf

www.mateusz.pl/ligamm/

Rok VIII Nr 1 (32)

styczeñ luty 2000

ISSN 1234 8112

Nieporozumienia i fakty

W³odzimierz Fija³kowski

Dodatkowe jajeczkowanie

U pod³o¿a fa³szywego mniemania,

¿e w ci¹gu jednego cyklu mo¿e dojæ

po kilku kilkunastu dniach do nastêp-

nego jajeczkowania, znajduje siê ba-

nalna nieznajomoæ cyklu kobiecego.

Cykl nie dzieli siê na dwie po³owy, lecz

na dwie czêci, z których pierwsza

podlegaæ mo¿e nawet znacznej zmien-

noci co do czasu trwania. Ja-

jeczkowanie ma miejsce nie w po³o-

wie cyklu, lecz na prze³omie pierwszej

przedowulacyjnej i drugiej poowu-

lacyjnej fazy cyklu. Sta³oæ drugiej

fazy wi¹¿e siê z funkcj¹ cia³ka ¿ó³te-

go powsta³ego w obrêbie pêkniêtego

pêcherzyka w jajniku. Kadencja owe-

go gruczo³u wydzielaj¹cego progeste-

ron trwa ok. 14 dni.

Pierwsza faza cyklu u znacznej czê-

ci kobiet trwa równie¿ ok. 14 dni,

gdy¿ przeciêtna d³ugoæ cyklu wyno-

si ok. 28 dni. Jednak¿e niewielki od-

setek kobiet obserwuje u siebie wyd³u-

¿enie siê czasu od wyst¹pienia

miesi¹czki do prze³omu cyklu. Rza-

dziej wchodzi w grê niewielkie skró-

cenie tej fazy. Wówczas cykl trwa na

przyk³ad 24 dni. Wyd³u¿anie siê fazy

przedowulacyjnej nie ma okrelonych

granic. Mogê przytoczyæ konkretne

dane od kobiety prowadz¹cej syste-

matyczne obserwacje luzu i tempe-

ratury w ci¹gu 25 lat: od urodzenia

pierwszego dziecka. Najd³u¿szy cykl

trwa³ 1 l7 dni, prze³om jajeczkowania

nast¹pi³ w 103 dniu. Poczêcie drugie-

go dziecka mia³o miejsce w 63 dniu

cyklu, trzeciego w 45 dniu. Do hi-

storii nale¿¹ prze¿ycia tej kobiety.

Usi³owano wywo³aæ przedwczesny

poród, rozumuj¹c w typowy sposób:

nie doæ, ¿e dziecko ma³e, to w dodat-

ku jest to ci¹¿a przenoszona. Kobieta,

maj¹ca wykszta³cenie podstawowe,

ale dobr¹ znajomoæ cyklu, nie mog³a

porozumieæ siê z lekarzem, który by³

bieg³ym chirurgiem w zakresie gine-

kologii, ale nie potrafi³ wyzwoliæ siê

ze schematu, ¿e jajeczkowanie nastê-

puje w 14 dniu cyklu (= w po³owie

jego trwania). W danym przypadku nie

kierowa³ siê nawet mitem dodatkowe-

go jajeczkowania, ale trzyma³ siê

sztywno wyobra¿enia, ¿e cykl musi

trwaæ 28 dni, ewentualnie z niewiel-

kimi odchyleniami, które nie wyma-

gaj¹ uwzglêdnienia w ustalaniu termi-

nu porodu.

Rzecz zdumiewaj¹ca! Otó¿ do dnia

dzisiejszego wszystkie komputery na

wiecie s¹ nastawione na liczenie ty-

godni trwania ci¹¿y od daty ostatniej

miesi¹czki. Pomiar ultrasonograficzny

wykonany w 14 tygodniu podaje z

dok³adnoci¹ do pó³ tygodnia czas

trwania ci¹¿y. Jest to istotnie ogrom-

na dok³adnoæ, sprawdzaj¹ca siê jed-

nak tylko u osób, których cykl liczy

ok. 28 dni. A co warta jest ta dok³ad-

noæ u wspomnianej kobiety, u której

odstêp czasu od daty miesi¹czki do

daty poczêcia dziecka nie chcia³ siê

dostosowaæ do przyjêtego schematu i

zamiast 14 dni wyniós³ 63 lub w na-

stêpnej ci¹¿y 45 dni?

Najczêciej stosowanym argumen-

tem jest powo³ywanie siê na relacjê

jakiej kobiety, u której by³o tylko jed-

norazowe wspó³¿ycie na 3 dni przed

miesi¹czk¹. Oczywicie musia³o wte-

dy byæ dodatkowe jajeczkowanie. O

naiwnoci takiego rozumowania

wiadczy fakt, ¿e zarodek zagnie¿d¿a

siê w b³onie luzowej macicy w 68

dni od poczêcia. Wtedy to b³ona ta jest

maksymalnie rozpulchniona i przy-

gotowana do przyjêcia zarodka. Wy-

starczy odrobina wyobrani, by uzmy-

s³owiæ sobie, ¿e wed³ug rozumowania

owej kobiety ów zarodek zjawi³by siê

w jamie macicy pod koniec z³uszcza-

nia siê b³ony.

Dokoñczenie na s. 4

UWAGA, UWAGA!

Liga Ma³¿eñstwo

Ma³¿eñstwu rozpoczyna

nowy cykl szkoleniowy dla

kandydatów na nauczycieli

metod naturalnego

planowania rodziny.

Zapraszamy ma³¿eñstwa,

które chcia³yby dzieliæ siê

z innymi swoja wiedz¹

i wiadectwem ¿ycia.

Proponujemy fachowe

szkolenie, a po jego

ukoñczeniu zapewniamy

komplet materia³ów do

prowadzenia kursów.

Zg³oszenia prosimy wysy³aæ

na adres podany na s. 19.

P ORADY

Pytaj - odpowiemy

u Moje dziecko ma 7-tygodni i siê

nie wypró¿nia. Jest karmione piersi¹

i dostaje trzy razy dziennie Plantex.

Mija szósty dzieñ. Co robiæ?

po ci¹¿y ciemnia³y mi w³osy, po ci¹-

¿y dosta³am nadcinienia itp. A tak

naprawdê pewne procesy, choroby bie-

gn¹ w³asnym trybem - ci¹¿a mo¿e je-

dynie co odkryæ, bo jest wprawdzie

stanem fizjologicznym, ale obci¹¿a

organizm i to, co funkcjonowa³o s³a-

bo, w³anie w tym czasie mo¿e prze-

staæ funkcjonowaæ prawid³owo. Lak-

tacja wygasa z momentem

zaprzestania karmienia, lecz. ten pro-

ces mo¿e mieæ ró¿n¹ d³ugoæ. Nie ma

ssania piersi, nie ma bodca do pro-

dukcji pokarmu. Pozostaje jeszcze nie-

co bodców psychicznych, bo przecie¿

wci¹¿ opiekuje siê pani bardzo ma³ym

dzieckiem. Mam kole¿ankê, która jest

tak wra¿liwa, ¿e d³ugi czas po zakoñ-

czeniu laktacji, wyp³yw pokarmu

wzbudza³ p³acz noworodków na od-

dziale, gdzie pracowa³a. Jeli po tak

d³ugim czasie utrzymuje siê mlekotok,

nadmiar prolaktyny hamuje prawid³o-

wy przebieg cyklu, trzeba uznaæ to za

stan hormonalnie nieprawid³owy. jed-

nego jest za du¿o, drugiego za ma³o.

Hiperprolaktynemiê wywo³uj¹ niektó-

re leki (mo¿e je pani bierze), wywo³u-

je j¹ te¿ przed³u¿ony stres, ró¿nego

rodzaju schorzenia przysadki mózgo-

wej i wiele innych. Leczy siê j¹ po

rozpoznaniu przyczyny. Najczêciej

przez pewien czas podaje siê bromo-

kryptynê. Ale to ju¿ sprawa dla endo-

krynologa, najlepiej specjalizuj¹cego

siê w ginekologii. Poszukaæ i leczyæ!q

(M. Gugulska)

Jeli do tej pory wszystko by³o w

porz¹dku, to nale¿y spokojnie czekaæ

na wypró¿nienie, karmi¹c wy³¹cznie

piersi¹! Jest to doæ charakterystycz-

ny moment, gdy zmienia siê nieco sk³ad

pokarmu i dziecko przechodzi na swój

w³asny, ca³kiem nowy rytm wypró¿-

nieñ. mo¿e to byæ np. jeden raz na trzy

dni. Ta zmiana jest czêsto poprzedzona

kilkoma dniami bez stolca. Mo¿na te¿

skontrolowaæ wagê dziecka, bo jeli na

przyk³ad jest dopajane, to byæ mo¿e

otrzymuje za ma³o pokarmu - wtedy te¿

objawem jest brak stolca.q

(M. Gugulska)

dzo szybko i wtedy trzeba szybko na-

wadniaæ do¿ylnie. Mo¿e te¿ traciæ po-

tas, wiêc warto, aby matka pi³a jedn¹

saszetkê Kalium eff. dziennie. Jeli

nastêpuje zmiana zachowania, podsy-

pianie, zmniejszona aktywnoæ, nale-

¿y wezwaæ pediatrê domowego, który

wystawi skierowanie do szpitala.q

(M. Gugulska)

u W 1998 roku urodzi³am córecz-

kê, karmi³am j¹ piersi¹ przez cztery

miesi¹ce. Potem musia³am przestaæ z

powodu kuracji silnym lekiem (sole

z³ota), poniewa¿ jestem chora na RZS

i choroba znacznie siê zaostrzy³a po

porodzie. Dosta³am trzy zastrzyki na

osuszenie pokarmu, jednak do tej pory

mam pokarm (to ju¿ ponad rok od za-

strzyków). Mój problem polega na

tym, ¿e mam regularne okresy (28 -

29 dni), przy czym szczyt luzu przy-

pada prawie zawsze na 12 lub 13

dzieñ, jednak nie ma wzrostu tempe-

ratury albo te¿ nastêpuje wzrost przez

jeden dzieñ, a póniej spada. Przepro-

wadzi³am badania na poziom proge-

steronu i wynik nie mieci³ siê w nor-

mie (675; norma 72-511). Czy jest

mo¿liwe, ¿e do tej pory nie powróci³o

jajeczkowanie? Czy jest mo¿liwe wy-

st¹pienie jajeczkowania bez objawu

luzu, tzn. przy jego braku?

u Stosujê naturaln¹ metodê pla-

nowania rodziny, korzystam z mate-

ria³ów LMM. Wczoraj po mierzeniu

st³uk³am termometr. By³ to 15 dzieñ

mojego cyklu, nied³ugo (za kilka dni)

bêdê mog³a wyznaczyæ przedwzrosto-

w¹ szóstkê, a ju¿ dzisiaj, w 16 dniu

cyklu, mierzy³am nowym termome-

trem. Jest on identyczny jak ten st³u-

czony, ale to nie ten sam, prawda? Nie

wiem, czy mogê dalej normalnie po-

liczyæ sobie dni czy radykalnie zwiêk-

sza siê prawdopodobieñstwo poczêcia

w III fazie cyklu, któr¹ mogê le wy-

znaczyæ. Na razie wykres temperatu-

ry jest prawie taki sam, jak poprzed-

ni.

u Nasze trzymiesiêczne dziecko

ma grypê jelitow¹. Jak j¹ leczyæ?

Jeli widzi Pani, ¿e wskazania no-

wego termometru nie ró¿ni¹ siê od

wskazañ poprzedniego, a na dodatek

jest jeszcze kilka dni do wzrostu tem-

peratury, to mo¿na polegaæ na tych

pomiarach i ewentualnie do granicy

fazy III wyznaczonej wed³ug regu³y C

dodaæ dla pewnoci jeden dzieñ. Pro-

szê pamiêtaæ, ¿e dodatkowych infor-

macji potwierdzaj¹cych jajeczkowanie

dostarcza obserwacja luzu, który po

owulacji zmienia siê w mniej p³odny.q

(B. Tabor)

Dziecko zosta³o najprawdopodob-

niej zara¿one wirusem z grupy Rota

lub Adeno, bo te najczêciej w tym

okresie grasuj¹. To nie jest grypa, tyl-

ko biegunka infekcyjna. Podajemy

pier i Lakcid. Jeli gor¹czka - para-

cetamol w czopkach, 10mg/kg masy

cia³a na dawkê, powtarzaæ dawkê co 6

godzin. Wa¿na jest obserwacja dziec-

ka, bo w tym wieku odwadnia siê bar-

Hiperprolaktynemia, bo tak nazy-

wa siê zaburzenie hormonalne, na któ-

re pani cierpi, jest uleczalna. Czêsto

wi¹¿e siê ró¿ne choroby z ci¹¿¹ lub

karmieniem, bo jest to du¿y prze³om

w naszym ¿yciu. Wiele kobiet powie:

Fundamenty Rodziny nr 1/2000

M ITY I F AKTY

Nieporozumienia

i fakty

tycia. I tu dowiadujemy siê dzi, ¿e

poprzednie generacje pigu³ki mia³y

znacz¹ce dzia³anie androgeniczne i

anaboliczne. W stosowaniu tabletki

Cilest oba te dzia³ania s¹ zredukowa-

ne do minimum. Marketing nie ograni-

cza siê jednak wy³¹cznie do zachwa-

laniu produktów. Najczêciej

pojawiaj¹ siê wzmianki o trudno-

ciach, o przeszkodzie w postaci niere-

gularnych cykli, wreszcie o niskiej

skutecznoci metod naturalnych.

Zdjêcie sympatycznej rodziny rodzi-

ców z ma³ym dzieckiem zostaje zaopa-

trzone krótkim tekstem: Z wyboru -

nie z przypadku. W domyle: dziec-

ko poczête inaczej ni¿ po odstawieniu

pigu³ki jest dzieckiem zrodzonym

przypadkowo.

Ad. 5. Skutecznoæ metod NPR

zale¿y od trzech czynników:

od efektywnoci nauczania w nastêp-

stwie jakoci instrukta¿u,

od skutecznoci samej metody oce-

nionej na podstawie liczby poczêæ, do

których dochodzi mimo przestrzega-

nia w³aciwego instrukta¿u,

od skutecznoci jej stosowania.

Wysok¹ skutecznoæ, wynosz¹c¹

nawet powy¿ej 99% (wskanik zawod-

noci poni¿ej 1 wg Pearla), osi¹ga siê

wówczas gdy ma miejsce:

odpowiednie nauczanie,

dok³adne zrozumienie instrukta¿u,

po prawna interpretacja regu³,

niepozwalanie sobie na odstêpstwa

od regu³ danej metody,

pe³ne porozumienie miêdzy ma³¿on-

kami,

akceptacja ekologicznych podstaw w

realizowaniu zamierzeñ prokreacyjnych.

Potwierdzeniem wysokiej skutecz-

noci NPR s¹ badania amerykañskie

(U.S. Dept. of Health, 1996), wed³ug

których metody objawowo termicz-

ne stosowane przez normalnie p³od-

ne pary, które nie poczê³y dziecka w

ci¹gu roku w³aciwego stosowania me-

tody, uzyska³y wskanik skuteczno-

ci 99,8%, nie ni¿szy od tabletki hor-

monalnej (pigu³ki).q

Prof. W³odzimierz Fija³kowski

(Z ksi¹¿ki Rodzicielstwo w zgodzie

z natur¹, wyd. Fundacja G³os dla

¯ycia. Dziêkujemy Autorowi

za zgodê na przedruk)

Dokoñczenie ze s. 1

okresu p³odnoci nie jest mo¿liwe, gdy¿

na przebieg owulacji wp³ywa wiele

czynników, takich jak zmiana klimatu,

stany emocjonalne, chorobowe itp. (str.

112). Okazuje siê, ¿e w tak krótkim

tekcie mo¿na zmieciæ kilka istotnych

b³êdów. Wymieniê je:

jajeczkowanie wystêpuje na 2 tygo-

dnie przed koñcem cyklu,

cztery dni przed i po jajeczkowa-

niu s¹ wziête z powietrza,

dlaczego nazywa siê a nie JEST

okresem p³odnoci?

nie ma ani s³owa o obserwacji obja-

wów p³odnoci i niep³odnoci w cy-

klu, natomiast zosta³a podana sugestia,

¿e mo¿liwoæ wyznaczenia okresu

p³odnoci w cyklu jest wielce proble-

matyczna.

Ad. 2. Rozmycie wiedzy o cyklu,

podawanej ju¿ w wieku szkolnym spo-

tyka siê z propagand¹ ³atwiejszych

rozwi¹zañ, bez babrania siê w lu-

zach. W rodowisku osób, które

otrzyma³y odpowiedni przekaz od ro-

dziców stosuj¹cych metody NPR, tego

typu opory po prostu nie wystêpuj¹.

Ad. 3. Typowa konfrontacja: Stu-

dent VI roku medycyny zg³asza siê na

kurs przedma³¿eñski w orodku die-

cezjalnym. Prosi o zaliczenie wiedzy

o NPR bez uczestniczenia w zajêciach

powiêconych temu problemowi. Jest

zaskoczony odmow¹. Dopiero d³u¿sza

rozmowa z instruktork¹ NPR (z zawo-

du matematyczk¹) pozwala mu uwia-

domiæ sobie, ¿e jego wiedza o cyklu,

nawet rozleg³a, ma powa¿n¹ lukê w

postaci braku odniesienia do zasad

wyznaczania pocz¹tku i koñca cyklicz-

nego okresu p³odnoci.

Ad. 4. Producenci rodków anty-

koncepcyjnych potrafi¹ umiejêtnie

sprzedawaæ swe wytwory. Dla przy-

k³adu: firma Janssen Cilag oferuje

Cilest pigu³kê dla m³odych kobiet.

U do³u portretu urodziwej dziewczy-

ny wa¿ny dopisek: antykoncepcja bez

A przecie¿ informacja o jednora-

zowym wspó³¿yciu na 3 dni przed mie-

si¹czk¹ mo¿e oznaczaæ dla lekarza, ¿e

nast¹pi³o to w 25 dniu cyklu. Utrzy-

mywanie siê mitu dodatkowego jajecz-

kowania domaga siê realnej wiedzy o

przebiegu cyklu.

Nieskutecznoæ

metod ekologicznych

Zwykle mówi siê o nieskuteczno-

ci metod naturalnych. Celowo u¿y-

³em innego okrelenia, aby nie mno-

¿yæ nieporozumieñ. W rzeczywistoci

nic ma metod naturalnych, istnieje na-

tomiast naturalny rytm p³odnoci i nie-

p³odnoci wpisany w kobiecy cykl.

Metody nie s¹ tworem natury, s¹ dzie-

³em nauki opieraj¹cej siê na

spostrzeganiu i ocenie objawów wy-

stêpuj¹cych w naturze.

Jakie jest ród³o czêsto spotykanej

opinii, ¿e metody naturalne s¹ zdro-

we, ale nieskuteczne? róde³ jest kil-

ka. Wymieniê najwa¿niejsze:

1. b³êdna informacja w podrêcznikach

szkolnych,

2. opory wobec systematycznego pro-

wadzenia obserwacji,

3. niedouczenie fachowego personelu

medycznego,

4. dezinformacja ze strony instytucji

propaguj¹cych rodki i sposoby anty-

koncepcyjne,

5. ewentualnoæ b³êdnego stosowania

metody.

Ad. 1. Przytoczê fragment dotycz¹-

cy obserwacji cyklu z podrêczniku bio-

logii dla klasy siódmej (mgr Wies³a-

wa Go³da i dr Jadwiga Wardas:

Biologia, wyd. V, Warszawa 1998

NOWA ERA): Jajeczkowanie (...) wy-

stêpuje mniej wiêcej w po³owie cyklu

Okres oko³o czterech dni przed i po

jajeczkowaniu nazywa siê okresem

p³odnym (...). Dok³adne wyznaczenie

Fundamenty Rodziny nr 1/2000

M EDYCYNA

Prawda o antykoncepcji

Kwestie zdrowotne zwi¹zane

z przyjmowaniem doustnych

hormonalnych preparatów

antykoncepcyjnych wci¹¿

budz¹ wiele kontrowersji.

Proponujemy wiêc rzetelne

omówienie tego tematu,

przygotowane specjalnie dla

nas przez dr Ewê lizieñ

Kuczapsk¹.

hormonalnych

Obecne na rynku wiatowym hor-

monalne rodki antykoncepcyjne mo¿-

na podzieliæ na:

1. Tabletki dwusk³adnikowe zawie-

raj¹ce estrogeny i progestageny.

Tabletki dwusk³adnikowe zawieraj¹

sta³¹ proporcjê pomiêdzy estrogena-

mi i progesteronem tzw. jednofazo-

we np. Marvelon, Mersilon, Femo-

den, Minulet, Cilest, Diane 35 lub

dwufazowe Anteovin, i trójfazowe Tri

Novum, Tri Regol, gdzie proporcje

zmieniaj¹ siê 2,3krotnie w ci¹gu

ka¿dego 21dniowego okresu.

2. Tabletki zawieraj¹ce wy³¹cznie

progestageny. W Polsce dostêpny pre-

parat Postinor 0,75 mg lewonorgestre-

lu jako tzw. antykoncepcja po stosun-

ku, Depo Provera ( w Polsce g³.

stosowany w HRT hormonalna tera-

pia zastêpcza)

3. W latach 90tych wprowadzono

ponadto preparaty gestagenne w in-

iekcjach i implantach oraz tzw.

wk³adkê domaciczn¹ z progesteronem

(Mirena)

lania FSH)

hamowanie owulacji (dzia³anie pro-

getagenne brak szczytu LH)

2. Oddzia³ywanie na luz szyjkowy

(dzia³anie progestagenu) zwiêksze-

nie gêstoci i nieprzepuszczalnoci dla

plemników

3. Oddzia³ywanie na b³onê luzow¹

macicy zmiany uniemo¿liwiaj¹ce

zagnie¿d¿enie siê zap³odnionej komór-

ki jajowej zarodka (efekt progesta-

genny).

Dodatkowo dochodzi do zaburzenia

czynnoci jajowodów obni¿enie ich

kurczliwoci i prêdkoci transportu ja-

jowodowego dla plemników i zap³od-

nionej komórki jajowej poprzez zmniej-

szenie liczby komórek rzêskowych.

pierwszych latach nasze-

go stulecia stwierdzono, ¿e

obecnoæ cia³ka ¿ó³tego za-

pobiega w okresie ci¹¿y dalszym owu-

lacjom. Odkrycie to da³o pocz¹tek sze-

regu badaniom, dowiadczeniom i

próbom stworzenia pigu³ki antykon-

cepcyjnej.

Na pocz¹tku lat 60tych w USA

pojawi³a siê pierwsza pigu³ka, a wraz

z ni¹ ogromny entuzjazm dotycz¹cy

mo¿liwoci zapanowania nad p³od-

noci¹. Antykoncepcja zaszczepi³a

przekonanie, ¿e jest mo¿liwe wspó³-

¿ycie seksualne bez odniesienia do

p³odnoci. Nast¹pi³o oddzielenie aktu

p³ciowego od prokreacji, a ¿ycie sek-

sualne uznano za formê dobrej re-

kreacji bez podjêcia odpowiedzial-

noci za potomstwo.

Istot¹ antykoncepcji jest zniesie-

nie fizjologicznego cyklu miesi¹czko-

wego prowadz¹c do zablokowania

normalnych przemian z jajeczkowa-

niem w³¹cznie oraz wtórnego braku

miesi¹czki w znaczeniu pozostawie-

nia jedynie tzw. krwawieñ z odstawie-

nia.Efekt ten utrzymuje siê tak d³ugo

jak d³ugo kobieta przyjmuje tabletki.

W czasie przyjmowania pigu³ek

jajnik nie wykazuje aktywnoci foli-

kularnej tj. dojrzewania komórek ja-

jowych, produkuje minimaln¹ iloæ

estrogenów. Krwawienie z odstawie-

nia jest odpowiedzi¹ narz¹du docelo-

wego tj. macicy (b³ony luzowej) na

wycofanie hormonów egzogennych

(tj. dostarczanych z zewn¹trz)

Rodzaje rodków

Dzia³ania ogólnoustrojowe

hormonalnych tabletek

antykoncepcyjnych

1. Nadcinienie badania wskazuj¹,

¿e stosowanie tabletek prowadzi do

wzrostu skurczowego i rozkurczowe-

go cinienia krwi. Czêæ badañ wska-

zuje na wzrost ryzyka choroby nadci-

nieniowej u stosuj¹cych pigu³ki od

1,53 razy. Nadcinienie pierwotne

oraz zatrucie ci¹¿owe stanowi¹ szcze-

góln¹ grupê wzglêdnych przeciw

wskazañ do ich stosowania.

Sk³adniki hormonalne

tabletek

1. Sk³adnik estrogenny pigu³ek:

Znane s¹ dwa syntetyczne hormony

etrogenowe: Etynyloestradiol i Me-

stranol ró¿ni¹ siê one od naturalne-

go estradiolu i musz¹ byæ traktowane

jako zwi¹zki o dzia³aniu farmakolo-

gicznym. W chwili obecnej stosowa-

ny jest jedynie etynyloestradiol w daw-

ce od 2050 mikrogramów.

2. Sk³adnik progestagenny to syn-

tetyczne hormony

Grupa 19 nortestosteronu

Grupa 17 hydroksyprogesteronu

2. Choroby naczyñ tabletki anty-

koncepcyjne oddzia³ywuj¹ niekorzyst-

nie na uk³ad krzepniêcia (p³ytki krwi,

czynniki krzepniêcia).W ten sposób

sprzyjaj¹ ewentualnemu rozwojowi

chorób:

zatorowozakrzepowej

zawa³owi serca

udarom o etiologii zakrzepowej

udarom o etiologii krwotocznej (np.

krwotok podpajêczynówkowy)

zw³aszcza na sprzyjaj¹cym pod³o¿u

tj.u kobiet pal¹cych i (lub) ze zmiana-

mi mia¿d¿ycowymi w naczyniach i

oty³oci¹ po 35 roku ¿ycia.

Podwy¿szone ryzyko choroby za-

torowo zakrzepowej wystêpuje

zw³aszcza u kobiet stosuj¹cych pigu³-

Mechanizm dzia³ania

1. Zaburzenia owulacji hamowa-

nie jej na poziomie orodkowym (pod-

wzgórze, przysadka) i w mechanizmie

obwodowym (jajnik):

brak dojrzewania komórki jajowej

(dzia³anie estrogenne blok wydzie-

Fundamenty Rodziny nr 1/2000

M EDYCYNA

Rys. Beata Piskór

liczbê partnerów. Wiadomo, ¿e choro-

ba ta zwi¹zana jest z infekcj¹ wiruso-

w¹ (g³ówne wirus brodawczaka ludz-

kiego HPV). Przypuszcza siê

równie¿, ¿e d³ugotrwa³e stosowanie

leków antykoncepcyjnych powoduje

wzrost ryzyka rozwoju raka szyjki

poprzez hamowanie odpowiedzi im-

munologicznej skierowanej przeciw-

ko antygenom nowotworowym. Dla-

tego kobiety stosuj¹ce przez d³u¿szy

czas doustne rodki antykoncepcyjne

powinny regularnie zg³aszaæ siê na

badania cytologiczne.

Rak b³ony luzowej macicy i jajnika

D³ugotrwa³e przyjmowanie DTA

zmniejsza aktywnoæ mitotyczn¹ en-

dometrium oraz dojrzewanie pêche-

rzyków w jajnikach co wydaje siê ma

zwi¹zek z dzia³aniem ochronnym

przed rozwojem tych nowotworów. Na

uwagê zas³uguje jednak fakt, ¿e lakta-

cja równie¿ ma dzia³anie ochronne w

stosunku do raka jajnika, za nie sta-

nowi na pewno ¿adnego dodatkowe-

go zagro¿enia.

ki z dezogestrelem i gestodenem (III

generacja progestagenów).

Informacja ta spowodowa³a, ¿e

brytyjski Komitet d/s Bezpieczeñstwa

Leków wyda³ zarz¹dzenie, ¿e pigu³ki

te mog¹ byæ jedynie stosowane u pa-

cjentek, które nie toleruj¹ innych pre-

paratów i akceptuj¹ zwiêkszone ryzy-

ko zakrzepicy! (Marvelon; Mercilon;

Fermaden; Minulet).

Rak skóry czerniak

Istnia³y sugestie, ¿e wystêpuje

zwiêkszone ryzyko rozwoju tego raka.

Byæ mo¿e DTA s¹ kofaktorem, tj.

wspó³uczestnicz¹ wraz z ekspozycj¹

na promienie UV w procesie nowo-

tworzenia.

Rak sutka

Zapadalnoæ na tego raka jest w

ci¹gu ca³ego ¿ycia wysoka 1:11! Do

czynników ryzyka zaliczamy min.

wczesne menarche (pierwsza mie-

si¹czka), póne urodzenie pierwszego

dziecka. Laktacja, zw³aszcza przed³u-

¿ona jest prawdopodobnie czynnikiem

ochronnym. Pregesteron stymuluje ak-

tywnoæ mitotyczn¹ nab³onka gruczo-

³owego sutka. Czêæ z badaczy zwra-

ca uwagê, ¿e stosowanie DTA

zw³aszcza przez kobiety, które nie

ukoñczy³y 25 lat, jest zwi¹zane z wy-

¿szym ryzykiem tej choroby (Lancet

1994). Kobiety stosuj¹ce DTA przed

20 rokiem ¿ycia przez minimum 4 lata,

nale¿¹ do grupy zwiêkszonego ryzy-

ka. Kontrowersyjny pozostaje problem

kobiet przed menopauz¹ w wieku 40

45 lat.

Równie¿ estrogeny mog¹ oddzia-

³ywaæ niekorzystnie, zw³aszcza u tych

kobiet, które i tak s¹ ju¿ w grupie ry-

zyka (choroba sutka w rodzinie).

Nowotwory niez³oliwe

Gruczolak w¹troby

Ten typ ³agodnego guza wystêpuje

10 razy czêciej w przypadku kobiet

stosuj¹cych DTA. Zw³aszcza dotyczy

to starszych kobiet stosuj¹cych tablet-

ki o wysokich dawkach hormonów

przez wiele lat.

3. Gospodarka lipidowa (g³ówny

sk³adnik progestageny)

obni¿enie poziomu lipoprotein o

du¿ej gêstoci (HDL2) Uwaga! Po-

ziom HDL2 jest odwrotnie propor-

cjonalny do ryzyka chorób serca, wy-

sokie poziomy HDL2 wi¹¿¹ siê z

mniejszym ryzykiem chorób serca.

Nienowotworowe schorzenia

gruczo³u sutkowego

Stwierdzono, ¿e DTA w tych scho-

rzeniach ma dzia³anie ochronne, praw-

dopodobnie w zwi¹zku z komponent¹

progestagenn¹. Dlatego te¿ mog¹ byæ

stosowane jako leki w niektórych

z tych schorzeñ.q (cdn.)

Ewa lizieñ Kuczapska

*DTA doustne tabletki antykoncepcyjne

4. Gospodarka wêglowodanowa

DTA* wp³ywaj¹ na podwy¿szenie

poziomu insuliny jak i glukozy. Dla-

tego uwa¿a siê, ¿e u kobiet z grupy

ryzyka cukrzycy (wywiad rodzinny

cukrzyca w ci¹¿y, urodzenie dziecka

z mas¹ cia³a powy¿ej 4,5 kg), jak rów-

nie¿ tych ju¿ chorych decyzja co do

DTA powinna byæ bardziej ostro¿na,

lub wrêcz przeciwwskazana.

Rak kosmówki

Czêæ badaczy (Charing Cross

Hospital w Londynie) wykaza³o, ¿e

stosowanie DTA przed i w toku roz-

poznania tego nowotworu zwiêksza

dwa razy prawdopodobieñstwo, ¿e

choroba bêdzie wymaga³a chemiote-

rapii w leczeniu.

Ewa lizieñ Kuczapska

zaprasza do przychodni

Choroba nowotworowa

Rak szyjki macicy

W przeprowadzonych pod egid¹

WHO badaniach zaobserwowano

wzrost ryzyka wyst¹pienia inwazyjne-

go raka szyjki macicy o 53% u kobiet,

które stosowa³y DTA przez okres d³u¿-

szy ni¿ 5 lat.

Wyniki te uzyskano po zastosowa-

niu 7 istotnych zmiennych w³¹czaj¹c

w to wiek rozpoczêcia wspó³¿ycia i

Pro Familia 2000

Warszawa

Pasa¿ Ursynowski 1

Pediatra, ginekolog po³o¿nik,

internista, porady laktacyjne,

psycholog rodzinny,

porady w zakresie metod

naturalnego planowania rodziny

Tel. (022) 641 20 44

lub 0501 376 996

Rak pierwotny w¹troby

z hepatycytów

Istniej¹ doniesienia, ¿e rozwój tego,

choæ rzadkiego nowotworu jest silnie

zwi¹zany ze stosowaniem DTA.

Fundamenty Rodziny nr 1/2000

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: