WPIP
Polityka- zorganizowana działalność mająca na celu zdobycie i utrzymanie władzy
Funkcje nauki o polityce:
Opisowa: ustala odpowiedź na pytanie jaka była/jest obecnie rzeczywistość polityczna
Wyjaśniająca: dlaczego zaistniało jakieś zjawisko polityczne, dlaczego ma takie a nie inne właściwości
Przewidująca: jak rzeczywistość polityczna będzie wyglądać w przyszłości/kiedy określone zjawiska będą miały miejsce
Instrumentalna: jakie konkretne działania/decyzje podjąć by otrzymać rezultat
Ideologiczna: do jakich celów dążymy, jakie wartości realizujemy?
Proces polityczny- zmiany następujące po sobie, przebieg następujących po sobie faktów politycznych pozostających ze sobą w związku przyczynowo-skutkowym
Czynniki wpływające na przebieg procesu politycznego:
- stopień rozwoju społeczno-gospodarczego
- charakter współdziałania danego kraju z innymi państwami
- rywalizacja ekonomiczna i społeczna z innymi krajami
- program ugrupowań mających większość w parlamencie
- dojście do władzy innej partii lub grupy politycznej
- osiągnięty stopień zorganizowania społeczeństwa (na ile jest ono obywatelskie)
- działalność partii skrajnie prawicowych
Typologie procesów politycznych:
· Procesy polityczne samostanowienia (niezawisłość, niepodległość)- charakterystyczne dla państw dążących do niepodległości
· Procesy polityczne upodmiotowienia – związane są z dążeniem pewnych grup społecznych do uzyskania podmiotowości politycznej u uczestnictwa w życiu politycznym na równi z innymi podmiotami
· Procesy polityczne instytucjonalizacyjne- polegają na tworzeniu podstaw działania podmiotów politycznych i dopuszczaniu ich do uczestnictwa w funkcjonowaniu systemu politycznego (prawa wyborcze obywateli)
· Procesy polityczne partycypacyjne- polegają na wzroście uczestnictwa podmiotów zbiorowych i indywidualnych w życiu publicznym(związki zawodowe)
Działania polityczne to wszelkie działania związane ze sprawowaniem władzy lub walką o władzę w warunkach międzygrupowej rywalizacji, która znajduje swój wyraz w konfliktach, porozumieniach, kompromisach, sojuszach
Cechy działań politycznych
1. Celowy ukierunkowany charakter, są wyrazem świadomego wyboru podmiotów
2. Są podejmowane z zamiarem wywołania określonych skutków politycznych
3. Są podejmowane w interesach wielkich grup społecznych
4. Konfliktowy charakter
Stopień złożoności działań politycznych
· Proste – do celu prowadzą czynności tego samego typu, związek pomiędzy czynnością a rezultatem ma charakter bezpośredni, np.: desygnowanie premiera
· Złożone- mające charakter wieloczynnościowy np. proces legislacyjny
Liczba podmiotów
· Działania jednostkowe, do których możemy zaliczyć działania celowe wykonywane na własną rękę
· Działania zbiorowe będące sumą zachowań indywidualnych, najczęściej podobnych lub identycznych o znikomym stopniu organizacji(Lepper-głośniki)
· Działania grupowe, których podmiotami są grupy społeczne
· Działania totalne, w których podmiotowo uczestniczą wszystkie jednostki społeczne, grupy, instytucje i organizacje np.: wojna
Stopień jawności
· Działania jawne, które są prowadzone pod kontrolą opinii społecznej (proces legislacyjny)
· Działania ukryte prowadzone w tajemnicy, nie podlegają kontroli społecznej
· Działania zamaskowane, których założenia są znane, cele szczegółowe pozostają tajemnicą
Racjonalne działania polityczne – to takie, które w sposób niezawodny, z największym prawdopodobieństwem prowadzi do preferowanego rezultatu przy jak najmniejszych kosztach
Typy działań politycznych
· REFORMA proces rewolucyjnego, stopniowego, zwykle długotrwałego przekształcania systemu politycznego nienaruszający podstawowych reguł i mechanizmów przebiegających pod kontrolą instytucji władzy politycznej
· REWOLUCJA nagła i rozległa zmiana polityczna obejmująca sferę personalną, polityczną, społeczną, kulturową i świadomościową
· PRZEWROTY POLITYCZNE: zamachy stanu, pucze, spiski militarne
Stosunki polityczne – wzajemne oddziaływania na siebie wynikające ze sprawowania władzy
Rodzaje
- stosunki polityczne zwierzchnictwa: charakteryzują się stosunkiem nadrzędności podmiotów rządzących w stosunku do podmiotów podporządkowanych
- stosunki polityczne podporządkowania: charakteryzują się stosunkiem podległości rządzonych w stosunku do rządzących
- stosunki polityczne współpracy: to stosunki przychylne między stronami i służące do osiągnięcia danych celów
- stosunki polityczne kompromisu: pójście na ustępstwa w dojściu do wspólnego celu np. rozmowy koalicyjne
- stosunki polityczne walki: osiągnięcie celów zakłada pokonanie przeciwnika
Potrzeby polityczne – subiektywne stany niedoboru dóbr i wartości niezbędnych do normalnego funkcjonowania podmiotu
· Potrzeba skutecznego uczestnictwa w wyborach
· Potrzeba nieskrępowanej wypowiedzi we wszystkich dziedzinach życia
· Potrzeba bezpieczeństwa osobistego polega na ochronie nietykalności jednostki i mieszkania jednostki
· Potrzeba organizowania się (tworzenia struktur związanych z uczestnictwem w życiu publicznym
Klasyfikacja potrzeb politycznych wg. Kryterium podmiotowego:
· Potrzeby indywidualne (potrzeba posiadania osobistej władzy)
· Potrzeby grupowe (dążenie do władzy grupy społecznej/politycznej)
· Potrzeby ogólnospołeczne (uosobienie dążności całego społeczeństwa do suwerenności, integracji, koalicji)
Interes polityczny – świadome pragnienie skierowania polityki publicznej, względnie poszczególnych decyzji dot. Rozdziału wartości politycznych w konkretnym kierunku
Kryterium przedmiotu:
- interesy ekonomiczne
- interesy socjalne
- interesy ideologiczne
- interesy kulturalne
Artykulacja potrzeb i interesów publicznych- to proces ujawniania się potrzeb politycznych i interesów politycznych, proces podejmowania działań zmierzających do zaspokojenia tych potrzeb
Artykulacja potrzeb i interesów przybiera następujące fazy:
1. Ujawnienie się potrzeb i ich agregacja, czyli przekształcenie w interesy
2. Argumentacja interesów poprzez przekształcenie ich w postulaty
3. Selekcja postulatów
4. Realizacja postulatów
Zachowania polityczne – reakcje ludzi na bodźce wywodzące się ze zjawisk i procesów politycznych
Przykłady zachowań politycznych:
- publiczne manifestowanie poparcia dla władcy
- polemika kandydatów np. na spotkaniu przedwyborczym
- rywalizacja o funkcje lidera partii
Decyzja polityczna- akt nielosowego wyboru działania dokonany spośród co najmniej dwóch wariantów w związku z przekształceniem rzeczywistości istniejącej w rzeczywistość pożądaną
Elementy aktu Decyzji politycznej
· Element procesowy- nielosowy wybór potraktowany jako akt społeczny wynikający z analizy rzeczywistości
· Element podmiotowy czyli ośrodek decyzyjny danego społeczeństwa
· Element przedmiotowy czyli pole polityki
· Element wykonawczy czyli decyzja polityczna
Rodzaje decyzji politycznych
Kryterium adresata czyli do kogo skierowane są decyzje polityczne:
· Decyzje ogólnospołeczne: odnoszą się do całego społeczeństwa (np. ustanowienie święta narodowego)
· Decyzje partykularne- skierowane do jednej grupy zawodowej lub społecznej
· Decyzje indywidualne- odnoszące się do jednej osoby (podmiotu) np. desygnowanie premiera, mianowanie na ministra
Kryterium szczebla decyzyjnego:
· Na szczeblu międzynarodowym – Decyzje podejmowane przez poszczególne państwa
· Decyzje narodowe – podejmowane przez organy centralne
· Decyzje lokalne- podejmowane przez organy lokalne
Kryterium rangi i charakteru czasowego decyzji
· Decyzje strategiczne (perspektywiczne) polegające na wyznaczeniu celów ogólnospołecznych o dość dużej perspektywie czasowej np. dążenie do minimalizacji bezrobocia
· Decyzje taktyczne (bieżące) zmierzające do realizacji celów ogólnych w sytuacjach względnie powtarzalnych (np. ustalenie taryfy celnej lub stóp podatkowych)
· Decyzje operatywne (bieżące) dot. Bieżącej regulacji spraw drobnych o względnie niewielkim ciężarze gatunkowym (np. interwencyjny skup zboża)
Kryterium stopnia wiedzy dostępnej decydentom oraz zamiar realizacji
· Decyzje realne oparte są na dostępnej wiedzy dot. Warunków koniecznych do ich urzeczywistnienia, podjęte z zamiarem ich realizacji (np. ustawa budżetowa)
· Decyzje symboliczne – Decyzje oparte na dostępnej wiedzy, podjęte bez zamiaru ich realizacji np. uchwała lustracyjna
· Decyzje pozorne- nie oparte na dostępnej wiedzy, podjęte z zamiarem ich realizacji
Decyzja optymalna – to taka decyzja, której skutki pozytywne są największe, zaś skutki negatywne najmniejsze.
Cechy charakterystyczne decyzji politycznej
1. Istnienie decydenta (musi istnieć podmiot podejmujący decyzję)
2. Stopień poinformowania ośrodka decyzyjnego
3. Nastawienie się na osiągnięcie więcej niż jednego celu
4. Wielowymiarowość – jeden cel można osiągnąć różnymi metodami
5. Wieloetapowość urzeczywistnienia
Ośrodek decyzyjny – to mechanizm podejmowania decyzji politycznej, podmiot, który podejmuje decyzję polityczną, decydent indywidualny(prezydent, premier, minister, lider partii) lub kolegialny (sejm, senat, RM)
Ośrodki decyzyjne są: narodowe, międzynarodowe, są organami państwa, nie są organami państwa (centralne instancje partii politycznych), nieformalne (grupy nacisku)
Czym jest proces decyzyjny??
To zespół powiązań przyczynowo skutkowych występujących wewnątrz ośrodka decyzyjnego w związku z sytuacją decyzyjną, strukturą ośrodka i celami władzy
Model procesu decyzyjnego
1. Wybór celu, do którego realizacji zmierzamy
2. Określenie skutków pozytywnych związanych z realizacją danego celu oraz sposobów ich wykorzystania
3. Określenie skutków negatywnych związanych z realizacją tego celu oraz sposobów ich uniknięcia bądź pomniejszenia
4. Ustalenie środków najbardziej przydatnych do realizacji danego celu
5. Podjęcie decyzji politycznej
Sytuacja decyzyjna – system zmiennych niezależnych skłaniających decydentów do podjęcia działań, system zmiennych niezależnych od decydentów, ale zależnych od działań innego ośrodka decyzyjnego
Podział sytuacji decyzyjnych:
1. Sytuacje rzeczywiste (istniejące realnie) oraz wyobrażone przez decydentów
2. Sytuacje wewnętrzne i zewnętrzne
3. Sytuacje kryzysowe i normalne
Optymalizacja decyzji politycznej to: znalezienie najskuteczniejszego sposobu realizacji danego celu
Implementacja – to sposób urzeczywistnienia określonej decyzji politycznej za pomocą metod i środków
Błąd polityczny – decyzja zdecydowanie nietrafna i nieoptymalna, decyzja o podjęciu lub zaniechaniu działania politycznego, które przynosi niezaplanowane i nieprzewidziane skutki o negatywnym charakterze
Rodzaje błędów politycznych:
· Błędy diagnozy czyli nietrafne decyzje definiujące cel działania
· Błędy złego rozpoznania potrzeb (decyzje podjęte niepotrzebnie)
· Błędy instrumentalizacji działania (decyzje realizowane nieodpowiednimi metodami i środkami)
· Błędy teoretyczne – popełniamy wtedy gdy wydajemy fałszywy sąd, stanowią one rezultat niesprawnego myślenia, które w polityce pojawia się na skutek błędnej teorii, koncepcji czy też ideologii
· Błędy praktyczne – są rezultatem niesprawnego działania wynikającego z braku dostatecznej siły czy wprawy
Władza polityczna – to wszelka władza w oparciu o przemoc, władza jednej grupy lub innych grup ludzi w warunkach społeczeństwa zróżnicowanego społecznie
Typy definicji władzy (umieć 4!)
· Definicje behawioralne (władza to szczególny typ zachowania ludzkiego polegający na możliwości modyfikowania zachowania ludzkiego), Max Weber: władza jest to możliwość narzucania czyjejś woli lub zachowania innych osób
· Typ teleologiczny: władza to spełnianie pewnych celów, wytwarzanie pewnych skutków. Władza to zdolność osiągania tego czego się chce lub wywoływania pożądanej zmiany
· ...
kaya86