Obserwacje przebiegu porodów.pdf

(116 KB) Pobierz
028-06.p65
Medycyna Wet. 2007, 63 (2)
209
Praca oryginalna
Original paper
Obserwacje przebiegu porodów
indukowanych oksytocyn¹ u klaczy
MACIEJ WITKOWSKI
Katedra Nauk Klinicznych, Wydzia³u Medycyny Weterynaryjnej SGGW, ul. Nowoursynowska 159c, 02-776 Warszawa
Witkowski M.
Observations on oxytocine-induced parturitions in mares
Summary
The aim of this study was to evaluate results of induction of the parturition with small doses of oxytocine in
9 mares. All inductions were carried out in mares after 335 days of gestation with clinically confirmed physi-
cal readiness for delivery. Initial dose of oxytocine for parturition induction was estimated as 10 to 15 iu. as an
i.v. bolus. Total dose of oxytocine, the time from the initial dose of this hormone to onset of the consecutive
stages of the labour and the vitality of the offspring were analysed. In 7 mares, initial dose of oxytocine from
10 i.u.to 15 i.u. was sufficient to develop properly all stages of the parturition. In this cases, the time from
initial dose of oxytocine to the end of II stage of labour was varying from 25 to 40 min. In 2 other cases,
according to insufficient labour pains, second dose of oxytocine was used, consequently 6 i.u. in the first and 20
i.u. in the second mare. In this cases manual help during II and III stages of labour was performed. All
newborns during post partem examination had a high vitality score.
Summing up, in mares in which the induction of parturition was carried out close to the term of the natural
labour, the initial dose 10-15 i.u. of the oxytocine as an i.v. injection, is sufficient to initiate parturition with the
course similar to the natural one and remaining chances to farther control its consecutive stages.
Keywords: mare, parturition, induction, oxytocine
W praktyce mo¿na wymieniæ szereg wskazañ lekar-
skich do wywo³ania porodu u klaczy. Bêd¹ to wszystkie
te sytuacje, w których przed³u¿aj¹ca siê ci¹¿a staje siê
zagro¿eniem dla zdrowia lub ¿ycia matki, p³odu albo obu
naraz (ciê¿kie schorzenia narz¹du ruchu klaczy, zaawan-
sowane schorzenia uk³adu oddechowego, naczyniowe-
go, których objawy znacznie zaostrzaj¹ siê w koñcowym
okresie ci¹¿y). Podobnie, kiedy pomimo przewidywanych
komplikacji porodowych (wystêpowanie niestosunków
porodowych, zdiagnozowane wady budowy lub uszko-
dzenia dróg rodnych klaczy, obecnoæ przepukliny
brzusznej u klaczy itp.), dopuszczamy mo¿liwoæ roz-
wi¹zania porodu drogami naturalnymi, farmakologiczna
indukcja porodu pozostaje najrozs¹dniejszym rozwi¹za-
niem, pozwalaj¹cym na zapewnienie fachowej pomocy
w trakcie odbywaj¹cego siê porodu.
Osobne przypadki bêd¹ dotyczy³y klaczy zdrowych,
u których decyzja o wywo³aniu porodu bêdzie wynika³a
ze wskazañ czysto hodowlanych (brak mo¿liwoci ca³o-
dobowego monitorowania klaczy w okresie oko³oporo-
dowym, nik³e dowiadczenie hodowcy w udzielaniu pod-
stawowej pomocy porodowej oraz w opiece nad nowo-
rodkiem). We wszystkich wymienionych przypadkach
niepodwa¿aln¹ korzyci¹ w przypadku porodu wywo³a-
nego farmakologicznie, bêdzie wybór terminu jego wy-
st¹pienia, a co za tym idzie zapewnienie w tym okresie
lekarskiej opieki zarówno klaczy, jak i noworodkowi.
Wed³ug danych pimiennictwa (18), moment porodu na-
le¿y do najbardziej krytycznych w ca³ym ¿yciu zwie-
rzêcia i charakteryzuje siê wyj¹tkowo wysokim wspó³-
czynnikiem miertelnoci. W tym kontekcie obecnoæ
lekarza weterynarii podczas porodu nabiera szczegól-
nego znaczenia. W codziennej praktyce nierzadko na-
potyka siê przypadki, gdzie mieræ noworodka zosta³a
spowodowana brakiem nadzoru i nie udzielenia mu po-
mocy w trakcie lub tu¿ po porodzie. Klasycznym przy-
k³adem takich sytuacji mo¿e byæ mieræ rebiêcia spo-
wodowana jego uduszeniem siê przy nie rozerwaniu siê
b³on p³odowych, przedwczesnym odklejeniu siê ³o¿yska
czy te¿ zawiniêciu siê pêpowiny lub fizyczne uszko-
dzenie noworodka przez klacz w trakcie lub tu¿ po po-
rodzie.
Z drugiej strony nale¿y zawsze mieæ na uwadze, ¿e
indukcja porodu jest brutaln¹ ingerencj¹ w naturalne me-
chanizmy organizmu i jako taka wraz ze wspomnianymi
korzyciami bêdzie nios³a konkretne zagro¿enia. W szcze-
gólnoci bêdzie to: ryzyko wywo³ania porodu przy nie-
dostatecznym rozwoju p³odu, doprowadzenie do zbyt sil-
nych skurczów i przedwczesnego odklejenia siê ³o¿yska,
uszkodzenie p³odu lub dróg rodnych samicy, szczegól-
nie w przypadku zbyt s³abego ich rozwarcia.
Z wymienionych powodów decyzja o ewentualnym
wywo³aniu porodu mo¿e zapaæ dopiero po wnikliwej
analizie wszystkich korzyci oraz ryzyka p³yn¹cego z za-
stosowania takiego rozwi¹zania w danym, konkretnym
przypadku.
Celem badañ by³a analiza przebiegu porodów u kla-
czy, wywo³anych farmakologicznie za pomoc¹ oksyto-
265294318.001.png
210
Medycyna Wet. 2007, 63 (2)
Tab. 1. Przebieg porodów indukowanych oksytocyn¹ u klaczy
D
a
w
k
a
P
o
w
t
r
a
P
o
j
w
i
n
i
O
c
e
n
a
i
i
j
j
c
a
d
a
w
k
a
W
y
p
a
r
i
W
y
p
a
r
i
¿
y
w
o
t
o
c
i
U
d
z
i
l
n
a
p
o
m
o
c
R
a
s
a
s
i
b
ó
l
w
U
w
a
g
i
o
k
s
y
t
c
.
o
k
s
y
t
c
.
p
³
o
d
u
*
³
o
¿
y
s
k
a
*
*
n
o
w
o
r
d
k
a
p
o
r
d
o
w
a
p
o
r
d
.
(
j
.
j
.
i
.
(
0
-
8
p
k
t
Z
i
n
o
k
r
1
5
1
5
3
5
9
0
7
b
r
k
r
e
b
i
p
a
d
³
o
p
o
7
2
g
o
d
z
.
Z
i
n
o
k
r
.
1
5
1
5
4
0
1
2
0
8
b
r
a
k
X
X
1
2
1
0
3
5
4
5
8
b
r
a
k
X
X
1
0
5
2
5
4
5
8
b
r
a
k
m
l
k
o
t
k
p
r
z
e
d
p
o
r
o
d
e
m
³
o
¿
y
s
k
o
m
a
n
u
a
l
e
r
o
z
w
a
r
c
i
p
o
d
a
w
c
e
i
i
j
j
c
e
j
o
d
j
t
s
z
y
j
i
n
i
p
r
a
w
i
³
o
w
a
b
.
s
³
a
b
e
b
ó
l
O
O
1
5
2
0
j
m
.
/
5
*
1
5
4
5
*
*
*
7
m
a
n
u
a
l
i
p
o
s
t
w
a
r
e
p
o
z
y
c
j
p
o
r
o
d
o
w
e
,
s
³
a
b
e
p
o
6
0
m
i
.
i
r
e
t
a
k
c
j
n
o
w
o
r
o
d
k
a
r
o
z
w
a
r
c
i
s
z
y
j
i
S
.
P
.
1
2
1
0
3
0
4
5
8
b
r
a
k
S
.
P
.
1
0
1
0
3
5
8
0
8
b
r
a
k
m
l
k
o
t
k
p
r
z
e
d
p
o
r
o
d
e
m
S
.
P
.
1
0
1
0
2
5
4
0
8
b
r
a
k
³
o
¿
y
s
k
o
r
e
t
a
k
c
j
n
o
w
o
r
o
d
k
a
p
o
d
a
w
c
e
i
i
j
j
c
e
j
o
d
j
t
z
e
w
z
g
l
d
u
n
a
s
³
a
b
e
b
ó
l
p
o
r
o
d
o
w
e
S
.
P
.
1
2
6
j
m
.
/
0
*
1
5
5
0
*
*
*
7
m
a
n
u
a
l
i
n
i
k
o
r
z
y
s
t
e
u
³
o
¿
e
n
i
p
o
3
0
m
i
.
k
l
c
z
y
w
p
o
r
o
d
ó
w
c
e
Objanienia: Wszystkie dane czasowe zaokr¹glane do 5 min.; * terminy liczone od momentu podania pierwszej dawki oksytocyny;
** termin liczony od momentu wyparcia p³odu; *** udzielono pomocy porodowej
cyny, ze szczególnym uwzglêdnieniem zastosowanych
dawek oksytocyny, terminu wyst¹pienia i trwania po-
szczególnych faz porodu w stosunku do jego inicjacji
farmakologicznej oraz ¿ywotnoci noworodków.
nia. Po 20-30 min. oceniano nasilenie bólów partych, a w przy-
padkach braku rozpoczêcia siê do tego czasu II fazy porodu,
równie¿ stopieñ rozwarcia szyjki macicy. Jeli zastosowana
dawka oksytocyny wywo³a³a zdaniem autora zbyt s³ab¹ reak-
cjê, podawano lek powtórnie (tab. 1). Bezporednio po wypar-
ciu noworodka oceniano jego ¿ywotnoæ, przyznaj¹c mu punk-
tacjê wg zmodyfikowanej skali APGAR (13). Poród uznawano
za zakoñczony po wydaleniu przez klacz ³o¿yska i w tym okre-
sie ka¿da z nich by³a kontrolowana per vaginam w celu okre-
lenia stanu dróg rodnych.
Materia³ i metody
Analizowane przypadki dotycz¹ ³¹cznie 9 klaczy. By³y to
klacze ró¿nych ras (1 klacz czystej krwi, 1 klacz pe³nej krwi,
2 klacze zimnokrwiste, 5 klaczy pó³krwi szlachetnej). Wszyst-
kie klacze by³y wieloródkami. W momencie wywo³ywania po-
rodu ka¿da z klaczy spe³nia³a nastêpuj¹ce kryteria: ci¹¿a trwa³a
minimum 335 dni i klacz mia³a odpowiednio przygotowany gru-
czo³ mlekowy, w którym znajdowa³a siê siara, a w badaniu kli-
nicznym wykazywa³a cechy przygotowania do porodu (opusz-
czenie brzucha, rozlunienie wiêzade³ krzy¿owych, rozlunie-
nie i skrócenie szyjki macicy).
Przed indukcj¹ porodu ka¿dorazowo przeprowadzano bada-
nie ogólne pacjenta, a nastêpnie badanie ginekologiczne per
rectum w celu kontroli usytuowania p³odu, jego ¿ywotnoci oraz
stanu szyjki macicy.
W 6 przypadkach porody wywo³ano na ¿yczenie i dla wy-
gody hodowcy w 2 przypadkach chêæ przyspieszenia porodu
wynika³a z obawy, ¿e klacze utrac¹ siarê przed porodem spon-
tanicznym (obfity wyciek wydzieliny gruczo³u mlekowego
w koñcowym okresie ci¹¿y), natomiast u jednej klaczy zdecy-
dowano siê na wywo³anie porodu ze wzglêdu na z³y stan jej
narz¹du ruchu, który znacznie utrudnia³ wstawanie zwierzêcia
w ostatnim okresie ci¹¿y i powodowa³, ¿e wiêksz¹ czêæ czasu
klacz spêdza³a le¿¹c. U wszystkich klaczy jako rodek induku-
j¹cy poród zastosowano oksytocynê (Oxytocin, Biowet Pu³a-
wy) w dawce inicjuj¹cej wynosz¹cej od 10 do 15 j.m. podawa-
nej jako jednorazowy zastrzyk do¿ylny. Nastêpnie pozostawia-
no klacz sam¹ w boksie, staraj¹c siê zapewniæ jej jak najwiêk-
szy spokój i ograniczaj¹c do minimum wszelkie manipulacje.
W miarê mo¿liwoci obserwowano przebieg porodu z oddale-
Wyniki i omówienie
Dawki i czêstotliwoæ podawania oksytocyny oraz
przebieg poszczególnych faz porodu u monitorowanych
klaczy przedstawia tab. 1. Jednokrotna dawka w iloci
10-15 j.m. oksytocyny w 7 przypadkach okaza³a siê wy-
starczaj¹ca do wywo³ania pe³nej, prawid³owej akcji po-
rodowej. U tych klaczy pierwsze zauwa¿alne bóle poro-
dowe (objawy niepokoju, lekkie objawy kolkowe) poja-
wia³y siê po 5-15 min. od podania oksytocyny, natomiast
II faza porodu zakoñczona zosta³a miêdzy 25-40 min. III
faza porodu (odejcie ³o¿yska) wyst¹pi³a w tych przy-
padkach równie¿ samoistnie (0,5 godz. do 2 godz. od
wydalenia p³odu). W pozosta³ych dwóch przypadkach
jednorazow¹ dawkê oksytocyny uznano za niewystarcza-
j¹c¹ do pomylnego przeprowadzenia porodu w zak³a-
danym czasie (do 1 godz.).
W pierwszym przypadku jako dawkê inicjuj¹c¹ poda-
no 12 j.m. oksytocyny. Po 25 min. badanie per vaginam
wykaza³o pe³ne rozwarcie szyjki macicy, jednak ze wzglê-
du na stosunkowo s³abe bóle parte w 40. minucie po daw-
ce inicjuj¹cej podano powtórnie 6 j.m. oksytocyny. Po
nastêpnych 10 min. rozpoczê³a siê prawid³owo II faza
porodu, jednak wobec niekorzystnego u³o¿enia siê sami-
(
265294318.002.png
Medycyna Wet. 2007, 63 (2)
211
cy w boksie i wystêpuj¹cego z tego powodu ryzyka uszko-
dzenia noworodka, zdecydowano siê na ekstrakcjê p³o-
du ze zwiêkszon¹ si³¹. Po 30 min. od ekstrakcji p³odu
odklejono manualnie ³o¿ysko.
Drugi przypadek dotyczy klaczy, u której decyzja o wy-
wo³aniu porodu spowodowana by³a z³ym stanem narz¹-
du ruchu. Po dawce inicjuj¹cej wynosz¹cej 15 j.m. oksy-
tocyny obserwowano s³abo nasilone bóle porodowe,
a kontrola rozwarcia szyjki macicy przeprowadzana
w 25 min. od dawki inicjuj¹cej wykaza³a rozwarcie na
szerokoæ d³oni, które uznano za niewystarczaj¹ce. Z tego
wzglêdu manualnie poszerzono szyjkê macicy i w 35 min.
zdecydowano siê na powtórne podanie oksytocyny w ilo-
ci 20 j.m. Po 10 min. od powtórnej dawki oksytocyny
rozpoczê³a siê II faza porodu. Ze wzglêdu na górno-bocz-
n¹ postawê p³odu w drogach rodnych samicy prze-
prowadzono korektê tej postawy oraz przeprowadzono
ekstrakcjê p³odu ze zwiêkszon¹ si³¹. W godzinê po za-
koñczeniu II fazy porodu u tej klaczy odjêto manualnie
³o¿ysko.
Wszystkie urodzone rebiêta ocenione zosta³y jako
zdrowe, prawid³owo rozwiniête i ¿ywotne (7 lub 8 pkt.
w zmodyfikowanej skali APGAR). Jedno ze rebi¹t po-
chodz¹ce od klaczy zimnokrwistej (ocena 8 pkt.) pad³o
w trzeciej dobie po porodzie, brak jest jednak bardziej
szczegó³owych informacji na temat istoty i przebiegu
schorzenia prowadz¹cego do jego mierci. W badaniu
klinicznym klaczy przeprowadzanym po zakoñczonym
porodzie nie stwierdzono w ¿adnym przypadku fizycz-
nych uszkodzeñ dróg rodnych.
Podstawowym problemem przy podjêciu decyzji wy-
wo³ania porodu u klaczy jest ustalenie, czy p³ód jest
w pe³ni dojrza³y i gotowy do samodzielnego podjêcia
czynnoci ¿yciowych. W przypadku koni utrudnieniem
s¹ znaczne ró¿nice w d³ugoci trwania ci¹¿y u klaczy,
która uzale¿niona jest, miêdzy innymi, od p³ci p³odu, pory
roku, w³aciwoci osobniczych (7). U koni opisywany
jest równie¿ fenomen wstrzymanego rozwoju zarodko-
wego (20), co mo¿e t³umaczyæ wyj¹tkowo d³ugie ci¹¿e.
Notowano urodziny zdrowych prawid³owo rozwiniêtych
rebi¹t w pe³ni zdolnych do samodzielnego ¿ycia uro-
dzonych zarówno z 305- jak równie¿ z 400-dniowej ci¹-
¿y (7, 19). Oczywicie, takie du¿e odchylenia od red-
niej d³ugoci ci¹¿y u klaczy wynosz¹cej 330-340 dni,
mog¹ by równie¿ zwi¹zane z jej patologi¹.
Z obawy przed przyjciem na wiat wczeniaka, jako
kryterium przyjêto d³ugoæ ci¹¿y min. 335 dni oraz pra-
wid³owy rozwój i przygotowanie gruczo³u mlekowego.
Niektórzy autorzy zalecaj¹ badanie wydzieliny gruczo³u
mlekowego na zawartoæ jonów wapnia, poniewa¿ jego
poziom silnie skorelowany jest ze stopniem rozwoju p³o-
du. Przyjmuje siê, ¿e zawartoæ CaCO 3 > 200 ppm/ml
wskazuje, ¿e p³ód klaczy jest ju¿ w pe³ni dojrza³y (9, 10,
15).
Najwczeniejsze doniesienia na temat indukcji farma-
kologicznej porodów u klaczy dotycz¹ oksytocyny (3)
i do dnia dzisiejszego wiele róde³ podaje ten hormon
jako lek z wyboru do wywo³ywania porodu u klaczy (2,
6, 10-12, 14, 16). Alternatyw¹ pozostaje zastosowanie
prostaglandyny PGF2a lub kortykosterydów (5, 6, 14,
20, 21). Ka¿da z wymienionych metod posiada zalety
i wady. Do niepodwa¿alnych zalet zastosowania oksyto-
cyny nale¿y fakt, ¿e akcja porodowa rozpoczyna siê
w wiêkszoci przypadków nieomal natychmiast po po-
daniu leku, co umo¿liwia pe³n¹ kontrolê przebiegu poro-
du przez lekarza i ewentualne udzielenie pomocy wete-
rynaryjnej. Tak szybkie rozpoczêcie siê porodu pozosta-
wia jednak niewiele czasu na przygotowanie siê dróg
rodnych do pasa¿u p³odu i przy s³abym rozwarciu szyjki
³atwo mo¿e dojæ do ich uszkodzenia, zw³aszcza przy
zastosowaniu wysokich dawek oksytocyny.
Prostaglandyny PGF2a u¿ywane do indukcji porodu
(prostelon, fenprostenol) maj¹ t¹ zaletê, ¿e dzia³aj¹ zwiot-
czaj¹co na szyjkê macicy, równoczenie prowadz¹c do
jej rozwarcia, jednak czas jaki up³ywa od podania pierw-
szej dawki leku do rozpoczêcia porodu jest d³u¿szy ni¿
w przypadku oksytocyny i mniej przewidywalny (wyno-
si rednio od 1,5 do 4 godzin) (8). W przypadku zastoso-
wania prostelonu poród mo¿e siê rozpocz¹æ nawet po
30-56 godz.
Trzeci¹ mo¿liwoci¹ farmakologicznego wywo³ania
porodu u klaczy jest zastosowanie leków z grupy korty-
kosterydów (dexametazon) (5, 14). Lek musi byæ poda-
wany wielokrotnie (raz dziennie przez cztery dni), poród
natomiast wystêpuje w ci¹gu czterech dni od ostatniej
dawki, tak wiêc metoda ta wymaga d³ugich obserwacji
klaczy, co znacznie ogranicza jej przydatnoæ. Wysoki
odsetek s³abych rebi¹t, czêste komplikacje porodowe
oraz k³opoty z pokarmem u klaczy, to inne niepo¿¹dane
efekty indukcji porodów u klaczy za pomoc¹ leków z tej
grupy (14). Kortykosterydy bêd¹ jednak rodkiem z wy-
boru w przypadku, kiedy istnieje podejrzenie niedosta-
tecznego rozwoju p³odu, poniewa¿ stymuluj¹ produkcjê
surfaktantu niezbêdnego do zapewnienia prawid³owej
funkcji p³uc noworodka (4).
W celu wywo³ania porodu u klaczy stosowane mog¹
byæ równie¿ ró¿ne kombinacje wymienionych powy¿ej
rodków, np.: PGF2a (fenprostelone) z oxytocyn¹ (11,
14) czy estrogenu, kortykosterydu i prostaglandyny (18).
Metody te s¹ szczególnie godne polecenia w przypadku
klaczy, u których we wstêpnym badaniu po³o¿niczym
stwierdzono s³abe przygotowanie szyjki macicy do po-
rodu.
Bior¹c pod uwagê, ¿e u wszystkich opisywanych kla-
czy poród indukowano w czasie nieodleg³ym od jego
naturalnego terminu, po uprzednim stwierdzeniu dobre-
go ich przygotowania oraz opieraj¹c siê na dotychczaso-
wych dowiadczeniach w³asnych, jako rodek farmako-
logiczny s³u¿¹cy do wywo³ania porodu, wybrano oksy-
tocynê. Za g³ówne jej atuty uznano szybkie dzia³anie
w stosunku do momentu podania oraz du¿¹ rozpiêtoæ mo¿-
liwych do zastosowania dawek, co umo¿liwia³o znaczn¹
kontrolê tempa i przebiegu ca³ej akcji porodowej.
W pimiennictwo opisanych jest wiele sposobów po-
dawania oraz ró¿ne dawki oksytocyny jako leku s³u¿¹ce-
go do wywo³ania porodu u klaczy. Wiele róde³ zaleca
domiêniowe podanie jednorazowej dawki od 20 do
120 j.m. (3, 6, 17). Inni autorzy zalecaj¹ do¿ylne jej sto-
sowanie w postaci powtarzaj¹cych siê iniekcji w dawce
od 2,5 do 10 j.m. co 15-20 min. (16). Jeszcze inne ród³a
opisuj¹ podawanie oksytocyny w postaci powolnego wle-
wu do¿ylnego w iloci 60-120 j.m. hormonu rozpusz-
 
212
Medycyna Wet. 2007, 63 (2)
czonego w 1 litrze 5% p³ynu fizjologicznego, w tempie
1 j.m./min. (4).
Dawki zastosowane w niniejszych badaniach wynika-
³y z wczeniejszych praktycznych obserwacji dotycz¹-
cych reakcji na oksytocynê klaczy podczas prowadzenia
II i III fazy porodów rozpoczêtych spontanicznie, w któ-
rych jej iloci 5-10 j.m. podawane do¿ylnie widocznie
wzmacnia³y pracê macicy, wywo³uj¹c oczekiwane efek-
ty, bez wywo³ania zbyt nasilonych bólów porodowych.
Zastosowanie niskich dawek oksytocyny nie wi¹¿e siê
z ¿adnym ryzykiem, natomiast w ka¿dym momencie mog¹
one zostaæ dowolnie zwiêkszone. Natomiast podanie jed-
nokrotnej, wysokiej dawki tego hormonu niesie ze sob¹
ryzyko wyst¹pienia opisanych wczeniej powik³añ czy
te¿ objawów kolkowych.
Decyzja o podawaniu oksytocyny w postaci szybkiej
iniekcji do¿ylnej zosta³a podjêta równie¿ wiadomie. Na-
czelnym celem by³o zapewnienie klaczy jak najwiêksze-
go spokoju, tak wiêc natychmiast po podaniu leku klacz
pozostawiana by³a sama na 15-20 min. i obserwowana
jedynie z oddalenia. Chodzi³o o zapewnienie klaczy wa-
runków jak najbardziej zbli¿onych do naturalnych. Roz-
s¹dn¹ alternatyw¹ wydaje siê podawanie hormonu w po-
staci wlewu do¿ylnego, co przede wszystkim pozwala
na wyj¹tkowo precyzyjne jego dawkowanie, jednak trud-
no zapewniæ ci¹g³y wlew do¿ylny u klaczy rodz¹cej, która
na skutek bólów porodowych k³adzie siê, wstaje i prze-
tacza, przemieszczaj¹c po ca³ym boksie, a z za³o¿enia
ma pozostawaæ nie uwi¹zana i bez obecnoci ludzi w naj-
bli¿szym s¹siedztwie.
Dawki oksytocyny skutecznie wywo³uj¹ce poród za-
wiera³y siê w zakresie od 10 do 35 j.m. U 7 z 9 klaczy, do
prawid³owego przebiegu wszystkich faz porodu wystar-
czy³o od 10 do 15 j.m. oksytocyny i wydaje siê to odpo-
wiednia iloæ zalecana jako dawka inicjuj¹ca poród
u klaczy w przypadkach, gdy rodek ten nie jest podawa-
ny w kombinacji z innymi lekami. Nale¿y zaznaczyæ, ¿e
w ¿adnym z opisanych przypadków nie zaobserwowano
zbyt silnych bólów porodowych czy te¿ przedwczesnej
separacji ³o¿yska.
Pozosta³e dwa przypadki wskazuj¹, ¿e wra¿liwoæ po-
szczególnych klaczy na oksytocynê mo¿e byæ ró¿na. Je-
dynie kontrola przebiegu kolejnych faz porodu, w szcze-
gólnoci badanie stanu dróg rodnych, usytuowania w nich
p³odu oraz nasilenia bólów porodowych umo¿liwi do-
branie optymalnej dawki. Nie mo¿na jednoznacznie
stwierdziæ, ¿e w przypadkach, w których zwiêkszono
dawki oksytocyny podaj¹c j¹ powtórnie, dawki inicjuj¹-
ce by³y za ma³e do wywo³ania porodu. Obserwacje by³y
prowadzone podczas dzia³alnoci us³ugowej, porody wiêc
tak prowadzono aby zminimalizowaæ ryzyko dla p³odu
i matki. Z tych wzglêdów decydowano siê na interwen-
cjê, pomimo ¿e istnia³a znaczna szansa prawid³owego
przebiegu dalszej czêci porodu bez ingerencji cz³owie-
ka. Dotyczy to zarówno II, jak i III fazy porodu, gdzie
w obu omawianych przypadkach (po up³ywie 30 min.
oraz 1 godz. po urodzeniu rebaka) zdecydowano siê na
manualne odklejenie ³o¿yska, pomimo ¿e istnia³o praw-
dopodobieñstwo samoistnego jego odejcia w terminie
uznawanym u klaczy za dopuszczalny (3-4 godz.). W tych
sytuacjach istotn¹ rolê odgrywa³y wzglêdy ekonomiczne
(wyd³u¿aj¹ca siê wizyta lekarza lub koniecznoæ jej po-
wtórzenia).
Warto zwróciæ uwagê na fakt, ¿e we wszystkich opi-
sanych przypadkach ¿ywotnoæ rebi¹t stwierdzana
w podstawowym badaniu klinicznym przeprowadzanym
bezporednio po porodzie, nie odbiega³a od ¿ywotnoci
obserwowanej u rebi¹t pochodz¹cych z prawid³owo
przebiegaj¹cych porodów spontanicznych. Ze wzglêdu
na brak danych, trudno okreliæ czy mieræ jednego ze
rebaków mia³a jakikolwiek zwi¹zek z faktem, ¿e po-
chodzi³o ono z porodu indukowanego, zw³aszcza, ¿e
i ono otrzyma³o wysok¹ ocenê ¿ywotnoci w badaniu po-
porodowym. Niew¹tpliwie warto by³o by przeprowadziæ
badania nad ewentualnym wp³ywem indukcji farmako-
logicznej porodu na noworodka, na odpowiednio du¿ym
materiale, oceniaj¹c szczegó³owo najistotniejsze paramet-
ry odpowiedzialne za jego funkcje ¿yciowe.
W podsumowaniu nale¿y stwierdziæ, ¿e w przypadku
klaczy, u których indukcja porodu odbywa siê w termi-
nie zbli¿onym do terminu porodu naturalnego z dobrze
przygotowanymi drogami rodnymi, oksytocyna stosowa-
na do¿ylnie w dawce 10-15 j.m. pozwala na szybkie za-
inicjowanie akcji porodowej, wywo³uj¹c bóle porodowe
o nasileniu zbli¿onym do tych wystêpuj¹cych podczas
porodu spontanicznego i pozostawiaj¹c znaczne mo¿li-
woci kontroli dalszego jej przebiegu.
Pimiennictwo
1. Asbury A. C.: The reproductive system, [w:] Mansmann R. A., McAllister E. S.,
Protl R. W.: Equine Medicine and Surgery. T. II, American Veterinary Publica-
tions, Santa Barbara 1982, 1346-1367.
2. Blanchard T. L., Dickson D. V., Schumacher J.: Manual of Equine Reproduction.
Mosby-Year Book, Inc. St. Louis, Missouri 1998, s. 86.
3. Britton J. W.: Breeding farm practices, [w:] Catcott E. J.: Equine Medicine and
Surgery. American Veterinary Publications, Inc., Santa Barbara 1963, s. 649.
4. De Lemos R.: Acceleration of pulmonary surfactant in the fetal lamb by adminis-
tration of corticosteroids. Am. Rev. Resp. Dis. 1970, 102, 459-461.
5. First N. L., Alm C. C.: Dexamethasone-induced parturition in pony mares. J. Anim.
Sci. 1977, 44, 1072-1077.
6. Hillman R. B.: Induction of parturition in mares. J. Reprod. Fertil. (Suppl.) 1975,
23, 641.
7. Howell C. E., Rollins W. C.: Environmental sources of variation in the gestation
length of the horse. J. Anim. Sci. 1951, 10, 789-792.
8. Jeffcott L. B., Rossdale P. D.: A critical review of current methods of induction of
parturition in the mare. Equine Vet. J. 1977, 9, 208-215.
9. Ley W. B., Hoffman J. L., Meacham T. N., Sullivan T. L.: Daytime mangement of the
mare. 1. Pre-foaling mammary secretions testing. Equine Vet Sci. 1989, 9, 88-94.
10. Ley W. B.: Management of the foaling mare: Predicting rediness for birth inclu-
ding foaling. Vet. Medicine 1994, 6, 570-577.
11. Macpherson M. L., Chaffin M. K., Carroll G. L., Jorgenson J., Arrot C.,
Varner D. D., Blanchard T. L.: Three methods of oxytocin-induced parturition
and their effects on foals. J. Am. Vet. Med. Assoc. 1997, 6, 799-803.
12. Madigan J. E.: Manual of Equine neonatal Medicine. Live Oak Publishing,
Woodland 1994, s. 17.
13. Martens R. J.: Evaluation of Neonatal Foal Distress. Compend. Cont. Educ. Pract.
Vet. 1982, 4, 23-34.
14. Meyers S. A., LeBlanc M. M.: Induction of parturition: Clinical considerations for
successful foalings. Vet. Medicine. 1991, 86, 117-121.
15. Ousey J. C., Dudan F., Rossdale P. D.: Premilinary studies of mammary secre-
tions in the mare to asses fetal rediness for birth. Equine Vet. J. 1984, 16, 256-259.
16. Pashen R. L.: Low doses of oxytocine can induce foaling at term. Equine Vet. J.
1980, 12, 85-87.
17. Purvis A. D.: The induction of labor in mares as a routine breeding procedure.
Proc. Am. Assoc. Equine Pract. Houston 1977, s. 145.
18. Roberts S. J.: Veterinary Obstetrics and Genital Diseases. Ithaca, New York 1971.
19. Sager F.: Long equine gestation periods. Chronicle of the Horse 1970, 30, 15-18.
20. Vandeplassche M.: Obstetricians view of the physiology of equine parturition
and dystocia. Equine Vet. J. 1980, 12, 45-49.
21. Van Niekierk C. H., Morgenthal J. C.: Plasma progesterone and oestrogen con-
centrations during induction of parturition in mares with flumethazone and pro-
staglandin. Proc. VIII Int. Congr. Anim. Reprod. AI. Kraków 1976, 3, 386-388.
Adres autora: dr Maciej Witkowski, ul. Nowoursynowska 161, 02-787
Warszawa; e-mail: witkowski@delta.sggw.waw.pl
 

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika:

Zgłoś jeśli naruszono regulamin