DIAGNOSTYKA OBRAZOWA – ANATOMIA RENTGENOWSKA
DR N. MED. ADAM KOSIŃSKI WYKŁAD 24.10.09
1. Prusiński, - „Anatomia radiologiczna”.
Wilhelm Conrad Roentgen (1845-1923)
-zapoczątkował promieniowania X
Pierwsze zdjęcie przy użyciu rentgena – zdjęcie ręki żony odkrywcy – w grudniu 1895 r.
Właściwości promieniowania X:
-są promieniowaniem elektromagnetycznym,
-są przenikliwe,
-rozchodzą się prostoliniowo z prędkością światła,
-natężenie promieniowania spada z kwadratem odległości,
-mają zdolność zaczerniania klisz fotograficznych,
-wywołują fluorescencję luminoforów,
-powodują jonizację gazów,
-mają działania biologiczne,
-przenikając przez materię ulegają osłabieniu (pochłanianiu i rozpraszaniu),
-osłabieniu promieniowania X zależy od:
· Długości fali,
· Grubości badanego obiektu,
· Jego gęstości,
· Liczby atomowej pierwiastków, z których dany obiekt jest zbudowany,
-większą przenikliwość wykazują promienie krótkofalowe.
Promieniowanie długofalowe (miękkie):
-powstaje przy wysokim natężeniu prądu żarzenia i niskim napięciu anoda-katoda,
-jest mało przenikliwe,
-duża część ulega pochłanianiu i nie bierze udziału w powstaniu obrazu,
-zwiększa dawkę, zwłaszcza na skórze,
-zapobieganie – filtry.
Promieniowanie krótkofalowe (twarde):
-powstaje przy niskim natężeniu prądu żarzenia i wysokim napięciu anoda-katoda,
-jest przenikliwe,
-ulega silnemu rozproszeniu i powoduje zszarzenie obrazu,-zapobieganie – kratka przeciwrozproszeniowa,-zwiększa dawkę poza danym obszarem.
Działanie biologiczne promieniowania X:
a) Wczesne
-uszkodzenie układu krwiotwórczego,
-uszkodzenie tkanki nabłonkowej (skóra, nabłonek przewodu pokarmowego, błona śluzowa, gruczoły itp.),
-choroba popromienna.
b) Późne
-genetyczne:
· Nowotwory,
· Mutacje w komórkach rozrodczych (dziedziczne),
-zaćma popromienna,
-bezpłodność.
Narządy krytyczne:
-wrażliwość komórek na promieniowanie jest wprost proporcjonalna do ich aktywności proliferacyjnej i odwrotnie proporcjonalna do stopnia ich zróżnicowania. Są to:
· Szpik
· Gonady
· Nabłonek jelitowy
· Soczewka oka
· Płód
Ochrona radiologiczna
-fizyczne zabezpieczenie przed promieniowaniem (specjalna konstrukcja gabinetów, osłony, osłony osobiste),
-skrócenie czasu ekspozycji,
-foki wzmacniające,
-filtry,
-parametry badania.
Ochrona pacjenta
-wszystkie wskazania do badań RTG powinny być rozważone (analiza plusów i minusów),
-u kobiet w wieku rozrodczym badania RTG diagnostyczne należy wykonywać w pierwszych 10 dniach po miesiączce,
-ograniczenie wskazań u kobiet w ciąży i dzieci do lat 10.
Skala szarości według Hounsfielda
Ultrasonograf, kolorowy Doppler, rezonans magnetyczny (tu: nie ma promieni rentgenowskich).
Przeciwwskazania do MRI
-rozrusznik serca,
-metaliczne ciało obce na gałce ocznej,
-metalowy klin na naczyniu mózgowym.
2
cyganeczka1