2
PEDEGOGIKA WCZESNOSZKOLNA
Wiesława Śliwierska, Bogusław Śliwierski: Edukacja w wolności, Kraków 1991
Oficyna Wydawnicza Impuls
Wychowanie w krajach Europy Centralnej i Wschodniej przeżywa kryzys. Załamała się struktura społeczeństwa, państwa. Ale szkoła w istocie jest wszędzie niezmieniona. MEN poszukuje nowych dróg rozwiązań. Najważniejsze z wprowadzonych zmian to wyodrębnienie tzw. minimum dydaktycznego oraz treści fakultatywnych, ograniczenie wymiaru obowiązujących godzin nauczania ( max do 30 godz. tygodniowo ), i inne.
Jedną z ważniejszych zmian wprowadzonych przez MEN od początku roku szkolnego 1990/91 są realizowane przez szkoły „ autorskie plany " i autorskie
„ programy nauczania ". Problemom klas autorskich i indywidualnym koncepcjom nowatorskim poświęcają swoją pracę zatytułowaną Szkoła w wolności W. i B. Śliwierscy - twórcy klasy autorskiej.
Książka składa się z 5 rozdziałów:
I. „ Klasy autorskie ".
Punktem wyjścia wszelkich rozważań dla autorów jest sentencja J.Korczaka „ Nie możemy zmienić naszego życia dorosłych, bośmy sami wychowani w niewoli, nie możemy dać dziecku swobody dopóki samiśmy w kajdanach ". Autorzy dostrzegają, że szkoła jest instytucją powszechnie dziś krytykowaną, staje się niezależnie od różnych barier i ograniczeń obszarem zmagania się sił konserwatywnych z siłami reformatorskimi.
Autorzy pracy stawiają sobie pytania i poszukują odpowiedzi odwołując się do teorii i własnych doświadczeń.
Czym są owe klasy ( chodzi tu o klasy autorskie ) w strukturze wyzwalającego się z przemocy strukturalnej i symbolicznej autorytarnej formacji ustrojowej rewitalizowanego systemu oświatowego Rzeczpospolitej Polskiej ?
Czy możliwa jest pomyślność indywidualnych koncepcji nowatorskich w szkołach państwowych ?
Jak pogodzić prawo do rozwiązań nowatorskich ze skłonnościami adaptacyjnymi
i estetycznymi oświaty i szkoły ?
Jak dalece jest możliwe wyzwolenie w środowisku nauczycielskim zainteresowania ideą klas autorskich ?
Na te i wiele innych pytań czytelnik może szukać odpowiedzi w tej części pracy.
II. „ Dlaczego edukacja bez stopni ".
Wiele mówiło i mówi się na temat wadliwości oceniania wyników pracy dydaktycznej i wychowawczej - teraz czas działań. Rozważania nad ideą szkół bez ocen otwiera pogląd zachodnioniemieckiego humanisty Friedricha Wolfa - propagatora szkoły humanistycznej - kryjący w sobie głębię troski o prawo dzieci, młodzieży i dorosłych do godnej edukacji: „ Biada szkole, która po to, aby uczyć musi uciekać się do oceniania ".
W. i B. Śliwierscy krytykują oceny - noty szkolne jako źródło walki o stopnie a nie o wiedzę, źródło niszczące społeczną więź między nauczycielami a uczniami, między samymi uczniami, między klasami. Oceny to wg autorów nerwicogenne składniki klimatu społecznego szkoły. Autorzy twierdzą, że szkoła bez ocen nie jest żadną utopią, dla potwierdzenia podają przykłady szkół, które rzeczywiście istnieją i działają. Przybliżają czytelnikowi model duński, zachodnioniemiecki, szwajcarski, angielski i szwedzki. Zbuntowany czytelnik mógłby powiedzieć: szkoła bez ocen - tak ale nie w polskich realiach. W. i B. Śliwierscy przedstawiają eksperyment przeprowadzony w wiejskiej szkole podstawowej w latach 80 -tych. Innowacyjny program nauczania przewidywał w I, II i III klasie ocenę opisową. Wyniki eksperymentu były zadowalające, okazało się bowiem, że program ten służył prawidłowemu rozwojowi ucznia i osiąganiu lepszych wyników w pracy dydaktyczno - wychowawczej.
III. „ Psychopedagogiczne założenia klasy autorskiej w nauczaniu początkowym w Szkole Podstawowej nr 37 w Łodzi ”.
W tej części pracy autorzy opisują szczegóły dotyczące klasy autorskiej, jej założeń, struktyry organizacyjnej, zmian dydaktycznych i wychowawczych.
„ Uczyć się aby być - być aby się uczyć ” - edukacja musi być zorientowana na dziecko jako podmiot, kształcenie powinno mieć wartość samoistną - oto niektóre z celów jakie przyjęli autorzy indywidualnej koncepcji nowatorskiej. Cele te są punktem wyjścia założeń klasy autorskiej w Szkole Podstawowej nr 37 w Łodzi.
Ważniejsze założenia tej klasy to zerwanie z praktyką oceniania w formie wystawiania ocen, stosowanie wielopoziomowego programu nauczania, szeroka współpraca z rodzicami.
W tej części pracy autorzy podają szczegóły strategii wprowadzenia inicjatywy autorskiej do realizacji.
IV. „ Krótki bilans dokonań w klasie autorskiej w roku szkolnym 1990/91 w Szkole Podstawowej nr 37 w Łodzi ”.
W. i B. Śliwierscy wskazują na pomyślność indywidualnej koncepcji nowatorskiej wprowadzonej w szkole podstawowej w Łodzi. Okazało się bowiem, że w 100 % zrealizowano obowiązujący program nauczania. Swoistym sukcesem dla twórców klasy autorskiej okazał się rozwój komunikacji dziecka autystycznego. Bardzo dobre wyniki w zakresie współpracy z rodzicami, którzy zaangażowali się w pracę na rzecz klasy i całej szkoły.Sukces ten spowodował, że w roku szkolnym 1991/92 eksperyment miał być kontynuowany z uruchomieniem 2 kolejnych klas.
V. „ Wybrane oferty zadań dydaktycznych ”.
W tej części czytelnik odnajdzie gotowe materiały dydaktyczne, z których korzystali twórcy klasy autorskiej.
„ Edukacja w wolności ” jest pozycją, którą powinien przeczytać każdy nauczyciel i ten młody, początkujący i ten z wieloletnim stażem i doświadczeniami.
Jest to praca przeznaczona dla nauczycieli otwartych na zmiany i nowości, dla tych którzy napotykają na bariery i trudności w realizowaniu swoich koncepcji innowacyjnych. Otrzymają bowiem potwierdzenie tego, że klasa autorska jest najlepszym obszarem dla uzyskania wolności, samostanowienia i realizacji nauczyciela, uczniów i ich rodziców. Myślę, że to zdopinguje ich do chęci kontynuowania działań. Warto polecić tę lekturę nauczycielom skostniałym w swoich przekonaniach, nie dostrzegających wad systemu szkolnego głównie systemu oceniania. Może rozważania autorów poparte praktyką przekonają ich, że zmiany w tej kwestii nie tylko są konieczne, ale i możliwe.
Kontynuacją podjętej problematyki jest praca pod tym samym tytułem autorstwa Bogusława Śliwierskiego.
yasminelle2008