układ kostno-stawowy.doc

(67 KB) Pobierz
UKŁAD KOSTNO-STAWOWY

UKŁ            UKŁAD KOSTNO-STAWOWY

 

Obrazowanie układu kostnego

-          gł  zdjęcia RTG – co najmniej dwie płaszczyzny (AP + zdjęcie boczne)

-          TK – w uwidacznianiu okolic o złożonej  anatomii, np. czaszki lub kręgosłupa

-          MR – obrazowanie tkanek miękkich  i szpiku, stawy

-          USG- w ograniczonych sytuacjach powierzchownie położonych struktur - stawy

-          Scyntygrafia 

 

ZŁAMANIA PRZEWLEKŁE (zmęczeniowe)np.

-długie stanie, skakanie- kość piętowa, strzałkowa, trzeszczki

-biegi, marsze – kość udowa, strzałkowa, piszczelowa, łódeczkowata, rzepka, śródstopie

 

linijne zacienienie- równoległe do linii międzykrętarzowej oraz w trzonie kości piszczelowej odpowiadają złamaniom przewlekłym Tworzą się pojedyncze beleczki- tworzą obszar zagęszczenia kostnego

 

-rzucanie , praca szuflą- kość ramienna , łokciowa, wyrostki kolczyste

-dźwiganie- kręgi lędźwiowe, żebra

 

RTG u dzieci, gdzie jeszcze strefa wzrostu – zawsze robimy zdj. drugiej, zdrowej –Zdj porównawcze- czy jest prawidłowa chrząstka wzrostowa.

 

ZŁAMANIA Z WYRWANIEM, ODERWANIEM-z oderwaniem ścięgna lub więzadła razem z fragm. kostnym

 

Zł. z wyrwaniem grzebienia k. biodrowej

Zł. z oderwaniem fragmentu brzegu stawowego paliczka

Zł. wieloodłamowe- z więcej niż dwoma odłamami

 

ZŁAMANIA Z ROZSTĄPIENIEM- rozdzielenie kości normalnie złączonych np. spojenia łonowego , stawów piszczelowo- strzałkowych, krzyżowo-biodrowych , promieniowo-łokciowych, mostkowo-obojczykowych

 

Rozejście spojenia łonowego

 

ZŁAMANIA Z WKLINOWANIEM- z odłamem wbitym w istotę gąbczastą tej samej kości

Zł. wieloodłamowe k. piętowej z rozklinowniem........

 

ZŁAMANIA  KOMPRESYJNE- zbliżenie się powierzchni stawowych kości np. kręgów

U ludzi z osteoporozą, skaczących na nogi

Zł. kompresyjne kręgu L1 ze znacznym zmniejszeniem jego wysokości

 

ZŁAMANIA NIEPEŁNE – gdy linia złamania nie przechodzi przez całą kość

 

ZŁAMANIA  TYPU ZIELONEJ GAŁĄZKI- rodzaj niepełnego zł. typowego dla dzieci,  bez przerwania warstwy korowej, z jej wałowatym uwypukleniem - (kątowe załamanie)

 

ZŁAMANIA  PRZEZSTAWOWE-  najgorsze- niszczą prawidłową anatomię stawu- ze szczeliną przechodzącą przez powierzchnię stawową

 

ZŁAMANIA SKOŚNE –linia zł. przebiega skośnie w stosunku do osi długiej kości , lecz nie  spiralnie

ZŁAMANIA  SPIRALNE- linia złamania  wije się wzdłuż osi długiej kości

ZŁAMANIA  POPRZECZNE- linia zł. przechodzi prostopadle do osi długiej kości

 

ZŁAMANIA  PATOLOGICZNE-w kości uprzednio zmienionej przez jakiś proces patologiczny miejscowy (guz , zapalenie, unieruchomienie) lub uogólniony (osteoporoza, krzywica, łamliwość kości)

„Torbiel samotna” u dziecka

Zł. patologiczne w obrębie torbieli śródkostnych kk. ramiennych

 

Inne podziały złamań:

-          powikłane, niepowikłane

-          zamknięte , otwarte

-          stabilne,niestabilne

-          ukryte,typowy obraz rtg  występuje po kilku tyg.

 

ODMIENNOŚCI U DZIECI

-          zł. typu zielonej gałązki

-          zł. nasad i przynasad (Salter- Harrisa)-przez chrząstkę rozrostową(zdjęcie porównawcze)

 

 

ZESPÓŁ DZIECKA MALTRETOWANEGO

-          większość dzieci  poniżej 2 lat, śr. 6 miesięcy

-          klasyczny objaw radiol.- mnogie złamania w różnych fazach gojenia

-          najcz. zł. czaszki, łopatki, wyr. kolczystych , żeber, mostka

-          zł. nasadowo- przynasadowe  kończyn górnych w mechanizmie wyrwania , wykręcenia kończyn typu „rączki od wiadra”

 

 

URAZY POKRYWY I PODSTAWY CZASZKI

Zł. podstawy czaszki- b. trudne do zobrazowania na zdj. Rtg. , niezbędna TK . Często płyn (-rdz., krew ) w zatoce klinowej

Zł. skrzydła kości klinowej w TK

 

 

ZŁAMANIA Z WGŁOBIENIEM –jeśli fragmenty kostne wgłobione są bardziej niż 5 mm; zazwyczaj towarzyszy  uszkodzenie opony twardej; u dzieci plastyczność czaszki pozwala na wgłobienie bez wyraźnych cech złamania- typ ‘ ping- pong’

 

W każdym prawidłowym rtg czaszki 3 przejaśnienia

Szwy, rowki naczyniowe, żyły śródkościa

 

Złamania linijne- 80% zł. czaszki, gł k. skroniowa i ciemieniowa. Może krzyżować rowki naczyń i szwy.

 

URAZY CZĘŚCI TWARZOWEJ CZASZKI

Zł. LeForta- wszystkie obustronne i niestabilne:

Typu I- poprzeczne zł. szczęki odzielające uzębienie.......

 

Typu III-zł. przechodzące przez kość i przegrodę nosa , sitowie i oczodoły, całkowicie odzielające k. twarzy od czaszki

 

Zł. nosa- zazwyczaj poprzeczne ,często wieloodłamowe, z przemieszczeniem, wgłobieniem

          (goją się bardzo szybko)

 

W MR nie  wolno badać  nieprzytomnego może mieć stenty ,rozrusznik

 

Wtórne rekonstrukcje obrazowe TK –2D wielopłaszczyznowe, 3D- ułatwiają orientację przestrzenną

Wtórne rekonstrukcje obrazowe  TK i  obrazy MR – przydatne w ocenie tk. miękkich

 

Cyfrowa obróbka komputerowa- fuzja obr. TK i MR pozwala na jednoczesną ocenę struktur tkankowych i

kostnych

 

 

Zł żuchwy- najczęściej trzon (40%) i kąt (30%) , często obustronnie

 

 

 

URAZY KRĘGOSŁUPA SZYJNEGO

Zł. łuku tylnego C1- z rozciągnięcia, obustronnie

Zł. Jeffersona C1 – przedniego i tylnego łuku, z ucisku (rozciągnięcie mas bocznych atlasu na boki)

Zwichnięcia szczytowo- obrotowe- zerwanie więzadła poprzecznego C1 , uszkodzenie rdzenia

Zł. kręgu C2- często ze zwichnięciem C1 do przodu, co może wywołać mielopatie ; duża rola TK i rekonstrukcji 2D i 3D

Zł. kompresyjne- często z rozerwaniem, przemieszczenie wolnych fragmentów do kaanału kręgowego  i uciskiem rdzenia

 

 

URAZY KOŃCZYNY GÓRNEJ

Urazy dłoni- najcz. zł. poprzeczne kości śródręcza i paliczków oraz zwichnięcia

Urazy nadgarstka –najcz. zł. k. łódeczkowatej- częste powikłania –martwica, brak zrostu; MR uwidacznia złam. niedostrzegalne w rtg oraz powikłania. Spośród zwichnięć najcz. są k. łódeczkowatej i księżycowatej.

Gdy w rtg nie widać zł. k. łódeczkowatej- a pacjenta po 2 tyg nadal będzie bolało, ma się jeszcze raz zgłosić na kolejne rtg- wtedy już widać zmiany w kości łódeczowatej -objawy gojenia się (rozdęcie)

Urazy przedramienia.....

Urazy obręczy barkowej

Staw ramienny-zazw. zwichnięcie przednie często ze zł. tylno-bocznej powierzchni główki kości  ramiennej

 

 

POWIKŁANIA URAZÓW KOSTNO-STAWOWYCH

Zesp. Sudecka- zazwyczaj w kk. dłoni i stopy -zmiany troficzne po uszkodzeniu nerwów i naczyń      (ognisko osteoporozy plamistej)

 

Martwica jałowa- w wyniku pourazowego niedokrwienia kości

Opóźniony zrost, brak zrostu, nieprawidłowy zrost, zazwyczaj z powodu niedostatecznego ukrwienia, braku stabilizacji, zakażenia z wytworzeniem stawu rzekomego, u dzieci zaburzenia wzrostu

 

 

URAZY KOŃCZYNY DOLNEJ

Urazy stawu skokowego- głównie zł. kostek, często z towarzyszącym zwichnięciem w stawie

Urazy stawu kolanowego-zł. często wieloodłamowe , przestawowe z towarzyszącym uszk. więzadeł i zwichnięciem/złamaniem rzepki.

Zerwanie więzadeł -MR z wyboru badaniem

 

URAZY OBRĘCZY BIODROWEJ

Urazy miednicy- zł. poj.- stabilne-z tego najcz. kości łonowej (do 50%); zł. mnogie- często niestabilne

Urazy stawu biodrowego

Zł. zewnątrztorebkowe- krętarzowe, międzykrętarzowe, podkrętarzowe

Zł. wewnątrztorebkowe-gł szyjki, często powikłane brakiem zrostu i martwicą.

 

URAZY KRĘGU LĘDŹWIOWEGO

Zł. części tylnej trzonu- w mechanizmie zapiętych pasów

Zł. cz. międzystawowej- rzadkie, w mechanizmie nadmiernego rozciągnięcia

Zł. kompresyjne trzonu

 

URAZY KLATKI PIERSIOWEJ

Zł. żeber- zazwyczaj VI-VIII w odc. tylnych i linii pachowej;..........

Urazy kr. piersiowego

Zł. kompresyjne trzonu- poj. uraz.........

Zł obojczyka 80% dot. części środkowej

 

 

 

ZMIANY CHOROBOWE

Zap. reumatoidalne i kolagenozy

 

ZZSK- spondyloartropatia Bechterewa

Przewlekłe zapalenie chrząstki i błony maziowej stawów kręgosłupa i bliższych stawów kończyn przebiegające z ubytkami i proliferacją kostną oraz postępującym zesztywnieniem stawów

Stawy krzyżowo-biodrowe zajmowane są w pierwszej kolejności

Fizjologicznie brzegi stawów są wyraźne

Zmiany symetryczne , zatarcie zarysów szpary staw., poszerzenie szpary nadżerki na zarysach, zarośnięcie się stawów.

 

W drugiej kolejności zapalenie obejmuje kręgosłup, wywołując kostnienie więzadeł podłużnych co tworzy mostki kostne między trzonami – syndesmofity

Wapnienia w obrębie krążków międzykręgowych –dają zacienienia (kij bambusowy)

 

 

 

RZS- REUMATOIDALNE ZAPALENIE STAWÓW

Przewlekłe zap. błony maziowej z przerostem- wywołujące zniszczenie chrząstki i kości; zajmuje głównie stopy , nadgarstki, barki, łokcie, biodra i kolana.. Obustronnie i symetrycznie .............................................

 

W pierwszej kolejności pojawia się obrzęk tk. miękkich i osteoporoza okołostawowa oraz drobne ubytki kostne.

W rtg- zwężenie szpary, osteoporoza okołostawowa, pojedyncze torbielki® nadżerki

W dalszym etapie ubytki kostne powiększają się , szpary stawów ulegają zwężeniu, dochodzi do podwichnięć

RZS stawy śródręczno-paliczkowe

W zaawansowanym stadium dominują utrwalone zniekształcenia stawów , osteoporoza, odchylenie łokciowe w stawach dłoni i strzałkowe w stawach stóp

U ponad połowy chorych zmiany obejmują kręgosłup szyjny- powodując podwichnięcia szczytowo-obrotowe.

Badanie z wyboru MR

Łuszczka w stawie szczytowo-obrotowym ze zniszczeniem zęba i uciskiem rdzenia.

 

 

 

CHOROBA ZWYRODNIENIOWA

Najczęstsza artropatia ; zazwyczaj wtórna-po urazach, nadmiernym obciążeniu(sport), wadach postawy, ch. ukł. szkieletowo-mięsniowego.

Przebiega z degeneracją chrząstek stawowych a w dalszym etapie kości podchrzęstnej.

Radiologicznie obserwuje się podchrzęstną sklerotyzację , wyrośla kostne, torbielki podchrzęstne, wolne ciała wewnątrz stawowe.

 

Uwypuklenie   wysunięcie  wypadnięcie  fragmentacja jądra miażdzystego

Zwyrodnieniowe guzki Schmorla-uwypuklenia w obrębie trzonów- przepuklinki dotrzonowe w płytkach granicznych (chorob Szojermana)

W t2 zależnym-płyn zawsze biały

 

Objaw starzenia się chrząstki- dehydratacja- w MR T2 chrząstki czarne (normalnie jasne bo woda)Zmiany zwyrodnieniowe –tzw ‘gorące’ -dobrze ukrwione , gromadzą znacznik izotopowy – zwiększony wychwyt radioizotopu (przerzuty tak samo „gorące”)

 

Ostrogi piętowe górna i dolna- osteofity w miejscu przyczepu ścięgna Achillesa i rozcięgna podeszwowego- rtg boczne (ostrogi)

 

 

 

 

ZAPALENIA NIESWOISTE- ROPNE

Ropień Brodiego- torbielowate zapalenie kości, rozpoznanie zależy od kliniki, a nie od rtg.

przewlekłe  i podostre ograniczone zap. gronkowcowe, najcz. piszczeli i strzałki, widoczne jako jamka śródkostna otoczona sklerotycznym obrąbkiem.

Z. nieswoiste- musi być szybko rozp. I leczone bo przechodzi w trudne do wyleczenia zap. przewlekłe.

 

 

ROPNE ZAPALENIE KOŚCI

Ostre lub przewlekłe zakażenie kości i szpiku; zazwyczaj dot. kk. długich; gł. gronkowcowe krwiopochodne lub bezpośrednie- pourazowe. U niemowląt i dorosłych zmiany zapalne obejmują także nasady- unaczynione. U dzieci chrząstka wzrostowa odziela nasady i stanowi barierę dla zakażenia .Objawy w rtg pojawiają się po 2 -3 tyg po zakażeniu. Wcześniej widoczne w MR i bad izotopowym.

W MR T1 T2 – tłuszcz jest zawsze biały

 

W fazie podostrej widoczne śródkostne ubytki osteolityczne.......................................

 

... trudne do róźnicowania ze zmianami nowotworowymi.

W fazie późnej obraz mieszany- ogniska przejaśnień (osteolizy) sąsiadują z zacienieniami (odbudowa) ; często widoczny odzielony fragment kostny-martwak.

 

U dorosłych staw jest barierą , u noworodka nie.

 

 

 

 

ZMIANY ROZROSTOWE

Umiejscowienie kostnych zmian rozrostowych:

a-śródkostnie

b-przykorowo

c-korowo

d-wewnatrzstawowo

e-okostnowo

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Charakterystyka radiologiczna rodzajów wzrostu i odczynów okostnowyh:

A- cienki blaszkowaty odczyn okostnowy np. ostre zap. szpiku

B-

C-

D-

 

 

 

ZMIANY ŁAGODNE

Torbiel tętniakowata kości- łagodna zmiana osteolityczna, zazwyczaj kości długich, w 30% towarzyszy innej..... ....  ....  ..   ....   ....   .. ... .     Powoduje charakterystyczne „ balonowate ” rozdęcie kości, często wielokomorowa.

 

Torbiel prosta (cystis ossea)

Odosobniona zmiana o nieznanej etiologii, gł poniżej 20 rż, w k. długich, częstozł. Patologiczne „jakby się przesuwała z wiekiem”kość przyrasta na długość- zmiana jej lokalizacji

 

Wysepki kostne -łagodne ogniska  k. zbitej w obrębie k. gąbczastej, bez uwypuklenia kości

Kości czaszki ,żebra . miednicy

 

Kostniak

Ognisko kości zbitej w obrębie kości gąbczastej, gł. w  czaszce , czasami z uwypukleniem kości ; najcz. w obrębie zatok, , miejscowo złośliwy jak wzrost do oczodołu.

 

Kostniak kostniawy   (osteoid osteoma)

Najcz. w kościach długich i kręgosłupie , w przedziale 10-25 lat , niewielkie ogniska przejaśnień z otoczką zagęszczonej struktury kostnej.

 

Kręgi –buzia z oczkami i noskiem, przerzuty osteolityczne gł. w nasadzie łuku-kręg ślepy. Osteoklerotyczne –prostata- jedno oczko mocniej świeci.

 

Kostniak zarodkowy (osteoblastoma)

Najcz. w kręgosłupie , między 10 a 25 rż, zmiana ekspansywna

 

Kostniako-chrzęstniak (osteochondroma)

Zazwyczaj poniżej 20 rż. ; najcz. łag. nowotw. ukł. kostnego- wyrośle kostne pokryte chrząstką, niekiedy mnogie w przynasadach kości długich.

 

 

Dysplazja włóknista  (dysplasia fibrosa)

Prawidłowe utkanie kostne jest zastępowane przez tkankę łączną włóknistą, bez cech nowotworzenia. Dotyczy głównie osób poniżej 20 rż, zajęciem kości kończyn i czaszki- obraz rtg mieszany osteolityczno-osteosklerotyczny, często z rozdęciem i zniekształceniem kości

 

Włókniak (fibroma)

W przedziale wieku 4 –20 lat, korowe lub śródkostnowe ogniskowe ubytki kostne, najczęściej w okolicach kolan, ustępują samoistnie

Rtg w dwóch projekcjach

 

Chrzęstniak (chondroma)

Zazwyczaj  w drobnych kościach dłoni i stóp , w przedziale wieku 20- 30 lat, śródkostnie lub brzeżnie , często ze zwapnieniami, także z rozdęciem kości

 

Nie odróżni się zawału kości od chrzęstniaka

 

Chrzęstniak zarodkowy

Zazwyczaj w kościach długich w 5- 25 lat; niewielkie ognisko osteolityczneze sklerotycznym rąbkiem, często ze zwapnieniami.

Od torbieli różni się ze nie jest gładki na zarysach są one policykliczne

...

Zgłoś jeśli naruszono regulamin