odmiennosc_w_postepowaniu_w_tccc.pdf

Edukacja

1. Faza tactical ﬁ eld care, czyli opieka

polowa nad poszkodowanym

2. Tuż przed ewakuacją rannego – faza

tactical evacuation care

3. Ratownictwo taktyczne (TCCC, TC3)

to standard w wojskach NATO

4. Prowadzone pod osłoną przygotowa-

nia do transportu rannego

5. Lokalizacja krwotoku i późniejsze jego

zabezpieczenie to priorytety w ratow-

nictwie taktycznym

Odmienności

w postępowaniu z poszkodowanym

w warunkach bojowych

Ratownictwo taktyczne, nazywane często ratownictwem

pola walki, na całym świecie funkcjonuje jako tactical

combat casualty care (TCCC, TC3). Jest to proces

postępowania z osobą poszkodowaną w utrudnionych,

specyficznych warunkach spowodowanych działaniem

w środowisku bojowym.

Marek Dąbrowski

specjalista ratownictwa medycznego

dard postępowania zatwierdzo-

ny i wdrożony przez najlepsze siły

zbrojne krajów członkowskich pak-

tu północnoatlantyckiego.

Postępowanie zgodne z zasada-

mi TCCC przebiega w trzech fa-

zach. Pierwsza – care under fire

– obejmuje opiekę nad poszkodo-

wanym pod ostrzałem, gdzie ran-

ny i ratownik nie mają możliwości

przeprowadzenia działań ratow-

niczych. Druga faza, tzw. tactical

field care, obejmuje opiekę polo-

wą nad poszkodowanym. Po opa-

nowaniu sytuacji można wówczas

poświęcić czas rannym. W trzeciej

fazie – tactical evacuation care –

jest czas na dokładniejsze zbada-

nie poszkodowanego, zebranie

danych o nim i przygotowanie

go do transportu.

Fazy postępowania

– szczegółowy opis

Care under fire (opieka pod ostrza-

łem) to opieka realizowana w sytu-

acji powstania urazu, gdy ratownik

i poszkodowany pozostają w strefie

bezpośredniego zagrożenia. Do-

stępny sprzęt i czynności ratunko-

we są ograniczone do minimum.

W tej fazie najlepszym rozwiąza-

niem są skuteczna obrona i wyeli-

 32  Na ratunek 1/10

T CCC (lub TC3) to jedyny stan-

Edukacja

minowanie wroga lub szybka ewa-

kuacja ze strefy śmierci.

Tactical field care, czyli polowa

opieka nad poszkodowanym, to sytu-

acja, w której poszkodowany nie prze-

bywa już pod ostrzałem. Sprzęt me-

dyczny nadal jest ograniczony wyłącz-

nie do tego, co posiada zespół bojowy

biorący udział w akcji. Czas do ewa-

kuacji poszkodowanego może trwać

od kilkunastu minut do kilku godzin

(podczas działań wojennych, w trud-

nych warunkach terenowych i pogo-

dowych), a nawet do kilku dni.

Combat casualty evacuation care

(CASEVAC) – ewakuacja poszkodo-

wanego z pola walki – w tej fazie ran-

ny jest transportowany do specjalne-

go ośrodka medycznego. Podczas

przygotowania do ewakuacji oraz

w jej trakcie możliwe jest uzyskanie

dostępu do szerszej gamy sprzętu

i fachowej opieki medycznej.

Istotą działania i przede wszystkim

podstawowymi oraz najważniejszy-

mi różnicami między ratownictwem

w warunkach bojowych a cywilnym

ratownictwem medycznym są śro-

dowisko i bezpieczeństwo podczas

działań, które nie zezwalają ratowni-

kom systemu ratownictwa medycz-

nego w medycznych służbach cy-

wilnych działać w środowisku nie-

bezpiecznym. Uczymy się, że bez-

pieczeństwo ratownika i bezpieczeń-

stwo miejsca zdarzenia to zawsze

priorytet. W sytuacjach zagrożenia

korzystamy z pomocy ratowników

straży pożarnej, która jako jedyna jed-

nostka posiada możliwość działania

w strefie niebezpiecznej. Podczas

innych zagrożeń, np. bezpośrednio

wpływających na zagrożenie osobi-

ste, interweniują policja lub inne for-

macje mundurowe.

sadę postępowania ABC – DE. Jed-

nak, by móc ją wykorzystać do po-

mocy poszkodowanemu w warun-

kach zagrożenia bojowego, wyma-

ga ona pewnych modyfikacji.

Wiemy, jakie są podstawowe prio-

rytety działania w zasadzie ABC.

Te priorytety to:

airway – drożność dróg odde-

chowych,

breathing – oddychanie (wenty-

lacja),

circulation – krążenie.

Znając trzy możliwe do uniknięcia

sytuacje występujące w środowisku

taktycznym, szukamy odpowiedzi,

jak na nie odpowiednio zareago-

wać. Na podstawie badań udowod-

niono, że 60% najczęstszych przy-

czyn zgonów na polu walki stanowią

krwotoki z kończyn, 33% – zaburze-

nia oddychania, ze szczególnym

uwzględnieniem odmy prężnej,

a 6% – niedrożność dróg oddecho-

wych. Wykorzystując badania, opra-

cowano standardy postępowania

zbliżone do ratownictwa cywilne-

go, obejmującego tzw. ABC. Jednak

w ratownictwie militarnym występu-

je odwrócenie priorytetów. Należy

pamiętać, że dla ratownika medycz-

nego lub paramedyka pracującego

w wojsku bądź policji priorytetem

jest wykonanie zadania, a nie ratow-

nictwo. Ratownictwo, które kojarzy

nam się z ratownictwem cywilnym,

jest zadaniem drugoplanowym.

Warto zadać sobie pytanie, co tak

naprawdę zabije rannego żołnierza

czy policjanta – człowieka na ogół

zdrowego, bez współistniejących

chorób czy zagrożeń, jakimi są cho-

ciażby choroby krążenia. Musimy

przygotować się na dwie sytuacje –

30, a może nawet 60 sekund bez od-

dychania (przecież możemy to uczy-

nić bez przeszkód i większości z nas

nic się w tym czasie nie stanie),

podczas gdy drugą sytuacją będzie

60 sekund poważnego krwotoku.

Co tak naprawdę zabije naszego

poszkodowanego – 60-sekundowy

brak oddechu czy krwotok? Dlate-

go w takiej sytuacji często trzeba

zmienić postępowanie i nie dotyczy

to tylko działania w Afganistanie czy

w innym miejscu dotkniętym wojną,

ale również w Polsce, gdzie środowi-

sko danego zdarzenia jest zgoła od-

mienne. Wymusza to również zmianę

zachowań i postępowania z poszko-

dowanym przez personel medyczny,

który niejednokrotnie wspiera dzia-

łanie grup realizacyjnych policji czy

innych formacji mundurowych. Pod-

stawowym zmiennym czynnikiem po-

stępowania będzie odwrócenie prio-

rytetów. Z racji możliwych do przewi-

dzenia krwotoków będziemy poszu-

kiwać ich na początku, a dopiero

później postaramy się je odpowied-

nio zabezpieczyć.

Standardem na świecie jest uży-

cie rekomendowanych staz taktycz-

nych (CAT, MAT, SOFTT) czy innych

improwizowanych technik. Sytuacja

zmusza nas do użycia którejś z nich.

Musimy szczegółowo zlokalizować

ranę, by następnie ją zabezpieczyć.

Ponadto musimy mieć na uwadze to,

że rany postrzałowe czy inne, będą-

ce wynikiem eksplozji, są szczegól-

ne i nie da się ich zabezpieczyć zwy-

kłymi technikami, dlatego wyraźną

uwagę trzeba zwrócić na czynność

zwaną pakowaniem rany.

Do zabezpieczenia całości rany

możemy użyć bandaży (choćby

Emergency Bandage, Emergency

Trauma Dressing czy Oleas Ban-

dage). Jeśli zabezpieczyliśmy ranę,

powinniśmy delikatnie poluzować

stazę i zwrócić uwagę, czy krwotok

został opanowany.

Podczas eksplozji czy zdarzeń

związanych z użyciem broni palnej,

mimo pracy w kamizelkach kulood-

pornych, możemy spodziewać się

Odwrócone ABC

Z założenia standardowego w ra-

townictwie cywilnym wybieramy za-

www.naratunek.elamed.pl  33 

Edukacja

Lp.

Tactical medicine

Street EMS

walcz i odeprzyj atak

A – drożność dróg oddechowych; rozbrojenie

poszkodowanego, stabilizacja kręgosłupa

tamuj krwotoki

B – oddychanie

oddychanie i wentylacja – jeśli trzeba, udrożnij drogi

oddechowe lub jak najszybciej rozważ odbarczenie

odmy

C – krążenie

4. stan świadomości D – stan świadomości

5. ekspozycja – na tyle, na ile pozwala środowisko E – ekspozycja, usunięcie całej odzieży

Różnice pomiędzy ratownictwem taktycznym ( tactical medicine ) a tradycyjnym ( street EMS ), kierującym się zasadą ABC – DE

ran klatki piersiowej, zarówno tych wi-

docznych (zewnętrznych), jak i uszko-

dzeń wewnętrznych. W schemacie

działania opracowanym na podsta-

wie badań postępowania personelu

podczas działań w strefach zagroże-

nia w środowisku bojowym występuje

ocena klatki piersiowej (rany postrza-

łowe czy odma prężna).

Kolejnym elementem, na który

musimy zwrócić uwagę, jest bada-

nie drożności dróg oddechowych.

Gdy są one niedrożne, musimy

je jak najszybciej udrożnić. Z po-

wodu ograniczenia w posiadanym

sprzęcie z założenia stosuje się

w tym celu rurkę nosowo-gardłową,

a w przypadku operatorów formacji

mundurowych ważne jest, by w pa-

kietach indywidualnych posiadali

oni już wcześniej przygotowane rur-

ki w odpowiednich rozmiarach.

Są odpowiednio wyposażeni i wy-

szkoleni do działań w środowisku

taktycznym. Ponadto są przygotowani

do samopomocy na wypadek, gdyby

im samym coś się stało.

Ratownicy TEMS niejednokrotnie

są operatorami jednostek militarnych,

więc przede wszystkim wiedzą, ja-

kich zagrożeń mogą się spodziewać,

i na co dzień korzystają z broni. Sprzęt

ratowniczy, jaki posiadają i z jakiego

mogą korzystać, jest niestety bardzo

ograniczony i, co gorsza, w polskich

warunkach niedostatecznie dostoso-

wany do działań w warunkach bojo-

wych. Przede wszystkim wyposażenie

ogranicza się do sprzętu, jaki ratownik

posiada przy lub po prostu na sobie

– paru sztuk różnych materiałów opa-

trunkowych (gaza, bandaże) oraz sta-

zy taktycznej i dodatkowo opatrunku

do szczelnego zaklejenia rany klatki

piersiowej. To spowodowało, że za-

sady ABC odwrócono i stosuje się

je jako CBA (circulation – control

bleeding/breathing/airway).

Podczas gdy podstawowym ce-

lem ratowników TEMS jest bezpie-

czeństwo misji i jej pozytywne zakoń-

czenie, założeniem ratownictwa me-

dycznego w warunkach cywilnych

będzie jak najlepsze udzielenie

pomocy medycznej i przetranspor-

towanie poszkodowanego do szpi-

tala. Pamiętajmy, że w ratownictwie

taktycznym jedynym miejscem nie-

sienia pomocy poszkodowanym,

w którym mamy bezpośredni wpływ

na ich przeżycie, jest miejsce zdarze-

nia. Poprzez wyszkolenie każdego

funkcjonariusza i wdrożenie prawi-

dłowych zasad udzielania pomocy

możemy uratować więcej istnień

ludzkich w środowisku taktycznym.

Szkolenia za oceanem

Szkolenie medyczne dla operatorów

– medyków opiera się na dwóch

kursach. Pierwszym jest PHTLS

(PreHospital Trauma Life Support),

czyli najstarszy na świecie kurs do-

tyczący przedszpitalnych zabiegów

ratujących życie pacjenta po urazie.

Jego historia sięga 1982 roku.

Drugim elementem jest szkolenie

Tactical Medicine, oparte na stan-

dardach wypracowanych przez Ko-

mitet TCCC. Szkolenie uwzględnia

wiedzę medyczną oraz element tak-

tyczny. Podczas takiego szkolenia

uczestnicy zdobywają wiedzę, jak

samodzielnie podjąć decyzję oraz ja-

kiego rodzaju pomocy można udzie-

lić w niedogodnych warunkach.

Podczas szkoleń ich uczestni-

cy zapoznają się z rolą ratownika

taktycznego, planują działania tak-

tyczne z uwzględnieniem działań

ratunkowych, poznają najnowszy

sprzęt ratowniczy oraz wyposażenie

osobiste ratownika, badają poszko-

dowanych w środowisku taktycz-

nym, przeprowadzają ewakuację

poszkodowanych z miejsc zagrożo-

nych, ćwiczą usuwanie odzieży bojo-

wej oraz zabezpieczenie uzbrojenia

Tradycja a taktyka

W tradycyjnym ratownictwie ratowni-

cy zespołów medycznych powinni na-

tychmiast opuścić miejsce zdarzenia,

gdy tylko zaistnieje jakiekolwiek za-

grożenie. Cywilni ratownicy nie mogą

udzielać pomocy w zagrożonej, nieza-

bezpieczonej strefie. Wreszcie ratow-

nictwo tradycyjne dysponuje specjali-

stycznym sprzętem medycznym – mo-

bilnym oraz stacjonarnym.

Tymczasem w ratownictwie taktycz-

nym operatorzy lub ratownicy wspie-

rający udzielają pomocy na miejscu

zdarzenia niezależnie od zagrożenia.

 34  Na ratunek 1/10

Edukacja

i wyposażenia osobistego, dosko-

nalą elementy taktyczne w zespole

bojowym, biorą udział w przygoto-

wanych symulacjach taktycznych,

a także szacują ryzyko związane z po-

dejmowaniem akcji ratowniczej.

Pomoc medyczna od zawsze była

udzielana na polu walki. Dopiero

nabyte w latach 90. ubiegłego wie-

ku doświadczenia w nowoczesnych

konfliktach pozwoliły w 1996 roku

na stworzenie przez dowództwo ope-

racji specjalnych USA usystematyzo-

wanych, całkowicie nowych wytycz-

nych. Zasady te, wielokrotnie od tego

czasu modyfikowane, zostały zaapro-

bowane przez siły zbrojne wielu kra-

jów NATO jako standard Tactical

Combat Casualty Care (TCCC).

Standard TCCC obejmuje za-

sady postępowania z poszkodo-

wanym w warunkach wojennych

w zależności od rodzaju środowiska

taktycznego i obrażeń poszkodowa-

nego. Standard posłużył również

do stworzenia podobnego opraco-

wania dotyczącego prowadzenia

działań ratowniczych w działaniach

taktycznych innych służb mundu-

rowych. Jego zasadniczym celem

jest zmniejszenie liczby „zgonów

do uniknięcia” na polu walki. 

5. Cloonan C.C.: Treating traumatic bleeding

in a combat setting. „Milit Med”, 2004, 168,

8-10.

6. Heiskell L.E., Carmona R.H.: Tactical emer-

gency medical services: an emerging sub-

specialty in emergency medicine. „Ann

EmergMed”, 1994, 23, 778-85.

7. Alexander R.H., Proctor H.J.: Advanced Trau-

ma Life Support 1993. Student Manual, Ame-

rican College of Surgeons, Chicago 1993.

8. Bottoms M.: Tactical Combat Casualty

Care: Saving Lives on the Battlefield. „Tip

of the Spear” (Command Publication of the

U.S. Special Operations Command), czer-

wiec 2006 r., 34-35.

9. Brown B.D.: Special Operations Combat

Medic Critical Task List. „Commander”,

U.S. Special Operations Command Letter

of March 9, 2005.

10. Bureau of Medicine and Surgery (Navy Sur-

geon General): Tactical Combat Casualty

Care Training. Message of 111622Z, gru-

dzień 2006 r.

11. Burris D.G., FitzHarris J.B., Holcomb

J.B. i wsp.: Emergency War Surgery Manu-

al. Third United States Revision, 2004.

12. Butler F.: Tactical Combat Casualty Care:

Combining good medicine with good tac-

tics. „J Trauma”, 2003, 54, (Suppl), 2-3.

13. Tactical Medical Solutions Materials.

14. North American Rescue Materials.

Piśmiennictwo

1. Butler F.K., Holcomb J.B., Giebner S.D i wsp.:

Tactical Combat Casualty Care 2007: Evo-

lving Concepts and Battlefield Experience.

„Military Medicine”, 1 listopad, 2007 r.

2. Leclair T.: Introduction to Tactical Combat

Casualty Care. „Poland Komandos”, 2009.

3. U.S. Marine Corps Message 02004Z August

2006: Tactical Combat Casualty Care (TCCC)

and Combat Lifesaver (CLS). „Fundamen-

tals, Philosophies and Guidelines”. U.S. Spe-

cial Operations Command Message 222016Z

March 2005: Tactical Combat Casualty Care

Training and Equipment. Washington, DC, He-

adquarters, U.S. Marine Corps, 2005.

4.Butler F.K., Holcomb J.B.: The Tactical

Combat Casualty Care Transition Initiative.

„U.S. Army Medical Department Journal”,

kwiecień-czerwiec 2005 r.

www.naratunek.elamed.pl  35 

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: