USTAWA
z dnia 18 kwietnia 1985 r.
o rozpoznawaniu przez sądy spraw z zakresu prawa pracy i ubezpieczeń społecznych
(Dz.U. z 1985 r., Nr 20, poz. 85, zm.: Dz.U. z 1996 r., Nr 24, poz. 110; Dz.U. z 2001 r., Nr 98, poz. 1070)
Rozdział 1
Rozpoznawanie spraw z zakresu prawa pracy i ubezpieczeń społecznych
Art. 1. [Kompetencje sądów pracy] 1. Rozpoznawanie spraw z zakresu prawa pracy powierza się:
1) sądom pracy — stanowiącym odrębne jednostki organizacyjne sądów rejonowych oraz
2) sądom pracy i ubezpieczeń społecznych — stanowiącym odrębne jednostki organizacyjne sądów wojewódzkich.
2. [1] Rozpoznawanie spraw z zakresu ubezpieczeń społecznych powierza się sądom pracy oraz sądom pracy i ubezpieczeń społecznych, o których mowa w ust. 1.
3. Postępowanie w sprawach, o których mowa w ust. 1 i 2, toczy się według przepisów Kodeksu postępowania cywilnego o postępowaniu odrębnym w sprawach z zakresu prawa pracy i ubezpieczeń społecznych.
Art. 2. (skreślony).
Rozdział 2
Zmiany w przepisach obowiązujących
Art. 3. [Prawo o ustroju sądów powszechnych] W Prawie o ustroju sądów powszechnych wprowadza się następujące zmiany:
1) po art. 5 dodaje się art. 51 w brzmieniu:
„Art. 51. § 1. Minister Sprawiedliwości, w drodze rozporządzenia, tworzy w sądach wojewódzkich odrębne jednostki organizacyjne dla spraw z zakresu prawa pracy i ubezpieczeń społecznych (sądy pracy i ubezpieczeń społecznych), a w sądach rejonowych — odrębne jednostki organizacyjne dla spraw z zakresu prawa pracy (sądy pracy).
§ 2. Minister Sprawiedliwości może, w drodze rozporządzenia, utworzyć w niektórych sądach wojewódzkich odrębne jednostki organizacyjne właściwe dla spraw z zakresu prawa pracy (sądy pracy) lub wyłącznie dla spraw z zakresu ubezpieczeń społecznych (sądy ubezpieczeń społecznych).
§ 3. W tym samym trybie Minister Sprawiedliwości może przekazać jednemu sądowi wojewódzkiemu rozpoznawanie spraw z zakresu prawa pracy lub ubezpieczeń społecznych z właściwości innego sądu wojewódzkiego, a jednemu sądowi rejonowemu — rozpoznawanie spraw z zakresu prawa pracy z właściwości kilku sądów rejonowych położonych na obszarze działania tego samego województwa.
§ 4. Do orzekania w jednostkach, o których mowa w § 1—3, wyznacza się sędziów i ławników szczególnie obeznanych z problematyką spraw pracowniczych, celami ubezpieczenia i potrzebami ubezpieczonych.
§ 5. Minister Sprawiedliwości w porozumieniu z Ministrem Pracy, Płac i Spraw Socjalnych, w drodze rozporządzenia, określa zasady i tryb wyznaczania sędziów i ławników, o których mowa w § 4.”
2) po art. 13 dodaje się art. 131 w brzmieniu:
„Art. 131. § 1. Prezes sądu wojewódzkiego zwołuje co najmniej raz w roku konferencję sędziów rozpoznających sprawy z zakresu prawa pracy i ubezpieczeń społecznych w celu omówienia wniosków wypływających z okresowej analizy stanu przestrzegania prawa pracy i ubezpieczeń społecznych w świetle sporów z tego zakresu.
§ 2. Do udziału w konferencji prezes zaprasza przedstawicieli zainteresowanych zakładów pracy, organów i instytucji oraz związków zawodowych.”
3) w art. 54
a) dotychczasowa treść otrzymuje oznaczenie § 1,
b) dodaje się § 2 w brzmieniu:
„2. Wiceprezesa sądu wojewódzkiego sprawującego kierownictwo sądu pracy i ubezpieczeń społecznych Minister Sprawiedliwości powołuje i odwołuje po zasięgnięciu opinii Ministra Pracy, Płac i Spraw Socjalnych.”
Art. 4. [Kodeks pracy] W Kodeksie pracy wprowadza się następujące zmiany:
1) w art. 39 pkt 3 skreśla się;
2) w art. 87 w § 5 zdanie drugie skreśla się;
3) art. 123 skreśla się;
4) w art. 127 powołanie art. 117 i 121—123 zastępuje się powołaniem art. 117, 121 i 122;
5) dział dwunasty obejmujący art. 242—280 otrzymuje następujące brzmienie oraz oznaczenie art. 242—265:
„DZIAŁ DWUNASTY
ROZPATRYWANIE SPORÓW O ROSZCZENIA ZE STOSUNKU PRACY
Rozdział I
Przepisy ogólne.
Art. 242. § 1. Pracownik może dochodzić swych roszczeń ze stosunku pracy na drodze sądowej.
§ 2. Przed skierowaniem sprawy na drogę sądową pracownik może żądać wszczęcia postępowania pojednawczego przed komisją pojednawczą.
Art. 243. Kierownik zakładu pracy i pracownik powinni dążyć do polubownego załatwienia sporu ze stosunku pracy.
Rozdział II
Postępowanie pojednawcze.
Art. 244. § 1. W celu polubownego załatwienia sporów o roszczenia pracownika ze stosunku pracy w uspołecznionych zakładach pracy zatrudniających nie mniej niż 50 pracowników powołuje się zakładowe komisje pojednawcze.
§ 2. Zakładowe komisje pojednawcze mogą być powoływane również w uspołecznionych zakładach pracy zatrudniających mniej niż 50 pracowników.
§ 3. Komisję pojednawczą powołują:
1) w przedsiębiorstwie państwowym:
a) wspólnie zakładowa organizacja związkowa i rada pracownicza,
b) w którym nie działa zakładowa organizacja związkowa lub rada pracownicza — ta z nich, która działa,
c) w którym nie działa ani zakładowa organizacja związkowa, ani rada pracownicza — załoga,
2) w spółdzielni:
a) wspólnie zakładowa organizacja związkowa i zakładowy komitet pracowniczy,
b) w której nie działa zakładowa organizacja związkowa lub zakładowy komitet pracowniczy — to z nich, które działa,
c) w której nie działa ani zakładowa organizacja związkowa, ani zakładowy komitet pracowniczy — rada spółdzielni.
§ 4. Komisję pojednawczą w zakładach pracy innych niż wymienione w § 3 powołują zakładowa organizacja związkowa i przedstawicielstwo pracownicze, jeden z tych podmiotów bądź załoga, stosując odpowiednio przepisy § 3.
Art. 245. Organ, który powołuje komisję pojednawczą, ustala:
1) zasady i tryb powoływania komisji,
2) czas trwania kadencji,
3) liczbę członków komisji.
Art. 246. Członkiem komisji pojednawczej nie może być:
1) kierownik zakładu pracy i jego zastępca,
2) główny księgowy,
3) radca prawny,
4) kierownik jednostki organizacyjnej do spraw osobowych, zatrudnienia i płac.
Art. 247. Komisja pojednawcza wybiera ze swego grona przewodniczącego komisji oraz jego zastępców i ustala regulamin postępowania pojednawczego.
Art. 248. § 1. Komisja pojednawcza wszczyna postępowanie na wniosek pracownika zgłoszony na piśmie lub ustnie do protokołu. Na wniosku stwierdza się datę jego wpływu.
§ 2. Zgłoszenie przez pracownika wniosku do komisji pojednawczej przerywa bieg terminów, o których mowa w art. 264.
Art. 249. Komisja pojednawcza przeprowadza postępowanie pojednawcze w zespołach składających się co najmniej z 3 członków tej komisji.
Art. 250. Do właściwej komisji pojednawczej nie należą sprawy o roszczenia ze stosunku pracy pracowników zajmujących stanowiska wymienione w art. 246.
Art. 251. § 1. Komisja pojednawcza powinna dążyć, aby załatwienie sprawy w drodze ugody nastąpiło w terminie 14 dni od dnia złożenia wniosku. Termin zakończenia postępowania przed komisją pojednawczą stwierdza się w protokole posiedzenia zespołu.
§ 2. W sprawach dotyczących rozwiązania, wygaśnięcia lub nawiązania stosunku pracy, o których mowa w art. 264, wniosek do komisji pojednawczej wnosi się przed upływem terminów określonych w tym przepisie.
§ 3. W sprawach, o których mowa w § 2, postępowanie pojednawcze kończy się z mocy prawa z upływem 14 dni od dnia złożenia wniosku przez pracownika, a w innych sprawach — z upływem 30 dni od dnia złożenia wniosku.
Art. 252. Ugodę zawartą przed komisją pojednawczą wpisuje się do protokołu posiedzenia zespołu. Protokół podpisują strony i członkowie zespołu.
Art. 253. Niedopuszczalne jest zawarcie ugody, która byłaby sprzeczna z prawem lub zasadami współżycia społecznego.
Art. 254. Jeżeli postępowanie przed komisją pojednawczą nie doprowadziło do zawarcia ugody, komisja na żądanie pracownika, zgłoszone w terminie 14 dni od dnia zakończenia postępowania pojednawczego, przekazuje niezwłocznie sprawę sądowi pracy. Wniosek pracownika o polubowne załatwienie sprawy przez komisję pojednawczą zastępuje pozew. Pracownik zamiast zgłoszenia tego żądania może wnieść pozew do sądu na zasadach ogólnych.
Art. 255. § 1. W razie niewykonania ugody przez zakład pracy, podlega ona wykonaniu w trybie przepisów Kodeksu postępowania cywilnego, po stwierdzeniu przez sąd jej wykonalności.
§ 2. Sąd odmówi stwierdzenia wykonalności, jeżeli ze złożonych akt komisji wynika, że ugoda jest sprzeczna z prawem lub zasadami współżycia społecznego. Nie wyklucza to możliwości dochodzenia ustalenia niezgodności ugody z prawem lub zasadami współżycia społecznego na zasadach ogólnych.
Art. 256. Pracownik może wystąpić do sądu pracy w terminie 30 dni od dnia zawarcia ugody z żądaniem uznania jej za bezskuteczną, jeżeli uważa, że ugoda narusza jego słuszny interes. Jednakże w sprawach, o których mowa w art. 251 § 2, z żądaniem takim pracownik może wystąpić tylko przed upływem 14 dni od dnia zawarcia ugody.
Art. 257. Sprawowanie obowiązków członka komisji pojednawczej jest funkcją społeczną. Jednakże członek komisji pojednawczej zachowuje prawo do wynagrodzenia za czas nie przepracowany w związku z udziałem w pracach komisji.
Art. 258. § 1. Kierownik zakładu pracy jest obowiązany zapewnić komisji pojednawczej warunki lokalowe oraz środki techniczne umożliwiające właściwe jej funkcjonowanie.
§ 2. Wydatki związane z działalnością komisji pojednawczej ponosi zakład pracy. Wydatki te obejmują również równowartość utraconego wynagrodzenia za czas nie przepracowany w związku z udziałem w postępowaniu pojednawczym.
Art. 259. Organ, który powołał komisję pojednawczą, rozpatruje okresowe informacje o jej działalności oraz udziela pomocy członkom komisji w sprawowaniu ich funkcji.
Art. 260. Minister Pracy, Płac i Spraw Socjalnych, w porozumieniu z Ministrem Sprawiedliwości, może wydawać zalecenia dotyczące powoływania, organizacji i funkcjonowania komisji pojednawczych w zakładach pracy oraz wzorcowy regulamin postępowania pojednawczego przed tymi komisjami.
Art. 261. § 1. Postępowanie pojednawcze w sporach o roszczenia ze stosunku pracy pracowników:
1) zatrudnionych w uspołecznionych zakładach pracy zatrudniających mniej niż 50 pracowników, w których nie działają zakładowe komisje pojednawcze, oraz zatrudnionych w nie uspołecznionych zakładach pracy,
2) zajmujących stanowiska wymienione w art. 246
— przeprowadzają komisje pojednawcze przy sądach pracy stanowiących odrębne jednostki organizacyjne sądów rejonowych.
§ 2. Zasady i tryb powoływania oraz organizację komisji pojednawczych, o których mowa w § 1, a także tryb postępowania przed tymi komisjami regulują odrębne przepisy.
Rozdział III
Sądy pracy.
Art. 262. § 1. Spory o roszczenia ze stosunku pracy rozstrzygają:
1) sądy pracy — stanowiące odrębne jednostki organizacyjne sądów rejonowych oraz
2) sądy pracy i ubezpieczeń społecznych — stanowiące odrębne jednostki organizacyjne sądów wojewódzkich,
zwane sądami pracy.
§ 2. Nie podlegają właściwości sądów pracy spory dotyczące:
1) ustanawiania nowych warunków pracy i płacy,
2) stosowania norm pracy,
3) mieszkań funkcyjnych i pomieszczeń w hotelach pracowniczych.
§ 3. Zasady tworzenia sądów pracy, organizację i tryb postępowania przed tymi sądami regulują odrębne przepisy.
Art. 263. § 1. Postępowanie w sprawach o roszczenia pracownika ze stosunku pracy jest wolne od opłat sądowych.
§ 2. Wydatki związane z czynnościami podejmowanymi w toku postępowania, o których mowa w § 1, ponosi tymczasowo Skarb Państwa.
§ 3. Są w orzeczeniu kończącym postępowanie w instancji rozstrzyga o tych wydatkach, stosując odpowiednio przepisy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych, z tym że obciążenie pracownika tymi wydatkami może nastąpić w wypadkach szczególnie uzasadnionych.
Art. 264. § 1. Odwołanie od wypowiedzenia umowy o pracę wnosi się do sądu w ciągu 7 dni od dnia doręczenia pisma wypowiadającego umowę o pracę.
§ 2. Żądanie przywrócenia do pracy lub odszkodowania wnosi się w ciągu 14 dni od dnia doręczenia zawiadomienia o rozwiązaniu umowy o pracę bez wypowiedzenia lub od dnia wygaśnięcia umowy o pracę.
§ 3. Żądanie nawiązania umowy o pracę wnosi się wciągu 14 dni od dnia doręczenia zawiadomienia o odmowie przyjęcia do pracy.
Art. 265. § 1. Jeżeli pracownik nie dokonał — bez swojej winy — w terminie czynności, o których mowa w art. 264, sąd pracy na jego wniosek postanowi przywrócenie uchybionego terminu.
§ 2. Wniosek o przywrócenie terminu wnosi się do sądu w ciągu 7 dni od dnia ustania przyczyny uchybienia terminu. We wniosku należy uprawdopodobnić okoliczności uzasadniające przywrócenie terminu.”
Art. 5. [Ustawa o zaopatrzeniu emerytalnym funkcjonariuszy Milicji Obywatelskiej oraz ich rodzin] W ustawie z dnia 31 stycznia 1959 r. o zaopatrzeniu emerytalnym funkcjonariuszy Milicji Obywatelskiej oraz ich rodzin (Dz. U. z 1983 r. Nr 46, poz. 210) wprowadza się następujące zmiany:
1) w art. 52:
a) ust. 3 otrzymuje brzmienie:
„3. Od decyzji organu emerytalnego w sprawie zaopatrzenia emerytalnego przysługuje zainteresowanemu odwołanie do właściwego sądu według zasad określonych w przepisach Kodeksu postępowania cywilnego oraz w terminie przewidzianym w art. 4779 § 1 tego Kodeksu.”,
b) dodaje się ust. 4 w brzmieniu:
„4. Odwołanie do sądu przysługuje także w wypadku niewydania przez organ emerytalny decyzji w terminie dwóch miesięcy od dnia zgłoszenia wniosku o zaopatrzenie emerytalne bądź powstania obowiązku wszczęcia postępowania z urzędu.”,
2) w art. 54 w ust. 2 skreśla się dwukrotnie użyty wyraz „okręgowego”.
Art. 6. [Ustawa o zmianach właściwości w dziedzinie ubezpieczeń społecznych] W ustawie z dnia 13 kwietnia 1960 r. o zmianach właściwości w dziedzinie ubezpieczeń społecznych, rent, zaopatrzeń i opieki społecznej (Dz. U. Nr 20, poz. 119, z 1972 r. Nr 11, poz. 81 oraz z 1974 r. Nr 39, poz. 231 i Nr 47, poz. 280) wprowadza się następujące zmiany:
1) art. 11 otrzymuje brzmienie:
„Art. 11. 1. Od decyzji oddziału Zakładu:
1) ...
biurokrat