6- UKL1. KRAZENIA.doc

ĆW 6- UKŁAD KRĄŻENIA

Do narządów krążenia zaliczamy:

- serce

- krew

- naczynia krwionośne

SERCE (COR)

·         Jest centralną częścią układu krążenia i działa na zasadzie pompy ssąco- tłoczącej

·         Następują w nim cykliczne skurcze i rozkurcze poszczególnych jego jam wywołując w ten sposób krążenie krwi w układzie naczyniowym

POŁOŻENIE SERCA

·         Leży w klatce piersiowej, w śródpiersiu dolnym

·         Podstawą skierowane do góry, do tyłu i w prawo

·         Koniuszek serca skierowany do dołu, do przodu i w lewo

·         Podstawa serca utworzona jest przez przedsionki

·         Korona serca utworzona jest przez tętnice wychodzące z serca i żyły do niego wchodzące

·         Koniuszek serca należący do lewej komory styka się z przednią ścianą klatki piersiowej

BUDOWA ZEWNĘTRZNA SERCA

Wyróżniamy:

·         Powierzchnia mostkowo- żebrowa z przodu

·         Powierzchnia przeponowa tylno- dolna

·         Bruzda wieńcowa- między przedsionkami i komorami

·         Bruzda międzykomorowa przednia

·         Bruzda międzykomorowa tylna

JAMY SERCA (4)

·         Przedsionek prawy

·         Przedsionek lewy

·         Komora prawa

·         Komora lewa

PRZEDSIONEK PRAWY                                                                     

Wchodzą do niego żyły:

·         Żyła główna górna (Vena cava superior)

·         Żyła główna dolna (Vena cava inferior)

·         Zatoka wieńcowa serca

PRZEDSIONEK LEWY

Wchodzą do niego żyły:

·         2 żyły płucne prawe- górna i dolna (Vena pulmonalis dextra superior et inferior)

·         2 żyły płucne lewe- górna i dolna (Vena pulmonalis ministra superior et inferior)

Z KOMÓR UCHODZĄ TĘTNICE:

·         z prawej komory- pień płucny (Truncus pulmonalis)

·         z lewej komory- aorta (Aorta)

PRZEGRODA SERCA

·         oddziela prawą połowę serca od lewej

·         wyróżniamy:

- przegroda międzyprzedsionkowa- oddziela przedsionki

- przegroda międzykomorowa- oddziela komory, składa się z:

    * części mięśniowej

    * części błoniastej

PRZEDSIONEK PRAWY (ATRIUM DEXTRUM)

·         na jego ścianie przedniej znajduje się uszko prawe, a w nim znajdują się wyniosłości mięśniowe zwane mięśniami grzebieniastymi

·         na ścianie przyśrodkowej znajduje się dół owalny

·         na ścianie dolnej znajduje się ujście przedsionkowo- komorowe prawe

KOMORA PRAWA (VENTRICULUS DEXTER)

·         na podstawie wewnętrznej wyróżniamy 2 części:

- drogę dopływową- od ujścia przedsionkowo- komorowego do wierzchołka komory, uformowaną przez liczne beleczki mięśniowe

- drogę odpływową- tzw. Stożek tętniczy prowadzącą od wierzchołka do ujścia pnia płucnego, zamknięte zastawką pnia płucnego

·         w jamie komory występują mięśnie brodawkowate (3) od których odchodzą struny ścięgniste

·         z komory prawej wychodzi pień płucny

PRZEDSIONEK LEWY (ATRIUM SINISTRUM)

·         ściana przedsionka jest gładka z wyjątkiem uszka lewego, lewego którym znajdują się mięśnie grzebieniaste

·         ścianę przyśrodkową stanowi przegroda międzyprzedsionkowa

KOMORA LEWA (VENTRICULUS MINISTER)

·         W świetle komory wyróżniamy:

- drogę dopływową- biegnącą do ujścia przedsionkowo- komorowego do koniuszka serca i uformowaną przez beleczki mięśniowe

- drogę odpływową- (stożek tętniczy) prowadzącą od  koniuszka do ujścia aorty, zamknięte zastawką aorty

·         Występują mięśnie brodawkowate (2), od nich odchodzą struny ścięgniste przyczepiające się do płatków zastawki przedsionkowo- komorowej

·         Z komory lewej wychodzi aorta

                   ZASTAWKI SERCA

·         Wyróżniamy 4 zastawki zapewniające stały kierunek przepływu krwi:

- zastawki żylne:

   * przedsionkowo- komorowa prawa (trójdzielna) (Valva tricuspidalis)

   * przedsionkowo- komorowa lewa (dwudzielna) (Valva bicuspidalis lub mitralis)

- zastawki tętnicze:

   * pnia płucnego (Valva trunci pulmonalis)

   * aorty (Valva aortae)

ZASTAWKI TĘTNICZE SERCA

·         Zapobiegają cofaniu krwi z aorty i pnia płucnego do komór w czasie ich skurczu

·         Utworzone są z wsierdzia komory i błony wewnętrznej aorty i pnia płucnego

·         Leżą w ujściu aorty i pnia płucnego

·         Składają się z 3 płatków półksiężycowatych, które mają kształt kieszonek. Podczas rozkurczu komory cofająca się  krew wypełnia płatki i tak je poszerza, że wolne ich brzegi ściśle przylegają do ścian

ZASTAWKI ŻYLNE

·         Zapobiegają cofaniu się krwi z komór do przedsionków

·         Zbudowane z wsierdzia przedsionków i komór

·         Leżą w ujściach przedsionkowo- komorowych prawym i lewym

·         Utworzone są z płatków, które wolnym brzegiem otwierają się w stronę komór, do których przyczepiają się struny ścięgniste, które biegną do mięśni brodawkowatych

ŚCIANY SERCA

·         Zbudowane są z 3 warstw:

- nasierdzie- stanowi je zewnętrzna blaszka trzewna osierdzia    surowiczego

- śródsierdzie- składa się z:

    * mięśnia sercowego

    * szkieletu serca

    * układu przewodzącego serca

- wsierdzie- błona surowicza, która pokrywa całkowicie ściany i wszystkie struktury leżące w poszczególnych jamach serca; tworzy zastawki

MIĘSIEŃ SERCOWY (MYOCARDIUM)

·         Podstawowy składnik ścian serca, oddzielny dla komór i przedsionków

·         Ściany przedsionków i przegroda międzyprzedsionkowa są stosunkowo cienkie

·         Ściany komór są grube. Ze względu na wysokie ciśnienie panujące głównie w komorze lewej jej ściana jest prawie 2 razy grubsza od ściany komory prawej.

SZKIELET SERCA

·         Leży na granicy między mięśniem przedsionków przedsionków i mięśniem komór

·         Stanowi miejsce przyczepu mięśni i zastawek oraz całkowicie odgranicza mięśnie przedsionków od mięsni komór

·         Do szkieletu zaliczamy:

- pierścień przedsionkowo- komorowy prawy i lewy

- pierścień włóknisty aorty i pnia płucnego

- trójkąt włóknisty prawy i lewy (uzupełniają przestrzenie między pierścieniami)

- część błoniastą przegrody międzykomorowej

UKŁAD PRZEWODZĄCY SERCA

·         Posiada zdolność wytwarzania i przewodzenia bodźców pobudzających mięsień sercowy do pracy

·         Jest rozrusznikiem akcji serca i koordynatorem pracy przedsionków i komór

·         Wyróżniamy jego 3 części:

- węzeł zatokowo- przedsionkowy- w ścianie prawego przedsionka, w nim powstają bodźce (70/min)

- węzeł przedsionkowo- komorowy- w prawym przedsionku, w dolnej części przegrody międzyprzedsionkowej (50/min)

- pęczek przedsionkowo- komorowy (Hissa)- składa się z pnia, który dzieli się na odnogę prawa i lewą, które kończą się drobnymi gałązkami (włókna Purkinjego) w mięśniach brodawkowatych i beleczkach mięśniowych komór (30/min)

UNACZYNIENIE SERCA

·         Krew odżywcza prowadza 2 tętnice:

- tętnica wieńcowa prawa

- tętnica wieńcowa lewa

·         Krew żylna ze ścian serca uchodzi do żył własnych serca, a te uchodzą do zatoki wieńcowej leżącej w tylnej części bruzdy wieńcowej

·         Zatoka wieńcowa uchodzi do prawego przedsionka

UNERWIENIE SERCA

·         Serce unerwione przez układ autonomiczny

·         Włókna przywspółczulne doprowadzają do serca nerw błędny (X), który hamuje czynność serca

·         Włókna współczulne pochodzą od pnia współczulnego, który przyspiesza akcję serca

OSIERDZIE (PERICARDIUM)

·         Serce leży w worku osierdziowym, którego podstawa zrośnięta jest z przeponą, a wierzchołek obejmuje początki wielkich naczyń tętniczych i żylnych serca

·         Składa się z:

- osierdzia włóknistego

- osierdzia surowiczego, w którym wyróżniamy:

    * blaszkę ścienną

    * blaszkę trzewną (nasierdzie)

·         Między blaszką ścienną, a trzewną osierdzia surowiczego znajduje się jama osierdzia wypełniona płynem osierdziowym

KREW = OSOCZE + ELEMENTY MORFOTYCZNE

                   55 %                    45 %

FUNKCJE KRWI

·         Transportowa, o charakterze:

- zaopatrującym- pobieranie O2, składników energetycznych, soli mineralnych i witamin z układu pokarmowego

- oczyszczająca

- termoregulacyjna

·         Ochronna i obronna

·         Homeopatyczna- utrzymanie stałości środowiska wewnętrznego

ELEMENTY MORFOTYCZNE KRWI

·         Erytrocyty

·         Leukocyty

- granulocyty

   * obojętnochłonne

   * kwasochłonne

   * zasadochłonne

- limfocyty

- monocyty

·         Płytki krwi (trombocyty)

OSOCZE

·         Składa się z: wody (91- 92 %) i ciał stałych (białka, sole mineralne, witaminy, enzymy, hormony, glukoza, kwas moczowy)