Leki przeciwbólowe.doc

LEKI P/BÓLOWE

              Leki p/bólowe (analgetyczne) - są to leki przeznaczone do walki z bólem. Ból jest to subjektywne odczucie powstające na skutek podrażnienia wolnych zakończeń dośrodkowych neuronów czu­c­io­wych. Zakończenia te reagują na bodźce  fizyczne, mechaniczne (ucisk) i chemiczne powstające w procesie uszkodznia tkanek (wzrost stężenia jonów wodorowych, zewnątrz­ko­mór­ko­wy wzrost stężenia jonów potasu, uwolnienie histaminy, bradykininy, serotoniny i acetylocholiny). Bodźce te generują w zakończeniach nerwowych impuls bólowy. Obecność prostaglandyn zwiększa wrażliwość zakończeń czuciowych na działanie „zwyczajnych” bodźców bólowych typu mechanicznego, termicznego i chemicznego.

              Impulsy bólowe przekazywane są neuronami dośrodkowymi do synaps znajdujących się w rogach tylnich istoty szarej rdzenia kręgowego, skąd przekazywane są na neurony wstępujące szlaku rdzeniowo-wzgórzowego do wzgórza. Tam impuls przekazy­wa­ny jest na trzeci neuron (pasmo wzgórzowo-korowe), którym biegnie on do pola czuciowe­go kory mózgowej, znajdującego się w płatach ciemieniowych, które odpowiedzialne jest za powstanie czucia bólu.

              Ból towarzyszy wielu chorobom zarówno o przebiegu ostrym jak i przewlekłym. Ma także znaczenie alarmowe, ponieważ ostrzega przed bodźcami uszkadzającymi tkanki. Jeżeli ból nie ustaje po usunięciu jego przyczyny, to może on stać się przyczyną wstrząsu zagrażają­cego życiu.

              W zwalczaniu bólu ogromne znaczenie ma leczenie farmakologiczne polegające na podawa­niu leków p/bólowych (analgetica).

              Leki analgetyczne ze względu na siłę i mechanizm działania oraz ze względu na budo­wę chemiczną dzielimy na dwie podstawowe grupy:

              1). Narkotyczne leki p/bólowe - opioidy (opiaty) - charakteryzują się bardzo silnym działaniem p/bólowym; w dużych dawkach powodu­ją­ głęboki, bezodruchowy, narkotyczny sen, co jest wynikiem depresyjnego wpływu opioidów na ośrodkowy układ nerwowy. Większość z nich działa euforyzująco i uzależnia­jąco.

                            2). Nienarkotyczne leki p/bólowe - charakteryzują się stosunkowo słabym działaniem p/bólowym (w porównaniu z opioi­da­mi). Nie działają euforyzująco i nawet w bardzo dużych dawkach nie wywołują snu narkoty­cznego. Nie są one obdarzone działaniem swoistym, ponieważ oprócz właściwości p/bólowych wykazują one działanie p/gorączkowe i często p/zapalne.

              W celu złagodzenia bólu stosuje się niekiedy trójpierścieniowe leki psycho­tropowe o właściwościach p/depresyjnych takie jak: Amitriptylina, Clo­mi­pra­mina, Imipramina.

NARKOTYCZNE LEKI P/BÓLOWE

              Opioidy działają za pomocą swoistych receptorów, które to nazwano recep­to­ra­mi opioidowymi (ich istnienie zostało potwierdzone w roku 1973). Istnieje sześć typów receptorów opioidowych, wśród których wyróżnia się trzy zasadnicze grupy:

              * receptory m (mi);

              * receptory d (delta);

              * receptory k (kappa);

              Receptory te zlokalizowane są w różnych okolicach mózgu, rdzenia kręgowego, a także w splocie śródściennym odpowiedzialnym za regulację czynności układu pokarmowego i układu moczowo-płciowego. Endogennymi agonistami receptorów opioidowych są aktywne biologicznie peptydy o budowie zbliżonej do morfiny. Wyróżnia się trzy rodzaje endogennych opioidów: enkefaliny, endorfiny, dynorfiny. Peptydy te powstają na skutek rozpadu odpowiednich białek prekurso­ro­wych i różnią się między sobą liczbą i sekwencją aminokwasów w łańcuchu peptydowym.

              Endogenne opioidy (podobnie zresztą jak i opioidy egzogenne) wykazują powinowactwa do określonego typu recep­tora opioidowego:

                            Enkefaliny - zawierające pięć aminokwasów w łańcuchu peptydowym są agonistami głównie receptorów d i w niewielkim tylko stopniu receptorów m.

                            Endorfiny - różnią się między sobą liczbą aminokwasów w łańcuchu, w związku z czym wyróżniamy endorfiny a, b, i g. Endorfina b składająca się z 31 aminokwasów i wykazuje duże powinowactwo do receptorów m i d. Wykazuje najsilniejsze działanie p/bólowe wśród endorfin (3 - 4 razy silniej od morfiny).

                            Dynorfiny - pierwszą odkrytą dynorfiną była dynorfina A, która jest 17-amino­kwaso­wym peptydem wykazującym największą selektywność względem re­cep­tora k i tylko nieznaczne powinowactwo do receptorów m i d. Dynorfina A działa silniej p/bólowo od morfiny i od b-endorfiny.

PODZIAŁ OPIOIDÓW

ZE WZGLĘDU NA POCHODZENIE I CHEMIZM

1. Naturalne pochodne epoksy-morfanu;

2. Półsyntetyczne pochodne epoksy-morfanu

              - półsyntetyczne pochodne morfiny

              - półsyntetyczne pochodne kodeiny

              - półsyntetyczne pochodne orypawiny

3. Półsyntetyczne pochodne epoksy-morfanu o działaniu antagonistycznym sto­so­wane  jako antidotum przy zatruciu opioidami;

4. Syntetyczne pochodne morfinanu;

...