Logika - skrypt.pdf - Logika - Belchatow2

WYKŁAD 1

Logika to pojęcie wieloznaczne; to dziedzina wiedzy, która zajmuje się metodami

poprawnego uzasadniania, definiowania i wnioskowania.

Logika

Formalna

Teoria argumentacji (logika materialna)

Charakter sformalizowany

Spełnia potrzeby humanistyki

Postać rachunków

Zasadniczo zajmuje się tymi

samymi problemami, co logika

formalna

Operacje na symbolach

Czy jest działem matematyki, czy

może matematyka jest jej działem?

Używa normalnych reguł i zdań

Ograniczone działanie, jeśli chodzi

o nauki społeczne

Retoryka -> jak argumentować i

uzasadniać twierdzenia, aby

przekonać osobę do naszych

twierdzeń

Służy do uzasadniania czegoś

Za zadanie ma przekonać kogoś do

czegoś

Teoria negocjacji -> jak negocjować, aby

skłonić drugą str. do akceptacji naszego

stanowiska

Ojcem retoryki był Arystoteles

Kwintylian, Cyceron -> wybitni retorycy

Teoria argumentacji stanowiła kanon wykształcenia aż do średniowiecza, kiedy to

zredukowano ją do sztuki ładnego przemawiania.

II poł XX wieku -> rozwój retoryki Ch. Perelman, Teodor Viehweg

Logika formalna -> Arystoteles, Leibniz; zacznie się rozwijać, gdy dostrzeżono jej związki z

matematyką

Szkoła lwowsko-warszawska -> Hajdukiewicz, Kotarbiński, Łukaszewicz; wydarzenia na

skalę światową, rozwój logiki

Metodologia nauk (filozofia nauki):

Zawiera elementy logiki formalnej i teorii argumentacji

2 typy metodologii:

Opisowa – jakie metody stosuje się w różnych dziedzinach

Normatywna – ustala standardy poprawnego wnioskowania

Do rozwoju badań metodologicznych przyczyniło się koło wiedeńskie (R. Carnap, Stihl i

inni); koło wiedeńskie zajmowało się logicznym empiryzmem i neopozytywizmem

Polemizował z nimi K. Popper

Teoria definicji:

Odgrywa ogromną rolę

Jawonelus „omnis definitio In iure civili periculae est” (każda definicja w prawie cywilnym

jest groźna)

Rozporządzenie Rady Ministrów z 2002 roku w spor. zasad techniki prawodawczej:

- należy ograniczyć nieostrość pojęć

- tekst musi być zrozumiały

- tekst nie może być wieloznaczny

- kiedy ustawodawca może wprowadzać specjalistyczne zwroty, które nie mają odpowiednika

w normalnym języku

- jaki jest sens definiowanych pojęć

Każda definicja składa się z 3 elementów:

- definiendum

- łącznik definicyjny

- definiens

Np. pełnoletni jest to osoba, która ukończyła lat 18.

Definiendum łącznik definicyjny definiens

Prawodawcy powinni używać w nazwie łączników zwrotów „jest to”, „jest równoznaczne”,

„znaczy”, „A znaczy B”, nie powinni natomiast używać „jest”

W teorii definicji sformułowano kryteria:

1. definicje realne i nominalne

realne -> charakterystyki przedmiotów, np. księgarnia jest to sklep, w którym sprzedaje

się książki

nominalne -> charakterystyki pojęć, np. termin „księgarnia” znaczy to i to

2. definicje ze względu na ich funkcje/ cel:

a) sprawozdawcze

b) projektujące

c) regulujące

Ad. a

Są to definicje, które zdają sprawę (opisują, jakie znaczenie przypisuje się pojęciu w danym

języku), np. przykład z księgarnią z def. realnej

Ad. b

Stanowią pewną propozycję; stosuje się, gdy ktoś uważa, że należy zmienić sens znaczenia

(bo jest wadliwe lub odbiega od normy) lub, gdy odkrywa się coś nowego i trzeba wymyślać

mu nazwę

Zmiana sensu znaczenia, np. propozycja Petrażyckiego z definicją prawa (patrz podr. do

wstępu)

Odkrycie czegoś nowego, np. polon, bankster (miała to być nazwa na złodzieja napadającego

na banki)

Ad. c

Mają cechy definicji sprawozdawczych i projektujących, gdy pojęcie jest nieostre a

ustawodawca chce je uściślić stosuje definicję regulującą

3. definicje wyraźne i kontekstowe

def. wyraźne -> bezpośrednio podajemy definiendum, łącznik i definiens, np. kodeks

cywilny (tzn. definicje z tego kodeksu

def. kontekstowe -> używa się pewnego pojęcia w typowych dla niego kontekstach;

można zrekonstruować znaczenie pojęcia, np. przedawnienie

4. definicje ze względu na ich budowę

· def równościowa (klasyczna) -> Arystoteles „per gentus Proximum et differentia

specificiam”, np. kwadrat jest to prostokąt równoboczny; dom jest to budynek

mieszkalny

· def. zakresowe (enumeratywne) -> przez wyliczenie; często spisywane przez

prawników

· def ostensywne (deiktyczne) -> tego nie mam, ale poszukaj w necie, na pewno jest

· def. równoważnościowe -> są bardzo ważne, spełniają warunek zastąpawalności; są

zbudowane przy pomocy funktora równoważności „wtedy i tylko wtedy, gdy…”

a=bc jest to równość definicyjna

a=b definicja ma charakter pełny, definiens może zastąpić definiendum i na odwrót, np.

auto jest to samochód

WYKŁAD 2 i 3

Błędy definicyjne

a) ignotum per ignotum

b) idem per idem

c) nieadekwatność definicji

Ad. b

To samo przez to samo; błędne koło bezpośrednie (np. masło maślane) i pośrednie (np.

logika to nauka o poprawnym myśleniu, które jest logiką)

Ad. c

Poprawna definicja równościowa, równoważnościowa musi spełniać warunek

adekwatności (gdy zakres definiensa obejmuje tylko te przedmioty, które wchodzą w

zakres definiendum). Definiens nie obejmuje wszystkich przedmiotów wchodzących w

skład definiendum, albo wchodzą również przedmioty, które nie chodzą w zakres

definiendum.

Elementy rachunku zdań

symiotyka -> nauka zajmująca się składnią

semantyka -> problematyka znaczenia

pragmatyka -> jak się używa wyrażeń

syntaktyka -> składnia, gramatyka

podst. kategorie języka: zdania, dyrektywy, oceny, nazwy, funktory

zdaniem logicznym jest wypowiedź, której można przypisać wartość prawdy lub fałszu.

Wypowiedzi niezupełne lub niepełne to wypowiedzi eliptyczne, np. słuchają

zdania analityczne -> prawda/ fałsz wynika z sensu użytych słów; ustalają

zgodność z przyjętą konwencją, np. godzina ma 60 minut; doba ma 24 godziny

def. cząstkowe -> są to definicje w sposób cząstkowy określające sens pojęcia; nie

spełniają warunku zastąpawalności, np. platformy wiertnicze; definicje cząstkowe

budujemy za pomocą funktora implikacji, czyli „jeżeli to”, np. jeżeli dany obiekt jest

platformą wiertniczą, to należy do statków

Zdania analityczne i syntetyczne

zdania syntetyczne -> prawdziwość wynika ze zgodności lub niezgodności z

faktami; trzeba ustalić zgodność z rzeczywistością, np. Warszawa jest stolicą

Polski

definicja klasyczna prawdy

veritas est adecvatio rei et ratio

definicja konferencyjna -> nie ma dwóch zdań sprzecznych

definicja pragmatyczna -> prawdziwe teorie, to te na podstawie których można

skutecznie działać

definicja konsensualna -> jakieś obrazy świata; decyduje konsensus specjalistów

danej dziedziny

dyrektywy -> nie odpowiadają na pyt. „Jak jest?” Ale „jak być powinno?”; formułują wzory,

wskazówki zachowań; wypowiedzi optatywie (zaczynające się od „życzę sobie cośtam

cośtam) -> zalicza się je do dyrektyw, bo im również nie można przypisać wartości prawdy i

fałszu

oceny -> kategoria pośrednia między zdaniami a normami; wiąże je struktura zdania; nie

można im przypisać wartości prawdy lub fałszu; emotywizm -> szkołą filozoficzna, oceny nie

opisują, ale wyrażają nasze postawy wobec czegoś

oceny pragmatyczne są pseudoocenami

pseudonormy -> parafrazy zdań; można im przypisać wartości prawdy lub fałszu, np. jeżeli

chcesz zagotować wodę, to powinieneś ją podgrzać do 100 stopni Celsjusza

performatywy -> w II połowie XX wieku John Austin wskazał, że w języku występują też

performatywy; nie są one ocenami, ani zdaniami; są to wypowiedzi dokonawcze, poprzez

użycie pewnej formuły słownej kreujemy nowe, symboliczne stany rzeczy (np. mianuję cię

podporucznikiem rzekł minister uderzając szabelką :P; nominowanie ochrzczenie, zawarcie

związku małżeńskiego); osobliwe dla performatywów jest to, że niewystarczające jest użycie

słów, musi być dokonana pewna procedura, np. sprzedaż w formie aktu notarialnego.

Funktor -> każde wyrażenie języka, które służy do budowania performatywów, itd., np. „i”,

„lub”; nie są to dyrektywy; funktor można opisać przy pomocy jego matrycy; funktory

nazwotwórcze, np. Toruń nad Wisłą; funktory zdaniotwórcze

Rachunek zdań -> zmienne zdaniowe p, q i funktory prawdziwościowe: ~; ^; v; ->; ≡

Osobliwości funktorów: są to tzw. Funktory prawdziwościowe (wartość logiczna zbudowana

przez te znaczki z góry zależy od wartości logicznej argumentu)

Zmienne zdaniowe -> w każdym miejscu za daną zmienną trzeba podstawić to samo zdanie

Matryca funktorów:

a) funktor negacji (nie)

2 typy negacji:

zewnętrzna, np. „nieprawda, Jan nie jest sędzią”

negacja wewnętrzna, np. „Jan nie jest sędzią

zdanie i jego negacja to zdanie sprzeczne. dwa zdania sprzeczne nie mogą być ani prawdziwe

ani fałszywe (ze względu, iż zdania sprzeczne to takie zdania, w których jedno zawsze jest

fałszywe a drugie prawdziwe). Kwestię sprzeczności odróżnić należy od zdań przeciwnych;

zdania te to takie, w których pierwsze nie jest negacją drugiego. Poza tym nie mogą być oba

prawdziwe, ale mogą być oba fałszywe, np. Jan jest teraz w Toruniu, Jan jest teraz w Nowym

Jorku.

Negacja zdania zanegowanego jest równoważna temu zdaniu (2 razy nie); jest to prawo

podwójnego przeczenia, np. Jan jest prawnikiem = nieprawda, że Jan nie jest prawnikiem

p ~ p

V F

F V

prawda v (1)

fałsz f (0)

b) funktor koniunkcji (i)

w koniunkcji oba argumenty muszą być prawdziwe, aby cała koniunkcja była prawdziwa;

występuje prawo przemienności ar gumentów koniunkcji, cz yli p ^ q ≡ q ^ p

p q p ^ q

V V V

V F F

F V F

F F F

c) funktor alternatywy (lub)

alternatywa jest prawdziwa wtedy i tylko wtedy, gdy przynajmniej jeden jej element jest

prawdziwy; w alternatywie występuje też prawo przemienności argumentów (alternatywa

nierozłączna) p v q ≡ q v p

oprócz tego występuje także alternatywa rozłączna wyrażana spójnikiem „albo” p ┴ q

oraz dysjunkcja p/q wyrażana przez „bądź” (najwyżej jeden z jej argumentów jest

prawdziwy, gdy oba są prawdziwe jest fałszywa)

NA ZAJĘCIACH LOGIKI, GDY MÓWIMY „LUB”, „ALBO”, „BĄDŹ” TO

ZAWSZE MAMY NA MYŚLI ALTERNATYWĘ NIEROZŁĄCZNĄ!!!

p q p ^ q

V V V

V F V

F V V

F F F

d) funktor implikacji (jeżeli to)

implikacja jest prawdziwa wtedy i tylko wtedy, gdy nie jest tak, że poprzednik jest

prawdziwy a następnik fałszywy (tj. poprzednik nie może być prawdziwy a następnik

fałszywy). W implikacji jeżeli p implikuje q, to q nie może być fałszywe.

p q p -> q

V V V

V F F

F V V

F F V

e) funktor równoważności (wtedy i tylko wtedy)

równoważność jest prawdziwa, gdy oba jej elementy mają taką samą wartość logiczną.

Dwa zdania są równoważne gry pierwsze implikuje drugie, a drugie implikuje pierwsze

(p ≡ q) ≡ (p -> q) v (q -> p)

Logika - skrypt.pdf

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: