140420prawo cywilne.doc

(415 KB) Pobierz

www.stiudent.pl

PRAWO CYWILNE

„Ignorantia iris nocet” – Nieznajomość prawa szkodzi

Literatura:

1. W. Górski, K. Wesołowski „Elementy prawa. Wstęp do prawa cywilnego” 2003 r.

2. W. Siuda „Elementy prawa dla ekonomistów” 2002 r.

3. Z. Szczurek „Prawo cywilne” 2000 r.

4. A.Wolter „Prawo cywilne”

5. W. Czachórski „Zobowiązania”

6. Z. Radwański „Zobowiązania”

7. K. Kruczalak „Umowy w obrocie handlowym”

Źródło prawa

Ustawa z dn. 23.IV.1964 r. Kodeks cywilny, Dz. U. Nr 16 poz.93 z późniejszymi zmianami.

PLAN WYKŁADÓW

I. Elementarne wiadomości o prawie (zagadnienia ogólne, pojęcie prawa, norma prawna – budowa, rodzaje norm – kolizja norm prawnych w czasie i przestrzeni)

II. Źródła prawa (charakter aktów prawnych: ustawy, rozporządzenia, zarządzenia, uchwały, tryb ustawodawczy, publikacja aktów prawnych, stosowanie prawa)

III. System prawny – podział prawa na gałęzie (charakter prawa konstytucyjnego, pracy, administracyjnego, karnego, procesowego, międzynarodowego)

IV. Charakter prawa cywilnego (źródła prawa cywilnego, charakter prawa cywilnego, kodeks cywilny, zwyczaje, zasady współżycia społecznego)

V. Stosunek cywilno - prawny (podmioty i przedmioty stosunku cywilno - prawnego)

VI. Czynności prawne (zdarzenie cywilno – prawne, klasyfikacja czynności prawnych, zawarcie umowy, formy czynności prawnych, wady oświadczenia woli)

VII. Przedstawicielstwo, terminy (pełnomocnictwo, prokura, obliczanie terminów, przedstawicielstwo ........, terminy przedawnienia, terminy ........)

VIII. Prawo rzeczowe cz.I (własność, posiadanie, nabycie i utrata własności, współwłasność, ochrona własności)

IX. Prawo rzeczowe cz.II (użytkowanie wieczyste, ograniczone prawa rzeczowe: użytkowanie, służebność, spółdzielcze prawo do lokalu, hipoteka, zastaw)

X. Pojęcie i struktura zobowiązań (wierzyciel i dłużnik, zobowiązanie solidarne i naprawienie szkody)

XI. Źródła zobowiązań – powstanie zobowiązań (skutki niewykonania zobowiązań, inne przyczyny wygaśnięcia zobowiązania, zmiana po stronie wierzyciela lub dłużnika, ochrona wierzyciela w razie niewypłacalności dłużnika)

XII. Umowy o przeniesienie własności (sprzedaż, sprzedaż konsumencka, zamiana)

XIII. Umowy o korzystanie z rzeczy cudzych (najem, dzierżawa, pożyczka, leasing)

XIV. Umowy o świadczenie usług (dzieło, zlecenie, agencja, przewóz)

PAŃSTWO A PRAWO

Wykład 1

ISTOTA PAŃSTWA

Terytorium

- na jego terenie funkcjonuje prawo

Ludność

- osoby mogą mieć jedno obywatelstwo

- osoby prawne mogą mieć jedną siedzibę (w jednym państwie)

- (są wyjątki)

Suwerenność

- niezawisła władza

Do zewnątrz

- władztwo nad ludnością na danym terytorium

Na zewnątrz

- niezależność wzgl. innych państw w stosunkach międzynarodowych

Państwo:

Ø służy wspólnym interesom obywateli

Ø reprezentuje interesy społeczeństwa jako całości na zewnątrz

Ø jest wyposażone w aparat władzy i administracji

Ø posiada monopol na stanowienie prawa i stosowanie środków przymusu

PRAWO

- zespół norm postępowania wydanych lub usankcjonowanych

przez państwo, zagwarantowanych przymusem państwowym

Pierwsze prawo:

1. Kodeks Hammurabiego

2. Prawo 12 tablic (Prawo Rzymskie)

PRAWO (ze wzgl. na jego powstanie)

zwyczajowe

- normy zwyczajowe wykształcone przez praktykę zostają usankcjonowane przez organy państwowe

- np. Wlk. Brytania – nie ma kodeksów, ani konstytucji, prawo oparte na precedensach (prawomocny wyrok jest prawem, które wykorzystuje się w następnych procesach)

stanowione

- normy pochodzą od upoważnionych organów państwowych

- np. większość krajów europejskich

NORMA PRAWNA

- podstawowy element prawa

· reguła postępowania wynikająca z przepisów prawnych wydanych lub usankcjonowanych przez państwo, zagwarantowana przymusem państwowym

· wskazuje w jaki sposób dany podmiot powinien zachować się w określonej sytuacji

RODZAJE NORM PRAWNYCH

Nakazujące

- np. uiszczenie podatku, ruch prawostronny

Zakazujące

- np. zabijania człowieka, kradzieży, fałszerstwa

Zezwalające

- np. zawarcia małżeństwa, możliwość apelacji

CHARAKTER NORMY PRAWNEJ

1. generalny (do nieokreślonej z góry liczby podmiotów)

2. powszechny (do wszystkich osób, znajdujących się w danej sytuacji)

3. abstrakcyjny (nie wskazuje imiennie konkretnej osoby)

4. szczególny (ograniczeni adresaci)

Inne reguły postępowania nie będące normami prawnymi:

· normy religijne

· normy obyczajowe

· normy moralne

· normy etyki zawodowej

PRZEPIS PRAWNY

- to zawarta w akcie normatywnym wypowiedź wyodrębniona w pewną zamkniętą całość (artykuł, paragraf, ustęp, zdanie...)

- może pokrywać się z normą prawną, zawierać pewne jej człony lub kilka norm i odwrotnie

BUDOWA NORMY PRAWNEJ

Hipoteza – określa w sposób ogólny, abstrakcyjny sytuację, która wywołuje skutki prawne zawarte w dyspozycji

np. „kto zabija drugiego człowieka...”

Dyspozycja – wskazuje właściwą regułę postępowania w danej sytuacji

np. „....zobowiązany jest do naprawienia tej szkody”

Sankcja – określa ujemne skutki, jakie pociągnie za sobą niezastosowanie się do dyspozycji
np. „...podlega karze pozbawienia wolności”

· penalizująca – utożsamiana z karą (w prawie karnym)

· egzekucji – ma na celu zapewnienie doprowadzenia do stanu poprzedniego, przy pomocy przymusu państwowego; np. ściąganie długów

· nieważności – powoduje nieważność czynności prawnej tak jakby jej nie było; np. sprzedaż nieruchomości bez poświadczenie notariusza

OBOWIĄZYWANIE NORM PRAWNYCH

Względne (dyspozytywne)

- przyznają adresatom swobodę w kształtowaniu treści stosunku prawnego – zawarte w dowolny sposób (umowa niepisana, zawarta bez rozmowy itp.)

Bezwzględne (imperatywne)

- nie zezwalają adresatom na swobodne ustalanie treści – zawarte w konkretny sposób (np. pisemne umowy u notariusza, terminy przedawnień)

Postanowienia umowne stron mają pierwszeństwo nad przepisami względnie obowiązującymi.

KOLIZJA PRZEPISÓW PRAWNYCH

- stosunek prawny uregulowany jest kilkoma przepisami, które się wzajemnie wykluczają

I. w czasie

1. zasada w RP – akt prawny wchodzi w życie 14 dni po opublikowaniu

2. uchylenie aktu normatywnego przez klauzulę derogacyjną, upływ czasu, bądź przez „desuetudo” – niestosowany akt umiera śmiercią naturalną

3. przepisy międzyczasowe: przejściowe, wprowadzające

4. zasady:

- „lex retro non agit” – prawo nie działa wstecz

- „lex posterior derogat priori” – zasada późniejsza usuwa zasadę wcześniejszą

II. w przestrzeni

5. ustawa z dn. 12.Xi.1965 r. Prawo prywatne międzynarodowe Dz. U. Nr 46, poz. 290

6. łączniki (kryteria ze względu na które stosuje się dane prawo)

· personalne: obywatelstwo, miejsce zamieszkanie, siedziba osoby prawnej

· przedmiotowe: miejsce położenia rzeczy, dokonania czynności prawnej

· subiektywne: gdy strony wybierają prawo

· obiektywne: inne łączniki

Wykład 2

ŹRÓDŁA PRAWA

W większości krajów źródłem prawa jest prawo stanowione.

AKTY PRAWNE

- wyraz woli państwa (ogólny lub indywidualny)

Akty normatywne

o są źródłami prawa

Akty nienormatywne

o nie są źródłami prawa

o są decyzjami organu państwa w konkretnej sprawie (np. wyroki
sądu, decyzje administracyjne)

- akt organu państwa lub innego upoważnionego
podmiotu, wydany na podstawie konstytucyjnie
lub ustawowo przyznanych uprawnień skierowany
do określonych adresatów

] w Polsce podmiotem upoważnionym do wydawania aktów prawnych jest Sejm

] cechą charakterystyczną wyższych aktów prawnych jest preambuła

ŹRÓDŁA PRAWA wg art. 87 Konstytucji RP z 1997 r.

· konstytucja (ustawa zasadnicza)

· ustawa

· ratyfikowana umowa międzynarodowa

· rozporządzenie

· akty prawa miejscowego (obowiązują na obszarze działania organów, które je ustanowiły)

Nie są źródłami prawa sensu stricte: