O dogoterapii.docx

O dogoterapii

Co to jest dogoterapia

Historia dogoterapii

Dogoterapia w Polsce

Cele dogoterapii

Formy zajęć - AAA, AAT, AAE

AAA, AAT - definicje, różnice

Kierunki rozwoju oraz podstawowe techniki oddziaływania dogoterapii

Wpływ dogoterapii na ustrój człowieka – ogólny zarys oddziaływań

Dogoterapia - osoby starsze

Dogoterapia w profilaktyce/prewencji i promocji zdrowia

Co to jest dogoterapia

Dogoterapia, znana ostatnio również pod takimi nazwami jak canisterapia oraz kynoterapia, jest formą wspomagającą rehabilitację, psychoterapię oraz edukację. Jak wszystkie nazwy wskazują, bez względu na ich etymologię, filarem tego rodzaju terapii kontaktowej jest pies. Wyselekcjonowany, sprawdzony i odpowiednio wyszkolony czworonóg razem ze swoim przewodnikiem stanowią zespół terapeutyczny.

Dogoterapia odnajduje zastosowanie z pełnym powodzeniem we współpracy z osobami niepełnoprawnymi umysłowo i/lub fizycznie, chorymi oraz z ludźmi zdrowymi niezależnie od wieku. Dogoterapia to emocjonalny kontakt, specyficzna więź pomiędzy podopiecznym i psim terapeutą. Więź, która staje się motywatorem działań, daje poczucie bezwarunkowej akceptacji i sympatii. Ten rodzaj dodatkowej terapii, swoje szybkie i zauważalne rezultaty działań, zawdzięcza cechom psa, które są widoczne i czytelne dla większości z nas. Psia przyjaźń to oddanie, uwielbienie i troska. To nieocenianie, a co za tym idzie niezauważanie wad, tak łatwo i szybko uchwytnych dla nas u drugiej osoby. To magia psa, towarzysza i przyjaciela człowieka, gotowego służyć mu na dobre i na złe.

Niezwykłość kontaktu terapeutycznego pomiędzy psem a człowiekiem definiuje pojęcie „rapport”. Jest to umiejętności zwierzęcia do stworzenia kanału emocjonalnego będącego bazą bezpiecznej komunikacji. Dzięki temu zwierzę w bardzo szybkim tempie uzyskuje zaufanie i przyjaźń uczestnika zajęć.
Obecność psa na zajęciach, staje się motywacją do podejmowania działań, przynosi ukojenie i radość, odrywa od codziennej rzeczywistości. Dotyk, kontakt emocjonalny, poczucie współistnienia ze stworzeniem, które posiada uczucia wyższe, a przy tym nie spostrzega negatywnych aspektów naszej osoby, to otwarte wrota możliwości do wszelkich podnoszących jakość życia działań.

Główny nacisk w programach zajęć dogoterapeutycznych kładziony jest na aktywizację naturalnych możliwości i predyspozycji każdego człowieka. Zadanie to możliwe jest , przede wszystkim, dzięki ścisłej współpracy zespołu terapeutycznego z lekarzami, psychologami, pedagogami i terapeutami, którzy współtworzą przebieg zajęć, odpowiednio ustalają, klasyfikują priorytetowe cele i weryfikują postępy podopiecznego. Jest to nieodłączna i nieoceniona praca zespołowa z indywidualnym podejściem do każdego uczestnika zajęć.

Dogoterapia w Polsce

W Polsce, podobnie jak w innych krajach, żadna z istniejących organizacji nie posiada monopolu na jedyną, słuszną i prawidłową pracę w zakresie terapii kontaktowej z psem. Nie istnieje kurs bardziej prawidłowy i mniej, nie istnieje żadnego rodzaju zwierzchnik ani instytucja, która mogłaby to oceniać. Taki stan wydawać by się mógł mocno kontrowersyjny lecz w swej postaci niczym nie odstaje od sytuacji obecnej w krajach zachodnich. Tymczasem, jedną z paru drobnych różnic pomiędzy nami i naszymi zachodnimi sąsiadami jest fakt, że tamtejsze instytucje współpracują ze sobą na szeroką skalę, obejmującą m.in. wpływ na stan sytuacji prawnych przewodników i psów pracujących.

Wachlarz możliwości szkoleń psów i przewodników stopniowo się powiększa, co daje nadzieję, że rozwój odbywa się dobrym kierunku. Dziś, wkraczając w świat dogoterapii, mamy możliwość uzyskania wielu informacji na temat tej dziedziny i specyfiki pracy, co nie było tak łatwo dostępne i oczywiste jeszcze parę lat temu. Ludzie otwierają się na ludzi, choć tak jak to w życiu bywa i w tej profesji łatwo trafić na naciągaczy, partaczy i samozwańczych specjalistów.

Dogoterapia jest dziedziną bardzo młodą, w której kierunki rozwojowe są w fazie kształtowania i dlatego, mój drogi czytelniku, mimo wszechobecnej aury profesjonalizmu i zapracowania poszczególnych Fundacji nie myśl, że nie brakuje prężnych i aktywnych ludzi, którzy w swej pasji będą rozwijać tą formę terapii.

Dawno …nie tak dawno temu ???

Na samym początku świat terapeutyczno- lekarski był sceptyczny i pełen ignorancji do działań jakie zapoczątkowała Pani Maria Czerwińska ze swoim psem Arika (dog niemiecki). Nastrojom panującym wokół dogoterapii zaczęły przyglądać się nowe osoby, które jak poszukiwacz schylony na górskim potokiem i wypatrujący złota wiedzy, odcedzały żwir głupoty, piasek niepewności i małe, wąsate, ośmionożne stworki zabobonu. Wraz z prekursorką ruszyły garstki ludzi tworząc pomosty i przygotowujących bazę, na której stworzono organizacje, standardy i metody pracy.

Problem w tym, że ignorancja wciąż jest ciekawsza dla niektórych, bo jak to pisał Terry Pratchett „ najciekawsza jest ignorancja dotycząca spraw wielkich i ważnych… ” Zawsze trafią się tacy, którzy zaprzestają tworzenia na bazie racjonalności wśród chaosu - po części dlatego, że o wiele łatwiej jest być ekspertem od chaosu.

W moim artykule nie ma rad, gdzie się kierować, za co warto zapłacić a za co nie warto dać złamanego grosza. Jeżeli poświęcimy wystarczającą ilość czasu, możemy sprawnie zorientować się wg jakich standardów czy technik prowadzone są kursy oraz szkolenia. Jakim sposobem możemy zdobyć umiejętności praktyczne i doświadczenie. Ile godzin czy miesięcy może zostać poświeconych na nasz rozwój i naukę ? Ile jest w tym naszych chęci i czasu? Na jakich zasadach instytucja szkoli i wydaje certyfikaty? Czy będzie to suchy egzamin podobny do tego w jakim można uczestniczyć na kursie PT czy sprawdzenie psa w warunkach zajęciowych ? To jedna z wielu kwestii jakie musi przeanalizować ochotnik na Przewodnika Psa Terapeuty powierzający swoje kształcenie konkretnym osobom i konkretnej organizacji.


PZD i PTK - tajemnicze skróty….

Polski Związek Dogoterapii
W 2004 roku z inicjatywy przedstawicieli organizacji terapeutycznych powstał Polski Związek Dogoterapii, który do dziś zrzesza 4 Fundacje: Fundację Pomocy Niepełnosprawnym "AMA CANEM", Fundację Terapeutyczną "CANE PRO HUMANO", Fundację Przyjaźni Ludzi i Zwierząt "CZE-NE-KA" oraz Fundację Terapeutyczną "PIES DLA STASIA".

PZD jako pierwszy podjął próbę skoordynowania działań dogoterapeutycznych, stworzenia standardów, planu szkoleń, testów oraz forum wymiany doświadczeń. Związek nie narusza swobody funkcjonowania organizacji czy osób prywatnych jest również daleki od skomercjalizowania dogoterapii.

Głównym celem jest przyciągnięcie do Związku jak największej ilości członków, zwolenników i przychylnych kibiców i zaproponowanie im pewnych koniecznych, minimalnych standardów działania, a także możliwości uczestniczenia w szkoleniach i kursach oraz wspólnej pracy.

Polski Związek Dogoterapii zaprasza do współpracy, na swojej stronie internetowej przekonuje, aby nie bać się ostrych standardów i testów.

Cele Polskiego Związku Dogoterapii:
- Rozwój i propagowanie dogoterapii.
- Rozwój wiedzy, metod i technik udziału psów w pomocy osobom niepełnosprawnym i nieprzystosowanym społecznie.
- Wspieranie organizacji i osób zajmujących się dogoterapią oraz szkoleniem ludzi i psów do celów terapeutycznych, dbanie o ich rozwój, skuteczność i działanie zgodne z etyką.
- Promowanie nowatorskich rozwiązań w dziedzinie wykorzystania psów w pomocy ludziom niepełnosprawnym i nieprzystosowanym, tworzenie zasad i modeli działania, a także standardów ich realizacji.
- Tworzenie lobby wobec sektora publicznego, wspomaganie tworzenia przepisów prawnych sprzyjających działaniom z udziałem psów i samym zwierzętom, działanie na rzecz ochrony środowiska.
- Animowanie i wspieranie wszelkich form rozwijania aktywności osób niepełnosprawnych oraz dzieci i młodzieży w dziedzinie kulturalnej, oświatowej i rekreacyjnej.

Szkolenia w Fundacjach Polskiego Związku Dogoterapii odbywają w przynależących do niego Fundacjach.



Polskie Towarzystwo Kynoterapeutczne
Tekst oparty na informacjach znajdujących się na stronie www.kynoterapia.eu oraz http://pl.wikipedia.org/wiki/Kynoterapia

Organizacje parterskie:
1. Fundacja Pomocy Osobom Niepełnosprawnym "Ami"
2. Fundacja Kynoterapeutyczna "Właśnie Tak!"
3. Stowarzyszenie Na Rzecz Promocji Dogoterapii "Niewidzialna Łapa"

W roku 2006 powołało się Polskie Towarzystwo Kynoterapeutyczne, wszelkie informacje na temat osób które tego dokonały, statutu, regulaminu czy władz nie zostały na stronie upublicznione. PTK w swoich działaniach pragnie doprowadzić do uznania kynoterapii za zawód uznania publicznego. Niestety dokładne szczegóły założeń takiego działania nie są dostępne dla zainteresowanego, przeciętnego użytkownika Internetu.

PTK jest autorem swoich wewnętrznych wymogów obejmujących: Kanon Kynoterapii, Kodeks Etyczny Kynoterapeuty, wzory dokumentacji, system egzaminowania psów terapeutycznych w 3 klasach: K-A (adept), K-I (Klasa Pierwsza) i K-II (Klasa Druga) oraz nową nazwę kynoterapii. Organizowane są także płatne kursy zatytułowane: Kurs DOSKONALENIA ZAWODOWEGO w zakresie KYNOTERAPII dla osób uprawnionych do pracy w placówkach oświatowych, Kurs Wolontariusza Kynoterapii oraz warsztaty tematyczne.

Podobnie jak Polski Związek Dogoterapii - Polskie Towarzystwo Kynoterapeutyczne nie narzuca swoich standardów innym organizacjom jak i osobom prywatnym w nim niezrzeszonych. Nie inaczej sytuacja wygląda z ośrodkami przyjmującymi przewodników z psami do prowadzenia zajęć z zakresu dogoterapii. Podejmują one własną, niezależną decyzje o wyborze organizacji, fundacji kierując się konkretnymi wymaganiami stawianymi przez specyfikę pracy oraz cele.

Przedstawienie tych dwóch organizacji, to malutki szkic sytuacji w jakiej znajduje się polska dogoterapia, która moim zdaniem mimo różnych zawirowań zmierza w dobrym kierunku nieustannie podnosząc poziom wiedzy oraz umiejętności. Dogoterapia to ludzie dobrej woli o złotych sercach, aktywni, kochający życie, którzy z całą pasją poświęcają siebie w imię dobra dla innych. Ta specyficzna forma terapii przypomina, że świat nie jest cyfrowy, zero-jedynkowy lecz ludzki i nierozłączny z naturą, pełen zależności i pozytywnych uczuć. To jest ważne.

Dlaczego PZD i PTK ?

Na to pytanie nikt oprócz twórców i założycieli nie udzieli nam odpowiedzi. Pierwszy był PZD, niedawno pojawiło się PTK rozpoczynając na szerszą skalę gamę płatnych kursów dla wolontariuszy, co niewątpliwie przyczyniło się do promocji terapii kontaktowej z udziałem psa. Każdy ma swoje racje i wizje świata. Każdy może przedstawić swoje osiągnięcia i dokonania. To co jest pewne, to fakt, że organizacje te nie współpracują ze sobą i nie potrzebują, w sensie wspólnych oddziaływań, siebie nawzajem. Kolejnym aspektem jest konkurencja. Jak powszechnie wiadomo jej brak jest szkodliwy bo to ona mobilizuje do wprowadzania zmian, rozwoju, ulepszania i weryfikacji własnych działań w odniesieniu do kogoś innego. Zła konkurencja to trucizna utrudniająca trzeźwe spojrzenie, przekierowująca energię na działania całkowicie zbyteczne i regresywne.

Wiele osób zajmujących się dogo/kynoterapią marzy o swoistym „pakcie o nieagresji” - nie utrudnianiu sobie pracy, nie wchodzeniu w drogą, nie ocenianiu i nie podważaniu standardów, które i tak mają wspólne źródło. Zazwyczaj Ci którzy mają być drugą stroną paktu (atakującą) nie mają o jego istnieniu pojęcia. Taka sytuacja ewidentnie ukazuje nastawienie jednej ze stron jako „ofiary” a drugiej jako domniemanego „agresora”. Tego typu niesnaski dla osoby postronnej, ewidentnie niepoważne, stanowią jedynie szkodę dla atmosfery wzajemnego szacunku oraz zniekształcają obraz i perspektywy współpracy przekazywane przyszłym kadrom dogo-kynoterapeutcznym.

Można by podsumować taki stan rzeczy ulubionym powiedzeniem Kurta Vonneguta „… i tak kręci się ten świat…”, ale……

… jako grupa, swoista minispołeczność dogo/kyno/canisterapeutów mamy skąd brać przykład, nie wspominając o siłach, chęciach i głowach pełnych pomysłów. Są momenty, kiedy trzeba być idealistą i iść pod prąd. Cieszę się, że takich ludzi znam i spotykam zarówno w codziennym życiu jak i świecie internetowym. To ważne.

Cele dogoterapii

1. Ujawnienie i odreagowanie negatywnych emocji; poprawa samopoczucia, podniesienie poczucia własnej wartości , identyfikowanie i wyrażanie emocji.
- wyzwolenie naturalnej potrzeby ekspresji w działaniach,
- obniżenie poziomu lęku,
- obniżenie wzmożonego napięcia mięśniowego.

2. Uzyskanie postawy korespondencyjnej w relacjach „człowiek - zwierzę” oraz „człowiek- człowiek”;
- poprawa komunikacji,
- integracja grupy,
- integracja rodziny,
- integracja zdrowych i chorych.

3. Stymulacja rozwoju psychoruchowego,

4. Zmiana nieprawidłowych zachowań psychofizycznych,
- poprawa samopoczucia,
- zaspokojenie potrzeb emocjonalnych,
- redukcja zmęczenia.

5. Usprawnianie fizyczne. Właściwe zaadaptowanie warsztatu pracy i odpowiedni dobór czynności oraz zadań, sprawia, że usprawnianie tego typu z powodzeniem może być stosowane w następujących przypadkach:
- osłabienia, niedowładu mięśni,
- ograniczenia ruchu w stawach,
- amputacji kończyn,
- niewydolności i schorzeń układu krążenia.

6. Usprawnianie psychiczne. Fakt możliwości wykonania odpowiednio dobranego ćwiczenia czy powierzonego zadania, prowadzi często do ułatwienia akceptacji kalectwa lub choroby. Poprzez udział w dogoterapii, podopieczny uczy się również brać udział w życiu codziennym, otwiera się na nowe możliwości życiowe oraz podnosi się jego wartość jako jednostki społecznej.

7. Pomoc w potwierdzeniu lub korekcie diagnozy.

8. Trening społeczny – nauka poprawności interakcji społecznych.

Formy zajęć

Istnieją trzy formy zajęć, które zostały zdefiniowane przez pionierskie stowarzyszenia o zasięgu międzynarodowym i nieustannie wiodące prym w dziedzinie terapii z udziałem zwierząt. Amerykańskie Delta Society oraz Europejskie Assistance Dogs Europe to organizacje od których zapożyczamy standardy pracy oraz szkoleń. Obecne i powstające organizacje nie mają obowiązku przyjmować ustaleń i modułów już istniejących na arenie światowej, dlatego ważnym jest aby sprawdzać do kogo kierować się z naszym psem lub spragnionym kontaktu ze zwierzęciem dzieckiem.

Pierwsze dwa opisane pojęcia zdefiniowało stowarzyszenie Delta Society, które edukację z udziałem zwierząt zintegrowało w formie AAA, czyli aktywnych spotkaniach z udziałem zwierząt. Rozszerzenie do tego podziału, wprowadziło stowarzyszenie Assistance Dogs Europe lokując edukację, jako oddzielną formę zajęć i definiując ustalenia dotyczące całego jej przebiegu.

Formy zajęć zdefiniowane przez Towarzystwo Delta Society (USA)( http://www.deltasociety.org ) :

AAA - Aktywne spotkania z udziałem zwierząt (Animal Assisted Activities)

Zajęcia z udziałem psa stwarzają możliwości edukacyjne, motywacyjne, rekreacyjne z możliwymi korzyściami terapeutycznymi. Mają one na celu podniesienie jakości życia. Mogą być przeprowadzane w ośrodkach, świetlicach, w zaaranżowanych w tym celu warunkach przez wyszkolonych profesjonalistów lub wolontariuszy, z udziałem spełniających określone kryteria zwierząt.

Zajęcia te nie posiadają wytyczonych celów terapeutycznych, zazwyczaj zawierają elementy zabaw, swobodnych rozmów, aktywności, ich przebieg jest spontaniczny. Nie ma określonego czasu ich trwania oraz obowiązku prowadzenia dokumentacji opisującej przeprowadzone spotkanie.
Najczęściej przybierają formę zajęć grupowych.

AAT - Terapia z udziałem zwierząt (Animal Assisted Therapy)

Terapia z udziałem zwierząt to działanie mające ściśle określone cele. Zwierzę spełniające określone kryteria jest integralną częścią całego procesu terapeutycznego. Do terapii z udziałem zwierząt kieruje specjalista zajmujący się leczeniem i/ lub przebiegiem terapii danej osoby. Wyspecjalizowany profesjonalista prowadzi zajęcia, określa ich i cele i zadania dla każdego uczestnika.
Przebieg i rezultaty terapii są obserwowane, weryfikowane i/lub mierzone.

Europejskie stowarzyszenie ADEu (http://www.assistancedogseurope.org) wprowadziło dodatkową formę zajęć :
AAE - Edukacja z udziałem zwierząt (Animal Assisted Education)

Ta forma zajęć ma za zadanie polepszać sprawność funkcji poznawczych człowieka. Jest działaniem celowym, kierowanym i/lub prowadzonym przez profesjonalistę z zakresu danej specjalności. Zajęcia odbywają się z udziałem odpowiednio wyszkolonych zwierząt, w miejscach do tego wytyczonych. Dla każdego uczestnika wyznaczone są odpowiednie cele, które powinny być obserwowane i mierzone.
Cały proces powinien być dokumentowany i służyć kolejnym etapom pracy z danym człowiekiem.

AAA, AAT - definicje, różnice

AAA i AAT (Animal Assisted Activities & Animal Assisted Therapy- Zajęcia z udziałem zwierząt i Terapia z udziałem zwierząt) są określeniami najlepszymi, mogliście się także spotkać z określeniem: „pet-faciliated therapy”. Określenie „pet therapy” czyli „terapia zwierzęca” jest nieodpowiednie i zwodnicze i jako takie powinno być unikane. To określenie było używane kilka dekad temu, w odniesieniu do programów szkoleniowych dotyczących zachowania zwierząt. Określenie preferowane czyli AAA i AAT sugeruje, że zwierzę jest motywującą siłą, która wspomaga leczenie prowadzone przez wykwalifikowaną osobę.

AAA- Animal Assisted Activities- Zajęcia z udziałem zwierzęcia
Definicja
Oficjalna definicja zajęć z udziałem zwierzęcia to:
„ZzUZ (AAA) dostarcza możliwości motywacyjnych, edukacyjnych, rekreacyjnych i/lub terapeutycznych korzyści, podnoszących jakość życia. ZzUZ (AAA) są przeprowadzane w różnych środowiskach przez wyszkolonych profesjonalistów i/lub wolontariuszy, z udziałem zwierząt spełniających określone kryteria” (ze Standards of Practice for Animal-Assisted Activities And Therapy, dsotępny na stronie Delta)
Co to tak naprawdę znaczy? Zajęcia z udziałem zwierząt są praktycznie zwyczajnym spotkaniem i zabawą ze zwierzęciem, które odwiedza ludzi. Te same zajęcia mogą być powtarzane z wieloma rożnymi ludźmi, inaczej niż program terapeutyczny, który jest przypisany do konkretnej osoby lub choroby.

Cechy charakterystyczne AAA

·         Cele terapeutyczne nie są planowane z wizyty na wizytę

·         Wolontariusze i terapeuci nie są zobowiązani do prowadzenia dokładnych notatek

·         Przebieg wizyty jest spontaniczny i trwa ona tak długo lub krótko jak jest to konieczne

Przykłady AAA:

·         grupa wolontariuszy zabiera swoje psy i koty do domu opieki raz w miesiącu na „wizytę”. Zajęcia przeprowadzane są w dużej grupie z ukierunkowaniem i pod kontrolą pracowników domu. Koordynator grupy prowadzi nieoficjalny dziennik wizyt.

·         Osoba przyprowadza swojego psa do zakładu opieki nad dziećmi, żeby pobawił się z pensjonariuszami. Chociaż wizyty odbywają się z udziałem pracowników placówki, nie wyznaczają żadnych celów terapeutycznych dla tych wizyt. Poza wpisami o wejściu tej osoby do szpitala nie ma żadnych innych zapisków dotyczących tych wizyt.

·         Klub szkoleniowy psów daje pokaz daje pokaz w domu poprawczym dla nastolatków.

AAT- Terapia z udziałem zwierząt (Animal Assisted Therapy)
Definicja
Oficjalna definicja Terapii z udziałem zwierząt- AAT
„TzUZ (AAT) to działanie terapeutyczne mające określony cel, w którym zwierzę, spełniające określone kryteria, jest integralną cześcią procesu leczenia. AAT jest kierowane i/lub prowadzone przez wyspecjalizowanego profesjonalistę z dziedziny zdrowia ludzkiego, w obrębie jej specjalizacji

AAT jest planowane żeby spowodować poprawę w fizycznym, społecznym emocjonalnym i/lub poznawczym funkcjonowaniu człowieka. AAT może być przeprowadzana w różnym otoczeniu i może być grupowa lub indywidualna. Proces ten jest dokumentowany i rozwijany.” (z tego samego co wyżej)

Cechy charakterystyczne AAT:

·         Są określone cele i zadania dla każdego uczestnika

·         Postęp jest mierzony

Przykłady AAT

·         Zawodowy terapeuta w asyście psa i przewodnika próbuje zwiększyć zakres ruchu w ramieniu pacjenta. Pacjent ma określony cel, polegający na zwiększeniu zakresu ruchu w kierunku swej stopy. Pies zna sepcyficzne komendy używane w tym określonym wypadku. Postęp jest mierzony podczas każdej sesji i dokumentowany przez zawodowego terapeutę.

·         Zawodowiec w zakresie zdrowia psychicznego włącza świnkę morską do terapii małej grupy dorosłych z zaburzeniami rozwojowymi. Ludzie w tej grupie pracują nad polepszeniem komunikacji i umiejętności zachowania się w społeczeństwie. Terapeuta dokumentuje wyniki każdej sesji w odniesieniu do każdej osoby.

Cele programu AAT (Terapii z Udziałem Zwierząt)
Zwierzęta mogą być włączone do wielu programów. Po włączeniu się do programu AAT poproś prowadzącego terapię o wyjaśnienie jakie cele stoją przed określoną osobą. Poniżej niektóre przykłady celów AAT:

- fizyczne

·         rozwijanie funkcji motorycznych

·         rozwijanie umiejętności poruszania się na wózku

·         rozwijanie równowagi

- zdrowie psychiczne

·...