31
WSTĘP
Dążąc do kompatybilności w działaniu z członkami Sojuszu Północnoatlantyckiego, zobowiązani jesteśmy poznawać specyfikę dowodzenia tam występującą. W związku z brakiem dostępnej literatury, dotyczącej dowodzenia na szczeblu pododdziałów w NATO autorzy opracowania oparli się na publikacjach armii USA, wnioskując podobieństwo tego procesu w pozostałych krajach sojuszu.
Procedury dowodzenia, formy rozkazów, przygotowanie do walki oraz stałe procedury działania obowiązujące w armii amerykańskiej, są pod pewnymi względami zbieżne z występującymi w Siłach Zbrojnych RP; chociaż w niektórych obszarach występują różnice w czasie ich rozpatrzenia oraz sposobie podejścia do problemu. Wymienione wcześniej obszary pracy dowódcy mają zastosowanie we wszystkich rodzajach działań taktycznych, są one też podobne w treściach na szczeblu pododdziału. Czynnikiem o bardzo istotnym znaczeniu dla zakresu oraz treści pracy jest czas, jaki posiada dowódca na przygotowanie działań taktycznych. Gdy czasu jest więcej - dowódca ma większe możliwości szczegółowego przygotowania walki; gdy zaś mniej - tym większe zaufanie dowódca musi pokładać we własnym doświadczeniu oraz występujących w armii amerykańskiej, na wszystkich szczeblach dowodzenia - stałych procedurach działania /standing operating procedures - SOPs/. Są one zestawem procedur i czynności, które poznawane są w trakcie szkolenia i określają stałe elementy przygotowania działania i co należy w ich realizacji wykonać. Dowódca wykorzystuje je - nawet w skróconej formie - aby zapewnić zrozumienie przez podwładnych zadania, a szczególnie odpowiednie do potrzeb przygotowanie się do jego realizacji.
Autorzy założyli, że przyjęty układ publikacji, umożliwi czytelnikowi porównanie treści z dokumentami wykorzystywanymi w procesie kształcenia taktycznego podchorążych i słuchaczy WSO. Ograniczono jednocześnie szczebel dowodzenia do najniższych tzn.: drużyna, pluton, czyniąc to celowo. Na szczeblu kompanii treść pracy dowódcy będzie nieco odmienna przy zachowaniu kolejności przedstawionej w poniższym opracowaniu.
ROZDZIAŁ I
PRACA DOWÓDCY PLUTONU /DRUŻYNY/
PO OTRZYMANIU ZADANIA
1.1 OSOBY FUNKCYJNE PLUTONU I ZAKRES ICH ODPOWIEDZIALNOŚCI
Zasadnicze znaczenie w wykonaniu przez pododdział zadań we wszystkich rodzajach działań bojowych, ma podzielenie wysiłku jako zespołu ludzkiego na zadania cząstkowe Każdy żołnierz właściwie powinien wypełniać powierzone obowiązki, dlatego zostały one jasno sprecyzowane w formie zakresu odpowiedzialności poszczególnych osób funkcyjnych. Ma to zasadniczy wpływ na wykonanie zadań cząstkowych, które z kolei składają się na uzyskanie powodzenia w działaniu przez drużynę i pluton.
Dowódca plutonu - odpowiedzialny jest za wszystkie działania jakie podejmuje pluton, ponosi też pełną odpowiedzialność za wszystkie niepowodzenia. W zakres tych obowiązków wchodzi szkolenie, działanie taktyczne, sprawy administracyjne, personalne oraz logistyczne plutonu. Dowódca musi też dobrze znać swoich podwładnych oraz sposób wykorzystania w walce uzbrojenia będącego na etatowym wyposażeniu. W zakres jego obowiązków wchodzi wybór stanowisk ogniowych oraz określenie sposobu działania dla plutonowi sił i środków. Posiadać powinien wiedzę w zakresie właściwego wykorzystania rodzajów broni wspierających działanie plutonu. Ponadto do obowiązków dowódcy plutonu należy:
1. osobisty przykład i ustalanie stałych procedur postępowania;
2. dowodzenie plutonem w wykonywaniu zadań w składzie kompanii lub jako element ugrupowania bojowego batalionu;
3. meldowanie dowódcy o działaniach podjętych samodzielnie, bez otrzymania rozkazu;
4. planowanie działania z udziałem sierżanta plutonu, dowódców drużyn i innych kluczowych osób funkcyjnych /obserwator wsparcia ogniowego, dowódcy doraźnie stworzonych elementów itp./;
5. orientacja w aktualnej sytuacji, znajdowanie się w miejscu pozwalającym na stałe kontrolowanie rozwoju sytuacji, wydawać FRAGO[1] jeśli istnieje taka potrzeba, dążyć do wykonania zadania;
6. jeśli sytuacja tego wymaga żądać wsparcia ze szczebla kompanii, by wykonać powierzone zadanie;
7. pomagać sierżantowi plutonu w planowaniu i koordynacji przedsięwzięć w zakresie zabezpieczenia logistycznego;
8. podczas planowania wymagać od sierżanta plutonu, dowódców drużyn lub wszystkich tych funkcyjnych meldowania o stanie przygotowania do walki;
9. dokonywać przeglądu zadań stojących przed plutonem w kontekście taktycznego sposobu wykonania zadania przez pluton;
10. opracować plan ewakuacji rannych z pola walki;
11. w czasie wykonania zadania sprawdzać czy działanie sierżanta plutonu i dowódców drużyn jest właściwe;
12. upewnić się, że wyposażenie żołnierzy jest właściwe , zgodne z ustaleniami.
Sierżant plutonu - /zastępca dowódcy plutonu/ - jest najstarszym stopniem oraz doświadczeniem podoficerem plutonu. Służy pomocą i radą dowódcy plutonu we wszystkich obszarach jego działalności, dowodzi też plutonem gdy dowódca jest nieobecny. Szczegółowo zajmuje się sprawami administracyjnymi, logistycznymi oraz remontowymi.. Istnieje możliwość, że opracowuje on i wydaje punkt 4 rozkazu bojowego /ZABEZPIECZENIE LOGISTYCZNE/. W zakresie szkolenia sierżant plutonu odpowiada za szkolenie pojedynczego żołnierza, posiada stałą orientację w zakresie wyszkolenia żołnierzy. Doradza dowódcy w zakresie zmian osobowych w plutonie, awansów, redukcji oraz utrzymania właściwego poziomu dyscypliny wśród podoficerów i żołnierzy nadterminowych. Ponadto do obowiązków sierżanta plutonu należy:
1. organizuje i kontroluje stanowisko dowodzenia plutonu zgodnie z SOP, wytycznymi dowódcy plutonu oraz czynnikami METT-T;
2. szkoli obsługi broni maszynowej[2] i kieruje nimi w walce zgodnie z wytycznymi dowódcy, regulaminami, SOP pododdziału oraz czynnikami METT-T;
3. zbieranie od dowódców drużyn zapotrzebowania na amunicję, wodę, racje żywnościowe. Stale współpracować z sierżantem kompanii lub zastępcą dowódcy kompanii aby otrzymać potrzebne zaopatrzenie. On także ustala sposób pobierania zaopatrzenia oraz dystrybucji poczty.
4. daje wytyczne sanitariuszowi plutonu oraz wyznaczonym noszowym w zakresie ewakuacji rannych z pola walki;
5. posiada stałą orientację w zakresie potencjału bojowego plutonu, zbiera dane i wysyła meldunek o stratach /specjalny formularz/, otrzymuje wytyczne i dokonuje zmian w zakresie zmiany miejsca rozmieszczenia plutonu;
6. nadzoruje morale, dyscyplinę oraz stan zdrowia żołnierzy plutonu;
7. dowodzi doraźnie tworzonymi elementami plutonu w działaniach taktycznych. Mogą to być -ale nie tylko - takie elementy jak:
· grupa organizująca kwatery dla plutonu;
· siły ubezpieczające wycofanie;
· element wsparcia ogniowego plutonu w ataku lub rajdzie;
· ubezpieczenie w czasie ataku w nocy.
8. koordynuje i kontroluje przedsięwzięcia realizujące wytyczne ze szczebla kompanii w zakresie zabezpieczenia logistycznego;
9. sprawdza czy zaopatrzenie zostało rozdzielone zgodnie z wytycznymi dowódcy plutonu;
10. sprawdza czy plan ewakuacji rannych z pola walki jest opracowany właściwie i realizowany w sposób prawidłowy.
Dowódca drużyny - odpowiedzialny jest za wszystkie działania drużyny, ponosi też pełną odpowiedzialność za wszystkie niepowodzenia. W czasie prowadzenia walki dowodzi działaniem taktycznym, również poprzez własny przykład. Ponadto do obowiązków dowódcy drużyny należy:
1. dowodzić drużyną na polu walki i kierować ogniem;
2. szkolić drużynę w wykonywaniu zadań indywidualnych i w składzie drużyny, wymaganych do utrzymania w gotowości bojowej;
3. sprawować stały nadzór nad logistycznymi i personalnymi potrzebami drużyny i wymagać od przełożonych uzupełnień w zakresie: amunicji, wody, racji żywnościowych i wyposażenia specjalnego;
4. znać stan żołnierzy oraz wyposażenia;
5. sporządzać meldunek o stratach oraz korygować meldunki złożone przez żołnierzy;
6. przedstawiać propozycje o wyróżnieniu i odznaczeniu swoich podwładnych;
7. meldować o potrzebach w zakresie remontu sprzętu i uzbrojenia drużyny;
8. dokonywać kontroli w zakresie stanu uzbrojenia, umundurowania oraz wyposażenia podwładnych;
9. dopilnować aby żołnierze drużyny otrzymali właściwe zaopatrzenie i środki walki;
10. meldować o stanie zaopatrzenia drużyny oraz o potrzebach w tym zakresie w pierwszej kolejności sierżantowi, następnie dowódcy plutonu;
11. dopilnować aby zaopatrzenie i środki walki zostały właściwie rozdzielone wewnątrz drużyny.
Dowódca drużyny ogniowej /tylko tam gdzie taki element występuje np.: plutony piechoty i powietrzno - desantowe/ - odpowiedzialny jest za wykonywanie zadań przez drużynę , ponosi też pełną odpowiedzialność za ich niewykonanie. Obowiązki tego funkcyjnego są podobne do obowiązków dowódcy drużyny, dodatkowo sprawuje nadzór nad bronią maszynową i przeciwpancerną w wykonywaniu zadań na korzyść plutonu. Jednocześnie może on służyć pomocą fachową dowódcy plutonu w zakresie taktycznego użycia tego pododdziału.
Dowódca sekcji[3] - jest to żołnierz, którego zasadniczą rolą jest dowodzenie, podległą sekcją poprzez osobisty przykład, jednocześnie pomaga on dowódcy drużyny w toku walki jeśli taka pomoc jest potrzebna. Kieruje ogniem sekcji oraz zużyciem amunicji i rozmieszczeniem środków ogniowych, działa zawsze na czele sekcji. Musi on znać sygnały jakie potrzebne są w walce i umieć prawidłowo je stasować. Posiada stałą orientację o stanie żołnierzy i wyposażenia. Odpowiada za spełnianie przez żołnierzy wszystkich standardów, jakie wymagane są w działaniach bojowych.
Sanitariusz plutonu - pomaga pod względem fachowym sierżantowi plutonu w kierowaniu udzielaniem pomocy żołnierzom oraz wyznaczonymi noszowymi w zakresie ewakuacji rannych z pola walki. Dokonuje stałej kontroli stanu zdrowia oraz sanitarno - higienicznego wszystkich żołnierzy plutonu. Ponadto do obowiązków sanitariusza plutonu należy:
1. ewakuacja rannych z pola walki i zajmowanie się z nimi pod nadzorem sierżanta plutonu;
2. pomoc w pierwszej kolejności dowódcy plutonu, następnie sierżantowi plutonu w zakresie utrzymywania higieny w warunkach polowych, osobiście kontroluje zdrowie i kondycję psychiczną wszystkich żołnierzy plutonu;
3. poprzez sierżanta plutonu zabezpiecza zaopatrzenie plutonu w określone w instrukcjach środki medyczne;
4. ocenia fachowo i proponuje sposób uniknięcia strat w walce oraz przedsięwzięcia w tym zakresie;
5. wykonuje inne zadania postawione przez dowódcę lub sierżanta plutonu.
Radiotelefonista plutonu - musi znać zasady posługiwania się sprzętem łączności plutonu /zmiana częstotliwości/ oraz zasady jego obsługi w warunkach polowych, w tym szczególnie ochronę sprzętu przed wilgocią. Zna przepisy korespondencji radiowej oraz potrafi - w razie potrzeby - wykonać antenę w warunkach polowych.
Sekcja wsparcia ogniowego -
1) obserwator wsparcia ogniowego – do jego obowiązków należy:
· informować oficera wsparcia ogniowego o aktualnym działaniu plutonu oraz sytuacji wsparcia ogniowego;
· przygotowywać i wykorzystywać mapy, folie i szkice terenu;
· wywoływać wsparcie ogniowe;
· działać w zespole z radiotelefonistą;.
· wybierać cele do zwalczania w ramach wsparcia działania plutonu w oparciu o rozkaz bojowy dowódcy kompanii, wytyczne dowódcy plutonu i analizę czynników oceny sytuacji /METT-T/;
· wybierać miejsca rozmieszczenia posterunków obserwacyjnych w terenie oraz odpowiednie drogi podejścia i odejścia od nich;
· utrzymywać łączność z oficerem ogniowym w sposób przez niego określony;
· umieć posługiwać się cyfrowymi systemami łączności;
· umieć wskazywać położenie przy pomocy sześcio-cyfrowych koordynatów /z dokładnością do 100m/.
2) radiotelefonista - zna obowiązki typowe dla swojej specjalności i odpowiada za sprzęt łączności sekcji wsparcia ogniowego. Jeśli sytuacja tego wymaga przejmuje obowiązki obserwatora wsparcia ogniowego.
1.2. ETAPY PRACY DOWÓDCY PO OTRZYMANIU ZADANIA
Dowodzenie jest procesem, którego efektem jest właściwe przygotowanie pododdziału do wypełnienia postawionego przez przełożonego zadania taktycznego. Proces ten rozpoczyna się z chwilą postawienia danego pododdziału w stan gotowości do działania. Inicjowany jest on z chwilą otrzymania zadania.
Etapy pracy, według których dowódca powinien prowadzić przygotowanie pododdziału do walki - w procesie dowodzenia -wymienione zostały poniżej:
Etap 1 - OTRZYMANIE ZADANIA
Etap 2 - WYDANIE ZADAŃ PRZYGOTOWAWCZYCH /WARNING ORDER/
Etap 3 - PLAN WSTĘPNY / TENTATIVE PLAN /
Etap 4 - WYKONANIE CZYNNOŚCI PRZYGOTOWUJĄCYCH PODODDZIAŁ DO WALKI
Etap 5 - REKONESANS
Etap 6 - SKOMPLETOWANIE PLANU ROZEGRANIA WALKI
Etap 7 - WYDANIE ROZKAZU BOJOWEGO
Etap 8 - KONTROLOWANIE
Dowódca nie jest skrępowany całkowicie ich kolejnością, w dużej mierze zależy ona od jego wyboru, podobnie jak zakres rozpatrywanych problemów. Etapy od 3 do 8, nie muszą następować ściśle w ustalonej kolejności, również czas jaki one zajmują w pełni zależy od dowódcy, który bierze pod uwagę szereg czynników określających daną sytuację pododdziału. Zwykle w pracy dowódcy występować będzie problem braku czasu, jaki ma do dyspozycji, co wpływa negatywnie na szczegółowe rozpatrywanie poszczególnych zagadnień. Duże znaczenie ma w tym wypadku doświadczenie dowódcy, który odruchowo powinien rozpatrzyć najistotniejsze problemy, tak aby mieć pewność, że nic nie zostało pominięte, a pododdział został właściwie i w określonym czasie, przygotowany do wykonania zadania.
1.2.1. Etap 1 - OTRZYMANIE ZADANIA
Dowódca pododdziału zadanie otrzymać może w jednej z następujących form: rozkaz bojowy /operation order - OPORD /; zadania przygotowawcze / warning order /; rozkaz dla jednego wykonawcy / fragmentary order - FRAGO /.[4]
Po otrzymaniu zadania dowódca, natychmiast przystępuje do jego analizy, w czasie której rozpatruje wstępnie / na potrzeby wydania zadania przygotowawczego/ czynniki METT-T[5]; starając się odpowiedzieć sobie na istotne dla niego w tym etapie pytania:
Co jest treścią zadania i jaki posiadamy czas na przygotowanie się do jego realizacji?
Co wiemy o przeciwniku i jakimi siłami dysponujemy, by wykonać zadanie?
Jaki będzie wpływ terenu na prowadzenie walki, podstawowe zalety i wady ?
Jakiego rodzaju wyposażenia i zaopatrzenia potrzebujemy i skąd je uzyskać ?
Jakie szczegółowe zadania powinny zostać ujęte w zadaniach przygotowawczych dla podwładnych ?
Dowódca przystępuje następnie do skalkulowania czasu jaki posiada oraz podziału go na poszczególne czynności. Dowódca nie powinien zająć więcej niż 1/3 czasu na własną pracę /w tym na wydanie rozkazu bojowego/, pozostawiając pozostały czas na planowanie w podległych pododdziałach i przygotowanie ich do walki. Istotnym jest rozdzielenie czasu na czas dzienny i nocny oraz właściwe jego wykorzystanie. Podwładni muszą znać czas gotowości do działania oraz czynności do wykonania w tym czasie. Dowódca kalkuluje czas odwrotnie, w stosunku do czasu wyznaczonego pododdziałowi jako czas gotowości, przeznaczając odpowiednią jego ilość na właściwe wykonanie każdej czynności. Jest to tak zwane „planowanie odwrotne”. Poniżej przedstawiono przykład takiego planowania przez dowódcę drużyny:
14.20 Czas gotowości
14.15 Sprawdzenie rejonu zajmowanego przez pododdział np.: czy pobrano środki wybuchowe, nie pozostawiono amunicji, wyposażenia itp.
13.00 Sprawdzenie drużyny / szczegółowe /
12.05 Wydanie rozkazu drużynie
12.00 Skompletowanie rozkazu dla drużyny
...
MAXXDATA