Placówki opieki częściowej –

świetlica środowiskowa

Pedagogika opiekuńcza z promocją zdrowia

Rok III, gr 2.

Domańska Justyna, Jaworska Karolina, Tłuściak Aneta

1.     Rys historyczny.

     Pierwsza placówka  o charakterze – świetlicy środowiskowej powstała w Polsce w okresie pierwszej wojny światowej. Powstała ona z inicjatywy młodzieży uczącej się wieczorowo i pracującej zawodowo. Pierwszymi pionierami tworzenia świetlic środowiskowych byli między innymi: A. Konewka, J. Obremska oraz E.K. Karniłowiczowie.

Po II wojnie światowej zaczęto tworzyć świetlice, które uzyskiwały dużą popularność wśród dzieci i młodzieży, gdyż stały się miejscem troski o ich zdrowie ale i także dbało się o ich rozwój intelektualny. W obecnych czasach najczęściej wychowankami świetlic są dzieci i młodzież pochodząca z rodzin biednych, często z rodzin bezrobotnych, z rodzin wielodzietnych i patologicznych. Wszystkie zajęcia świetlicowe są przygotowywane i prowadzone przez kadrę pedagogów, psychologów i logopedów.

2.     Organizacja pracy w świetlicy

Świetlica czynna jest cały rok kalendarzowy z uwzględnieniem urlopów, świąt, dni wolnych od pracy oraz organizowanych wypoczynków letnich i zimowych dla dzieci.

Świetlica jest czynna we wszystkie dni robocze, minimum 4 godziny dziennie w dni robocze, w godzinach dostosowanych do potrzeb dzieci i młodzieży.

W wyjątkowych przypadkach małej liczby dzieci ilość dni i godzin pracy świetlicy można zmniejszyć.

W miarę potrzeb i możliwości:

·         świetlica może być czynna w soboty oraz w wymiarze większym niż 4 godziny dziennie,

·         świetlica może być czynna również w okresie wakacyjnym,

·         w godzinach pracy placówki na jej terenie powinny przebywać minimum 2 osoby dorosłe.

Liczba dzieci pozostających pod opieką jednego wychowawcy musi być odpowiednia   do potrzeb dzieci oraz rodzaju prowadzonych zajęć.

W czasie zajęć odbywających się na terenie świetlicy pod opieką jednego dorosłego powinno przebywać do 10 dzieci.

W zajęciach świetlicy powinno stale uczestniczyć nie mniej niż 10 dzieci

3.     Struktura placówki.

Pracownikami świetlicy środowiskowej są:

-          Kierownik,

-          Rada Pedagogiczna,

-          Zespół do spraw oceny materialnej sytuacji dziecka,

-          Samorząd wychowanków;

-          Wolontariusze.

Kierownik świetlicy

Świetlicą kieruje kierownik, który jest jednocześnie wychowawcą. W razie  

jego nieobecności placówką kieruje osoba przez niego wyznaczona, posiadająca odpowiednie kwalifikacje i uprawnienia. Kierownik jest przełożonym wszystkich pracowników i wolontariuszy, którzy  pracują w  świetlicy.

Do zadań kierownika należy:

·         opracowanie zakresów czynności i obowiązków podległym pracownikom

      i wolontariuszom,

·        systematyczne wizytacje zajęć grupowych i indywidualnych zgodnie z potrzebami i harmonogramem oraz ocena realizacji  zadań,

·         prowadzenie nadzoru nad warunkami sanitarnymi, przeciwpożarowymi, BHP oraz nad bezpieczeństwem podopiecznych i pracowników,

·         odpowiedzialność za powierzony majątek,

·         dbanie o prawidłowe prowadzenie i zabezpieczenie dokumentacji świetlicy,

·         dbanie o  zachowanie tajemnicy służbowej i zawodowej w sprawach dotyczących dzieci, znajdujących się w placówce oraz ich rodzin.

Kierownikiem świetlicy może być osoba, która posiada następujące kwalifikacje:

·         wykształcenie wyższe magisterskie na kierunku: pedagogika, pedagogika  specjalna, pedagogika opiekuńczo-wychowawcza, resocjalizacja, psychologia,  praca socjalna albo na innym kierunku, uzupełnione studiami podyplomowymi w zakresie psychologii, pedagogiki, socjoterapii, terapii pedagogicznej lub resocjalizacji,

·         co najmniej trzyletni staż pracy w placówce opiekuńczo-wychowawczej.

W świetlicy środowiskowej działa także Rada Pedagogiczna. W skład tej Rady wchodzą wszyscy pracownicy świetlicy środowiskowej. Przewodniczącym Rady Pedagogicznej jest kierownik świetlicy.

Samorząd wychowanków

Dzieci przebywające w placówce mogą tworzyć samorząd; jego organizację określa regulamin ustalony wspólnie przez wychowawców i wychowanków i zatwierdzony przez kierownika świetlicy.

Samorząd wybiera opiekuna spośród wychowawców świetlicy. Opiekun samorządu wybierany jest przez dzieci i młodzież spośród wychowawców świetlicy.

Samorząd może przedstawiać kierownikowi wnioski i opinie we wszystkich sprawach  

dotyczących funkcjonowania placówki.

Wolontariusze

    Działalność świetlicy może być wspierana przez wolontariuszy, szczególnie w 

    zakresie rozszerzenia opieki nad dziećmi oraz rozwijania ich indywidualnych 

    zainteresowań i zdolności.

Wolontariuszem w świetlicy środowiskowej może być osoba:

·         pełnoletnia,

·         niekarana,

·         posiadająca predyspozycje i umiejętności niezbędne do pracy w świetlicy środowiskowej, najlepiej studenci kierunków pedagogicznych lub psychologii.

Kierownik świetlicy ma obowiązek zawrzeć pisemne porozumienie o zatrudnieniu  wolontariusza. Ponadto obowiązkowo musi ubezpieczyć wolontariusza od następstw  nieszczęśliwych, a w miarę możliwości od odpowiedzialności cywilnej za szkody powstałe podczas wykonywania zadań oraz przed rozpoczęciem pracy  poinformować o zadaniach, obowiązkach oraz konieczności zachowania tajemnicy w sprawach dzieci, znajdujących się w placówce oraz ich rodzin.

Porozumienie, które zawiera kierownik świetlicy z wolontariuszem, określa:

·         zakres, sposób i czas wykonywania zadań przez wolontariusza,

·         zobowiązanie wolontariusza do działania w porozumieniu i za zgodą kierownika świetlicy lub wyznaczonego przez niego wychowawcy,

·         zobowiązania wolontariusza do zachowania tajemnicy w sprawach, dotyczących dzieci znajdujących się w placówce oraz ich rodzin,

·         postanowienia o możliwości rozwiązania porozumienia.

Wolontariusz wykonuje zadania odpowiadające świadczeniu pracy pod nadzorem kierownika świetlicy lub wyznaczonego przez niego wychowawcy.

Na prośbę wolontariusza kierownik świetlicy wydaje mu pisemną opinię o wykonywaniu świadczeń, odpowiadających świadczeniu pracy na rzecz danej  świetlicy.

Zespół wychowawczy

W placówce działa stały zespół wychowawczy. W jego skład wchodzą: kierownik

placówki, wychowawcy i inni specjaliści, powoływani przez kierownika.

W skład zespołu mogą też wchodzić inne osoby, a w szczególności: wolontariusze,

pracownicy szkoły, kuratorzy, pracownicy socjalni.

Zadaniem zespołu jest ocena aktualnej sytuacji i potrzeb dzieci, wymiana informacji

między wychowawcami, planowanie oddziaływań opiekuńczo-wychowawczych oraz

analiza i weryfikacja metod pracy stosowanych w świetlicy.

Określić częstotliwość spotkań zespołu wychowawczego – np. nie mniej niż 2 razy w roku szkolnym.

Wychowawcy świetlicy środowiskowej

Wychowawca planuje, organizuje i prowadzi pracę opiekuńczo - wychowawczą:

·         z grupą dzieci oraz pracę indywidualną z dzieckiem,

·         z rodzicami lub opiekunami prawnymi dziecka,

·         z innymi osobami i instytucjami, wspierającymi rodzinę w wychowaniu dziecka.

Wychowawcy powinni posiadać następujące kwalifikacje:

·         wychowawcy – ukończone studia wyższe na kierunku: pedagogika, pedagogika  

specjalna, pedagogika opiekuńczo-wychowawcza, resocjalizacja, psychologia, praca socjalna albo na innym kierunku, uzupełnione uprawnieniami    pedagogicznymi i odpowiednimi kursami przygotowującymi do pracy w placówkach opiekuńczo-wychowawczych;

·         psychologa - ukończone studia wyższe magisterskie na kierunku psychologia;

·         pedagoga - ukończone studia wyższe magisterskie na kierunku pedagogika;

·         terapeuty, logopedy lub innego specjalisty - ukończone studia wyższe   magisterskie na odpowiednim kierunku wraz z uprawnieniami pedagogicznymi 

oraz udokumentowane przygotowanie do prowadzenia zajęć o profilu potrzebnym w   placówce.

Osoby, które nie posiadają wymaganego wykształcenia  zobowiązane są uzupełnić je w terminie do 3 lat od podjęcia pracy wychowawczej w świetlicy środowiskowej. Osoby nie posiadające wymaganego doświadczenia zobowiązane są do podpisania deklaracji zobowiązującej do uzupełnienia wykształcenia.

Wymagania  lokalowe i wyposażenie świetlicy

Minimalny standard warunków lokalowych oraz wyposażenie świetlicy środowiskowej:

·         sale do zajęć dla dzieci (min. 2 m² / os.) ze światłem dziennym i właściwym oświetleniem sztucznym,

·         zaplecze sanitarne,

·         stoliki i krzesła dostosowane do wieku uczestników,

·         pomoce dydaktyczne: przybory szkolne, gry planszowe, zabawki edukacyjne, książki itp.,

·         apteczkę z podstawowym wyposażeniem do udzielenia pierwszej pomocy.

W miarę możliwości świetlica powinna posiadać:

·         zaplecze kuchenne wraz z niezbędnym wyposażeniem do przygotowywania i spożywania posiłków (podwieczorek, kolacja),

·         materace do zabaw i zajęć,

·         specjalistyczne pomoce dydaktyczne,

·         pracownie: komputerową, plastyczną, muzyczną i inne,,

·         bibliotekę.

4.     Dla kogo przeznaczona jest świetlica środowiskowa?

  Dzieci i młodzież korzystają ze świetlicy dobrowolnie i nieodpłatnie, wyłącznie na podstawie pisemnej zgody rodziców lub prawnych opiekunów.

Zajęcia w świetlicy przewidziane są dla dzieci i młodzieży w wieku 6-18 lat ze   szczególnym uwzględnieniem:

·         zaniedbanych wychowawczo,

·         pochodzących z grup ryzyka,

·         mających problemy z nauką, zachowaniem,

·         niewykazujących utrwalonych zaburzeń zachowania.

W przypadku braku uzasadnionych przeciwwskazań w świetlicy mogą przebywać dzieci niepełnosprawne.

W miarę potrzeb i możliwości również:

W świetlicy mogą przebywać dzieci od 3 do 6 roku życia oraz młodzież powyżej 18 roku życia - do ukończenia szkoły średniej - jeśli w środowisku istnieje takie zapotrzebowanie, a placówka ma możliwości zapewnienia odpowiedniej opieki, szczególnie dotyczy to dzieci w wieku 3-6 lat. Wskazane jest wówczas zatrudnienie nauczyciela wychowania przedszkolnego, jeżeli ilość dzieci w tym wieku jest stała i wynosi minimum czworo.

Prawa i obowiązki wychowanków:

Wychowanek świetlicy ma prawo do:

·         opieki wychowawczej oraz zapewnienia warunków bezpieczeństwa podczas zajęć    organizowanych w świetlicy i poza jej terenem,

·         poszanowania jego godności osobistej, przekonań religijnych, ochrony przed przemocą, życzliwego  traktowania,

·         udziału w zajęciach organizowanych przez świetlicę,

·         swobodnego wyrażania myśli i przekonań.

Wychowanek ma obowiązek:

·         przestrzegania postanowień zawartych w Regulaminie uczestnika zajęć świetlicy,

·         współpracy w procesie opieki i wychowania,

·         przestrzegania zasad kultury współżycia,

·         pomagania innym,

·         dbania o mienie placówki, uczestniczenia w pracach porządkowych,

·         ponoszenia odpowiedzialności za własne postępowanie.

Zasady naboru dzieci i młodzieży do świetlicy środowiskowej

...