Szlagowska_muzyka_baroku.pdf

AK ADEM IA M UZY CZNA

im. S tanisław a Mon iu s zk i w G dańsku

Danut a Szla gowsk a

MUZ YKA BAR OKU

Gdańsk 1 998

Skrypty i Podręc zniki 29

ISSN 08 60-5750

WY Di\WN ICTWO

MADEM Il M UZYCZNEJ

It ll " MilII luli lki \V Gdrllh kll

Spis treści

JYSTĘP ... •......•.....•...•...•... •..•....•.......•.•• ••• •• •. •• •• •• •.• •••• ••• •• •.•.••..••..••..•...•....•...•.•••. •.. ••• •• •••• •. •• •• 9

I. BAROK... ................................................. .• .. •... •. ... •• .. .•. .. ............ ........ ....................••. .. • II

1. POJI;CIE ........ ....................... ... ... .. ... .... .... ..... .. .. .. .. .. ... .. ............................... ... ... . .. I I

\ IIhtll41

Janu sz KIII~,~U\VII"I lL'dllkhll ull c:-.ulll y

'Ibrcs n IlllL szkicw ic/.

Hckna NOW, lk uws k;L

Krzyszto f Spc rs ki

2. CHRONOLOGIA ..... .. .. .. .. .. .. .. .. .. .... .. .................................. ...... ... .. .. ...... . .. .. ... ... .. .. .. 17

3. PRÓBA CI·IARAKTERYSTY KI ...... ... ... ............... .. .. ... .. .. .. ....... .. .. ............................. 23

II. R ETORyKA ........................... ... .... ... ............................................... .... .......... ... .. ....... 29

l. T EO RIA AFEKTÓ w .... .. .... .. .. .. . .. .. ..... .•....••.•••...••..••. .•. .. .• .. .. .. .. .... .. .. .. .... .. ............•.. 32

2. F IGURY RETORyCZNO-MUZyCZNE.. .. .... .. .. ... .. .. .... .... ...•...... •..• .•.. •• .......... .. .. ... .. .... 33

l . FigUły podslmvowe.... ..... .... ... ... .... ...... ... .. ... .... .... .. .. .. .. ... .... ......... .... ....... ...... . 35

2. Figwy uzupełniające ..................... .. .. .. ... .. .. ....... ..... .. .. .... ........................... ... 44

Skład i przygoto wanie do dru ku :

Zo fia Warda

Pi o tr Stępieli

l t

3. PROGRAMOWOS C .... .... ...••..••..••.••..••...•. ... .... .. .... .. .. .. .. .. .. .. ..... ... .. .............•..•.••• ..• •

III. STYLE ....................................... .... .... ........ .. ........................ ............ .......... ............ ... 52

Korek ta :

Kata rzyna S'll1 H.:: rck

l. DWIE f'RAKTYKI: f'RIMA I SECON DA f'RATI CA (STI LE ANTICO I MODERNO) ..•...••. 53

1. /. Basso cOnlinllo ....................... .. .. ... .. .... .. ........ . ....... .. .... ... ... ............... ... .... .. . 56

1.2. Mo// odia akompaniowal/a ..... .. ....... .. .. .. .. ....... .. ........... .... ...... ... .......... ..... ... 60

/ .3. S/yl kO/lcer/ujący: slile concer/ato i stile co//Ce/"Io . ..... ........ .... ........ .... ... ... 70

/.4. Styl bel camo ... ........ .... ...... .. ... .... ............... .... ... .. ...... ... .. .... .... .. .......... .. ... ... 78

I l l

D ruk:

Druk arni a Wydawnictwa Diecezj i Pelplińskiej "Bcrnardi num"

83~ 130 Pelp li n, ul. Bpa Dominika I I

2. TRZY STYLE: KOŚCIELNY, TEATRALNY I KOMNATOWY (KAMERALNy) •• .•• .••..••... 95

I 1

3. STY LE NARODOWE ..... .......... .. .. ..... .. .. .. ... .... .. ... .. .. .. .. .. .. ............................ . .. .... .. .. 97

Seria : Skrypty i Podręczniki 29

IV. STRU KTURA DZiEŁA ........................ ................................................................. 104

ISSN 0860-5750

1. FAKTURA .••..•• .. ... ... .. .. ..... .. .. ... .. .. .. .. .. .. .. .....••...••..••..••.. ••..•. ... .. .. .. ...... .. ....... ... .... . 104

1. / . Rodzaj środków wyko//awczych ... .... ... .. .......... ......... .... ... .. .. .. .... ... .. ... .... ... 104

/ .2. Wielko.~i: obsady...... .. .. .... .... .. ... ... ...... ............... .. .. .... .... ... .. ... ..... ........ .. .. .. . 106

1.3. Sposób koordynacji pm'zczegófn)'cll gfosów ..... ..... .. .... ........ ....... .. ... .. .... .. . 111

Na okładc<;::

Jan Joh~nnc.~ Vcnnc.::r: Pnlem""i" m'IJ_~ly (r'~I!;IIICnl)

•

. Wydan o z sub wencji Mini sterstwa Eduka cji Narodowej

Copy n ght © by Wydawn ic two Ak ademij M uzycznej w Gda(l s ku 1998

2. SYSTEM OŻW!E;KOWY .. ..... .............................. .. ... .. .... .... .... ... .. .. .... ...... . .. ............ 111

3 . TONALNOŚĆ! !IARMONIKA •..••..••..••..•..... ... .... .. ... .. ... .. .. .. .... .. .... ...... ....•..•..•..••. .. 117

4 . M ELODyKA ............. .. ......... .. .. .... .. .. .... .. .. ..... .. .. .. .. .. .. .. ............. .......... ... .. .. ........ . 122

,'1,1\ /rdd

/)/1111/111 S::.J"!:.II II'Skll : .. MII:)'k(/ IlIImkll ..

\II. ]']tAKTYKA WY]<ON I\ WCZA ......................................................................... 235

5. RyTMIKA ............... .. .................... .. .. ...... .. .. ..... ... .. .. ........................................... 124

, "'DO'IN'~'.'VO

........................................................... 237

. I ,

........................................

6. KONSTRUKCJA FORMY .............................................................. ............ ..... ...... J 27

2. R EA LI ZACJA tlASSO CO NTlNUO ...... ...... ................ ... .............. ........................... 248

V. GATUNKI I FORMY MUZYCZNE .................................................................. ... . 135

3. ORGAN tZACJA CZAS U MU1.YCZNEGO .... .. ...................................... .. ..... ........... . 251

. .

, ",.

........ ................ .......... ............ .. ..

1. GATUNKJ l FORMY PRZEJĘTE Z RENESANSU .. .•..•• ..• ••.••..•....•..••..••...•. ................. 137

/ . / . Muzyka wokalI/a....... .. 0.0 •• ".0 ••••••••••••• 0.0 ••••• 0.0 ••• , •••••••••••••••••••••••••••• ••••• ••••• " ••• J 37

1.1. 1. Madrygal ....................... ........................................ ....................... ................. 137

., DYN ""KA

........ ............................................ 254

5. ARTYKULACJA ................. .................... ..................... .. .. .... ................... .......... .. 255

1.1.2. Motct ................................... .. ........... .. ... ............................ ................. ........... 1311

1.1.3. Msza ..... .. ... .................... ............... .............................................. .............. ..... 139

6 GĘ ·S,,·YKUl ACJA I MIMtKA ..................... .. ................ ................... .. ................. ... 257

•

1.104. Pasja .............................................................................................................. 140

1. 1.5. Picśń .............................................................................................................. 141

7. DOBÓR ŚRODKÓW WYKONAWCZYCH .... ...................... .... .................... ........ ..... 259

1.2. Muzyka illstmmel1/(l/I/a ....................... .. ...................... ...... ............ .. ....... .. /42

1.2. 1. Canzona ............................................ ...... ....................................... .... .. .. ........ 142

V] J I. AN EKSY .............................................................................................................. 260

1.2.2. Capriccio. fantazja. preludium. riccrcar, toccata ............................................ 142

1.2.3. \Variacjc......................................................................................................... 144

.......... ..... ................................ 260

" '

. .............. ........... ........... .... ....... .

ANEKS ,

D Z IELA

I Ur,,'o,y ,ce" 'c'"e

.................. ............ .. .............. ... ..... 260

p ...... .. ..........................

2' U rlVOIy wokalI/c ..... .. .. ...... ... .. ...... ....... ....... .... ··.. ··.. · ... .. ...... .......... .. ....... ... .. .. 268

3: Urwo/y il1sll'lllllel1talne .................... ................................................. .... .... .. 280

4. Pisma /eore/ycZl1e .............................. .................... ..................................... 290

2. GATUNKI I FORMY POWSTALE W BAROKU ......................................................... 147

2.1 . Muzyka woka/lla ..... ............ .................. ..................................... .. ...... ....... 147

2.1.1 . Opcra ........ .... .. .................... ........................................................................... 147

2.1 .2. Kantala ......................................................................................... ................. 153

2.1.3. Koncert woka lny ...................... ... .................... .............................................. 156

2.1.4. O ratorium ....... ...................... .... .......................................... ........................... 158

2.2. Muzyka instrumentalIIa ... .. ... .. .. .............. .. .................. .. ............... .. .. .. ....... 162

ANEKS II TWÓRCY

.. .. .................. ...... ...... .................. 296

;. Not~ biOgraficz/;~·k~;;l~·~;;;~;:;;:~·~;;;~;;~Cych II' epoce baroku .................. 296

2. Tablica zbio/'cza : daty życia kompozylo/'ów .... .. .................. .. ................ .. ... 344

2.2.1. 5uila ...... ........................................................ ................................................. 162

2.2. 2. Sona ta ........ ................................................................................... ................. 164

................................... ....... :.......... 352

\ "YKAZ SKRÓTÓW

..........................................

2.2 .3. Konccrl .. ......................... ............................................................................... 168

2.2.4. Fuga ....... ..... ... ............................................................................ ............ ........ 170

11/ /J I.IOGRA FJA .............. ... ............. ...... .... ........ ............. ...... .......................... .. ........ ... ................... 3 54

2.2.5 . Rondo ......................... .... ....... ........ ............. ................... ................................ 171

2.2.6. Uwcrlura ..................................................................................... ................... 172

SI'IS PRZyKl.ADÓIV .....................................................................·.. ·.................. .......................... 360

Sf'/S RySUNKÓIV....... ... .................................................................·.................................... ........ .. 363

3.TANCE....................................... .................... ................................................... 174

. ..... ... .... ....... ............................... 364

\ 'P/<' TA BEL

•

.J I,..

•

............................................................ .............. ..... .

VI. I NSTRUMENTARI UM ......................................................................................... 196

I . INSTRUMENTY .. ......................... ............................................. .......................... 196

1.1. lnstrllm e/l ty s/rullowe ............................................................................... / 96

I.I.! . Instrumcnty smyczkowc .............................................. .. ..................... ...... ..... 196

1. 1.2 . Instn.uncn ty szarpanc ..................................................................................... 208

1.2. ln.wrllmellly dę/e ................. ........ ................ ....... ... .... ... ................... ...... .... 2/4

1.2. 1. In stmmcn ty d<;:tc drcwnianc ...................... .................... ................. ................ 2 14

1.2.2. In strumcnty d{(tc blaszanc ................................... ..... .... .. ............... ....... .......... 2 ! 8

1.3. Il/s/I'lI/11ellty klawiszowe ..................... .... .. .................. ......... .. ...... ............. 222

1.4. flis/rumel/ty perkusyjne ........................... ....... ...................... ...... .............. 227

2. I NSTRUMENTACJA ... .. .................... .. .................. .. ... .. .................. .. ... ................. 228

Wstęp

Epoka baroku pojmowana jest w niniejszej pracy jako czas rozpostarty po-

mi «dzy schyłkiem XVI a połową XVIlI wieku. I Ta przestrzeń czasowa, obcjmu-

j:\ ca około 150 lat, obfitowała w wielką rozmaitość zjaw isk muzycznych, cha-

mklcryzowala się wyjątkową różnorodnością rozwiązań kompozytorskich. Próby

systematyzacji i uogólnień są więc IV odni esien iu do tej epoki szczególnie skom-

1)likowanc. Ze względu na ogromną liczbę danych, istnieje konieczność dokony-

wan ia licz nych wyborów, daleko posuniętej selekcji, co w oczywisty sposób

Illusi prowadzić do uproszczeó. Pomimo tych tlUdności, autorka zdecydowała się

na uj ((c ic prob lemowe, syntetyczne, prezentując zagadnienia, któ re jej zdaniem są

szczególnie ważne dla zrozumienia fenomenu stylu barokowego, określenia spe-

cyfiki i bogactwa mu zycznej sztuki baroku.

" Muzyka baroku" lo kolejna publikacj a z serii podręczników Akademii Mu-

'l.ycznej w Gdańsku poświęcona dziejom muzyki. 2 Książka adresowana jest

IWLcde wszystkim do studentów akademii muzycznych, uniwersytetów, wyż

szych szkół pedagogicznych. Ujęcie problemowe uzasadnione jest doświadcze

niem wynikającym z wieloletni ej praktyki pedagogicznej: z reguły znacznie

trudniejsze dla studentów i uczniów szkół średnich jest uchwycenie właściwości

stylistycznych wyznaczających kształt dzieła muzycznego niż zapamiętanie

określonych faktów. Dlatego też przy opisie poszczególnych zjawisk koncentro-

wano się na wyjaśnianiu ich is toty, celowo ograniczając faktografię. Znalazła się

ona głównie w aneksach, gromadzących wiele infonnacji dotyczących twórców

żyjących w epoce baroku oraz ich dzieł.

W rezultacie - książkę określić należy raczej jako rodzaj propedeutyki stylu

barokowego niż systematyczny wykład faktograficzno-h istoryczny; wprowadze-

nie w podstawowe pojęcia i procesy, których zrozumienie ułatwić może pOnlsza-

nie się po niezm iernie rozległym obszarze mu zyki baroku . Napisana została w

nadziei , że będzie pomocą w dociekaniach przyczyn zróżnicowania stylistyc zne-

I Problematyka zwią7..ana z chronologią baroku omawi:ma jcst w rozdziale J.

l D. Szlagowska: Kullura IIJ//Z)'CZIW omykl/. Wydawnictwo Akademii Muzy(,:znej im. S. Moniuszki

w Gdańsku. Gdańsk 1996 (wydanie trl.ccic); M. Wozaezyrlska: Mu=yka .~redniowiel.'Za. Wydaw-

nictwo Akademii Muzycznej im. S. Moniuszki w Gdańsku. Gdańsk 1998 (wydanic czwarte); M.

Wozaczyńska: Muzyka renesansu. Wydawnictwo Akademij Muzycznej im. S. Moniuszki w

Gdmisku. Gdańsk 1996 (wydanie drugie).

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: