wykład I.doc

SYSTEM POLITYCZNY PAŃSTWA

Wykład I z 07.03.2009r.

Art. 11-16 Konstytucji – relacje pomiędzy ustrojem, a całym systemem politycznym

System polityczny – jest wytworem konkretnych ludzi, w konkretnym czasie, uwarunkowany warunkami np. specyfiką społeczeństwa, jego charakterystyką.

System ten warunkuje…

System partyjny – jest efektem specyfiki naszej własnej; nie my wymyślamy partie, formy reprezentacji

System polski oparty jest na różnych rozwiązaniach, głównie niemieckich.

Dwa elementy systemu politycznego:

1.      władza,

2.      system reprezentacji

System polityczny – odnosimy się do mechanizmu sprawowania władzy, daje to możliwości uporządkowania pewnych spraw

Polityka – wykonywanie władzy. Analiza systemu politycznego, trzeba wyjść od tego – tym jest władza.

We współczesnym ujęciu oznacza to przedstawienie także procesu reprezentacji interesów.

Ponieważ ujęcie władzy (współczesna koncepcja władzy) musi być realizowana w oparciu o interes np. idąc na wybory wybieramy takiego polityka, który spełnia nasze interesy, nie głosujemy za jego wygląd.

Celem władzy musi być stworzenie takich warunków, ażeby był ścisły związek pomiędzy tymi, którzy rządzą, a tymi co są podporządkowani (co wybierają).

Politykę definiujemy jako zdolność do wykonywania władzy, sposób rządzenia.

System polityczny będzie zatem określał nam sposób rządzenia.

Kilka koncepcji polityki i władzy:

Władza – w starożytności polityka w ogóle nie jest pojęciem odrębnym.

Arystoteles – (Stagiryta) – to ojciec politologii; to on jest twórcą pojęcia: „dobro wspólne”. Na wszystkich ludzi wolnych nakładał obowiązek dbania o dobro wspólne. On mówił, że w proporcji umiejętności jakie człowiek posiada i majątku ma obowiązki wobec państwa.

Człowiek ma obowiązki wobec państwa, bo jest to rzecz wspólna. Obywatele są wobec siebie równi i wszyscy ponoszą odpowiedzialności i to proporcjonalnie do wkładu => są odpowiedzialni za ochronę dobra wspólnego.

                                                                                             możliwości mentalne, materialne jakie mają

Arystoteles widział także niebezpieczeństwo grożące demokracji. Mówił, że państwo demokracji może się degenerować.

Ważne tu jest:

- dobro wspólne,

- człowiek jest istotą społeczną tzn. że dąży do życia z innym ludźmi,

- odpowiedzialność za państwo proporcjonalna do możliwości, czyli kwalifikacji człowieka i możliwości materialnych,

Z tego wynikają konsekwencje traktowania władzy. Później pojawia się „władza jako służba” – nie jest to powiedziane przez Arystotelesa.

Święty Tomasz z Akwenu – służba jest podstawą władzy; żył w XII w. zw. Akwinatą. Zaczerpnął  wiele z koncepcji Arystotelesa.

Określił władzę jako niezbędny podmiot. Władza istnieje ponieważ człowiek nie potrafi sam….

Władza jest potrzebna żeby wspierać człowieka – zarówno w życiu doczesnym, jak i we wieczności.

Wykonujący władzę są po to by wspierać człowieka; ma spełniać władzę organizatorską.

Władza ma służyć człowiekowi radą, pomocą, ukierunkować go i te jej zadania uzasadniają byt.

Władza nie istnieje zatem sama dla siebie, ale istnieje po to by człowieka wspierać i to legitymizuje jej istnienie (uzasadnia byt władzy).

Taki sposób widzenia władzy jest podstawą myśli tomistycznej.

To jest pewien nurt widzenia władzy – jako obowiązek na rzecz społeczeństwa.

Charakterystyczne jest dla renesansu nieco inne spostrzeganie człowieka. Mianowicie przyjmuje się, że działania władzy nie mają na celu poskromienia złej natury ludzkiej bowiem człowiek z istoty jest dobry. Można mu pozostawić pewien zakres swobody. Jest to uznanie człowieka jako podmiotu samodzielnego.

Pojawia się koncepcja umowy społecznej jako formy uregulowania stosunków pomiędzy ludźmi, a władzą. To oznacza, że władza traci boską moc. Zakres treści takiej umowy jest różny. Chodzi tu przede wszystkim o to czy ludzie oddają całkowicie władzę, tracąc możliwość odebrania uprawnień władczych, czy też źle oceniając działanie władzy mogą te uprawnienia odebrać (tę władzę obalić), Oddając pełen zakres władzy stają się całkiem poddani władzy.

Kiedy pozostawiamy sobie prawo odebrania władzy to jesteśmy nadrzędni, bo możemy pozbawić władzy podmioty. Dzisiejszy schemat władzy jest na tym oparty.

Jeśli jesteśmy niezadowoleni z władzy to możemy ją odwołać – dzisiejsza konstrukcja jest na tym oparta.

Konstytucja jest umową społeczną o pewnym specyficznym charakterze, pewne elementy są zawsze takie same.

Zwierzchnią władzę sprawuje naród – art. 4 Konstytucji – to jest schemat, założenie.

Ilekroć mówimy o współczesnej władzy myślimy => przekazujemy swoje uprawnienia ….

Ten schemat pojawia się głównie oświeceni.

W oświeceniu pojawia się także koncepcja, że władza realizuje interesy. To rozwiązanie typowe dla nowoczesnego państwa, które zakłada, że władza reprezentuje interesy.

Jednocześnie władza dysponuje ogromnym zakresem uprawnień. Może żądać poświęceń ze strony człowieka, aż do poświęcenia życia (to w obronie kraju, państwa).

Szczegółowe koncepcje:

1.      Marksistowska

2.      Maxa Webera

Koncepcja Marksistowska – ta koncepcja zakłada, że władza jest pojęciem historycznym, ściśle związanym z pojawieniem się instytucji państwa.

Oznacza to, że władza i państwo powstają na określonym etapie rozwoju sił wytwórczych. Oznacza to także powiązanie władzy z własnością.

Marksiści twierdzą, że władza powstaje wtedy kiedy pojawia się nadwyżka produkcyjna => zysk, a to jest zależne od rozwoju sił wytwórczych.

Jeżeli rozwój jest bardziej rozwinięty ….

Państwo powstaje zatem w tym celu ażeby każdy kto taką nadwyżkę posiada mógł chronić swoje interesy, czyli państwo ma charakter klasowy. Służy ochronie interesów klasy posiadającej. Państwo ma charakter historyczny, klasowy, a społeczeństwo ma charakter antagonistyczny. Na bo ta różnica w statusie ekonomicznym powoduje sprzeczności interesów.

Charakterystyczną cechą tej koncepcji jest także to, że nacisk położony jest na antagonizm klasowy. Ten antagonizm jest wynikiem uznania sprzeczności interesów dla których kryterium jest wyłącznie status ekonomiczny. To jest bardzo istotne. Państwo jest zatem instytucją klasową i antagonistyczną, a władza polityczna jest ściśle (genetycznie) powiązana z władzą ekonomiczną. Ten genetyczny charakter jest niezwykle ważny.

Genetycznie związany oznacza, że nie możemy zdobyć władzy politycznej bez zdobycia władzy ekonomicznej (czyli własności, środków produkcji)

Punktem wyjścia dla władzy politycznej jest zmiana stosunków społecznych np. Portugalia.

Występuje tu jedno kryterium …….

Ona wykształtowała naszą mentalność, sposób myślenia o wzajemnych relacjach.

Antagonizm – on wyznacza i bardzo silnie oddziaływuje na sposób myślenia ludzi. Środki produkcji to bardzo wąskie znaczenie.

Dwie klasy społeczne(są to dwie wielkie grupy społeczne)

1.     



właściciele,                                                        podział ten w oparciu o środki produkcji             

2.      ci, którzy właścicielami nie są

To powoduje, że struktura społeczna jest inaczej ukształtowana i inaczej postrzegana.

Powstaje tu pytanie jak klasyfikować ludzi, którzy nie mają środków produkcji, a posiadają nadwyżkę pieniężną np. w czasie PRL’u.

Państwo jest tylko formą istnienia władzy. Nie można twierdzić, że to jest istota zagadnienia. Istotą jest władza.

Marksiści twierdzą, że władza i państwo powstają na etapach rozwoju sił wytwórczych.

Władza jest dostosowana do potrzeb społecznych.

Patrzymy tylko na zjawiska i te zjawiska opisujemy, a nie tworzymy konstrukcji.

Nie możemy państwa traktować klasowo, co do istoty są wynaturzenia.

Myśl Marksistowska miała zakończyć się upadkiem państwa.

Państwo ma służyć :

1.      uzewnętrznienie interesów,                                                       

2.      a następnie ich realizacja na drodze kompromisu

Ono im pomaga, tworzy strukturę organizacyjną.

Jaki system wyborczy wybrać? Ten najbardziej racjonalny prowadzący do …

Nie ma związku genetycznego między władzą polityczną, a władzą ekonomiczną.

Marksizm wykorzystywał założenia antagonizmu klasowego.

Koncepcja Maxa Webera – żył na przełomie XIX i XX wieku, ekonomista, socjolog. Stworzył pojęcie polityki i władzy odidealizowanych.

Jego zdaniem władza i polityka powinny być pozbawione wątku ideologicznego, a więc powinny być postrzegane jako działania techniczne. Powinny być oderwanie od źródeł aksjologicznych.

Mówimy o rządach technokratycznych, który nie jest zaangażowany partyjnie, nie kieruje się konkretną ideologią, ale ma podejście profesjonalne.

Weber uważał, że ideologia prowadzi do sporów, konfliktów, a to prowadzi do destabilizacji, powoduje że władza jest mało konkretna. Zatem najlepiej rozdzielić i potraktować władzę jako działanie techniczne, organizatorskie, nieuwarunkowane ideologicznie.

Nie udało się tego zrealizować. Europa zachodnia w latach ’70 pochwyciła tę myśl. Ponieważ poziom ekonomiczny społeczeństw zachodnich najmniej ……

Weber przyjmował, że polityka to działanie, w którym rządzący mogą narzucić swoją wolę rządzonym. Najistotniejsze jest jednak przeanalizowanie jego koncepcji władzy.

Weber kierując się myślą Arystotelesa przyjął, że władza jest stosunkiem społecznym, realnie istniejącym. Polegającym na tym, że jeden podmiot rządzący może narzucić swoją  wolę rządzonym. W ostateczności stosując nawet przymus istotną cechą tej koncepcji jest uznanie równorzędności podmiotów tego stosunku.