Mięsień (musculus) składa się z:
- ścięgna początkowego – jest to niekurczliwa część mięśnia, jej przyczep znajduje się na kości,
- brzuśca – kurczliwa część mięśnia.
W zależność od ilości ścięgien początkowych wyróżniamy mięsnie dwugłowe, trójgłowe i czworogłowe
Mięsnie działają antagonistycznie. Wyróżniam nast. grupy mięśni dział przeciwstawnie:
*zginacze – prostowniki
*odwodziciele – przywodziciele
*odwracacze – nawracacze
Topograficzny podział mięśni:
1. grzbietu
2. klatki piersiowej
3. brzucha
4. kończyny górnej
5. kończyny dolnej
6. głowy i szyi
Mięśnie Głowy
Dzielimy na:
a) mimiczne- czyli mięśnie wyrazowe twarzy, grupują się wokół naturalnych otworów twarzy, mają skórne przyczepy i powodują powst charakt zmarszczek wyrażających emocje. Wyjątkiem jest mięsień policzkowy tzw trębacz który ma jeden przyczep kostny.
b) żwaczowe- są to mięśnie związane z żuchwą i przebiegają nad stawem skroniowo żuchwowym. Mięśnie te wywołują wszystkie możliwe ruchy w tym stawie, warunkując zdolność żucia pokarmów. Najbardziej powierzchownie ułożone mięśnie w tej grupie to m. żwacz i m. skroniowy
Mięśnie Szyi
a) warstwy powierzchownej – z uwagi na swoje przyczepy do głowy i kręgosłupa oraz do żeber i mostka mogą odwoływać ruchy głowy, a w stanach duszności działają jako pomocnicze mięśnie wdechowe (unoszą żebra)
*m mostkowo obojczykowo sutkowy – wzmaga lordozę szyjną, działa na kręgi odcinka szyjnego kręgosłupa
b) warstwy środkowej – związane są z kością gnykową, powodują unoszenie i obniżanie krtani
*m. nadgnykowe
*m. podgnykowe
c) warstwy głębokiej – działają na połączenie głowy z kręgosłupem lub na stawy międzykręgowe szyjnego odc kręgos wywołując ruchy głowy i szyi do przodu, tyłu i na boki
*mięśnie pochyle
*m przedkręgowe – z uwagi na swoje przyczepy do kręgos współdziałają przy ruchach głowy i szyi
Mięśnie Grzbietu
a) powierzchowne – mają przyczep początkowy na kręgos a przyczep końcowy na kończynie górnej lub na klatce piersiowej. Działanie tych mięśni polega więc albo na wywoływaniu ruchów kończ górnej albo żeber
*m czworoboczny (kapturowy) – działa na staw mostkowo obojczykowy i obojczykowo barkowy. Jest m. oddechowym. Powoduje unoszenie ramienia ponad poziom (wzruszenie ramion)
*m najszerszy grzbietu – działa na staw ramienny, wywołują ruch sięgania do tylnej kieszeni spodni. Mięsień ten opasuje klatkę piersiową, przy kaszlu napina się, tzw mięsień kaszlu
b) głębokie – mają zarówno początkowe jak i końcowe przyczepy na kręgosłupie działają więc tylko na stawy międzykręgowe. Ponieważ leżą od tyłu od tych stawów to gdy się kurczą prostują kręgos tzw M. prostownik grzbietu.
M. Klatki Piersiowej
a) powierzch – mają przyczepy początkowe na klatce piersiowej a przyczepy końcowe na kończynie górnej. Działają albo na stawy klatki piers albo na stawy kończyny górnej (st obojczyka st ramienny). W przypadku duszności wdechowej unoszą żebra przy unieruchomionych kończ górnych. W normalnych warunkach działają głównie na koncz górna powodują zginanie ramienia, jego obrót do wewn lub obniżanie obręczy koncz górnej
*m piersiowy większy
*m. zębaty przedni – największy mięsień ustroju, działa na staw obręczy koncz górnej warunkując uniesienie ramienia ponad poziom.
b) głębokie – są to m, których przyczepy znajdują się tylko na ścianach klatki piersiowej. Przyczepiają się do brzegów sąsiadująch ze sobą żeber, wypełniają przestrzenie międzyżebrowe, uzupełniając ściany klatki piersiowej. Zaliczamy tu m. międzyżebrowy (musculi intercostales). Zależnie od tego czy opuszczają żebra czy unoszą nazywamy je m. wdechowymi lub wydechowymi
c) przepona (diaphragma) – ma grubość ok 3mm, stanowi przegrode między klatka piersiowa a jamą brzuszną. Jest to m plaski kopulasto wysklepiony do wnętrza klatki piers. Na środku ścięgnistym wspólne końcowe ścięgno trzech cz przepony) opierają się płuca i serce. Pod przeponą po pr stronie znajduje się wątroba po lewej znajd się żołądek oraz śledziona. Kiedy przepona się kurczy, staje się mniej wypukła, jama klatki piersiowej powiększa się i nast. wdech. Gdy się rozkurcza uwypukla się wypych powietrze z płuc nast. wydech. Jest to mięsień oprócz serca najwięcej pracujący w ustroju. Pracuje nieprzerwanie od narodzin do śmierci. Wyróżniamy części:
1. lędźwiową
2. żebrową
3. mostkową
między tymi częściami znajdują się trójkątne szczelinki:
- trójkąt lędźwiowo żebrowy
- trójkąt mostkowo żebrowy.
W warunkach patologicznych szczelina może ulec powiększeniu i moze powst przepuklina wewnętrzna. Tzn przy wzroście ciśnienia w jamie brzusznej jakiś narząd np. jelito żołądek może przemieścić się do klatki piersiowej
Znajdują się tez inne otwory:
1.roztwór aortowy (przechodzi przez niego aorta i przewód piersiowy)
2. roztwór przełykowy (przełyk i nerwy błędne pr i lewy, miejsce zmniejszonej oporności)
3.otwór żyły głównej (żyła dolna i nerw przeponowy prawy)
Szczeliny w części ledzw przepony przeznaczone są dla pnia współczulnego, żył nieparzystych nerwów trzewnych. Mięśnie dzielimy na:
*wdechowe (typowe – m międzyżebrowe zewn; pomocnicze – m. szyi (pochyle) i m. powierzch klatki piers)
*wydechowe ( typowe – m międzyżebrowe wewn; pomocnicze – m. brzucha)
M. Koncz Górnej
a) m. obręczy – mają przyczep pocz na łopatce i obojczyku a końcowy na kości ramienia. Przebiegają one nad stawem ramiennym ruchy w nim:
- zginanie i prostowanie
- nawracanie (obrót do wewn) i odwracanie (obrót do zewn)
- obwodzenie
Najw m. tej grupy jest m. naramiennym. Tworzy charakt zaokrąglony kształt barku. M te ponadto utrzymują glowe kości ramiennej w panewce nie pozwalając na jej wypadniecie czyli zwichniecie.
M obręczy wraz z mięśniami powierzch grzbietu i klatki piers ograniczają jamę pachowa. Jama pachowa jest to przestrzeń gdzie leży żyła i tętnica pachowa gałęzie długie splotu ramiennego węzły chłonne pachowe.
b) m ramienia – działają na staw łokciowy i ramienny, dzielimy je na dwie grupy:
* gr przednia – zginacze – najw jest mięsień dwugłowy ramienia
* gr tylna – prostowniki – m. trójgłowy ramienia, jedyny który prostuje staw łokciowy
c) m przedramienia – są przeważnie wielostawowe, wyróżniamy w niej:
*gr przednia – nalezą tu m o charakt zginaczy – działają na staw łokciowy, promieniowo nadgarstkowy lub na stawy reki; i nawracaczy – działają na stawy promieniowo łokciowe bliższe i dalsze. Najsilniejsze m tej grupy to mięśnie zginacze palców powierzch i głęboki, których ścięgna wędrują do palców przechodząc z przedramienia przez bruzdę nadgarstka
* gr boczna – mięśnie tej gr nie działają na stawy reki. Zaliczamy tutaj mięsień ramienno promieniowy. M tej gr w stawie łokciowym zginają w stawie promieniowo nadgarstkowym prostują i odwodzą rękę, a w stawach promieniowo łokciowym odwracają przedramię
* gr tylna zaliczamy tu prostowniki, które działają antagonistycznie do gr przedniej. Zaliczamy tu prostownik palców, który prostuje rękę w stawie promieniowo nadgarstkowym.
d) mięśnie reki – na stawy reki wywierają wpływ zarówno mięśnie przedramieniejak i mięśnie własne reki. Są to krótkie mięśnie dłoni które tworzą 3 gr:
*m. kłębu – u podst kciuka, działa na staw siodełkowy
*m klebiku – u podst małego palca, działa na stawy małego palca
*m środkowe reki – w środkowej cz dłoni, między wniesieniami kłębu i klebiku, działają na palce od II do IV powod ich zginanie i przywodzenie. Biorą udział przy zaciskaniu pieści.
M. Brzucha
Wypełniają przestrzeń między dolnym otworem klatki piers a brzegiem górnym miednicy. M te tworzą ściany brzucha:
I. przednia – tworzy ja mięsień prosty brzucha, jego czynn polega na zginaniu tułowia do przodu, działają antagonistycznie do mięśnia prostownika grzbietu
II. boczna – ściana boczna brzucha skl z 3 m. ukaldajacych się w trzech warstwach:
*m. skośny zewn brzucha
*m skośny wewn brzucha
*m poprzeczny brzucha
Działają one na stawy międzyżebrowe. Kurcząc się jednostronnie zginają tulów w bok oraz służą jako pomocnicze m. wydechowe. Przyczepy tych m są silnie spłaszczone i noszą nazwę rozsciegien m strony pr i lewej – Powst charakt linia zwana Kresa Biała. Linia ta przebiega od mostka do spojenia łonowego a w polowie jej długości znajd się pępek. Najn polozone włókna rozsciegna m. skośnego zewn są rozpięte między kolcem kości biodrowej a guzkiem kości łonowej. Tworzą one więzadło pachwinowe – oddziela brzuch od kończyny dolnej. Powyżej więzadła biegnie kanał pachwinowy, a w nim u mezcz przebiega powrózek nasienny, u kobiety więzadło oble macicy. Poniżej więzadła pachwinowego znajd się kanał udowy.
III. tylna – tworzy m. czworoboczny lędźwi
Przepona miednicza – gr mięśni która od dołu zamyka jamę brzuszna
M. brzucha tworzą tłocznię brzuszna – polega to na jednoczesnym skurczu przepony mięśni brzucha oraz przepony miedniczej, co prowadzi do wzrostu ciśnienia wewn jamy brzusznej. Tłocznia brzuszna spełnia ważna role przy wydalaniu moczu i kału, a także jest niezbędna przy porodzie.
Miejsca zmniejszonego oporu ścian brzucha: ( ściana brzucha osłabiona i przy wzroście ciśnienia narządy mogą zostać wypchnięte z jamy brzusznej)
- kresa biała
- pępek
- kanał pachwinowy
- kanał udowy
- rozwór przełykowy przepony
- trójkąt mostkowy żebrowy i mostkowo lędźwiowy
M. Kończyny Dolnej
a) m. obręczy – ich podst rola to utrzymanie pionowej postawy ciała i udział przy chodzeniu. Wyrozn:
*m. biodrowo lędźwiowy – skl się z 2 mięśni (m. lędźwiowego większego – leży na bocznej pow cz lędźwiowej kregos; m. biodrowego – wypeln zagłębienie w talerzu biodrowym)
Wspólny końcowy przyczep tych m. znajd się na kości udowej. M biodrowo lędźwiowego leży od przodu do stawu biodrowego, działa więc jako zginacz tego stawu.
*m. pośladkowy wielki – przyczep pocz znajd się na grzbietowej pow miednicy przyczep końcowy no kości udowej. Bierze udział w prostowaniu stawu biodrowego, przywodzeniu i obracaniu uda do zewn. Postawa na baczność
*m. pośladkowy średni i mały – leżą pod m. pośladkowym wielkim. Są odwodzicielami stawu biodrowego, odpow za płynność chodzenia i tańczenia.
b)m uda – dzielimy na trzy gr:
- przednia – należą m. dwustawowe, działające na staw biodrowy i kolanowy. Na staw biodrowy jako zginacze. Zaliczamy tu:
*m czworoglowy uda – jedyny m który prostuje kolano
*m krawiecki – najdl m w ustroju, zgina staw kolanowy
- tylna – działa antagonistycznie w stos do gr przedniej tzn prostuje staw biodrowy, a zgina kolanowy Zaliczamy:
*m dwuglowy uda – zgina silnie staw kolanowy
- przyśrodkowa – zaliczamy do niej m. przywodziciel wielki, który działając na staw biodrowy przywodzi udo
c) m. podudzia – dzial na stawy skokowe i na m. stopy. Dzielimy na 3 gr:
- przednia – prostuje stopę w stawie skokowym górnym i prostuje palce stopy
- boczną – zgina i nawraca stopę = zgięcie podeszwowe, odwodzi i nawraca stopę w stawach skokowych, są to mięśnie płaskostopia
- tylną – składa się z silnych mięśni ułożonych w dwóch warstwach:
* warstwa powierzch – leży w niej m. trójgłowy łydki, który tworzy bardzo silne ścięgno Achillesa albo piętowe, przyczep się z tylu do kości piętowej. M powierzch gr tylnej zginają stopę w stawie skokowo goleniowym
* w. głęboka – działają na stawy skokowe jako zginacze i odwracacze a na stawy palców stopy jako zginacze palców
d) m. stopy – dzielimy je na:
* m grzbietu stopy – są to m prostujące palce stopy
* m podeszwy – dzielimy na 3 gr:
- m. palucha
- m. palca małego
- m. pośrednie podeszwy współdziałają z m. goleni, wpływ na prawidl sklepienie stopy, sprężystość stopy przy chodzeniu. Na stawy palców działają jako zginacze.
okil125