ZABAWY I CWICZENIA LOGORYTMICZNE
- marsz z wysoko podnoszonymi kolanami,- marsz krótkimi krokami po linii prostej np. wzdłuż skakanki,- marsz ze wspięciem na palce i na pięty,- marsz z jednoczesnym klaskaniem,- bieg między rozłożonymi klockami,- bieg i chód zgodnie z akompaniamentem, umiejętność wykonywania podskoków: - skaczące piłeczki,- przeskoki obunóż z prawej strony na lewą,- przeskoki obunóż przez rozłożoną skakankę,- podskoki jednonóż. umiejętności napinania i rozluźniania mięśni:- marsz ze swobodnym wymachem ramion w różnych kierunkach,- dzieci chodzą w rozsypce zgodnie z akompaniamentem (w czasie przerwy wspięcie na palce),- dzieci stoją z rękami naprężonymi i wyciągniętymi prze siebie.
Ćwiczenia inhibicyjno - incytacyjne
Polegają na szybkiej reakcji, najczęściej ruchowej na usłyszany sygnał. Inhibicja i incytacja, czyli hamowanie i pobudzanie mobilizuje uwagę dzieci, ćwiczy pamięć, słuch, spostrzegawczość i zręczność.
· dzieci poruszają się podskokami po całej Sali, na hasło „stop”- zatrzymują się w dowolnej pozycji, na słowo ‘już”- przykucają, na sygnał „hej”- wiążą koło za ręce.
· Na usłyszane sygnały dźwiękowe: akord, głośny dźwięk, pauza (lub inne), dzieci kolejno wykonują ustalone wcześniej czynności, na przykład: stają na jednej nodze, kładą się na podłodze, podbiegają do fortepianu, dotykają ręką ściany itp.
· Ustalone wcześniej sygnały muzyczne powodują wykonanie odpowiednich czynności, na przykład:- wysoki dźwięk - wspięcie na palcach;- niski dźwięk - klęk lub siad na podłodze;- tryl - obroty wokół własnej osi;- glissando - ustawienie się w rzędzie;
Ćwiczenia metrorytmiczne.
Ten rodzaj ćwiczeń rozwija najlepiej poczucie rytmu. W zakres tego typu ćwiczeń wchodzi między innymi rozpoznawanie i odtwarzanie metrum: krokami, taktowaniem, ruchami całego ciała, na instrumentach, gestami oraz wykonywanie w rozmaity sposób krótszych i dłuższych tematów rytmicznych. Przy realizacji rytmów warto stosować różne rekwizyty i instrumenty perkusyjne, które wzbogacają każde zadanie intensyfikując uwagę dzieci i rozwijając ich wyobraźnię.
Ćwiczenia polirytmiczne.
Polirytmią nazywamy odtwarzanie co najmniej dwóch rytmów równocześnie. Rytmy mogą być wykonywane przez dwie grupy, dwie lub jedną osobę. Przy wykonaniu rytmów stosuje się różne sposoby: klaskanie, kroki, głos, instrumenty itp. Realizacja dwóch rytmów przez jedno dziecko jest dość trudna, dlatego wykonywane rytmy muszą być bardzo proste. Często nauczyciel rozpoczyna od wykonywania miarowych wartości (nogi idą ćwierćnutami, ręce klaszczą ósemki lub odwrotnie).
Ćwiczenia ortofoniczne podczas zabaw ruchowych
Podczas zabawy w samochody, wyjeżdżające i wracające do garażu, można zachęcić dzieci do powtarzania dźwięku trąbki samochodowej ,,truu, truu" lub ,,tru"tru- „tru-tru”, ,, tuu... tuu... tuu"
W zabawie „Myszki i kot" dzieci mogą powtórzyć kilka razy miauczenie kota.
Po zabawie „Wiatraki i wiatr" można zaproponować dzieciom naśladowanie szumu wiatru, zmieniając natężenie głosu ,,szu-szu-szu, szu-szu-szu". Podczas trwania samej zabawy nie należy jednak stosować powtarzania dźwięków, gdyż łączenie intensywnego ruchu dzieci z jednoczesnym wypowiadaniem dźwięków jest nie wskazane, a nawet szkodliwe.
Podczas krótkiego opowiadania, np. o lalce zapomnianej w parku, dzieci naśladują jej wołanie „ma-ma", „ma-ma" — to ciszej, to znów głośniej.
Zabawy oparte na wymawianiu głosek
l. Dzieci siedzą półkolem przed wychowawczynią, która wyraźnie, prawidłowo wymawia głoski a, i, u, e, o, y. Następnie „wymawia" je bezgłośnie, a dzieci rozpoznają każdą z nich z ruchów warg. Po tym wstępie dzieci umawiają się, jaką głoskę będą bezgłośnie wypowiadać, a wychowawczyni zgaduje, wskazując u których dzieci ruchy warg były prawidłowe.
2. Zabawa w pociąg. Dzieci ustawiają się jedno za drugim, naśladując pociąg. Na dany sygnał „pociąg" rusza, a dzieci wypowiadają dźwięk ,,sz-sz-sz... sz-sz-sz" początkowo wolniej, później prędko (wargi wysuwają się, przód języka zbliża się do dziąseł). W oznaczonym miejscu ,,pociąg" wjeżdża na most, słychać dudnienie kół — dzieci naśladują je: ,,dż-dż-dż... dż-dż-dż" i znów ,,sz-sz-sz... sz-sz-sz". Wreszcie pociąg staje, wydając coraz
ciszej dźwięk ,,ssss...". Różne akcesoria, jak czapka dla konduktora, sygnał dla zawiadowcy, latarki i komin dla lokomotywy wzmagają zainteresowanie zabawą. Musimy jednak pamiętać, żeby nie dawać ich dzieciom od razu, początkowo muszą się bawić bez tych pomocy. Zabawę można uzupełnić jazdą pociągu przez tunel — naśladowanie dźwięku ,,ż-ż-ż-ż" i gwizdu lokomotywy ,,uuu...".
Zabawy oparte na wymawianiu zgłosek
l. ,,Zgadnij, kto ja jestem". Wybieramy jedno dziecko, które będzie rozwiązywało zagadkę. Wybrane dziecko staje w jednym końcu sali. Wychowawczyni z resztą dzieci umawia się (w drugim końcu sali), co lub kogo będą samym głosem lub głosem i ruchem naśladować. Np. ,,Będziemy naśladowali miotłę, gdy miotła zamiata, słychać dźwięk ,,szszur- szszur-szszur". Gdy wybrane dziecko odgadnie i powie słowo ,, miotła", wszystkie dzieci uciekają, a zgadujące goni je. Kogo złapie, ten będzie rozwiązywać następną zagadkę.
Można naśladować warkot samolotu i ćwiczyć przód języka i wargi (wypowiadanie głoski "rrr" z wysuniętymi naprzód, a następnie cofniętymi wargami), oddając jednocześnie ruchem jazdę samolotem; można naśladować trąbkę samochodową (,,tu... tu.,, tu..."), udając jednocześnie ruch kręcenia kierownicą. Można też powtarzać dźwięki wydawane przez zwierzęta, owady itp.
2. ,, Sklep z zabawkami". Dzieci podzielone są na kilka grup, które przedstawiają, np.lalki, misie, kolej, piłki i umawiają się, że lalki wypowiadają słowo „ma-ma", dzieląc je na zgłoski, tak jak prawdziwe lalki, misie — „mru-mru", kolej — ,,pach-pach-pach", piłki — „pac-pac-pac" (podskakując jednocześnie).
Jedno z dzieci jest kupującym, wychowawczyni sprzedaje zabawki. Dziecko wchodzi do sklepu i prosi np. o lalkę, wtedy wychowawczyni wskazuje na stojącą grupę lalek, które wyraźnie wypowiadają słowo ,,ma-ma". Dzieci (jedno, dwoje lub troje), które zdaniem sprzedawczyni najwyraźniej wypowiedziały dźwięki, odchodzą z kupującym. Rodzaj zabawek można zmieniać, aby ćwiczyć coraz to inne zgłoski, wprowadzamy do sklepu traktory (tur, tur, tur), bąki (rrr), samochody (tu... tu... tu) itp.
3. ,,Wiosna budzi owady". Dzieci podzielone są na grupy:
pszczoły —- zzz..., zzz..., zzz...,
muchy — bzzz..., bzzz..., bzzz...,
komary - ssss... ssss... ssss..., ;
pasikoniki — pst, pst, pst, pst,
chrabąszcze — żżż..., żżż..., żżż...,
jaskółka — ćwir — ówirr!
Wychowawczyni (lub jedno z dzieci) chodzi wśród dzieci naśladujących owady i dotyka je ,,różdżką czarodziejską", ,,owady" budzą się, poruszają się, wydając określone dźwięki.
Można ćwiczenie to przeprowadzić jako zgadywankę. Wychowawczyni siedzi na środku sali z zasłoniętymi oczami. Jedno z dzieci wskazuje na grupę kolegów — owadów, które wylatują" na środek sali, powtarzając umówione dźwięki. Wychowawczyni odgaduje, jakie to są owady.
4. ,,Co się działo na podwórku". Mama kurka chodzi po podwórku ze swymi kurczętami: ,,ko-ko-ko" - woła kurka — chodźcie do mnie dzieci, mam tu smaczne jedzenie dla was, ,,ko-ko-ko". ,,Pii-piii-piii" — odpowiadają kurczątka — już biegniemy do mamusi, ,, pii-piii-piii".
5. „Na wiejskim podwórku". Jest to zabawa podobna do poprzedniej z tym urozmaiceniem, że prócz mamy kurki z kurczętami po podwórku spaceruje kaczka „kwaa- kwaaa" z kaczętami ,,tii... lii...liii". Dzieci dzielą się na dwie grupy: kaczęta i kurczęta. Wychowawczyni jest mamą kaczką i mamą kurą. Umawia się z dziećmi, że gdy zawoła „kwa- kwa", biegną do niej kaczątka, otaczają ją i wołają ,,lii...lii...". Gdy zawoła „ko-ko-ko-", przybiegają kurczęta, otaczają ją i wołają „pii-pii". Rolę kwoczki i kaczki mogą spełniać również dzieci. Można też wprowadzić pieska ,,hau, hau" lub kotka ,,miau, miau".
6. ,,Zgadnij, kto tak woła". Wychowawczyni umawia się z dziećmi, jakie zwierzę lub ptaka domowego będą naśladować. Jedno z dzieci zgaduje. Zależnie od tego, jakie mięśnie narządów mowy chcemy przećwiczyć, dzieci naśladują głosy różnych zwierząt, ćwiczenie warg: muuu (cielęta), bee (owce), wau-wau (pies), miau, miau (kot). Ćwiczenie tyłu języka: gul-gul-gul (indyki), iihi-hi-hi (konie), ko-ko-ko (kury), gę, gę, gę (gęsi), tii... tiii (kaczęta), tak-tak-tak- (kaczki).
3 LATKI
· „Kwoka i kurczątka” – /grzechotka, emblematy/ - nauczycielka gra na grzechotce, dzieci – „kurczątka” spacerują po sali, machając malutkimi skrzydełkami i wydając głosy: pi, pi, pi, pi, ...Na przerwę w akompaniamencie i głos nauczycielki, która naśladuje „kurę” , nawołującą swoje dzieci: ko, ko, ko, ko, ...., kurczątka gromadzą się wokół mamy i cichutko przykucają. Zabawa powtarza się kilka razy, rolę kury może przyjąć jedno z dzieci.
· „Kotek nosek myje” – dzieci ilustrują treść śpiewanej piosenki.
· „Koty” – /podkład muzyczny, emblematy/ - dzieci –„koty” śpią na dywaniku w dowolnej pozycji, a gdy usłyszą muzykę, chodzą na czworaka po całej sali, naśladując głos małego kotka: miau, miau, miau, miau....Na przerwę w muzyce kotki zasypiają.
· „Koci, koci łapci” – dzieci ilustrują treść rymowanki: „Koci, koci, łapci, pojedziem do babci (klaszczą w dłonie), babcia da nam kaszki (układają dłonie na kształt miseczki z kaszką), a dziadek okraski” (zacierają rączki).
· „Wirujące listki” – /tamburyno, emblematy listków/ - dzieci przykucają na dywaniku, na sygnał – dźwięk tamburyna – wstają i biegają na paluszkach (lekko), naśladując „wirujące listki”. Na przerwę w muzyce przykucają, zaś po usłyszeniu tamburyna ponownie wstają i biegają na paluszkach.
· „Wróbelki i bociany” – /emblematy/ - dzieci podzielone na dwie grupy: „wróbelki” i „bociany” stoją w swoich gniazdach. Na dany sygnał – dzwoneczek – „wróbelki” wylatują ze swoich gniazdek (obręcze) i naśladują fruwające, małe ptaszki – szybko ruszając małymi skrzydełkami. Na kolejny sygnał – bębenek – „wróbelki” wracają do swoich gniazd a „bociany” wychodzą na łąkę – wysoko podnosząc kolana i zaczynają fruwać – powoli machając dużymi skrzydłami itd.
· „Idą dzieci do przedszkola” - /bębenek/ - na dźwięk bębenka w rytmie umiarkowanego marszu dzieci maszerują po sali w różnych kierunkach, wymachując rączkami. Na zmianę rytmu (rytm ósemek) biegają na paluszkach, wymijając się. Po czym ponownie wraca rytm zachęcający do marszu.
· „Małe i duże piłeczki” – /tamburyno/ - dzieci – „piłeczki” podskakują w miejscu, w rytmie wygrywanym na tamburynie przez nauczycielkę : szybkie tempo – skaczą małe piłeczki, wolne tempo – skaczą duże piłki.
4 LATKI
· „Na łące” – /bębenek, trąbka, emblematy/ - dzieci podzielone na trzy grupy: „świerszcze”, „żaby”, „pszczoły” – stoją w luźnych gromadkach. Każda grupa wywoływana jest do poruszania się innym akompaniamentem. Na dany sygnał, np. klaśnięcie – „świerszcze” wykonują długie skoki i wydają głosy – cyk, cyk, cyk........;pozostałe dzieci kucają. Potem zmienia się sygnał, np. uderzanie w bębenek to znak dla „żabek”, które skaczą i wołają – kum, kum, kum......... rech, rech, rech.... . Trzeci sygnał, np. gra na trąbce wywołuje „pszczoły”, które biegają drobniutkimi kroczkami i machają malutkimi skrzydełkami, bzykając – bzzzzz, bzzzzz, bzzzzz...... Zabawa ta ma swoje zastosowanie w grupie ćwiczeń artykulacyjnych. Kolejność poszczególnych sygnałów czy zmiana melodii wywołujących poszczególne grupki dzieci jest różna, co zmusza do uważnego słuchania i szybkiego reagowania na nie.
· „Chodzi much po suficie” – dzieci leżąc na plecach, wypowiadają w różnym tempie tekst, poruszając przy tym rączkami i nogami tak, jakby chodziły na czworaka:„Chodzi mucha po suficie, a czy wy tak potraficie? – NIE, Bęc!!!”
· „Wielkoludy i krasnoludki” – /pianino/ - dzieci maszerują po sali zgodnie z melodią graną na pianinie: dźwięki niskie – dzieci „wielkoludy” wyciągają do góry ręce, wykonują wspięcie na palce i tak maszerują po sali, na zmianę melodii – dźwięki wysokie – dzieci „krasnoludki” z opuszczonymi raczkami starają się chodzić na piętach lub zwyczajnie w różnych kierunkach. Zabawę zaleca się powtórzyć kilka razy.
· „Walka z piłkami” – /piłki/ - nauczycielka toczy kolejno kilka piłek do dziecka, które od razu odtacza je z powrotem. Można toczyć nawet kilka piłek na raz. Aby je odesłać, dziecko musi się wykazać zręcznością i szybkim refleksem.
· „Pociągi” – / bębenek/ - dzieci podzielone na trzy grupy tworzą „pociągi” : towarowy, osobowy, pośpieszny, które stoją w trzech różnych miejscach na sali. Nauczycielka objaśnia reguły zabawy, wystukując rytm na bębenku i określając, który pociąg ruszy ze „stacji kolejowej”. Po czym zaprasza do wspólnej zabawy, wystukując charakterystyczny rytm: wolny – rusza „pociąg towarowy”, umiarkowany – rozpoczyna swoją jazdę „pociąg osobowy” a zatrzymuje się „pociąg towarowy”, szybki – rozpędza się „pociąg pośpieszny” a staje „pociąg osobowy”. Staramy się, aby każde dziecko miało możliwość poruszania się w różnym tempie. Kolejność wywoływania „pociągów” należy zmieniać.
· „Słuchaj uważnie” – /bębenek, krzesełko/ - dzieci spacerują po obwodzie koła, w wyznaczonym miejscu na krzesełku leży bębenek. Na dźwięk dzwoneczka koło zatrzymuje się, dziecko stojące najbliżej instrumentu bierze go do rąk. Nauczycielka podaję mu prosty rytm do odtworzenia, dziecko powtarza go, po czym reszta dzieci odpowiada echem, wyklaskując ten rytm.
5 LATKI
· „Samochody” – /krążki, tamburyno, zielony i czerwony znak/ - dzieci wykonują siad skulny na plastikowych krążkach w oczekiwaniu na dany sygnał – dźwięk tamburyna. Gdy pojawi się dźwięk „samochody” rozpoczynają swoją jazdę i poruszają się w dowolnych kierunkach, a w momencie mijania się trąbią – piiip, piiip, piiip...; tidi, tidi, tidi.. .Odmianą zabawy jest to, że „samochody” będą poruszać się i zatrzymywać na sygnały wzrokowe (zielony krążek – „jedź”, czerwony – „zatrzymaj się”).
· „Pieczemy ciasto” – /podkład muzyczny odtwarzany z taśmy/ - dzieci w siadzie skrzyżnym siedzą w kole na dywaniku i naśladują ruchy, ilustrujące czynności wykonywane podczas pieczenia ciasta. Wszystkie czynności wykonują zgodnie z słuchaną muzyką. Ucierają ciasto pałką w makutrze, dodają 4 jajka, które są za plecami, wykonując skręt tułowia w prawo – biorą jajko mówiąc: hop, rozbijają je o ramię mówiąc: puk, wrzucają do ciasta mówiąc: chlup, skorupki rzucają za siebie mówiąc: ciup ( to samo w lewą stronę ). Po czym dzieci naśladują ruchy ugniatania ciasta i wałkowania go, ozdabiają ciasto bitą śmietaną – szyp, szyp i posypują bakaliami. Na koniec dzieci częstują siedzących dookoła kolegów i koleżanki ciastem.
· „Moja Ulijanko” – dzieci ilustrują ruchem treść znanej im piosenki.
· „Motyle” – /wstążeczki na przeguby rąk, krążki/ - dzieci– „motylki” przykucają na „kwiatkach” – krążkach porozkładanych na dywanie. Gdy pojawi się muzyka „motyle” fruwają nad łąką pomiędzy „kwiatami”, szeroko poruszając ramionami. Na przerwę w muzyce „motyle” siadają na „kwiatkach”, ruszając nadal skrzydełkami. Po chwili ponownie słychać muzykę i zabawa trwa nadal.
· „Fale” – /kaseta z nagraniem, chusta/ - dzieci stoją wokół chusty, trzymając ją prawą ręką. Gdy usłyszą muzykę (szum morskich fal), odtwarzaną z kasety – idą w prawą stronę podnosząc i opuszczając łagodnym ruchem chustę – „falowanie morza”.
· „Piłka w kole” – /duża piłka plażowa/ - dzieci ustawione w kole, w pozycji siadu rozkrocznego, z rękami wzdłuż tułowia i dłońmi opartymi o podłogę, podają miedzy sobą piłkę, odpychając ją prawą lub lewą stopą albo obunóż w taki sposób, by nie znalazła się poza obwodem koła.
· „Hop – bęc” – / kaseta z nagraniem/ - dzieci maszerują po sali zgodnie z muzyką i na przerwę w akompaniamencie wykonują odpowiednią ilość rytmicznych podskoków, kończących się przykucnięciem, np.: - hop, hop, bęc, - hop, hop, hop, bęc. itd.
· „Zabawa z piłką” – /piłka, akompaniament pianina nagrany na taśmę magnetofonową/ - dzieci stoją w kole, jedno z nich trzyma piłkę, słychać muzykę w takcie dwu-, trzy-, czteromiarowym na zmiany. Na „raz” dzieci kolejno podają piłkę między sobą - od dziecka do dziecka. Muszą przy tym uważać na akcenty muzyczne w zmieniającym się metrum
6 LATKI
· „Siała baba mak” – dzieci stoją w kole i kierując się w prawą stronę, wykonują określone ruchy, wypowiadając znany im tekst: „Siała baba mak, /1 krok – lewą nogą, 2 – prawą, 3 – lewą, i lekkie przygięcie obu kolan/ Nie wiedziała jak. /trzy kroki do przodu jak wyżej/A dziad wiedział, nie powiedział, ...
renata.misia