CHRZEŚCIJAŃSKA MEDYTACJA kwartalnik 21 2012.pdf

Chrześcijańska Medytacja

KWARTALNIK ŚWIATOWEJ WSPÓLNOTY MEDYTACJI CHRZEŚCIJAŃSKIEJ

WWW.WCCM.PL • EDYCJA POLSKA, NR 21, gRuDziEń 2012

EDYCJA POLSKA, NR 21, gRuDziEń 2012

bądź kim jesteś

W czesnym rankiem, gdy głębo-

su. Cisza stanowi pierwotną niewinność bycia, istnienie

w harmonii z własną naturą, zjednoczenie „ja” z całą resz-

tą. Crescendo cichej energii amazońskiej dżungli narasta

w brzasku dnia i opada wraz z zachodem słońca. zawsze

w głębokim pokoju. Czujesz wtedy, że pokój jest ener-

gią, siłą, która ożywia i odnawia wszystko, czego dotknie.

Spowija świat, ale go nie zawłaszcza. Nasza otwartość na

pokój jest nieograniczona, ale musi być stopniowo rozwi-

jana. Byłoby niebezpieczne, a nawet paradoksalnie prze-

rażające otrzymanie zbyt dużo pokoju zbyt szybko. Jako

energia, pokój może być przekazywany dalej („Pokój mój

wam daję”). Przebywanie w bliskości osoby, której serce

wypełnione jest pokojem, otwiera nasze serca, przełamu-

je ograniczenia narzucone przez napięcia, lęki i gniew.

Lecz najbardziej obita obecność pokoju i tajemnicy mi-

łości, z której on wypływa, nie pozbawia nas jednak wol-

ności. Dlatego też pokój może zostać także odrzucony.

Czym dla nas jest „natura”? głuszą, której nowoczesny

człowiek boi się, a jednocześnie ją idealizuje, spotykając

się z nią najchętniej przed telewizorem? Źródłem, które –

o ile jesteśmy z nim w harmonii – sprawia, że czujemy się

dobrze? Dobre jest zawsze to, co naturalne, bo nienatu-

ralne jest nieprawdziwe. Słowa „natura” używamy często

bez głębszego zastanowienia i sprzecznie, ale nakierowu-

je nas ono na coś, czego doświadczamy nieustannie. Bud-

dyści mówią o „naturze Buddy”, chrześcijanie o jedności

ka amazońska noc ustępowała

z wolna światłu dnia, schodzi-

łem na mały pomost, aby medytować nad

brzegiem rzeki. W San Paulo czy w Los

Angeles, w Sydney czy w Londynie dzień

zaczyna się z chwilą, gdy ludzie wyruszają

do pracy, czytają poranne gazety, chwytają pierwsze cap-

puccino szykując się do zmagań o przetrwanie. i tu, w le-

śnej głuszy, dało się zauważyć wyraźne ożywienie. Króle-

stwo zwierząt budziło się do pracy. Rzeka i dżungla, przez

którą owa rzeka płynęła. gwar owadów i ptactwa, pluski

skaczących ryb i pozostawiane przez nie zmarszczki na

gładkiej powierzchni wody, dochodzące zewsząd niezli-

czone szelesty napełniające przestrzeń nocy i dnia. Owa

orkiestra cudownej biologicznej różnorodności świata,

któremu człowiek ma raczej służyć niż go wykorzystywać.

Tak wiele gatunków stworzeń, tak wiele równoległych

światów wokół mnie. im więcej widzimy i rozumiemy,

tym większy staje się świat, tym jaśniej odbija promienie-

jącą chwałę swojego źródła. „Jest coś cudownego w każ-

dej stworzonej rzeczy” – powiedział św. Augustyn.

Świeżość i czystość poranka były odbiciem naturalne-

go porządku. W rzece lśnił migotliwy blask wschodzą-

cego słońca. Dżungla amazońska jest pełna ciszy. Cisza,

o czym wie każdy medytujący, nie oznacza braku hała-

EDYCJA POLSKA, NR 21, gRuDziEń 2012

Boskiej i ludzkiej natury w Chrystusie.

„Prawdziwą naturą” każdej rzeczy jest jej rzeczywista

tożsamość. gdy jesteśmy „naturalni” porzucamy przebra-

nia, odkładamy na bok maski i przedzieramy się przez

iltry ego, które z łatwością oszukuje nas iluzjami. Być na-

turalnym, być sobą to doświadczyć wewnętrznego uzdro-

wienia. Odnalezienie prawdziwego Ja jest istotą każdego

uzdrowienia, każdego uleczenia. To wielki powrót życia

do swojego źródła i powrót każdej rzeczy do porządku

natury. Kiedy dzięki wewnętrznej pracy i łasce dokonuje

się w nas ten przełom, wówczas czujemy głęboki pokój.

Nasze „fałszywe ja”, które z trudem znosi rozczarowania

i życiowe klęski, staje się czymś

względnym. ilekroć traktujemy je

serio, popadamy w rozgorycze-

nie lub rozpacz. Jeśli pozostajemy

w harmonii z naszym prawdzi-

wym Ja, może nas zaskoczyć na-

sza zdolność do stawiania czoła

ciężkim próbom, do znoszenia ich

z nadzieją, a nawet do wzrastania

w chwilach cierpienia.

Mistycy opisują bycie w jedno-

ści z prawdziwym Ja jako nagość

duszy. „Obłok Niewiedzy” mówi,

że medytując dochodzimy z czasem do „nagiej świado-

mości naszego jestestwa”. Rumi 1 w jednym z poematów

pisze: „Oto miłość… stanąć nagle obnażonym pod świa-

tłem prawdy.” Nagość w sensie duchowym, tak samo jak

nagość izyczna, jest świadectwem ufności. Wstyd Adama

i Ewy, nagich przed obliczem Boga, był początkiem bo-

lesnej ludzkiej wędrówki ku dojrzałości. Wygnani z nie-

winnej harmonii z naturą, upadli w izolującą i pełną winy

samoświadomość. z wielu pytań postawionych przez

Boga człowiekowi, pytanie „kto tobie powiedział, że je-

steś nagi?” jest jednym z najbardziej niespodziewanych,

ponieważ objawia, że Bóg zna i kocha nas bardziej niż my

znamy i kochamy samych siebie.

Najważniejsza z ludzkich wędrówek wiedzie zawsze ku

poszukiwaniu prawdziwej natury. Realizuje się ona w tym

samym stopniu przez wyrzeczenie się, jak przez zdoby-

wanie. zarówno wielkie i nowe osiągnięcia jak też porażki

i straty, a może przede wszystkim one, towarzyszą nam

w powrotnej drodze do domu, do zdumiewającej zgody

na oczywistość: jesteśmy tym, kim jesteśmy i niczym wię-

cej. Cud natury nie kończy się jednak na tej konstatacji.

Kiedy stajemy się coraz bardziej sobą tzn. jesteśmy coraz

mniej skupieni na sobie, bardziej uważni na innych i bar-

dziej zdolni do zachwytu, budzimy się do harmonii z całą

naturą – tą obecną w innych ludziach i tą obecną w świe-

cie przyrody.

To pogłębiające się współbrzmienie z naturą było tema-

tem sierpniowego Seminarium Johna Maina w Brazylii.

Rozważaliśmy związki pomiędzy duchowością i środo-

wiskiem naturalnym. zrozumieliśmy z większą jasnością,

że obecny kryzys ekologiczny jest wynikiem działań czło-

wieka wbrew prawom natury i wbrew zasadzie zdrowego

rozsądku, która każe dbać o własny dom. Nie dostrzega-

my i nie umiemy odpowiedzieć na bogactwo związków

naszego ludzkiego wnętrza z całym porządkiem natural-

nym. W tym bogactwie objawia się piękno świata, a w tym

pięknie tajemne promieniowanie Boga obecnego w każ-

dej rzeczy, ponieważ Bóg, jak mówi św. Paweł, jest wszyst-

kim we wszystkich. W swojej praw-

dziwej naturze wszystkie rzeczy są

piękne: „A Bóg widział, że wszystko,

co uczynił, było bardzo dobre.” gen

1, 31. Tak patrząc widzimy oczami

Boga.

„Czy piękno ocali świat?” To py-

tanie z kart „idioty” Dostojewskie-

go zostaje postawione z nutką

drwiny księciu Myszkinowi. Książe

nie odpowiada. Nie chodzi tutaj

bowiem o odpowiedź w rodzaju

płochej nadziei, którą można bez

żalu odrzucić. Nie chodzi o płytki frazes w celu uniknięcia

wysiłku, koniecznego do oczyszczenia naszych dróg per-

cepcji, żebyśmy umieli doświadczać zbawczego piękna.

Myszkin mówi tylko, że „piękno jest zagadką”. W innym

miejscu Dostojewski stwierdza, że „świat przemieni się

w piękno Chrystusa”. Wyprzedza tym Simone Weil, która

pozostawała niezwykle wrażliwa na piękno świata, nawet

w ponurych czasach, w których przyszło jej żyć. „Pięknem

świata jest uśmiech Chrystusa, skierowany do nas po-

przez materię.” 2

uciekamy z zatłoczonych i brudnych miast, odrywamy

się od uzależniającej i stresogennej rutyny nowoczesnego

stylu życia i chowamy się w naturze, chociażby w miejskim

parku lub ogrodzie. Słowo „piękno” pojawia się wówczas

w naszych umysłach. Czy potrailibyśmy znaleźć lepsze

i prostsze słowo? Podziwiamy widoki, wdychamy czyste

powietrze, dotykamy roślin, obserwujemy świat owadów

i zwierząt. i w tym czujemy się dobrze – odnajdujemy sie-

bie. Całościowe doświadczenie, będące wynikiem tej wie-

lowymiarowej uważności, składa się na to, co pojmujemy

jako „piękno”. zanurzeni w świecie natury, spostrzegamy

jak walą się sztuczne wytwory naszego umysłu. Powraca

głębia i perspektywa. Odzyskujemy naszą prawdziwą na-

turę. Odtąd nadmierne wykorzystywanie czy dewastacja

środowiska stają się równoznaczne z samookaleczeniem.

W harmonii z naturą odbieramy ją jako dar czysty, tajem-

Odnalezienie prawdziwego

Ja jest istotą każdego

uzdrowienia, każdego

uleczenia. To wielki powrót

życia do swojego źródła

i powrót każdej rzeczy do

porządku natury.

EDYCJA POLSKA, NR 21, gRuDziEń 2012

niczy i szczodrobliwy, którym mamy się cieszyć i dzielić

oraz wspólnie go chronić.

Św. Augustyn powiedział, że kochać możemy jedynie

to, co piękne. Oznacza to, że miłość objawia piękno nawet

w rzeczach i ludziach, którzy zrazu nie uderzają pięknem.

Jak często zdarza się nam zmieniać pierwsze wrażenie,

wynikające z pozorów albo uprzedzeń, gdy poznajemy

kogoś bliżej i nasza reakcja ulega przeobrażeniu? Wów-

czas wstydzimy się naszej pierwszej powierzchownej oce-

ny. Dostrzegamy prawdziwą naturę poznanych osób i od-

powiadamy na nią z poziomu naszego Ja. Być może taka

zmiana zdania czeka u kresu życia każdego człowieka,

bez względu na to, jak bar-

dzo błądził, kiedy wszelkie

nasze widzenie i rozumienie

spłoną w wielkiej uzdrawia-

jącej prostocie Boga. i w tej

sekundzie czystego ujrzenia

wiecznie nowego i wiecznie

odnawiającego się piękna

Boga nie zdołamy się oprzeć

i odpowiemy miłością na

Jego miłość, która zawsze

nas otaczała. i zostaniemy

przez nią ocaleni.

Życie pozbawione piękna

jest zaledwie namiastką, tra-

giczną i żałosną deformacją

jego potencjału do samo-

przekraczania i miłości. Jak

wiele z nieszczęścia i groźnych stron naszego globalnego

kryzysu bierze się z duchowych niedostatków. Komercja-

lizacja systemu edukacji, klęska religii w dotarciu do ludzi

w tragicznym położeniu, bezosobowy duch instytucji po-

litycznych i społecznych, paranoiczne zabieganie o wła-

sne „bezpieczeństwo”, utrata umiaru w gromadzeniu rze-

czy materialnych oraz towarzysząca temu ciągła ucieczka

w rozrywkę – oto symptomy wskazujące źródła kryzysu.

zatrważa nas obsesyjnie niepewność inansowa, w pa-

rze z nią idzie pogarszająca się kondycja środowiska na-

turalnego – gałęzi życia, na której wszyscy siedzimy. Nie

wyrwiemy się z tej spirali kryzysu jeżeli nie przypomnimy

sobie, czym jest bezinteresowny gest miłości wobec dru-

giego człowieka. Ale jak możemy się tego nauczyć, skoro

nie chcemy kochać ziemi, która nas żywi i objawia nam

swoje piękno?

Strach przed dzikością natury powinien ustąpić mi-

łości natury, obejmującej naturę ludzką w jej każdym

przejawie. z tym strachem zmierzyli się wielcy pionierzy

odkrywania wielkości ludzkiego ducha. i pokonali go

wychodząc na pustkowie, jak Eliasz i Jezus; jak pierwsi

chrześcijańscy mnisi na pustyni nitryjskiej 3 ; jak Benedykt

w odległej jaskini; jak indyjscy ryszi w leśnej gęstwinie.

Strach przed odludziem jest strachem przed wkrocze-

niem w ciszę i bezruch w centrum naszego własnego

istnienia. Medytacja przyciąga jak dżungla, pustynia czy

niedostępne góry. zawsze jednak łatwiej poczytać o me-

dytacji, dokonać jej naukowej analizy niż oddać się dys-

cyplinie codziennej praktyki. Wszystkie duchowe tradycje

zgadzają się co do jednego: bez praktyki nie ma przemia-

ny, nawrócenia ani oświecenia. zewnętrzne rytuały, or-

todoksja wierzeń, posłuszeństwo obrzędowej konwen-

cji nie zastąpią praktyki kontemplacyjnej, która dociera

do serca człowieka,

a przez nie – do ser-

ca świata. Ewagriusz,

mistrz pustynnej

mądrości mawiał, że

samo przestrzeganie

przykazań nie wystar-

czy do całościowego

uzdrowienia duszy,

ponieważ potrzebu-

jemy jeszcze kontem-

placji, aby zanurzyć

się w głębię serca.

Tajemnica zjedno-

czenia i uzdrawiające

siły skryte są w naszej

prawdziwej naturze,

w naszym sercu.

Największy przełom w świadomości ludzkości, które-

go wpływ wciąż staramy się zrozumieć, nastąpił według

historyków w epoce osiowej 4 , gdy w człowieku odkryto

świat wewnętrzny. Był to owoc wielu pojedynczych świa-

domościowych zwrotów ludzkości, które mądrość o ludz-

kim sercu przekazywały poprzez wielkie tradycje religijne

i ich głównych nauczycieli: hebrajskich proroków, auto-

rów „upaniszad”, Lao Tsu, Konfucjusza, Buddy. ich nauki

pojawiały się w okresach wielkich zamętów społecznych

i niepewności, a sami nauczyciele – włączając Jezusa, któ-

ry może być postrzegany jako ich spadkobierca i kulmina-

cja – odnieśli raczej klęskę niż światowy sukces.

Perspektywa ludzkich dziejów jako cząstki wielkiej hi-

storii ewolucji natury, stanowi ciąg następujących po so-

bie upokorzeń i nowych nadziei. Pewnie nie przestanie-

my powtarzać tych samych błędów, ale może z czasem

lepiej zrozumiemy sytuacje i momenty, kiedy je popełnia-

my. A to zapobiegnie przerostom zbiorowego egotyzmu,

antropocentrycznego urojenia, które prowadzi do rabun-

kowej eksploatacji zasobów naturalnych i wykorzystywa-

nia słabszych społeczności. To są palące kwestie moralne

Najważniejsza z ludzkich wędrówek

wiedzie zawsze ku poszukiwaniu

prawdziwej natury. Realizuje się ona

w tym samym stopniu przez wyrzeczenie

się, jak przez zdobywanie. Zarówno

wielkie i nowe osiągnięcia jak też porażki

i straty, a może przede wszystkim one,

towarzyszą nam w powrotnej drodze

do domu, do zdumiewającej zgody na

oczywistość: jesteśmy tym, kim jesteśmy

i niczym więcej.

EDYCJA POLSKA, NR 21, gRuDziEń 2012

naszych czasów, choć pilniejsze od moralnych są zadania

duchowe. Droga wyjścia z kryzysu to w pierwszej kolej-

ności nowa zbiorowa świadomość zrodzona z ducha.

Ewolucja świadomości od najdawniejszych czasów wy-

daje się być napędzana naszą zdolnością do uważności.

gdy uważność pogłębia się i poszerza, ewoluują formy

społecznej organizacji i rozwija się kultura. Kiedy uważ-

ność kurczy się i skupiamy się na sobie, człowiek karleje,

a wspólnota ulega rozpadowi. Nasze chroniczne rozkoja-

rzenie, niezdolność do skoncentrowania się na czymś dłu-

żej niż przez parę minut, do zapamiętania czy przyswoje-

nia tego, co słyszymy, stanowią objawy rozszerzającej się

dolegliwości, dotykającej wymiaru duchowego i burzącej

podstawowe wartości cywilizowanych form życia.

zdolność do kontemplacji, tak łatwo dostrzegalna

u dzieci i tych, którzy w pokorze wstąpili na ścieżkę uzdro-

wienia, związana jest z naturalnym instynktem rozwijania

uważności. Wyczuwamy tę siłę uważności u zwierząt,

a nawet u roślin. W dżungli nie czujesz się nigdy samotny.

W miarę jak uważność jest rozwijana, oczyszcza się i prze-

nosi na innych i zaczyna obejmować całą rzeczywistość

wokół nas. Otwiera nasze oko serca, uzdalniając nas do

widzenia Boga we wszystkich rzeczach oraz do dostrze-

żenia Bożej uważności w każdym przejawie natury.

2. Simone Weil, „Formy nieuświadomionej miłości Boga”,

część druga. Tłumaczenie: Krystyna Konarska-Łosiowa.

Źródło: Tezeusz.pl [przyp. tłum.]

3. Położona pomiędzy Aleksandrią a Kairem kraina w pół-

nocnym Egipcie. To właśnie tutaj, w jednym z tutejszych

licznych klasztorów odnaleziono w 1842 roku palimpsest

tzw. Kodeksu Nitryjskiego, zawierającego między innymi

Ewangelię św. Łukasza. grecka nazwa Sketis lub Sketes [

występująca w oryginale angielskim listu o. Laurence’a –

uwaga tłum.] przetrwała w formie skit jako określenie od-

osobnionej budowli, pustelni. Źródło: Wikipedia [przyp.

tłum.]

4. Nazwa okresu obejmującego lata 800 – 200 przed

Chrystusem, wymyślona przez niemieckiego ilozofa Kar-

la Jaspersa. Jaspers twierdził, że w epoce osiowej zostały

położone duchowe fundamenty ludzkości jednocześnie

i niezależnie w Chinach, indii, Persji, Palestynie i grecji.

Chodzi o fundamenty, na których opiera się współczesna

cywilizacja. zostały one stworzone przez konkretnych

myślicieli, żyjących w okresach przemian społecznych.

Źródło: Wikipedia [przyp. tłum.]

z wyrazami miłości,

Przypisy:

1. Rumi – żyjący w Xiii wieku, wybitny poeta suicki, mi-

styk perski, teolog islamski. Twórca zakonu wirujących

derwiszy. Źródło: Wikipedia [przyp. tłum.]

Laurence Freeman OSB

Tłum. Bartosz Wincek

LaurenCe FreeMan OSB (ur. 1951)

dyrektor Światowej Wspólnoty Medytacji Chrześcijańskiej.

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: