Ciąża i poród u bydła.
Ciąża u bydła trwa przeciętnie 280 dni, przy czym za fizjologiczny uznaje się przedział od 270-300 dni. Podczas ciąży następują w organiżmie samicy morfologiczne i fizjologiczne zmiany, których celem jest prawidłowy rozwój zarodka i płodu. Zmiany te dotyczą układu rozrodczego, gruczołów wydzielania wewnętrznego i pozostałych narządów i układów.
Zmiany na jajnikach charakteryzuje przede wszystkim obecność ciałka żółtego. Ciężarna macica wielokrotnie się powiększa, co powoduje powstanie asymetrii brzucha, co widać szczególnie w trzecim trymestrze ciąży. Wiele istotnych zmian powoduje ciąża w gruczole mlecznym. W czasie zasuszania maleje on i dopiero przed porodem powiększa się. U jałówek wymię powiększa się już w drugiej połowie ciąży.
Przemiana materii zwierząt ciężarnych jest znacznie wzmożona. Przejawia się to m.in. większym apetytem. Zwłaszcza w pierwszym trymestrze ciąży samice mają skłonność do przybierania na wadze. Odwrotnie w drugiej połowie ciąży, samice chudną w następstwie intensywnego rozwoju płodu. U krów w tym czasie dochodzi do zatrzymania tworzenia rogu(pierścienie na rogach).
Na układ nerwowy ciąża wpływa tak, że zwierzęta stają spokojniejsze. Oddychanie u ciężarnych samic jest przyspieszone. Napór macicy na przeponę powoduje zmianę typu oddychania z piersiowo-brzusznego na piersiowy.
Z ekonomicznego punktu widzenia ważne jest regularne zachodzenie samic w ciążę.
Aby skrócić cykl reprodukcyjny, ważna jest umiejętność wczesnego rozpoznawania ciąży.
Wróżniamy kilka typów badania na obecność płodu:
1.Badanie zewnętrzne. Nie ma większego znaczenia ze względu na możliwośc stwierdzenia zaawansowanej ciąży. Na obecność ciąży wskazują: brak rui, asymetryczne powiększenie brzucha, ruchy płodu, zmiany w produkcji mleka, przybieranie na wadze i zmiany zachowania samicy.
OGLĘDZINY:: asymetryczne powiększenie brzucha jest dostrzegalne w trzecim trymestrze ciąży przy oglądaniu krowy od tyłu. Prawa strona ,szczególnie w dolnej części, jest znacznie uwypuklona. Aktywne ruchy płodu dostrzec można w trzecim trymestrze ciąży.
Od 5 miesiąca następuje spadek produkcji mleka. Przybieranie na wadze występuje w pierwszej połowie ciąży.
OMACYWANIE: poprzez omacywanie powłok brzusznych matki obecność płodu możemy stwierdzić w 6-7 miesiącu. Wykorzystuje się efekt tzw. balotowania płodu uzyskany przez rozkołysanie go.
2.Badanie przez prostnicę. Jest to najbardziej przydatna metoda diagnozy ciąży.
Podczas badania omacujemy cały róg macicy, wracamy do rozwidlenia i badamy drugi róg.
Jajników zwykle nie badamy. Od 4 miesiąca ciąży badamy również tętnicę maciczną środkową ,która leży na wewnętrznej powierzchni kości biodrowej.
-pierwszy miesiąc ciąży: pod koniec czwartego tygodnia stwierdza się jedynie lekką asymetrię rogów.
Z metod wczesnej diagnozy ciąży użyteczne jest badanie na obecność błon płodowych. W tym celu badający chwyta macicę między palce i po jej podciągnięciu wypuszcza ją delikatnie i stwierdza wysuwanie się błon płodowych i macicy. Jest to tzw. fenomen podwójnej ściany.
Dzięki tej metodzie można stwierdzić ciążę w 35 dniu u jałówek i 6 tygodniu u wieloródek.
-drugi miesiąc ciąży: wyrażna asymetria rogów macicy.
-trzeci miesiąc ciąży: róg ciężarny jest kilkakrotnie większy. Łatwo wyczuwa się chełbotanie.
-czwarty miesiąc ciąży: macica opuszcza się do jamy brzusznej. W tylnej części macicy wyczuwalne są brodawki wielkości ziarna bobu lub włoskiego orzecha. Tętnica maciczna środkowa osiąga grubość ołówka i wykazuje charakterystyczne drżenie.
-piąty miesiąc ciąży: macica głęboko opuszczona do jamy brzusznej. Brodawki maciczne wielkości kasztanów. Tętnica środkowa grubości palca i wykazuje drżenie.
-szósty miesiąc ciąży: objawy podobne jak w piątym. macica jest w jamie brzusznej. Brodawki wielkości jaja kurzego.
-siódmy miesiąc ciąży: cechuje się powrotem ciężarnej macicy do jamy miednicznej. Brodawki wielkości kurzego jaja, a drżenie tętnicy macicznej środkowej wyczuwalne nawet w jej okolicy.
-ostatnie dwa miesiące: można bez trudu wyczuć poszczególne części płodu. Brodawki maciczne są wielkości jaja kurzego lub pięści. Tętnica środkowa maciczna ma grubość kciuka.
Zmiany, które przebiegały w organiżmie samicy w czasie ciąży nasilają się i krótko przed porodem stają się wyrażnie widoczne. Zmiany obejmują: srom, więzadła szerokie macicy, mięśnie miednicy oraz brzucha oraz gruczoł mleczny.
Szpara sromowa jest lekko rozwarta i wycieka z niej ciągliwy śluz.
Więzadła szerokie macicy ulegają rozlużnieniu.
Gruczoł mlekowy u jałówek zaczyna powiększać się już w 4 miesiącu ciąży. U krów wyrażne zmiany obserwuje się na 2-4 tygodnie przed porodem.
Ze zmian w zachowaniu obserwuje się przede wszystkim niepokój. Występuje też zmiana ciepłoty ciała. U krowy na 4 tyg. Przed porodem temperatura ciała jest podniesiona o 0.5 stopnia C, na kilka godzin przed porodem spada o 0.5-1.2 st.C.
Okres rozwierania szyjki macicy, który trwa prawidłowo 6-12 godzin, niekiedy przedłuża się do 1-1.5 dnia. Objawem rozpoczętego porodu jest niepokój: krowa ogląda się na boki, wstaje i kładzie się, ryczy, często oddaje kał i mocz. Liczba tętna i oddechów zwiększa się, przeżuwanie jest nieprawidłowe. Pod koniec okresu rozwierania szyjki pojawia się w sromie niebieskawy pęcherz omoczniowy. Wycieka z niego rzadki płyn omoczniowy 5-12 l. Na koniec w sromie pojawia się szary pęcherz owodniowy, z którego po pęknięciu wycieka 3.5-5 l. Gęstego, śluzowego płynu. Często oba pęcherze wydostają się jednocześnie. Pierwszy pęka pęcherz omoczniowy. Pęcherz owodniowy otwiera się niekiedy w macicy. Następnie w szparze sromowej stwierdza się kończyny płodu.
Okres wypierania płodu jest dość długi 2-6 godzin. Przy ciąży bliżniaczej okres ten ulega skróceniu.
Po wyparciu płodu, samica uspokaja się.
Okres wypierania błon płodowych trwa u krowy 3-8 godzin. W tym okresie na skutek poporodowych skurczów macicy wypierane jest łożysko.
borys.karawaning