CIĘCIE CESARSKIE u KRÓW Cięcie cesarskie (sectio cesarea) polega na wydobyciu płodu przez powłoki brzuszne. Wykonywane jest, gdy nie istnieje możliwość odbycia się porodu naturalnymi drogami rodnymi. W powyższej sytuacji dochodzi do zagrożenia zdrowia i życia zarówno rodzącej krowy, jak i płodu. Zatem celem zabiegu jest przede wszystkim ochrona zdrowia i życia matki i płodu, pomoc w trudnym porodzie oraz skrócenie czasu trwania porodu w sytuacji zaistnienia utrudnienia w jego przebiegu. Cięcie cesarskie pozwala dodatkowo na uniknięcie uszkodzeń często powstających w wyniku manipulacji w drogach rodnych, a co najważniejsze jest często warunkiem zachowania płodności krowy. Powodzenie zabiegu uwarunkowane jest spełnieniem podstawowych warunków, którymi są: prawidłowa technika operacyjna, zastosowanie się do wskazań oraz dobry stan ogólny rodzącej krowy. Rokowanie staje się niepomyślne u zwierzęcia z zaburzeniami ogólnymi, po znacznej utracie krwi, w długotrwałych porodach z przedawnionym skrętem macicy, w sytuacji zakażenia błon płodowych, płodu i macicy oraz w chorobach przebiegających z gorączką. Podstawowym wskazaniem do przeprowadzenia zabiegu cesarskiego cięcia jest niemożność, trudność bądź ryzyko wydobycia płodu naturalnymi drogami rodnymi. Sytuacja taka ma miejsce, gdy żywy płód jest zbyt duży, gdy szyjka macicy lub drogi rodne są niedostatecznie rozwarte, a także gdy nie istnieje możliwość powrotu do fizjologicznego stanu wyjściowego przemieszczonego płodu lub samej macicy. Podobne przeszkody porodowe napotykamy przy wystąpieniu potworności, maceracji oraz mumifikacji płodu. Ze strony organizmu matki przeszkodę stanowi puchlina błon płodowych oraz przepuklina macicy. Zahamowanie porodu może być również konsekwencją ogólnego osłabienia, równocześnie przebiegających chorób lub ciąży mnogiej. U dużych zwierząt przeprowadzane jest cięcie cesarskie zachowawcze, które w przeciwieństwie do cięcia cesarskiego radykalnego ( u małych zwierząt ), polega na usunięciu samych płodów z jednoczesnym pozostawieniem i zaszyciem macicy. Biorąc pod uwagę wrażliwość płodów na środki sedacyjne, nie należy stosować podczas omawianego zabiegu, głębokiej narkozy ogólnej. Ogólne zasady techniki operacyjnej w przebiegu cesarskiego cięcia, ująć można w kilkunastu punktach. W technice operacyjnej zabiegu cesarskiego cięcia można wyszczególnić następujące metody: - cięcie boczne po lewej stronie - cięcie boczne po prawej stronie - cięcie brzuszno-boczne pomiędzy fałdem kolanowym i wymieniem - cięcie w linii pośrodkowej. Cięcie boczne po lewej stronie wykonuje się w słabiźnie (laparotomia paralumbalis), zarówno u zwierząt stojących jak i leżących, przy czym pozycja stojąca znacznie ułatwia przeprowadzenie zabiegu jeśli istnieje pewność, iż zwierzę nie położy się w trakcie trwania operacji. W tym celu krowę ustawia się i uwiązuje przy ścianie, jednocześnie trzymając i skręcając głowę w lewo, a także wywiązując tylną prawą kończynę przy pomocy linki, którą przeciągamy pod brzuchem. Czynności te zapobiegają przyjęciu przez zwierzę pozycji bocznej. Jamę brzuszną otwiera się w lewej słabiźnie, na szerokość dłoni poniżej wyrostków poprzecznych kręgów lędźwiowych, pomiędzy ostatnim żebrem i guzem biodrowym, po uprzednim miejscowym znieczuleniu nasiękowym powłok brzusznych ( w miejscu przecięcia ) lub znieczuleniu przykręgowym, dodatkowo wspartym małym znieczuleniu nadoponowym w sytuacji silnych parć. Cięcie o długości 30-40 cm, przeprowadza się pionowo lub lekko skośnie w kierunku dobrzuszno-dogłowowym (zgodnie z przebiegiem włókien mięśnia skośnego brzucha wewnętrznego). Uwidoczniony zostaje żwacz, który powinno się zepchnąć w kierunku przednio-przyśrodkowym, w celu odnalezienia macicy. Macica znajduje się z tyłu lub na prawo od żwacza. Pierwszym krokiem jest wyszukanie ciężarnego rogu macicy i zbliżenie go w kierunku otworu w powłokach brzusznych. Następnie znaczną część rogu wydobywamy na zewnątrz jamy brzusznej. Dalsze postępowanie uzależnione jest od ułożenia płodu. W przypadku przodowania główkowego należy prawą ręką uchwycić przez ścianę rogu tylną kończynę i ustawić ją w ten sposób aby raciczka była skierowana ku górze, a staw skokowy ułożony w dolnym kącie rany, natomiast lewą ręką dokonuje się ustalenia kończyny. W przypadku przodowania pośladkowego przez nacięty otwór w powłokach brzusznych wyciąga się samą głowę lub głowę wraz z kończyną przednią. Sprawa znacznie komplikuje się przy nieprawidłowych ułożeniach płodu. Kolejnym krokiem jest otwarcie jamy macicy za pomocą nożyczek kolankowych, wzdłuż przemieszczonej kończyny, starając się przy tym omijać brodawki. Następnie na uwolnione kończyny zakłada się linki porodowe i pociąga za nie stopniowo (aby uniknąć pęknięcia ściany macicy poprzecznie do ściany ) w kierunku dogrzbietowym. Po wydobyciu płodu należy usunąć wody płodowe w całości lub tylko zwisających części. Zabieg kończymy wprowadzeniem do jamy macicy antybiotyku i zszyciem brzegów rany w ścianie macicy dwoma piętrami szwu Cushinga. Cięcie boczne po prawej stronie przeprowadza się analogicznie do powyżej opisanego. Przy czym zabieg komplikuje się z powodu konieczności przecięcia sieci i stałej potrzeby kontrolowania wypadających pętli jelit. Utrudnione jest również samo odnalezienie i wydobycie macicy. Kolejną metodą jest cięcie brzuszno-boczne pomiędzy fałdem kolanowym i wymieniem technika ta wymaga sedacji oraz znieczulenia nadoponowego. Zabieg wykonuje się po położeniu zwierzęcia. Miejsce nacięcia o długości 30-40 cm, wyznacza się około 10 cm powyżej żyły mlecznej, równolegle do jej przebiegu. Nacinamy skórę uwidaczniając w przednim kącie rany mięsień skórny wraz z dużą gałęzią żylną, którą należy podwiązać. Kolejnym krokiem jest przecięcie powięzi żółtej (fascia flava) i rozcięgna mięśnia skośnego brzucha zewnętrznego, uwidaczniając mięsień prosty brzucha. Ten z kolei można rozdzielić na tępo. Pod nim znajduje się pochewka wewnętrzna mięśnia prostego brzucha oraz rozścięgno mięśnia poprzecznego brzucha. Następnie rozcinamy otrzewną ścienną i spychamy ku przodowi lub przebijamy sieć, pod nią znajduje się macica. Zabieg ulega skomplikowaniu w przypadku silnego przeładowania żwacza lub jego wzdęcia. W takim wypadku należy zepchnąć żwacz ku przodowi lub przebić go trokarem. Wyszukujemy ciężarny róg macicy i wydobywamy go na zewnątrz jamy brzusznej, przestrzegając analogicznie zaleceń dotyczących cięcia bocznego po lewej stronie. Technika operacyjna cięcia cesarskiego w linii pośrodkowej powinna być stosowana u zwierząt, które nie są w stanie utrzymać się w pozycji stojącej podczas zabiegu oraz w przypadku skrętów macicy i obecności odętków. Należy wykonać wysokie znieczulenie nadoponowe i ułożyć zwierzę na prawym boku, uprzednio podkładając pod jej brzuch wiązki słomy, w celu mechanicznego przybliżenia płodu w kierunku linii pośrodkowej. Kończyny należy wywiązać parami i podciągnąć w przeciwnych kierunkach. Po tej czynności dokonuje się nasiękowego znieczulenia miejscowego w miejscu wyznaczonego cięcia, czyli około 5-10 cm przed pępkiem w kierunku wymienia w linii białej. Cięcie powinno wynosić 30-40 cm. W ten sposób przecinamy skórę, tkankę łączną podskórną, powięź oraz otrzewną ścienną, uwidaczniając sieć, którą przesuwamy w kierunku dogłowowym i rozdzielamy nożyczkami. Pod siecią znajduje się macica. Odnajdujemy ciężarny róg i unosząc ku górze, rozcinamy na długości 30-40 cm. W kolejnym etapie niezbędna jest nam pomoc osoby towarzyszącej, która powinna podciągnąć brzegi rozciętej macicy do brzegów rany powłok brzusznych, wydobywając jednocześnie płód przez pociąganie. Czynność tą należy wykonywać ostrożnie, zapobiegając w miarę możliwości przedostaniu się wód płodowych do jamy brzusznej. Zabieg kończymy zespoleniem powięzi żółtej z otrzewną za pomocą szwu materacowego ciągłego, tworzącego grzebień, a następnie zszyciu skóry szwem ciągłym ze wzmocnieniem szwu poprzedniego poprzez przeszycie wytworzonego przezeń grzebienia. Po wydobyciu cielęcia z macicy, należy udrożnić drogi oddechowe, sprawdzić akcję serca oraz sprawdzić odruch rogówkowy. W przypadku słabych odruchów oddechowych, należy je pobudzić przez zakrycie nozdrzy, podrażnienie błony śluzowej nosa lub polanie zimną wodą i energiczne nacieranie. W dalszej kolejności noworodek musi zostać osuszony, umieszczony w pobliżu źródła ciepła i napojony siarą. Komplikacje z jakimi możemy spotkać się po wykonaniu cesarskiego cięcia, mogą dotyczyć zapalenia otrzewnej (peritonitis); powikłań przyrannych w postaci obrzęków, surowiczaków, zakażeń oraz przepuklin. Może również dojść do rozejścia się rany, zapalenia pochwy (vaginitis); zapalenia gruczołu mlekowego (mastitis); niepłodności a nawet śmierci. Bibliografia: 1. „Położnictwo weterynaryjne” – Walter Baier; Franz Schaetz 2. „Chirurgia weterynaryjna” - Kulczycki
WeterynariaWro