Biuletyn_7_2007.pdf

(4742 KB) Pobierz
1866648 UNPDF
N R 7 ( 7 8 )
l i p i e c
2 0 0 7
biuletyN
25 lat
Solidarności
Walczącej
biuletyN
iNstytutu Pamięci Narodowej
numer indeksu 374431
nakład 15000 egz.
Święta zniesione
i wniesione
przez PRL
cena 6,50 zł (w tym 0% VAT)
iNstytutu Pamięci Narodowej
1866648.088.png 1866648.099.png 1866648.110.png 1866648.121.png
oddziaŁy iPN
adresy i teleFoNy
BIAŁYSTOK
ul. Wars­tatowa 1a, 15-637 Białystok
tel. (0-85) 664 57 03
GDAŃSK
ul. Witomińska 19, 81-311 Gdynia
tel. (0-58) 660 67 00
fax (0-58) 660 67 01
KATOWICE
ul. Kilińskiego 9, 40-061 Katowice
tel. (0-32) 609 98 40
KRAKÓW
ul. Reformacka 3, 31-012 Kraków
tel. (0-12) 421 11 00
LUBLIN
ul. S­ewska 2, 20-086 Lublin
tel. (0-81) 536 34 01
ŁÓDŹ
ul. Or­es­kowej 31/35, 91-479 Łódź
tel. (0-42) 616 27 45
POZNAŃ
ul. Rolna 45a, 61-487 Po­nań
tel. (0-61) 835 69 00
RZESZÓW
ul. Słowackiego 18, 35-060 R­es­ów
tel. (0-17) 860 60 18
SZCZECIN
ul. K. Janickiego 30, 71-270 S­c­ecin
tel. (0-91) 484 98 00
WARSZAWA
pl. Krasińskich 2/4/6, 00-207 Wars­awa
tel. (0-22) 530 86 25
WROCŁAW
ul. Sołtysowicka 21a, 51-168 Wrocław
tel. (0-71) 326 76 00
BIULETYN INSTYTUTU PAMIĘCI NARODOWEJ
Kolegium: Jan Żaryn – przewodniczący,
Łukasz Kamiński, Kazimierz Krajewski, Filip Musiał,
Barbara Polak, Leszek Próchniak, Jan M. Ruman, Jacek Żurek
Redaguje zespół: Jan M. Ruman – redaktor naczelny (tel. 0-22 431-83-74), jan.ruman@ipn.gov.pl
Barbara Polak – zastępca redaktora naczelnego (tel. 0-22 431-83-75), barbara.polak@ipn.gov.pl
Jacek Żurek – sekretarz redakcji (tel. 0-22 431-83-55), jacek.zurek@ipn.gov.pl
Piotr Życieński – fotograf (tel. 0-22 431-83-95), piotr.zycienski@ipn.gov.pl
sekretariat – Maria Wiśniewska (tel. 0-22 431-83-47), maria.wisniewska@ipn.gov.pl
Projekt graiczny: Krzysztof Findziński; redakcja techniczna: Andrzej Broniak;
łamanie: Tomasz Ginter; korekta: Anna Kaniewska
Adres redakcji: ul. Hrubieszowska 6a, Warszawa
Adres do korespondencji: ul. Towarowa 28, 00-839 Warszawa
www.ipn.gov.pl
Druk: „2 K” s.c., ul. Płocka 35/43, 93-134 Łódź
1866648.001.png 1866648.012.png 1866648.023.png 1866648.034.png 1866648.042.png 1866648.043.png 1866648.044.png 1866648.045.png 1866648.046.png 1866648.047.png 1866648.048.png 1866648.049.png 1866648.050.png 1866648.051.png 1866648.052.png 1866648.053.png 1866648.054.png 1866648.055.png 1866648.056.png 1866648.057.png 1866648.058.png 1866648.059.png 1866648.060.png 1866648.061.png 1866648.062.png 1866648.063.png 1866648.064.png 1866648.065.png 1866648.066.png 1866648.067.png 1866648.068.png 1866648.069.png 1866648.070.png 1866648.071.png 1866648.072.png 1866648.073.png 1866648.074.png 1866648.075.png 1866648.076.png 1866648.077.png 1866648.078.png 1866648.079.png 1866648.080.png 1866648.081.png 1866648.082.png 1866648.083.png 1866648.084.png 1866648.085.png 1866648.086.png 1866648.087.png 1866648.089.png 1866648.090.png 1866648.091.png 1866648.092.png 1866648.093.png 1866648.094.png 1866648.095.png 1866648.096.png 1866648.097.png 1866648.098.png 1866648.100.png 1866648.101.png 1866648.102.png 1866648.103.png 1866648.104.png 1866648.105.png 1866648.106.png 1866648.107.png 1866648.108.png 1866648.109.png 1866648.111.png 1866648.112.png 1866648.113.png 1866648.114.png 1866648.115.png 1866648.116.png 1866648.117.png 1866648.118.png 1866648.119.png 1866648.120.png 1866648.122.png 1866648.123.png 1866648.124.png 1866648.125.png 1866648.126.png 1866648.127.png 1866648.128.png 1866648.129.png 1866648.130.png 1866648.131.png 1866648.002.png 1866648.003.png 1866648.004.png 1866648.005.png 1866648.006.png 1866648.007.png 1866648.008.png 1866648.009.png 1866648.010.png 1866648.011.png 1866648.013.png 1866648.014.png 1866648.015.png 1866648.016.png 1866648.017.png 1866648.018.png 1866648.019.png 1866648.020.png 1866648.021.png 1866648.022.png 1866648.024.png 1866648.025.png 1866648.026.png 1866648.027.png 1866648.028.png 1866648.029.png 1866648.030.png 1866648.031.png 1866648.032.png 1866648.033.png 1866648.035.png 1866648.036.png 1866648.037.png 1866648.038.png
BIULETYN
NR 7 (78)
LIPIEC
2007
SPIS TREŚCI
n WYDARZENIA
Kustosz Pamięci Narodowej 2007........................................................... 2
Kronika........................................................................................................ 14
Elżbieta Jakimek-Zapart – W polskim Londynie............................................ 21
Łukasz Kamiński – Ćwierć wieku Solidarności Walczącej......................... 24
n ROZMOWY BIULETYNU
Święta bez świętości
Z Piotrem Osęką rozmawia Barbara Polak.................................... 32
n KOMENTARZE HISTORYCZNE
Łucja Marek – O świeckiej obrzędowości słów kilka.............................. 41
Adam Dziurok, Piotr Piątek – Wojskowe święto ocalenia narodowego.... 52
Emilia Świętochowska-Bobowik – Na 1 Maja…................................................ 59
Eryk Krasucki – Antypochód 1 maja 1971 r. w Szczecinie...................... 66
Agnieszka Jaczyńska – Lipcowe święto.......................................................... 77
Magdalena Dzienis – Na szpaltach: ósmy marca....................................... 81
Bogusław Tracz – Nie tylko od święta......................................................... 87
n dOKUMENTY
Paweł Ceranka – Krótki weekend ............................................................... 94
n ROCZNICE
Marcin Urynowicz – Gross Aktion – zagłada warszawskiego getta .... 105
n ZApoWIEDZI
VII Międzynarodowy Motocyklowy Rajd Katyński......................... 115
Na okładce: inscenizacja zadymy „Solidarności Walczącej” we Wrocławiu, fot. P. Życieński.
INSTYTUTU PAMIęCI NAROdOWEj
1866648.039.png
KUSTOSZ PAMIęCI
NAROdOWEj 2007
Halina Martinowa, ks. prałat Wacław Karłowicz, Obywatelski Komitet
Poszukiwań Mieszkańców Suwalszczyzny Zaginionych w Lipcu 1945 r.
oraz pośmiertnie Paweł jasienica zostali laureatami Nagrody
„Kustosz Pamięci Narodowej”. Honorowy patronat nad uroczysto-
ścią wręczenia nagród objął Prezydent RP Lech Kaczyński.
Prezes IPN Janusz Kurtyka podkreślił, że przyjęcie nagród przez wybitne osoby, które
w okresie zniewolenia Polski w latach 1939–1989 dawały świadectwo niezłomnego patrio-
tyzmu, jest wielkim honorem i zaszczytem dla Instytutu i Państwa Polskiego. Nagrodzeni
spełniali bowiem zadania, które dziś wypełnia IPN, w czasach, gdy ocalanie pamięci naro-
dowej było represjonowane.
Uroczystość wręczenia nagród odbyła się 19 czerwca w Sali Rady Zamku Królewskiego
w Warszawie, w obecności licznych laureatów z lat ubiegłych, kombatantów i historyków.
Zebrani mogli zapoznać się z działalnością Laureatów dzięki ilmowym prezentacjom w re-
żyserii Dariusza Walusiaka. Oprawę muzyczną uroczystości stanowiły występy zespołu wo-
kalnego AMFC Vocal Consort, pod dyrekcją prof. Ryszarda Zimaka, który przedstawił wią-
zankę pieśni patriotycznych, przygotowaną specjalnie dla Kustoszy Pamięci Narodowej.
Głównym celem Nagrody jest uhonorowanie osób i organizacji, biorących aktywny
udział w upamiętnianiu historii Narodu Polskiego w latach 1939–1989, których działalność
publiczna zbieżna jest z ustawowymi celami Instytutu Pamięci Narodowej. Nagroda przy-
znawana jest od 2002 roku.
W ubiegłych latach otrzymali ją m.in.: Tomasz Strzembosz, Janusz K. Zawodny, Włady-
sław Bartoszewski, Zoia i Zbigniew Romaszewscy. Wśród nagrodzonych znaleźli się rów-
nież: Zakon Ojców Paulinów, Zespół redakcyjny edycji Zrzeszenie „Wolność i Niezawisłość”
w dokumentach , a także Stowarzyszenie „Archiwum Solidarności”. Laureatów wybiera Ka-
1866648.040.png
pituła Nagrody, na której czele stoi Prezes IPN, a w jej skład wchodzą m.in. wszystkie osoby
wyróżnione tytułem „Kustosz Pamięci Narodowej”.
Przedstawiamy tegorocznych Laureatów.
Halina Martinowa
Pseudonimy: „Dorota”, „Maja”, „Zakos”. Halina Martino-
wa z d. Duma de Vajda Hunyad urodziła się 20 sierpnia 1911 r.
w Warszawie. Po ukończeniu w 1928 r. gimnazjum studiowa-
ła, jako jedyna kobieta, na Wydziale Mechanicznym (Sekcja
Lotnicza) Politechniki Warszawskiej. W 1934 r. przeniosła
się na studia ogrodnicze w SGGW, które ukończyła w 1938 r.
W 1935 r. wyszła za mąż za wybitnego ekonomistę Wiktora
Martina.
Po zajęciu Zaolzia przeniosła się wraz z rodziną do pasa
przygranicznego – na zlecenie polskich władz organizowała
tam punkty sanitarne, wspomagała uciekinierów z Czecho-
słowacji, współpracowała z wywiadem. Po wybuchu wojny
wróciła do majątku rodziców w Pawłowicach, pow. grójecki.
W konspiracji organizowała magazynowanie broni pozostawionej przez polskie oddziały,
jej dom służył ukrywającym się i bezdomnym. W 1940 r. zaprzysiężona do ZWZ, współ-
pracowała z Biurem Informacji i Propagandy, pisywała do „Biuletynu Informacyjnego”. Po
zarekwirowaniu w 1942 r. Pawłowic mieszkała w Warszawie i okolicy, współdziałając z od-
działem bojowym Kedywu Z. Zajdlera-Rybickiego „Żbika”. W 1943 r. została przydzielona
do zadań specjalnych przy Komendzie Obszaru Warszawskiego (propaganda antykomuni-
styczna – ANTYK). W czasie Powstania Warszawskiego prowadziła dla KG AK nasłuchy
radiowe w trzech językach. Była łączniczką i sanitariuszką. Została ranna.
W listopadzie 1946 r. przedostała się do Anglii. W grudniu 1947 r. wypełniła misję ku-
rierską do Polski. W latach pięćdziesiątych ukończyła Szkołę Sztuk Pięknych w Londynie.
Od początku pobytu na emigracji brała wraz z mężem czynny udział w życiu emigracji. Jest
jedną z założycielek i wieloletnią przewodniczącą Funduszu Inwalidów AK i Pomocy na
Kraj, przez długi czas była wiceprzewodniczącą Zarządu Głównego Koła AK w Londynie
i redaktorką jego organu – „Biuletynu Informacyjnego”. Ma w dorobku liczne publikacje
w prasie emigracyjnej i cenną działalność archiwalno-wydawniczą, dokumentującą Powsta-
nie Warszawskie i działalność AK. Pod jej redakcją ukazały się: Szare Szeregi. ZHP w cza-
sie II wojny światowej. Ocalałe dokumenty , Londyn 1982 oraz Łączność, sabotaż, dywer-
sja. Kobiety w Armii Krajowej , Londyn 1985. W okresie „Solidarności” i stanu wojennego
prowadziła akcję propagandową i charytatywną, jeżdżąc z prelekcjami po całej Wielkiej
Brytanii. Zorganizowała sieć punktów odbioru pomocy charytatywnej.
Została uhonorowana wieloma odznaczeniami, m.in. Krzyżem AK, Srebrnym Krzyżem
Zasługi z Mieczami, Medalem Wojska – czterokrotnie, Krzyżem Oicerskim Orderu Odro-
dzenia Polski.
Halina Martinowa
Wspominki sierpniowe (fragment)
Drugiego sierpnia. Przywieziono radiostację nadawczą „Błyskawica”. Rozpacz – nasiąk-
nięta wodą! W dużej sali na pierwszym piętrze specjaliści rozbierają ją na części i cząstecz-
1866648.041.png
Zgłoś jeśli naruszono regulamin