29. Suma Teologiczna - Tom XXIX.pdf

(472 KB) Pobierz
SW
ŚW. TOMASZ Z AKWINU
SUMA TEOLOGICZNA
Tom 29
SAKRAMENT POKUTY
(3, qu. 84-90)
Przełożył i w objaśnienia zaopatrzył O. Romuald Kostecki, O.P.
NAKŁADEM KATOLICKIEGO OŚRODKA
WYDAWNICZEGO "VERITAS" 4-8, PRAED MEWS, LONDON, W.2.
1
ZAWARTOŚĆ TOMU 29
1. Traktat: SAKRAMENT POKUTY (3, qu. 84-90)
2. Odnośniki
3. Objaśnienia tłumacza
2
ZAGADNIENIE 84
SAKRAMENT POKUTY
Po traktacie o Eucharystii należy rozważyć sakrament pokuty. Omówimy
przeto: 1) pokutę jako taką, 2) jej skutki, 3) jej części, 4) tych, którzy ten sakrament
przyjmują, 5) władzę tych, którzy go udzielają, oraz 6) uroczysty obrzęd tego
sakramentu.
Odnośnie zagadnienia pierwszego, należy rozważyć dwie rzeczy: pokutę jako
sakrament oraz pokutę jako cnotę.
W związku z pokutą jako sakramentem, nasuwa się dziesięć zagadnień:
1. Czy pokuta jest sakramentem? 2. Jaka jest jej materia? 3. Jaka jest jej forma? 4. Czy
sakrament pokuty wymaga koniecznie włożenia rąk? 5. Czy jest on konieczny do
zbawienia? 6. Jaki jest jego związek z innymi sakramentami? 7. Jak został
ustanowiony? 8. Jak długo ma trwać pokuta? 9. Czy ma być ustawiczna? 10. Czy
może być ponawiana?
Artykuł 1
CZY POKUTA JEST SAKRAMENTEM? (2)
Wydaje się, że pokuta nie jest sakramentem:
1. Oto co mówi św. Grzegorz, którego słowa cytuje Dekret Gracjana: (3)
„Sakramentami są chrzest, bierzmowanie, Ciało i Krew Pańska; a zwą się one
sakramentami dlatego, że pod osłoną ich materialnej rzeczywistości moc Bożą
tajemniczo dokonuje naszego zbawienia" 1. Otóż w wypadku pokuty nie używamy
żadnych materialnych znaków, (4) w których moc Boża sprawiałaby nasze zbawienie.
Stąd wniosek, że pokuta nie jest sakramentem.
2.
Sakramenty są udzielane w Kościele przez ministrów Chrystusa, wedle słów
św. Pawła: „Tak niechaj o nas rozumie jako o sługach Chrystusowych, szafarzach
tajemnic Bożych"2. Otóż pokuty nie udzielają kapłani Chrystusa, lecz bywa ona dana
przez wewnętrzne natchnienie, wedle słów Jeremiasza: „Bo skoroś mię nawrócił,
czyniłem pokutę" Wydaje się więc, że pokuta nie jest sakramentem.
3.
W sakramentach, o których już mówiliśmy, istnieje element, który jest tylko i
wyłącznie sakramentem: „sacramentum tantum"; drugi, który jest równocześnie i
skutkiem sakramentalnym i sakramentem: „res et sacranrentum"; i wreszcie trzeci,
3
który jest tylko skutkiem sakramentalnym: „restantum" - jak wyjaśniono wyżej5. Lecz
tych trzech elementów nie znajdujemy w pokucie. A zatem pokuta nie jest
sakramentem.
Jednakże , pokuta, podobnie jak chrzest, służy do oczyszczenia nas z grzechów.
Dlatego to św. Piotr powiedział do Szymona Czarnoksiężnika: „Pokutujże więc za
złość twoją" 6. Otóż skoro chrzest jest sakramentem, jak wyżej powiedziano7, zatem i
pokuta jest sakramentem z tej samej racji.
Wykład. Święty Grzegorz mówi w wyżej cytowanym rozdziale, że „sakrament
polega na pewnym obrzędzie, dokonywującym się w ten sposób, że otrzymujemy w
nim symbolicznie to, co mamy otrzymać święcie". Otóż, jasną jest rzeczą, że obrzęd
sakramentu pokuty dokonywuje się właśnie w ten sposób, iż oznacza coś świętego,
zarówno ze strony pokutującego grzesznika, jak i rozgrzeszającego kapłana.
Pokutujący bowiem grzesznik okazuje istotnie przez wszystko, co czyni i mówi, że
serce jego jest już oderwane od grzechu; a czyny i słowa kapłana skierowane do
pokutującego grzesznika wyrażają odpuszczenie grzechów przez Boga. Stąd oczywistą
jest rzeczą, że pokuta praktykowana w Kościele jest sakramentem.
Ad 1. Wyrażenie „rzeczy materialne" należy rozumieć w sensie szerokim,
obejmującym nawet zewnętrzne czynności widzialne. Takie właśnie czynności są w
omawianym przez nas sakramencie tym,, czym jest woda przy chrzcie lub krzyżmo
przy bierzmowaniu. Należy zauważyć, że w tych sakramentach, które udzielają łaski
przewyższającej ze wszech miar możliwości ludzkie, posługujemy się materią wziętą z
zewnątrz nas; tak jest przy chrzcie, w którym otrzymuje się pełne odpuszczenie
grzechów zarówno co do winy, jak i co do kary; tak samo przy bierzmowaniu, które
zlewa na nas pełnię Ducha Świętego; oraz przy ostatnim namaszczeniu, w którym
otrzymujemy doskonałe zdrowie duchowe, wypływające z mocy Chrystusowej jako ze
swego źródła zewnętrznego. Stąd, jeżeli przy udzielaniu tych sakramentów są pewne
czynności ludzkie, nie są one jednak istotną materią sakramentu, [lecz tylko
dyspozycją. Przeciwnie zaś, w sakramentach, których skutek odpowiada czynom
ludzkim, te czyny ludzkie, podpadające zewnętrznie pod zmysły, stanowią materię
sakramentu. Tak właśnie rzecz się ma w sakramencie pokuty i małżeństwa. Podobnie
jak przy lekarstwach cielesnych, niektóre z nich są zewnętrzne, np. plastry, napoje
4
lecznicze; inne znów polegają na czynnościach tych, którzy chcą się wyleczyć, np. na
ćwiczeniach różnego rodzaju. (5)
Ad 2. W sakramencie, których materię stanowią rzeczy dotykalne, wymagany jest
warunek, by były one używane przez kapłana, który występuje zamiast osoby
Chrystusa, by w ten sposób zaznaczyć, że doskonałość mocy działającej w tym
sakramencie pochodzi od Chrystusa. Lecz, jak żeśmy to wyżej powiedzieli 8, w
sakramencie pokuty czynności samego penitenta, płynące z natchnienia
wewnętrznego, zajmują miejsce materii. A zatem, już nie sam kapłan, lecz Bóg, przez
swoje wewnętrzne działanie używa tej materii. Jednakże do kapłana należy ostateczne
wykończenie tego sakramentu przez "udzielenie penitentowi rozgrzeszenia.
Ad 3. W sakramencie pokuty również znajduje się ów element będący „samym tylko
sakramentem", a mianowicie: wykonanie zewnętrznych czynności, zarówno przez
grzesznika pokutującego, jak i przez kapłana rozgrzeszającego; drugim elementem,
będącym równocześnie „skutkiem sakramentalnym i sakramentem", jest wewnętrzna
skrucha grzesznika;
trzecim elementem, będącym samym tylko „skutkiem" sakramentalnym, a nie
„sakramentem", jest odpuszczenie grzechów. Pierwszy element, brany w swej całości,
jest przyczyną drugiego. Pierwszy zaś w łączności z drugim, stanowią przyczynę
trzeciego.
Artykuł 2
CZY GRZECHY STANOWIĄ MATERIĘ WŁAŚCIWA TEMU SAKRAMENTOWI?
Wydaje się, że nie:
1.
Istotnie bowiem, materia w innych sakramentach uświęcona bywa przez pewne
słowa i w ten sposób staje się zdolną uzyskać skutek sakramentalny. Natomiast
grzechy nie mogą być uświęcone, ponieważ są przeciwne skutkowi sakramentu, jakim
jest łaska gładząca grzechy. Grzechy zatem nie mogą być właściwą materią tego
sakramentu.
2.
Święty Augustyn mówi w Księdze o Pokucie: „Nikt nie może rozpocząć życia
nowego, jeśli dawnego życia nie obżałował 1. Otóż do życia starego człowieka należą
nie tylko grzechy, ale i kura za nie należna w życiu obecnym. A więc grzechy nie
mogą być materią właściwą temu sakramentowi.
5

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika:

Zgłoś jeśli naruszono regulamin