RECEPTUROWE MAŚCI NA OPARZENIA
Oparzenia termiczne należą do jednych z najczęściej przydarzających się urazów. Postępowanie podczas ich leczenia zależy od bardzo wielu czynników, m.in.od wieku osoby oparzonej, rozległości i głębokości ran. Proponowanymi prostymi preparatami recepturowymi, które mogą być stosowane do udzielania pierwszej pomocy dorosłym i dzieciom oparzonym powierzchownie (z oparzeniami I i II stopnia) oraz do leczenia metodą otwartą – bez opatrunku, w warunkach domowych, niezbyt rozległych ran oparzeniowych są: • mazidło wapienne (Linimentum calcareum) o składzie : Lini Oleum 50,0 cz Aqua Calcis 50,0 cz• maść o składzie: Lini Oleum 30,0 cz Retinoli palmitas (Vit.A) 0,05 cz Cholesterolum 2,05 cz Vaselinum album 12,6 cz Lanolinum anhydricum 44,8 cz Paraffinum solidum 10,5 cz Olej lniany zawiera w swoim składzie glicerydy wyższych nienasyconych kwasów tłuszczowych (kwasu linolowego, linolenowego, arachidonowego i in.) i podobnie jak kompleks witamin F używany jest do sporządzania wielu preparatów dermatologicznych, stosowanych nie tylko w leczeniu oparzeń, lecz również egzem, stanów zapalnych skóry, odmrożeń, odparzeń itp. Olej lniany likwiduje suchość skóry zmienionej chorobowo, natłuszcza i uelastycznia skórę i dzięki temu zapobiega jej pękaniu i wydłużeniu procesów regeneracyjnych. Mazidło wapienne (Linimentum calcareum) otrzymuje się przez energiczne wymieszanie oleju lnianego z wodą wapienną będącą ok. 0,16 % nasyconym roztworem wodnym wodorotlenku wapnia. Podczas tego procesu powstaje niewielka ilość mydła wapiennego spełniającego rolę emulgatora w/o. Olej lniany stanowi fazę zewnętrzną powstałej emulsji. Mazidło wapienne nie gęstnieje w czasie przechowywania. W medycynie domowej stosowane jest jako preparat pokrywający i ściągający oparzoną skórę. Proponowana maść, obok oleju lnianego, zawiera w swoim składzie palmitynian retinolu (witaminę A), który synergistycznie współdziała z olejem lnianym, a także z innymi substancjami leczniczymi ułatwiającymi gojenie się ran, np. z wyciągiem etanolowym lub parafinowym z nagietka, z balsamem peruwiańskim i in., warunkuje prawidłową proliferację (podział) komórek nabłonka. Palmitynian retinolu należy rozpuścić w oleju lnianym. Na łaźni wodnej stopić składniki podłoża maściowego – cholesterol, wazelinę białą, lanolinę bezwodną i parafinę stałą. Stopioną mieszaninę przelać do moździerza. Ochłodzone podłoże wymieszać z roztworem olejowym witaminy A. Na rynku farmaceutycznym dostępny jest solubilizat witaminy A – Vitaminum A Solutio aquosa. Przeznaczony jest on do podawania doustnego, ale często bywa przepisywany w preparatach do użytku zewnętrznego, np. w maściach. Aby uniknąć niezgodności recepturowej, do sporządzania maści z wodnym roztworem witaminy A należy zastosować podłoże o odmiennym charakterze od proponowanego powyżej. Musi ono być zgodne z solubilizatorem witaminy A, działającym analogicznie jak emulgator o/w. Warunek ten spełniają m.in.:
· cetomakrogolowa maść emulgująca (Unguentum Cetomacrogolis: Cera Cetomacrogolis emulsificans 30,0 cz, Paraffinum liquidum 20,0 cz, Vaselinum album 50,0 cz), w której emulgatorem o/w jest eter cetylowy glikolu polietylenowego 1000 zwany cetomakrogolem i
· maść emulgująca niejonowa (Unguentum emulsificans nonionicum: Polysorbatum 60 10,0 cz , Alcohol cetylicus et stearylicus 30,0 cz, Vaselinum album 50,0 cz, Paraffinum liquidum 10,0 cz), zawierająca kompozycję przeciwstawnych emulgatorów, przy czym emulgatorem o/w jest polisorbat 60.
Można także zastosować Lekobazę – podłoże o stosunkowo złożonym składzie, zawierające po dwa emulgatory o/w i w/o, jednak ok. 39 % zawartość wody uniemożliwia jego termiczne wyjaławianie, a tym samym sporządzanie na jego bazie jałowych maści. Należy pamiętać, że zgodnie z wymogami farmakopealnymi maści przeznaczone do stosowania na r o z l e g ł e oparzenia należą do pierwszej kategorii czystości mikrobiologicznej, a więc muszą być jałowe.
dr n. farm. Grażyna Samczewska
Katedra Farmacji Stosowanej,
Uniwersytet Medyczny w Łodzi
Fot. Fotolia
aminka