Jakie czynniki sprzyjają występowaniu zakażeniom szpitalnym? Które patogeny i dlaczego występują najczęściej?
- są to choroby rozwijające się w czasie pobytu pacjenta w szpitalu. Takie zakażenie nastąpiło w szpitalu, a ujawniło się jeszcze w czasie hospitalizacji pacjenta lub już po opuszczeniu szpitala.
Czynniki sprzyjające występowaniu zakażeniom szpitalnym
Czynniki ryzyka ze strony gospodarza (pacjent, personel)
o wiek – kalendarzowy; biologiczny
o stan somatyczny – odżywienie, wydolność, sprawność fizyczna, status
o immunologiczny
o stan psychiczny – zdolność adaptacji, próg odczuwania bólu, akceptacja własnych
o dokonań, zespół osamotnienia
o rodzaj choroby – zasadnicza, współistniejące
o rodzaj leczenia – antybiotyki, immunomodulatory, cytostatyki
o przerwanie ciągłości tkanek (celowe i przypadkowe)
o czas przebywania w szpitalu
Czynniki związane ze szpitalem:
o Czas hospitalizacji
o Rodzaj badań diagnostycznych
o Rodzaj leczenia
o zachowawcze
Ø wpływające na odporność
Ø wpływające na sekrecję mikroflory
o operacyjne
Ø mały zabieg
Ø duży zabieg
o stan techniczny i wyposażenie
o stan sanitarno – higieniczny obiektu
Czynniki związane z mikroorganizmami:
o zjadliwość
o lekooporność
o oporność wobec stosowanych metod dezynfekcji
o oporność wobec warunków środowiska
Osoby SZCZEGÓLNIE podatne na zakażenia szczepami szpitalnymi:
- z nabytymi lub wrodzonymi defektami immunologicznymi
- w trakcie immunosupresji (np. po transplantacjach)
- pacjenci z OIOM
- chorzy onkologiczni, z chorobami krwi
- chorzy z cukrzycą, kwasicą,
- niedożywieni
- noworodki i starsze osoby
- z obturacyjnymi chorobami układu oddechowego
- z utrudnionym odpływem moczu
- po zabiegach takich jak: cewnikowanie, intubacja, bronchoskopia, wszczepienie sztucznych elementów (zastawek, protezy naczyniowe, itp.)
- osoby stosujące leki obniżające pH soku żołądkowego
Oddziały o bardzo dużej częstości zakażeń:
- OIOM, OIT
- Oddziały chirurgii transplantacyjnej
- Oddziały onkologiczne
- Oddziały urologiczne
Postacie kliniczne zakażeń szpitalnych:
- zakażenia układu oddechowego (głównie zapalenia płuc)
- zakażenia dróg moczowych
- zakażenia miejsc operowanych (UWAGA!!! Nie mówić/pisać: ran operacyjnych!!!)
- zakażenia krwi (bakteriemie, fungiemie, posocznice)
- inne, rzadziej występujące to: zakażenia po oparzeniach, opon m-r i/lub mózgu, przewodu pokarmowego, otrzewnej...
OIOM – najczęściej zakażenia płuc, układu moczowego, miejsca operowanego. Jeśli chodzi o zakażenia płuc, to najczęściej: zapalenia płuc, zapalenia tchawicy, oskrzeli, ropnie płuc.
Co sprzyja zakażeniom u tych chorych?
- intubacja
- upośledzenie odruchów kaszlowych
- płytki oddech
- sztuczna wentylacja
- odsysanie z dróg oddechowych
- tracheostomia
- stosowanie środków obniżających pH soku żołądkowego w profilaktyce wrzodu stresowego
ODDZIAŁ CHIRURGICZNY:
- WAŻNE!! zakażenia często mają związek z rodzajem przeprowadzonej operacji
- wyróżnia się 4 rodzaje czystości pola operacyjnego:
czyste (np po operacji przepukliny) – 1-2% ryzyko zakażenia
czyste skażone (np. cholecystectomia) – 5-10%
skażone (np. resekcja jelita grubego) – 10-20%
brudne (np. ewakuacja ropnia) – aż 50% - takiej rany się nie zaszywa (gojenie przez ziarninowanie!!!) właśnie dlatego, że jest duże ryzyko, że nam zropieje. Są specjalne sale operacyjne, tzw. septyczne do takich zabiegów, żeby nie szerzyć takich zakażeń.
- zapobieganie: sterylizacja narzędzi, dezynfekcja pola operowanego, mycie rąk chirurgiczne, czapeczki, maseczki, jednorazowe fartuchy, sterylne rękawiczki....
- zakażenia po zabiegach: E.coli, inne G(-) - drogi żółciowe, beztlenowce – jelito grube
PO TRANSPLANTACJACH
ponieważ są poddawani immunosupresji, co powoduje
- spadek stężenia IgG, IgM
- spadek odporności komórkowej na znane antygeny
- spadek liczby limfocytów T CD 4 i CD 8
mają cewniki dożylne
Patogeny
ZAKAŻENIE BAKTERYJNE
cechy bakteryjnych szczepów zakażeń szpitalnych:
- oporność na rutynowo stosowane w szpitalu antybiotyki
- oporność na rutynowo stosowane w szpitalu środki dezynfekcyjne
- charakterystyczne serotypy
- większa oporność na fagocytozę i układ dopełniacza
- właściwości adhezyjne zależne od obecności struktur powierzchniowych
najczęstsze czynniki etiologiczne zakażeń szpitalnych:
- E.coli
- S.aureus
- Enterococcus spp.
- P.aeruginosa
- inne: Klebsiella, P.mirabilis, Acinetobacter, Legionella, H.influenzae, Burkholderia cepacia, Fusobacterium, Prevotella, Porphyromonas, Chlamydia trachomatis, Ch.pneumoniae,...
- G (+): S. epidermidis, saprophiticus, hamolyticus, Listeria monocytogenes, Nocardia, S.viridans, S.agalactiae, Actinomyces, Clostridium, Enterococcus...
najczęściej na OIOM:
- gronkowce koagulazo ujemne
- Enterobacter spp.
najczęściej zakażenia płuc: PASEK :)
- Pseudomonas
- Acinetobacter
- Stenotrophomonas
- Enterobacter
- Klebsiella
zakażenia dróg moczowych: PES
zakażenia miejsc operowanych: - dominują G(+) ziarenkowce
- S. aureus
- koagulazo-ujemne
- Enterococcus
- UWAGA!!! P.aeruginosa często w ranach po oparzeniach
ZAKAŻENIA GRZYBICZE:
- C.albicans
- Cryptococcus neoformans
- Aspergillus
- Fusarium
- Mucor
- Rhizopus nigricans
- Rhizomucor pusillus
WIRUSY:
-grypy,
- paragrypy ( paragrypa, RSV, świnka, odra),
- enterowirusy( Echo, Caxackie ), -różyczka,
-rota
- zapalenia wątroby, HIV,
- Herpesviridae,
- Papilomavirus/HPV/,
- gorączek krwotocznych /Ebola,Hantaan/,
o mogące spowodować zakażenia płodu: VZV, CMV, HIV, HBV, Rubella
o u biorców przeszczepów:
o CMV (wątroba, nerki)
o VZV
o HSV-1 i –2
o Adenowirus (wątroba)
o HBV, HCV – dawcę zakażonego się dyskwalifikuje, więc coraz mniej jest takich zakażeń, ostatnio pojawiła się koncepcja przeszczepiania narządu od dawcy zakażonego HBV biorcy też zakażonemu HBV (ale to nie jest przyjęte)
Pierwotniaki; - Pneumocystis carini,
- Toxoplazmagondi,
- Izośpóra belli.
- Lamblia intestinalis,
- Trichomonas vaginalis,
- Entamoeba histolytica.
- Cryptosporidium parvum,
Robaki ; - Ascaris lumbricoides,
- Enterobius vermicularis,
Owady; Pediculus humanus.Sareoptes scabiei,
Priony....
anna9955