PE Nr 11-98.pdf

nr 1098 75

CENA 3,00 PLN

ISSN 1232-2628

Tester ¿arówek do

samochodu

STRONY

WIÊCEJ

WIÊCEJ !!

!!!

Dzwonek

bezprzewody

Gwiazda

betlejemska

Inteligentny

wykrywacz metali

Przestrojenie

zakresu UKF

( )

STRONY

BEZP£ATNE OG£OSZENIA DROBNE

PATRZ INFORMACJE

PATRZ INFORMACJE NA STR. 23

NA STR. 23

Nowe zasady sprzeda¿y p³ytek drukowanych co miesi¹c 3

wysy³ki za darmo !!!

Kupon prenumeraty konkurs str. 21

Praktyczny Elektronik jest pierw-

szym w kraju pismem, które od po-

cz¹tku swojego istnienia sprzeda-

wa³o gotowe p³ytki drukowane

do prezentowanych na swoich

³amach urz¹dzeñ. Dzi po

ponad szeciu latach nasza

oferta obejmuje ponad

trzysta pozycji. Jest to do-

robek wszystkich wspó³-

pracuj¹cych z nami auto-

rów, a przede wszystkim

naszego kolegi redakcyjne-

go, spod którego rêki wysz³a

ka¿da p³ytka (z drobn¹ po-

prawk¹ pisz¹cy te s³owa tak¿e

zaprojektowa³ kilka z nich). Ka¿-

dy z Czytelników mo¿e zauwa¿yæ, ¿e

nasze p³ytki drukowane posiadaj¹ swój

odrêbny i niepowtarzalny styl prowadzenia

cie¿ek.

Niestety tak du¿y asortyment prowa-

dzi tak¿e do komplikacji wysy³ek. Czasa-

mi zdarza siê, ¿e osoba zamawiaj¹ca

wiêkszy asortyment p³ytek drukowanych

nie otrzymuje ich w deklarowanym

przez nas terminie. Po prostu brak jed-

nej pozycji w magazynie powoduje

wstrzymanie realizacji zamówienia.

Wszystkich tych, którzy tego dowiad-

czyli pragniemy serdecznie przeprosiæ. Jedno-

czenie bêd¹c uczciwymi wobec naszych

Czytelników nie mo¿emy zagwaranto-

waæ, ¿e takie sytuacje siê nie po-

wtórz¹. Mamy jednak nadziejê, ¿e

przypadki te bêd¹ odosobnione

i spotkaj¹ siê ze zrozumieniem

zamawiaj¹cych.

Istnieje mo¿liwoæ za-

mawiania p³ytek z realizacj¹ czê-

ciow¹. Oznacza to ¿e w ci¹gu

dwóch dni od otrzymania za-

mówienia wysy³amy p³ytki

te które aktualnie s¹ w magazynie

pozosta³¹ czêæ zamówienia unie-

wa¿niamy. Brakuj¹ce p³ytki mo¿na

wtedy zamówiæ przy innej okazji.

Koszty wysy³ki p³ytek s¹ doæ wysokie.

Przyczyn¹ tego s¹ koszty listów poleconych i

op³aty zwi¹zane z pobraniem, oraz przelewem

pieniêdzy na nasze konto. Postanowilimy jed-

nak wprowadziæ pewn¹ innowacjê, która na

pewno ucieszy naszych Czytelników.

Co miesi¹c trzy osoby, które

zamawiaj¹ p³ytki otrzymaj¹ je bez naliczo-

nych kosztów wysy³ki. Za same jednak p³y-

tki trzeba bêdzie zap³aciæ. Losowanie

bêdzie przeprowadza³ obiektywny kom-

puter, który zarz¹dza ca³¹ organizacj¹

wysy³ek.

UWAGA !!! NOWE CENY PROGRAMÓW

Nazwa

Dotychczasowa Obni¿ka Nowa cena

Nazwa

Dotychczasowa Obni¿ka Nowa cena

programu

cena sprzeda¿y

sprzeda¿y

programu

cena sprzeda¿y

sprzeda¿y

WIAT£A

11,00 z³

TERMOMETR

24,00 z³

ZEGAR

15,00 z³

POZYCJONER

33,00 z³

PIES, WYBUCH,

OKRZYK

19,00 z³

MIERNIK, MIERNIK

22,00 z³

ZASILACZ

25,00 z³

TESTER

35,00 z³

PAL

38,00 z³

TIMER

35,00 z³

PASY

19,00 z³

KOMPUTEREK

35,00 z³

SONDA

35,00 z³

VIDEO

36,00 z³

PROGRAMATOR

35,00 z³

PILOT

20,00 z³

PECET

32,00 z³

POTENCJOMETR

25,00 z³

BEZP£ATNE OG£OSZENIA DROBNE

Mikroprocesory

W ka¿d¹ dziedzinê ¿ycia wkraczaj¹ mikroprocesory. Mo¿na je dzi

spotkaæ wszêdzie pocz¹wszy od sprzêtu AGD, poprzez urz¹dzenia RTV,

telefony, a skoñczywszy na samochodach. W zwi¹zku z tym nasuwa

mi siê kilka ciekawych uwag którymi chcia³bym siê podzieliæ siê

z Czytelnikami.

Na pewno ka¿dego u¿ytkownika komputera niezmiernie irytuje

czekanie na zg³oszenie siê programu po jego uruchomieniu. Ciekawym

jest fakt, ¿e komputery z du¿o wolniejszymi procesorami rodziny 286

potrafi³y zg³osiæ siê szybciej ni¿ te nowoczesne. Przyczyna tkwi w coraz

bardziej skomplikowanych programach. Bior¹c pod uwagê wzrost stop-

nia z³o¿onoci programów rosn¹cy w wiêkszym tempie ni¿ szybkoæ pro-

cesorów wszystko jest wydaje siê normalne.

Spójrzmy jednak na problem nieco szerzej. Co osi¹gniemy przy ta-

kiej dynamice rozwoju programów i sprzêtu za kilka lat? Byæ mo¿e po

w³¹czeniu komputera trzeba bêdzie odczekaæ pó³ godziny, aby to pie-

kielne urz¹dzenie zg³osi³o nam gotowoæ do pracy.

Zostawmy jednak komputery na boku. W latach m³odoci mia³em

lampowe radio Domino. Po w³¹czeniu niecierpliwie czeka³em, a¿ lampy

nagrzej¹ siê i bêdê móg³ wreszcie pos³uchaæ Muzycznej poczty UKF.

Niezmiernie ucieszy³o mnie pó³przewodnikowe radio Amator, które gra-

³o od razu po w³¹czeniu. Myla³em ¿e tak bêdzie ju¿ zawsze. Niestety

nie. Nowy sprzêt jaki kupi³em ma ju¿ te nieszczêsne mikroprocesory i po

w³¹czeniu przez niewielk¹ chwilê medytuje nad czym nie wykonuj¹c

moich poleceñ. Ta niewielka zaduma mikroprocesora nie jest jeszcze

zbyt k³opotliwa. Ale co to bêdzie za kilka lat je¿eli sytuacja pogorszy siê

tak samo jak w komputerach. Byæ mo¿e lampy zagrzej¹ siê szybciej ni¿

pó³przewodnikowe mikroprocesory sprawdz¹ godzinê, pogodê, liczbê

tranzystorów, czy kot jest w domu i inne nie interesuj¹ce mnie rzeczy.

Kompletna paranoja.

Pomylcie, ¿e maj¹c do dyspozycji mikroprocesorowo sterowany

elektryczny nó¿ kuchenny, za dziesiêæ lat bêdzie groziæ Wam mieræ g³o-

dowa, zanim to urz¹dzenie sprawdzi twardoæ chleba, liczbê zêbów

u siebie i w Waszej szczêce, k¹t przy³o¿enia i inne bzdury.

Najgorsze w tym wszystkim jest to, ¿e poczciwy maluch zapala³ le-

piej lub gorzej po poci¹gniêciu za wajhê. Z nowym samochodem nie ma

¿artów trzeba poczekaæ trzy sekundy. Sam mierzy³em ze stoperem w rê-

ku (takim co ma sprê¿ynê). Policzcie sobie: 2 miliony samochodów razy

trzy sekundy razy cztery zapalania silnika dziennie . Razem daje to

6.667 godzin czekania dziennie.

A mikroprocesor to takie proste urz¹dzenie.

Spis treci

Tester ¿arówek do samochodu .................. 4

Inteligentny wykrywacz metali ................. 7

Pomys³y uk³adowe komutator

silnika pr¹du sta³ego ze

stabilizacj¹ pr¹du obci¹¿enia .................... 9

Przestrojenie zakresu UKF

radiomagnetofonu RM 121

i tunera T 3015 ....................................... 10

Elektronika inaczej cz. 34

uk³ady logiczne ........................................ 13

Gwiazda betlejemska

ozdoba choinkowa ................................... 16

Kupon prenumeraty .................................. 21

Gie³da PE .................................................. 22

Totalnie odlotowy zmieniacz mowy ........ 23

Symulacja uk³adu i przedstawienie

wyników analizy w programie PSpice. ... 27

Bezprzewodowy dzwonek

z barier¹ optoelektroniczn¹ .................... 30

Sprostowanie ........................................... 34

Redaktor Naczelny

P³ytki drukowane wysy³ane s¹ za zaliczeniem pocztowym. Orientacyjny czas oczekiwania na realizacjê zamówienia wynosi trzy tygodnie. Nie przyj-

mujemy zamówieñ telefonicznych. Zamówienia na p³ytki drukowane prosimy przesy³aæ na kartach pocztowych, lub kartach zamówieñ zamieszcza-

nych w PE. Koszt wysy³ki 8,00 z³ bez wzglêdu na kwotê pobrania. W sprzeda¿y wysy³kowej dostêpne s¹ archiwalne numery Praktycznego Elektro-

nika: 3/92, 1/94, 812/95, 312/96, 112/97, 110/98. Cena detaliczna jednego egzemplarza wynosi 3,00 z³ plus koszty wysy³ki. Kserokopie

artyku³ów i ca³ych numerów, których nak³ad zosta³ wyczerpany, wysy³amy w cenie 1,75 z³ za pierwsz¹ stronê, za ka¿d¹ nastêpn¹ 0,25 z³ plus koszty

wysy³ki. Kupony prenumeraty zamieszczane s¹ w numerach 11/98, 12/98, 2/99, 5/99, 8/99.

Adres Redakcji:

Praktyczny Elektronik

ul. Jaskó³cza 2/5

65-001 Zielona Góra

tel/fax.:

(0-68) 324-71-03 w godzinach 8 00 -10 00

e-mail:

artkele@kor.com.pl

Redaktor Naczelny:

mgr in¿. Dariusz Cichoñski

Z-ca Redaktora Naczelnego:

mgr in¿. Tomasz Kwiatkowski

©Copyright by Wydawnictwo Techniczne ARTKELE Zielona Góra, 1998r.

Druk: Zielonogórskie Zak³ady Graficzne ATEXT sp. z o.o.

Plac Pocztowy 15 65-958 Zielona Góra

Artyku³ów nie zamówionych nie zwracamy. Zastrzegamy sobie pra-

wo do skracania i adjustacji nades³anych artyku³ów.

Opisy uk³adów i urz¹dzeñ elektronicznych oraz ich usprawnieñ za-

mieszczone w Praktycznym Elektroniku mog¹ byæ wykorzystywane

wy³¹cznie do potrzeb w³asnych. Wykorzystanie ich do innych celów,

zw³aszcza do dzia³alnoci zarobkowej wymaga zgody redakcji Praktycz-

nego Elektronika. Przedruk lub powielanie fragmentów lub ca³oci pu-

blikacji zamieszczonych w Praktycznym Elektroniku jest dozwolony

wy³¹cznie po uzyskaniu zgody redakcji. Redakcja nie ponosi ¿adnej od-

powiedzialnoci za treæ reklam i og³oszeñ.

Fotografia na ok³adce: J. Bro¿yna

11/98

Tester ¿arówek do samochodu

Prezentujemy urz¹dzenie, które w znacznym stopniu mo¿e przy-

czyniæ siê do zwiêkszenia naszego bezpieczeñstwa na drogach. Za

jego porednictwem mo¿liwe bêdzie wykrycie przepalenia ¿arów-

ki wiate³ stopu, kierunkowskazów lub wiate³ mijania. Urz¹dze-

nie informuje o przepaleniu jednej b¹d dwóch ¿arówek w ob-

wodzie. Tester ¿arówek jest prosty w monta¿u nie wymaga

przerywania obwodu obci¹¿enia ani prowadzenia dodatkowych

przewodów w instalacji elektrycznej. Urz¹dzenie mo¿e testowaæ

jednoczenie dwa obwody np. lewego i prawego kierunkowskazu

lub wiate³ stopu i wiate³ mijania.

Przy pr¹dzie ród³a Z równym 0,15 A

spadek na tej rezystancji bêdzie równy:

Czas roz³adowania kondensatora do

napiêcia progowego 1,5 V (napiêcia, przy

którym nast¹pi zmiana stanu wejcia z je-

dynki na zero logiczne) mo¿na wyznaczyæ

z równania:

st¹d po przekszta³ceniach, dla R=220 kW

i C=100 nF otrzymujemy:

w stanie czuwania. W chwili rozwarcia

nastêpuje zg³oszenie przerwania zewnê-

trznego w programie mikrokontrolera

uk³ad wychodzi ze stanu czuwania.

W tym momencie ¿arówki s¹ jeszcze roz-

grzane i posiadaj¹ wiêksz¹ rezystancjê ni¿

po ostygniêciu (rezystancja zimnych ¿a-

rówek jest w przybli¿eniu dwukrotnie

mniejsza ni¿ ¿arówek rozgrzanych). Wy-

korzystanie do testu tego faktu pozwala

na uproszczenie pomiaru. Mikrokontroler

po otrzymaniu przerwania w³¹cza za po-

rednictwem klucza tranzystorowego

K ród³o pr¹dowe Z. Spadek napiêcia na

¿arówkach jest wprost proporcjonalny do

p³yn¹cego przez nie pr¹du ród³a. Kon-

densator C na³adowany wczeniej przez

zamkniêty obwód w³¹cznika W i rezysto-

ra R zaczyna siê roz³adowywaæ. Szybkoæ

roz³adowania jest zale¿na od napiêcia pa-

nuj¹cego na ¿arówkach ¯1 i ¯2. Mikro-

kontroler mierz¹c czas roz³adowania kon-

densatora C mo¿e ustaliæ ich stan.

Na rysunku 2 przedstawiono wykres

roz³adowania kondensatora w sytuacji,

gdy sprawne s¹ obie ¿arówki (rys. 2a).

Przeanalizujmy obwód na przyk³adzie

wiate³ stop. Rezystancja dwóch szerego-

wo po³¹czonych ¿arówek 12 V o mocy

21 W mo¿na wyznaczyæ z równania:

W przypadku gdy jedna z ¿arówek

bêdzie przepalona (por. rys. 2b), konden-

sator C bêdzie roz³adowywa³ siê do na-

piêcia 1 V. Czas roz³adowania bêdzie wiêc

opisany zale¿noci¹:

Budowa i zasada dzia³ania

Na rysunku 1 przedstawiono upro-

szczony schemat jednego obwodu testera

ilustruj¹cy sposób jego dzia³ania. ¯arówki

¯1 i ¯2 oraz w³¹cznik W stanowi¹ frag-

ment oryginalnej instalacji elektrycznej

w samochodzie np. w³¹cznik ¿arówki

wiate³ stop. Pozosta³e elementy to czêci

sk³adowe uk³adu testera. W czasie gdy

w³¹cznik W jest zwarty tester pozostaje

1,5V

0,5V

+12V

1,5V

¯1

¯2

T1=nieskoñczonoæ

Rys. 1 Ilustracja zasady dzia³ania

testera ¿arówek

Rys. 2 Charakterystyka roz³adowania kon-

densatora C w przypadku:

a) sprawnoci dwóch ¿arówek,

b) przepalenia jednej ¿arówki,

c) przepalenia dwóch ¿arówek

(przerwanie obwodu)

11/98

st¹d po przekszta³ceniach, dla R=220 kW

i C=100 nF otrzymujemy:

z pierwszym.

Bezporednio do wyjæ mikrokontro-

lera zosta³y do³¹czone dwie diody wie-

c¹ce sygnalizuj¹ce stan ka¿dego z testo-

wanych obwodów. Napiêcia +5 V nie-

zbêdnego do pracy mikrokontrolera do-

starcza stabilizator US2.

zasilania, dioda wiec¹ca b³yska z czêsto-

tliwoci¹ 1 Hz do momentu pierwszego

roz³¹czenia obci¹¿enia (np. wciniêcia

i puszczenia peda³u hamulca). Dioda

wiec¹ca zganie je¿eli obydwie ¿arówki

bêd¹ sprawne. Niesprawnoæ jednej

z nich bêdzie sygnalizowana b³yskaniem

z czêstotliwoci¹ 2 Hz. Przy ca³kowitym

przerwaniu obwodu dioda wiec¹ca bê-

dzie b³yskaæ z czêstotliwoci¹ 4 Hz. Opi-

san¹ powy¿ej zasadê sygnalizacji zesta-

wiono dodatkowo w tabeli 1.

W ostatnim z rozpatrywanych przez

nas przypadków (rys. 2c) przepalenie

obydwu ¿arówek spowoduje przerwanie

obwodu roz³adowania kondensatora. Na-

piêcie na jego ok³adkach bêdzie nie-

zmienne w czasie i równe 5 V. Wykrycie

takiego stanu przez mikrokontroler jest

zadaniem prostym; patrz opis algorytmu

dzia³ania.

Na rysunku 3 przedstawiony zosta³

schemat ideowy urz¹dzenia. Poniewa¿

obydwa obwody testuj¹ce s¹ identyczne

opiszemy tylko jeden z nich. Funkcjê

ród³a pr¹dowego spe³nia tranzystor T1

wraz z elementami P1, R6 i R7. Potencjo-

metrem P1 mo¿na regulowaæ wartoæ

pr¹du ród³a wyp³ywaj¹cego do obci¹¿e-

nia. Za w³¹czanie ród³a pr¹dowego od-

powiedzialny jest klucz tranzystorowy

zrealizowany na tranzystorze T2. Obwód

RC tworz¹ elementy R8 i C9. Dioda D3

ogranicza napiêcie ³adowania kondensa-

tora C8 do wartoci 5,6 V zabezpieczaj¹c

tym samym wejcie mikrokontrolera. Sy-

gna³ przerwania doprowadzony jest do

mikrokontrolera za porednictwem diody

D5, która przewodzi tylko wtedy, gdy

w³¹cznik obci¹¿enia (¿arówek) jest roz-

warty. Rezystor R9 jest odpowiedzialny za

generowanie przerwania w sytuacji gdy

obydwie ¿arówki bêd¹ przepalone. Drugi

obwód pomiarowy jest identyczny

Algorytm dzia³ania

Podstawow¹ funkcj¹ oprogramowa-

nia zapisanego w mikrokontrolerze jest

realizacja opisanej powy¿ej metody po-

miarowej w dwóch obwodach. Program

w uproszczeniu dzia³a nastêpuj¹co:

1. Oczekuje na przyjcie przerwania

oznaczaj¹cego rozwarcie w³¹cznika

W (por. rys. 1).

2. Po przyjciu przerwania w³¹cza ród³o

pr¹dowe.

3. Rozpoczyna odmierzanie czasu roz³a-

dowania kondensatora C. Je¿eli kon-

densator:

roz³aduje siê w czasie mniejszym ni¿

40 ms, to wykrywa stan sprawnoci

dwóch ¿arówek;

roz³aduje siê w czasie wiêkszym ni¿

40 ms a mniejszym ni¿ 65 ms to wy-

krywa przepalenie jednej ¿arówki;

nie roz³aduje siê w czasie 65 ms,

to wykrywa przepalenie dwóch

¿arówek.

4. Mikrokontroler steruje odpowiednio

diodami LED sygnalizuj¹c wykryty

stan.

Stan testowanego obwodu jest sy-

gnalizowany nastêpuj¹co. Po w³¹czeniu

Tabela 1

Sygnalizacja stanu testowanego obwodu

Stan obwodu

Sygnalizacja

dioda LED

Nie przetestowany*

b³yski

czêstotliwoci¹

1 Hz

Jedna

przepalona

b³yski

czêstotliwoci¹

2 Hz

Wszystkie

¿arówki

przepalone

b³yski

czêstotliwoci¹

4 Hz

Wszystkie

¿arówki sprawne

zgaszona

*) Ze wzglêdu na przyjêty sposób doko-

nywania pomiaru, urz¹dzenie wykrywa

ewentualne przepalenie jednej lub

dwóch ¿arówek dopiero po roz³¹czeniu

ich obwodu zasilania. Oznacza to, ¿e

w czasie w³¹czenia wiate³ stop lub mija-

nia urz¹dzenie bêdzie mog³o skontrolo-

waæ ich sprawnoæ dopiero w momencie

C4 C5

US2

47 n

78L05

1 00 W

+12V

10 m F

100n

10 W

R12

1 0 W

RESET

33p

m F

220

m F

Q 1

220 W

US1

10k

C3 33p

R11

240 W

AT89C1051

BC327-16

240 W

AUTO

12MHz

+P1.0

R10

R2 470 W

P3.0/RXD

548B

P1.1

2,2k

R3 470 W

P3.1/TXD

P1.2

R 8

220 k

WE1

R 1 3 22 0 k

WE2

P3.3/INT0

P1.3

C10

10k

R14

100n

D 6

P3.3/INT1

P1.4

100n

10k

P3.4/T0

P1.5

+5V

P3.5/T1

P1.6

P3.7

P1.7

D3÷D6 1N4148

1 0

Rys. 3. Schemat ideowy testera ¿arówek

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: