reumatologia.pdf

Rehabilitacja pacjentów ze schorzeniami reumatologicznymi

Choroby reumatyczne są chorobami tkanki łącznej, ale obejmują swoim zasięgiem

choroby stawów i kręgosłupa. Są chorobami ogólnoustrojowymi, trudnymi do leczenia, będącymi

przyczyną rozległych zniekształceń narządu ruchu prowadzących do inwalidztwa. Choroby te mogą

mieć podłoże:

• zapalne

• zwyrodnieniowe

• wynikać z zaburzeń w zakresie przemiany materii i wad rozwojowych

W edług Seyfrieda choroby reumatyczne mogą występować na skutek:

• zapalenia stawów o określonej etiologii (np. zapalenia infekcyjne, takie jak bakteryjne lub

wirusowe zapalenie stawów)

• zapalenia stawów i zaburzenia układu immunologicznego; są to schorzenia reumatoidalne, do

których zalicza się ZZSK, RZS, zespół Reitera i łuszczycowe zapalenie stawów

• przeciążeń układu statyczno- dynamicznego ruchu (zmiany zwyrodnieniowe)

• zmian pourazowych, zaburzeń przemiany materii.

W przypadku chorób reumatycznych na tle zwyrodnieniowym, zmiany chorobowe

mogą ograniczyć się do jednego, dwu stawów. W przyszłości jednak prowadzą do zmian

przeciążeniowych w następnych odcinkach ruchu, które mogą być duże, ale ich proces narastania

jest powolny i są łatwiejsze do rehabilitacji kompleksowej, niż choroby reumatoidalne, których

podłożem jest proces zapalny obejmujący całą tkankę łączną, a w szczególności stawy. Zapalenia

typu reumatoidalnego powodują nieodwracalne zniszczenia stawów i tkanek okołostawowych,

zaburzenia czynności narządu ruchu, z okresami zaostrzeń w czasie jej trwania.

CHOROBY REUMATYCZNE:

1. RZS

2. ZZSK

3. KOLAGENOZY

◦CHOROBY STAWÓW I KRĘGOSŁUPA

▪SPONDYLOARTROZA

▪KOKSARTROZA

▪GONARTROZA

◦CHOROBY TKANEK OKOŁOSTAWOWYCH

▪ZAPALENIE ROZCIĘGNA DŁONIOWEGO

▪ZESPÓŁ KANAŁU NADGARSTKA

▪ZAPALENIE OKOŁOSTAWOWE ŁOKCIA

▪ZESPÓŁ BOLESNEGO BARKU

▪ZAPALENIE KALETEK MAZIOWYCH

ZAPALENIE POCHEWEK ŚCIĘGNISTYCH

4. WADY POSTAWY

◦ZNIEKSZTAŁECENIA KRĘGOSŁUPA

◦ZNIEKSZTAŁECENIA KLATKI PIERSIOWEJ

◦ZNIEKSZTAŁCENIA SZYI

◦ZNIEKSZTAŁCENIA KOŃCZYN DOLNYCH

RZS- reumatoidalne zapalenie stawów

Nazwę wprowadził w 1892r. Alfred Baring Garrod

RZS jest przewlekłą, zapalną, immunologicznie zależną, autoagresywną układową

chorobą tkanki łącznej charakteryzującą się specyficznym, symetrycznym zapaleniem

stawów, występowaniem zmian pozastawowych i powikłań układowych, prowadzącą

do niepełnosprawności, kalectwa i przedwczesnej śmierci. Choroba występuje

w różnym wieku, częściej u kobiet.

OBJAWY:

• stany podgorączkowe

• ogólne osłabienie

• parestezje w kończynach

• utrata łaknienia

• zmniejszenie masy ciała

• bóle stawów i mięśni

• sztywność poranna

• obrzęk, bolesność uciskowa i ruchowa, ograniczenie ruchu- początkowo w stawach

nadgarstkowych, śródręczno- paliczkowych lub między- paliczkowych bliższych, potem w

stawach większych, symetrycznie dla obu kończyn.

Obrzęk stawu jest skutkiem przerostu błony maziowej i wysięku do stawowego. Dalszą

konsekwencją utrzymującego się obrzęku jest często obluźnienie ścian torebki stawowe i

uszkodzenie więzadeł ścięgien. W dalszych etapach choroby tworzą się przykurcze i zniekształcenia

stawów.

ZMIANY WYSTĘPUJĄCE W POSZCZEGÓLNYCH OKRESACH RZS-ZNIEKSZTAŁCENIA

STAWÓW wg. SEYFRIEDA

palce typu „łabędzia szyja” oraz „butonierkowate”

◦ulnaryzacja- przywiedzenie do łokciowe

2. W stawach nadgarstkowych- przemieszczenie wyrostka rylcowatego kości łokciowej na stronę

grzbietową

3. W stawach łokciowych i ramiennych

◦ograniczenie ruchomości

◦przykurcze

4. W odcinku szyjnym kręgosłupa

◦podwichnięcia kręgów

5. W stawach stóp- „stopa reumatoidalna”

◦podwichnięcia- palce ,,młotkowate”, ,,paluch koślawy”

6. W stawach kolanowych

◦koślawość

◦przykurcze

1. W stawach rąk - „ręka reumatoidalna”

◦przeprosty i podwichnięcia-

Inne objawy to również, m.in. guzki reumatyczne pojawiające się w tkance podskórnej i

narządach wewnętrznych - skupienia komórek zapalnych i zmian w naczyniach krwionośnych,

zaniki mięśni międzykostnych. RZS ma też wpływ na narządy wewnętrzne, jednak większość

problemów ma przyczyny wtórne. Często problemem są skutki uboczne leków przyjmowanych w

terapii RZS. Pojawia się m.in. nadciśnienie, pogorszenie wzroku, uszkodzenia przewodu

pokarmowego, osteoporoza. Niektóre osoby, przyjmujące duże ilości leków przeciwbólowych,

również odczuwają znaczny dyskomfort. Leki te utrudniają codzienne funkcjonowanie. W

następstwie procesów chorobowych pojawiają się trwałe zniekształcenia stawów; zniszczenia

chrząstki, powierzchni stawowych kości, uszkodzenia więzadeł i ścięgien.

Klasyfikacja Steinbrockera

W oparciu o cechy radiologiczne określa się stopień zniszczenia stawów:

I okres - wczesny - brak wyraźnych oznak zniszczenia stawu

II okres - zmiany umiarkowane - objawy niszczenia kości i chrząstki

III okres - zmiany zaawansowane - częściowe zesztywnienie kostne z objawami podwichnięć

stawowych

IV okres - końcowy - pełny zrost kostny i włóknisty w stawie

Stopień wydolności czynnościowej chorych na RZS wg Goftona:

Stopień I - pełna wydolność czynnościowa chorego

Stopień II - wydolność wystarczająca aby pomimo bólu wykonywać zwykłe czynności

Stopień III - wydolność wystarczająca do wykonania tylko niektórych elementarnych czynności

z pomocą innej osoby

Stopień IV - unieruchomienie w łóżku pomoc drugiej osoby bezwzględna

Test Seyfrieda

Ma on zastosowanie przy ocenie wydolności narządu ruchu oraz zastosowania metod leczenia:

I° uszkodzenie stawu - jeśli pacjent może wykonać płynny ruch z obciążeniem kończyny w pełnym

zakresie z obciążeniem nieco mniejszym od normalnego

II° może wykonać tylko ruch wolny bez obciążenia w zachowanym ruchu. Obciążenie dodatkowe 1-

2 kg zaburza płynność ruchu lub nasila ból.

III° uszkodzenie stawu- może wykonać ruch tylko w pozycji odciążenia w zachowanym zakresie

ruchu - ruch w pełnym zakresie dla badanego stawu. Bez odciążenia ruch wykonywany tak jak w

kole zębatym (skokami duży ból).

IV° może wykonać ruch tylko w odciążeniu w niepełnym zachowanym zakresie ruchu. Jest mniejszy

od biernego zakresu ruchu.

Jeśli uszkodzenie jest I° - mają zastosowanie ćwiczenia oporowe a wielkość obciążeń może mieć

wartość ½ maksymalnego obciążenia, nie może być dowolna. Ćwiczy się serie w pełnym zakresie

ruchu po ok. 10 powtórzeń przez 6 dni, codziennie zwiększając liczbę setów o l. W szóstym dniu

sprawdza się siłę maksymalną i ustala obciążenia na następny tydzień. Przy I° chory może chodzić i

dłuższe odcinki w terenie płaskim. Jeśli występuje ból w stawie, należy go odciążyć przez laskę lub

kulę w przeciwnej ręce.

Przy uszkodzeniu II° - ćwiczenia w odciążeniu z niewielkim oporem, ćw. wolne. Chód z

zastosowaniem kuł łokciowych.

Przy uszkodzeniu III° - ćwiczenia w odciążeniu z niewielkim oporem l kg. Chodzenie z usztywnionym

kolanem za pomocą 2 kul łokciowych lub pachowych odciążających staw.

Przy uszkodzeniu IV° - ćwiczenia czynno- bierne, wspomagane. Leczenie operacyjne. Rekonstrukcja

stawów. Endoprotezy. Przykurczę pierwotne np. stawu kolanowego powodują kompensacyjny

przykurcz stawów biodrowych w zgięciu i stawu skokowego górnego w zgięciu podeszwowym.

STOSOWANE ZABIEGI FIZJOTERAPEUTYCZNE

CELE:

• zmniejszenie bolesności stawów i tkanek sąsiadujących

• poprawa krążenia

• ograniczenie lub okresowe zniesienie sztywności porannej

• przeciwdziałanie przykurczom

• poprawa trofiki skóry i mm.

• poprawa ogólnego stanu zdrowia

• zmniejszenie stanu zapalnego stawów

FIZYKOTERAPIAOKRES I, II, III,

• promieniowanie podczerwone

• promieniowanie nadfioletowe

• jontoforezę

• prądy diadynamiczne

• prądy izodynamiczne

• prądy interferencyjne

• ultradźwięki

• krioterapię

• magnetoterapię

• laseroterapię

• natrysk biczowy

• masaż wirowy

• masaż podwodny

• saunę-

• kąpiele lecznicze

• wody mineralne

w okresie IV zabiegi przyłóżkowe

KINEZYTERAPIA

OKRES I

UWAGA!

W większości chorób reumatycznych, a w reumatoidalnym zapaleniu stawów szczególnie,

kinezyterapia odgrywa najistotniejszą rolę w procesie rehabilitacji. Podobnie jak przy masażu

rozpoczynamy od bardzo wolnych i delikatnych ćwiczeń, aby nie spowodować pogorszenia stanu

zdrowia pacjenta. W zależności od tolerancji gimnastyki leczniczej przez organizm chorego zwiększa

się jej intensywność, czas trwania i zakres.

• ćwiczenia ogólnousprawniające

• ćwiczenia czynne właściwe

• ćwiczenia czynne z oporem

• ćwiczenia czynności chwytnej rąk

• ćwiczenia oddechowe

OKRES II, III, IV

Poza kontynuacją ćwiczeń z pierwszego okresu choroby stosuje się dodatkowo:

• ćwiczenia w odciążeniu

• ćwiczenia samowspomagane

• ćwiczenia zwiększające siłę mięśni

• redresje

• ćwiczenia oddechowe

MASAŻ

Okres I:

Masaż klasyczny

• pierwsze zabiegi z wykorzystaniem głaskania i wibracji. Opracowaniu podlegają: kończyny

górne i dolne oraz kręgosłup. Należy opracować również kl. piersiową celem usprawnienia

oddychania. Po 2-5 zabiegach możemy stopniowo dołączać kolejne techniki. W miarę

wzrastania ilości zabiegów techniką przewodzącą staje się rozcieranie (zwłaszcza okolicy

stawów).

Okres II i III

Masaż klasyczny jak w okresie I.

Oprócz rozcierań techniką wiodącą stają się ugniatania podłużne.

Masaż segmentarny.

Opracowujemy:

• kręgosłup

• grzbiet

• obręcz biodrową

• mm. Międzyżebrowe

• łopatkę

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: