1
Pierwszy dzień
Wejście do nieznanego świata Oddziału Intensywnej Terapii Noworodka. Dlaczego jest to najlepsze miejsce dla Twojego dziecka?
Różne historie różnych wcześniaków: najważniejsze kwestie zdrowotne
Strach przed zobaczeniem dziecka
Bardzo przedwcześnie urodzone dziecko
Portret Twojego ślicznego wcześniaka
Łóżeczko dziecka
Kocyk celofanowy
Za drzwiami Oddziału Intensywnej Terapii Noworodka
Dotykanie dziecka
Gwałtowne ruchy dziecka
Czy dziecko jest zdrowe, czy chore?
W prostych słowach: co to jest zespół zaburzeń oddychania (RDS)?
Zrozumienie lekarzy
Pytania – komu je zadawać?
Telefony na OIOM: co robić, a czego nie?
Czy dziecko podłączone do respiratora cierpi?
Ból u wcześniaków i sposoby jego kontrolowania
Czy dziecko się uzależni?
Dziecko jest przywiązane
Ojcu jest słabo
Trudne początki karmienia piersią
Niekarmienie dziecka
Odciąganie pokarmu
Transfuzje krwi
Czy możesz być dawcą krwi?
Eksperymenty na wcześniakach
Czy istnieje alternatywa dla OIOM-u?
Badania na obecność narkotyków
Kiedy dziecko może pójść do domu?
Jedno z bliźniąt jest w lepszym stanie
Jedno z bliźniąt jest większe
Wielu lekarzy
Karmienie piersią czy mieszanką: jakie rozwiązanie będzie najlepsze dla Ciebie?
Spotkaliśmy się już w dramatycznym momencie porodu, ale dopiero teraz nadchodzi czas, kiedy dziecko i lekarz naprawdę się poznają. Podchodzę do każdego nowego, maleńkiego pacjenta na oddziale z ciekawością, podekscytowaniem, nadzieją i drżeniem – mogę jedynie zgadywać, co zastanę, ponieważ nie wiem, co czeka każde z dzieci, dopóki nie przyjrzę się lepiej i nie minie pewien czas. Nawet jeśli urodziły się Wam bliźnięta (trojaczki lub więcej), każde dziecko będzie oceniane osobno. Wasze dzieci były wprawdzie razem w łonie, ale tak jak w późniejszym życiu mogą się różnić ich osobowości, tak teraz może się różnić ich stan zdrowia.
Jak tylko Wasze dziecko znajdzie się na oddziale, sprawdzamy (my – lekarze i pielęgniarki) jego podstawowe oznaki życia - mierzymy temperaturę, szybkość oddechu, puls i ciśnienie krwi oraz badamy, jak dużo tlenu dostaje się do jego krwi. Te informacje są nam potrzebne szybko, ponieważ gdyby pojawił się jakiś problem, należy się nim natychmiast zająć. Jednocześnie starannie obserwujemy dziecko, szukając oznak zdrowia lub choroby. Czy jest ruchliwe (aktywne i pełne wigoru – dobry znak), czy wiotkie (śpiące, zmęczone czy może chore)? Czy jest różowe i spokojne, czy sine i walczy o oddech? W większości przypadków zauważam z ulgą, że maluch zachowuje się tak, jak powinno zachowywać się dziecko w jego wieku i często cieszę się, że wszystko wygląda tak świetnie.
Następnie Wasze dziecko przejdzie badanie fizykalne, staranniejsze i intensywniejsze niż krótkie badanie na sali porodowej. Przyjrzymy się bacznie Twojemu dziecku od stóp do głów, zadając sobie wiele pytań, aby upewnić się, co jest w porządku, a co nie.
Oceniamy jego cechy fizyczne: badamy głowę, łącznie z ciemiączkami (miękkimi miejscami w czaszce). Czy są normalnej wielkości? Czy głowa jest obrzęknięta lub zniekształcona, co często zdarza się po przejściu przez kanał rodny? Musimy poznać wielkość i kształt głowy teraz, aby móc na bieżąco oceniać, czy rośnie ona prawidłowo. Oglądamy oczy, uszy, brodę, badamy podniebienie – czy są prawidłowo uformowane? Mocno naciskamy brzuszek. Czy jest miękki i łagodnie zaokrąglony, z prawidłowej wielkości nerkami, wątrobą i śledzioną? Jaka jest jego skóra – czysta i bez obrażeń czy posiniaczona lub cienka? Gruba, zdrowa skóra chroni przed infekcjami i zapobiega utracie ważnych płynów. Sprawdzamy jej kolor, aby stwierdzić, czy dziecko nie straciło lub otrzymało zbyt dużo krwi, co czasami się zdarza podczas porodu lub pomiędzy identycznymi bliźniętami w łonie: czy jest zbyt blade, czy zbyt rumiane? Słuchamy uważnie bicia serca i sprawdzamy puls, aby upewnić się, że układ krążenia pracuje bez zastrzeżeń. Badamy, czy stawy zginają się płynnie, policzymy też palce u rąk i nóg. Takie badanie przeprowadzane jest u wszystkich noworodków, ale oczywiście jestem szczególnie uważny, aby nie przeoczyć szczegółów istotnych dla wcześniaków.
Oceniamy również ogólny stan Waszego dziecka. Czy oddycha cicho, głęboko i bez trudności, czy też płytko i z trudem, co może oznaczać, że jego płuca nie są jeszcze całkowicie dojrzałe? Czy odpowiada prawidłowo na stymulację i badania? Z radością obserwuję, jeśli czasami opiera się lub płacze; fakt, że jest w stanie zauważyć, co się z nim dzieje i zareagować na to, jest oznaką prawidłowego funkcjonowania układu nerwowego.
Jeśli Wasz wcześniak oddycha z trudem, prawdopodobnie zlecę prześwietlenie klatki piersiowej, aby sprawdzić, czy płuca są dostatecznie upowietrznione. Aby upewnić się, czy wszystkie układy w organizmie działają prawidłowo, pobierzemy krew i zbadamy poziom tlenu, dwutlenku węgla, soli mineralnych, cukru i krwinek w ciągu pierwszego dnia i później. Dopóki Wasze dziecko pozostanie na oddziale intensywnej terapii, będziemy powtarzać badania krwi - nawet co kilka godzin, jeśli dziecko jest bardzo małe lub bardzo chore – aby upewnić się, że wszystkie funkcje życiowe są w normie i zastosować leczenie, jeśli nie są.
Nie spodziewamy się, że wszystko pójdzie dobrze od samego początku, od momentu tego trudnego przejścia z życia płodowego do samodzielnego funkcjonowania w świecie zewnętrznym. Tak naprawdę pierwsze kilka godzin po porodzie, kiedy łagodne odstępstwa od normy w funkcjonowaniu organizmu zdarzają się często i są zazwyczaj chwilowe, nazywamy okresem przejściowym. Na przykład stękanie i ciężki oddech mogą ustać, jak tylko zostanie usunięty nadmiar płynu z płuc dziecka. Blady, marmurkowy kolor skóry może oznaczać problemy z krążeniem, ale jest bardzo prawdopodobne, że dziecko ładnie się zaróżowi, jak tylko układ krążenia, nieco inny w życiu płodowym, zmieni się na typowy dla noworodka; dodatkowo niektóre kwaśne substancje we krwi, które mogły się namnożyć podczas porodu, zostaną szybko usunięte, jak tylko poprawi się krążenie. Zdecydujemy, czym należy się zająć od razu, a co trzeba tylko uważnie obserwować.
Cechy, które mogą Ci się wydawać dziwne i niecodzienne, mogą być tak oczywiste dla lekarza, który zajmował się już setkami wcześniaków, że może nawet nie wspomnieć o czymś, co wydaje Ci się niepokojące. Jeśli masz wątpliwości, PYTAJ! Odpowiedź będzie zazwyczaj bardzo prosta, na przykład: „Ta wypustka to tylko część mostka” albo „Nie wiem, co to za wysypka, ale nic ona nie znaczy, wkrótce zniknie”. W większości przypadków uspokoisz się, że Twoje dziecko jest dokładnie takie samo jak większość dzieci w jego wieku.
Oprócz sprawdzania cech fizycznych i funkcjonowania układów, zbadamy również dojrzałość Twojego dziecka, aby upewnić się, co do jego wieku ciążowego (ile tygodni minęło od poczęcia). Aby to stwierdzić, obejrzymy jego skórę, wielkość brodawek sutkowych, plastyczność uszu, sprawdzimy, jak dobrze rozwinięte są jego narządy płciowe i jak dojrzały jest jego układ nerwowy. Ta metoda obliczania wieku ciążowego już po porodzie nazywana jest oceną dojrzałości według Dubowitza lub Ballarda. Jest ona mniej dokładna niż USG w pierwszym trymestrze ciąży lub obliczanie długości ciąży, jeśli znasz dokładną datę poczęcia. Jeśli jednak obliczenia czasu trwania ciąży były mniej dokładne, będziemy mogli Ci powiedzieć, że Twoje dziecko wydaje się o kilka tygodni starsze lub młodsze niż myślałaś – a to może mieć wpływ na długość hospitalizacji oraz na dalsze losy dziecka.
Mimo że pierwsze badanie fizykalne jest bardzo rozbudowane, to stanowi ono początek wielu badań. Twoje dziecko będzie prawdopodobnie badane jeszcze kilka razy dzisiaj i przynajmniej raz dziennie przez cały czas pobytu na oddziale. Jego lekarze (może mieć kilku) i pielęgniarki będą na bieżąco oceniać jego oddech i krążenie, aktywność i napięcie mięśni, poczucie komfortu i ból, aby upewnić się, że wszystko jest w porządku i odpowiednio wcześnie reagować na ewentualne problemy.
Zespół zaburzeń oddychania (RDS): nie będzie niczym zaskakującym, jeśli Twoje przedwcześnie narodzone dziecko będzie mieć problemy z oddychaniem, ponieważ jest to naturalna konsekwencja niedojrzałości płuc. Problemy z oddychaniem, które pojawiają się, jeśli płuca dziecka są niedojrzałe, nazywamy zespołem zaburzeń oddychania. Prawdopodobnie w pierwszej kolejności lekarz Waszego dziecka będzie chciał stwierdzić, czy ma ono ZZO lub inny problem (jak np. zapalenie płuc), który uniemożliwia mu prawidłowe oddychanie, aby jak najlepiej mu pomóc.
Jeśli klatka piersiowa Waszego dziecka zapada się głęboko przy wdechu, jeśli stęka, a jego nosek porusza się przy oddechu lub nawet jeśli wydaje się oddychać bez wysiłku, ale badania krwi wykazują, że potrzebuje więcej tlenu i nie pozbywa się dwutlenku węgla, może ono wymagać podłączenia do respiratora (maszyny do oddychania) i leku ułatwiającego rozprężenie płuc (surfaktantu). Jeśli Wasze dziecko potrzebuje wspomagania oddychania – jeśli jest podłączone do respiratora lub dostaje tlen – będziemy monitorować poziom tlenu i dwutlenku węgla we krwi dość często (zazwyczaj co dwie do czterech godzin). W takim przypadku prawdopodobnie zdecyduję się założyć wenflon do jednej z jego tętnic, aby móc pobierać krew bez konieczności kłucia dziecka za każdym razem. Być może wstrzymam się również z podawaniem pokarmu, ponieważ byłby to dodatkowy stres. Możecie więc oczekiwać, że na razie będzie odżywiane dożylnie.
Ból: jedną z rzeczy, które lekarze i pielęgniarki będą sprawdzać pierwszego dnia i przez cały okres pobytu dziecka na oddziale, jest jego samopoczucie: czy czuje się dobrze, czy też coś je boli. Jeśli radzi sobie bez respiratora, powinno czuć się całkiem dobrze w swoim ciepłym inkubatorze, kiedy lekarze i pielęgniarki skończą już pobieranie krwi i zakładanie wenflonów do żył i tętnic. Pielęgniarki mogą mu zrobić „gniazdko” lub owinąć je kocykiem, aby czuło się bezpiecznie i przytulnie. Nie wiemy tak naprawdę, czy wentylacja respiratorem sprawia dziecku ból, czy też jest tylko małą niewygodą, którą można znieść, gdyż pomaga oddychać. Nie wiemy również, jak bardzo stresująca jest dla dziecka konieczność „współpracy” z respiratorem, który pomaga mu oddychać. Prawdopodobnie zależy to od dziecka, jego dojrzałości i temperamentu, ogólnej atmosfery na oddziale, stanu jego zdrowia i rodzaju pomocy oddechowej, jaką otrzymuje. (Niektóre dzieci kręcą się i próbują wyciągnąć z nosa kaniule, przez które podawany jest tlen; inne spokojnie tolerują kaniule w nosie, ale nie lubią rurki w krtani, przez którą podłączone są do respiratora).
W zależności od samopoczucia Waszego dziecka zdecydujemy, czy potrzebuje ono leków przeciwbólowych lub uspokajających, czasem w dużych ilościach, aby powstrzymać je od „kłócenia się” z respiratorem. (Jeśli dziecko za bardzo się kłóci, powietrze z respiratora nie może rozprężyć jego płuc, co jeszcze pogarsza oddychanie). Czasem trudno jest stwierdzić, czy wcześniak cierpi – szczególnie w przypadku bardzo niedojrzałych dzieci, których zachowanie jest zupełnie inne niż u dzieci urodzonych w terminie – ale oznaki, na jakie zwracamy uwagę to niepokój, długi płacz, wysokie ciśnienie krwi i szybkie tętno. Chcemy podawać Waszemu dziecku leki tylko wtedy, jeśli tego potrzebuje. Będziemy więc uważnie obserwować Wasze dziecko i dostosowywać leczenie do potrzeb, aby cierpiało jak najmniej.
Infekcja: infekcja u kobiety ciężarnej lub dziecka jest prawdopodobnie najczęstszą przyczyną przedwczesnych porodów, infekcje też powodują problemy z oddychaniem, których nie można odróżnić od RDS-u. Z tego powodu prawdopodobnie podamy Waszemu wcześniakowi dożylnie antybiotyki, szczególnie jeśli ma problemy z oddychaniem. Ta decyzja opiera się na założeniu, że „lepiej dmuchać na zimne” – infekcje są bardzo niebezpieczne (zagrażają życiu, jeśli są nieleczone), a zazwyczaj nawet kilka dni po porodzie nie mamy pewności, czy Wasze dziecko było zarażone, czy nie.
Niektóre sygnały, że Wasze dziecko może mieć infekcję to: długo utrzymujące się niskie ciśnienie krwi, zbyt wysoki lub zbyt niski poziom białych krwinek lub nieprawidłowy obraz płuc w rtg klatki piersiowej. Będziemy uważać na te sygnały, pobierzemy również krew na posiew, aby sprawdzić, czy nie jest ona zakażona bakteriami, co jest pewną oznaką infekcji. Inne posiewy mogą być również pobrane – wymaz skóry, jeśli dziecko ma jakieś zmiany skórne lub płynu mózgowo-rdzeniowego, jeśli jego aktywność lub ruch nie wydają się normalne. W zależności od tego, czy wyniki posiewów będą pozytywne (bakterie wyrosną) w ciągu najbliższych kilku dni i czy wystąpiły jakieś inne objawy infekcji, zdecydujemy, jak długo podawać antybiotyki. Jeśli wydaje się, że infekcji nie ma, przestaniemy podawać antybiotyki po dwóch - trzech dniach od negatywnych wyników posiewów. W przeciwnym wypadku będziemy podawać antybiotyki do czasu pokonania infekcji – zazwyczaj od jednego do trzech tygodni.
Może się zdarzyć, że zobaczę Was i Waszą rodzinę po raz pierwszy w dniu narodzin dziecka. Muszę zrozumieć, co jest dla Was naprawdę ważne, kiedy będę mówić o tym, co dzieje się teraz i o tym, co może przytrafić się dziecku późnej. Postaram się poznać (Wy pewnie również) Wasze najistotniejsze wartości i lęki, ponieważ wspólnie będziemy opracowywać plany i podejmować decyzje dotyczące leczenia. Możecie mi pomóc, mówiąc o swoich najważniejszych pragnieniach i nadziejach – czego najbardziej chcecie dla dziecka i całej rodziny.
Nie bójcie się, że Wasze pragnienia lub zmartwienia są trywialne lub nie do zaakceptowania. W tej chwili wszystkie opinie są dla mnie istotne.
Możecie chcieć, żeby dziecko przeżyło za wszelką cenę, możecie też nie chcieć, aby było głęboko upośledzone; możecie chcieć jak najszybciej przenieść się do szpitala położonego bliżej domu; możecie chcieć, by Wasze bliźnięta były razem na oddziale; możecie nie chcieć podejmować żadnych decyzji przed przyjazdem babci; możecie chcieć się pomodlić z księdzem, nawet jeśli wszystko jest w porządku. Nie możecie zakomunikować (a nawet wiedzieć) tego wszystkiego od razu, ale pierwszy dzień to jakiś początek. I chociaż nie zawsze będę w stanie spełnić wszystkich Waszych życzeń, przynajmniej będę wiedzieć, w jakim kierunku mam zmierzać.
Ogólnie rzecz biorąc, dla większości rodzin i dla nas, pomagających opiekować się dzieckiem, pierwszy dzień to czas niepewności, oczekiwania i nadziei. Zazwyczaj zaraz po porodzie nie wiadomo, czy stan wcześniaka będzie się poprawiał, czy pogarszał. Jeśli dziecko jest bardziej dojrzałe i dobrze się czuje, wszystko prawdopodobnie szybko się uspokoi, a drobne problemy znikną w ciągu kilku godzin lub dni. Jeśli dziecko jest młodsze lub bardziej chore, powinniście zdać sobie sprawę, że pierwszy dzień to czas, kiedy odkrywamy, jakiego leczenia dziecko potrzebuje i jakie wsparcie jest mu potrzebne (takie jak respirator, wenflony do pobierania krwi, płyny dożylne i leki). Często potrzeba czasu, zanim cokolwiek zacznie się wyjaśniać.
Wszyscy rodzice nowo narodzonych wcześniaków chcą wiedzieć, czy ich dzieci będą zdrowe, chcą też zrozumieć, przed jakimi wyzwaniami zdrowotnymi staną. Aby pomóc Wam skoncentrować się na odpowiednich kwestiach – i uniknąć niepotrzebnego martwienia się tymi, które Was nie dotyczą – podzieliliśmy wcześniaki na cztery grupy według wieku ciążowego. W każdej grupie omawiamy tylko te problemy zdrowotne, które dotykają ponad 5% lub 10% dzieci.
Czytając sekcje, które odnoszą się do Waszego dziecka, pamiętajcie o dwóch istotnych zastrzeżeniach. Po pierwsze celem tej części książki jest umożliwienie Wam zrozumienia sytuacji i odnalezienia się w niej – ale nie przepowiadanie przyszłości Waszego dziecka. Skala przypadków medycznych jest bardzo szeroka nawet w konkretnej grupie wiekowej i u większości wcześniaków nie muszą wystąpić wszystkie przedstawione tu problemy. Wasze dziecko nie podlega prawom statystyki i jedynym wyznacznikiem tego, jak poradzi sobie z problemami, jest ono samo. Spędzajcie z nim czas, obserwujcie jego zachowanie i, oczywiście, pytajcie lekarza o wyniki badań i oceny.
Po drugie przedstawiane tu liczby są jedynie szacunkowe. Dokładne statystyki dotyczące wcześniaków są trudne do określenia, po części dlatego, że wciąż poprawia się jakość opieki neonatologicznej. Dziesięć lat temu wcześniaki urodzone w 23. tygodniu ciąży[2] nie miały żadnych szans na przeżycie – dzisiaj sytuacja wygląda już inaczej.
23. – 25. tydzień
Oddychanie: Prawie każde urodzone tak wcześnie dziecko potrzebuje wspomagania oddychania przy pomocy respiratora. Po pierwsze najprawdopodobniej będzie miało zespół zaburzeń oddychania (ZZO) – co oznacza, że jego płuca są zbyt niedojrzałe, by mogło samodzielnie i efektywnie oddychać (patrz strona…). Jeśli jego płuca są bardzo niedojrzałe, nawet respirator nie będzie w stanie ich rozprężyć i zapewnić mu wystarczającej ilości tlenu. Ale jeśli jego płuca są nieco bardziej rozwinięte, respirator będzie wspomagać oddech Twojego dziecka, aż do momentu, kiedy będzie mogło to robić samo. Możliwe, że będzie mogło być odłączone od respiratora po kilku tygodniach, ale nie będzie dla nikogo zaskoczeniem, jeżeli będzie potrzebować tlenu (podawanego przez kaniule w nosie) aż do 36. tygodnia. Jeżeli po 36. tygodniu wciąż potrzebuje pomocy w oddychaniu, może to sygnalizować przewlekłe choroby płuc lub dysplazję oskrzelowo-płucną (BPD). Około 65% dzieci urodzonych między 23. a 25. tygodniem ciąży choruje na dysplazję oskrzelowo-płucną, ale zazwyczaj mija ona przed ukończeniem przez dziecko drugiego roku życia.
23-25-tygodniowy wcześniak potrzebuje pomocy respiratora również dlatego, że ośrodek w mózgu odpowiedzialny za oddychanie jest jeszcze niedojrzały, więc czasem zapomina o oddychaniu. Nazywamy to bezdechami (patrz strona…); z czasem stają się one coraz rzadsze, a około 38. tygodnia od zapłodnienia ustępują zupełnie. Dziecko nie musi być podłączone do respiratora aż do całkowitego ustąpienia bezdechów – tylko do czasu, kiedy staną się one na tyle rzadkie, aby nie powodować poważniejszych problemów, zazwyczaj około 38.-40. tygodnia od zapłodnienia.
Przetrwały przewód tętniczy (przewód Bottala): u 40 do 50% dzieci urodzonych między 23. a 25. tygodniem ciąży naczynie krwionośne w pobliżu serca funkcjonujące w życiu płodowym, które powinno się zamknąć w ciągu kilku dni po narodzinach, pozostaje otwarte (patrz strona…). Problem z przetrwałym (otwartym) przewodem tętniczym polega na tym, że zbyt dużo krwi przepływa przez płuca; to pogarsza ZZO, zwiększając ryzyko chronicznego uszkodzenia płuc oraz obciąża serce. Jeżeli otwarty przewód Bottala wydaje się nie wpływać na stan dziecka, lekarze mogą poczekać i sprawdzić, czy jednak nie zamknie się on samoistnie. Jeżeli przepływ krwi przez przewód wpływa na funkcjonowanie układu oddechowego lub serca, lekarze podejmą próby, aby uległ on zamknięciu – najpierw zastosują leczenie farmakologiczne, co zazwyczaj wystarcza, a jeśli to się nie powiedzie, operacyjne. Maksymalnie 10% 23-25-tygodniowych wcześniaków wymaga operacyjnego zamknięcia przewodu Bottala.
Wylewy dokomorowe/Leukomalacja okołokomorowa (IVH/PVL): mózg dziecka jest w tym wieku bardzo wrażliwy na zmiany przepływu krwi i łatwo mogą wystąpić krwawienia (patrz strona …). Krwawienia te, zwane wylewami dokomorowymi, zazwyczaj nie powodują żadnych poważnych problemów, jeżeli są niewielkie (I lub II stopień). U około 15 do 20% dzieci urodzonych między 23. a 25. tygodniem ciąży występują poważniejsze krwawienia (III i IV stopień). U niektórych dzieci nawet duże wylewy nie powodują poważniejszych problemów, u innych mogą jednak wystąpić długoterminowe uszkodzenia, takie jak porażenie mózgowe, opóźnienie umysłowe, uszkodzenia wzroku lub słuchu; niektóre dzieci mogą nie przeżyć. Prawie wszystkie wylewy dokomorowe zdarzają się w ciągu kilku pierwszych dni życia, dlatego wszystkie wcześniaki mają rutynowo wykonywane USG głowy – które wykazuje, czy wylewy wystąpiły i jak są duże – w ciągu pierwszego tygodnia. Późniejsze USG, wykonywane około sześciu tygodni po narodzinach, daje więcej informacji na temat przyszłych perspektyw. Może ono wykazać, czy wystąpiło uszkodzenie mózgu (zwane leukomalacją okołokomorową) z powodu niedostatecznego dopływu krwi do mózgu, spowodowane wylewem lub innymi czynnikami.
Retinopatia wcześniacza (ROP): u prawie wszystkich dzieci urodzonych między 23. a 25. tygodniem ciąży dochodzi do nieprawidłowego rozwoju naczyń krwionośnych w siatkówce, zwanego retinopatią wcześniaczą (ROP) (patrz strona…). U większości dzieci problem ten rozwiązuje się sam, nie powodując zakłóceń widzenia. U niektórych powoduje krótkowzroczność lub astygmatyzm, które można wyrównywać przy pomocy okularów. Mała liczba dzieci – około 15% - wymaga operacji (fotokoagulacji laserowej) lub innych kroków zapobiegających odklejeniu siatkówki, a około 5% traci wzrok. Ponieważ retinopatia nie pojawia się od razu, pierwsze badanie okulistyczne wykonywane jest u wcześniaków między czwartym a szóstym tygodniem życia.
Infekcje: im wcześniej urodzone dziecko, tym bardziej narażone jest na infekcje (patrz strona…). Problemy zakażenia dotyczą około połowy wcześniaków urodzonych między 23. a 25. tygodniem ciąży podczas ich pobytu w szpitalu. Infekcja u bardzo małych wcześniaków może być bardzo niebezpieczna, ale przy odpowiedniej terapii antybiotykowej oraz dodatkowym wsparciu oddechu i właściwym odżywianiu pozajelitowym przeżywa około 75% dzieci, które zachorowały.
Martwicze zapalenie jelit (NEC): u około 5 do 10% wcześniaków urodzonych między 23. a 25. tygodniem ciąży występuje schorzenie przewodu pokarmowego nazywane martwiczym zapaleniem jelit (patrz strona …). Zazwyczaj pojawia się ono w drugim lub trzecim tygodniu życia, po rozpoczęciu karmienia, i jest to jeden z powodów, dla których lekarze są tak ostrożni w podawaniu dziecku mieszanki lub pokarmu. Martwicze zapalenie jelit może być na tyle łagodne, że powoduje jedynie częściową nietolerancję pokarmu, kiedy to mówi się raczej o „podejrzeniu” niż „pewnej” chorobie. Może też być ciężkie, wymagające kilku tygodni terapii antybiotykowej i żywienia dożylnego, a czasem nawet operacji, aby usunąć zmienione chorobowo fragmenty jelita. Średnio u około 50% dzieci z ciężkim martwiczym zapaleniem jelit konieczne jest leczenie operacyjne. Większość dzieci z tą chorobą przeżywa (od 60 do 90%). Śmiertelność jest najwyższa wśród najmłodszych wcześniaków, ale wyniki leczenia wciąż się poprawiają.
26. – 29. tydzień
Oddychanie: u większości wcześniaków w tej grupie wiekowej stwierdza się zespół zaburzeń oddychania (patrz strona …), co oznacza, że ich płuca nie są wystarczająco dojrzałe. W związku z tym większość 26-29-tygodniowych wcześniaków potrzebuje na początku pomocy respiratora. Wiele z nich jest dość szybko odłączonych od respiratora, ale nadal potrzebują tlenu podawanego przez kaniule donosowe do czasu zbliżonego do terminu porodu. Jeżeli po 36. tygodniu wciąż potrzebują pomocy w oddychaniu, może to sygnalizować przewlekłe choroby płuc lub dysplazję oskrzelowo-płucną (BPD). Około 50% dzieci urodzonych między 26. a 29. tygodniem ciąży choruje na dysplazję oskrzelowo-płucną, ale zazwyczaj mija ona przed ukończeniem przez dziecko drugiego roku życia.
Dzieci w tym wieku miewają również bezdechy, ponieważ ośrodek w mózgu odpowiedzialny za oddychanie nie jest jeszcze w pełni dojrzały i czasami zapomina o oddychaniu (patrz strona…). Respirator jest potrzebny, jeśli bezdechy są ciężkie, ale rzadko trwa to dłużej niż kilka tygodni. Bezdechy stają się z czasem coraz rzadsze i zazwyczaj ustępują między 36. a 38. tygodniem od zapłodnienia.
Przetrwały przewód tętniczy (przewód Bottala): naczynie krwionośne funkcjonujące w pobliżu serca w życiu płodowym, które powinno się zamknąć w ciągu kilku dni po narodzinach, u wcześniaków czasami pozostaje otwarte (patrz strona…). Około 40-50% wcześniaków urodzonych między 26. a 29. tygodniem ciąży ma przetrwały (otwarty) przewód tętniczy. Powoduje to, że zbyt dużo krwi przepływa przez płuca, co pogarsza ZZO, zwiększając ryzyko przewlekłych chorób płuc, oraz obciąża serce. Jeżeli otwarty przewód Bottala wydaje się nie wpływać na stan dziecka, lekarze mogą poczekać i sprawdzić, czy jednak nie zamknie się on samoistnie. Jeżeli przepływ krwi przez przewód wpływa na funkcjonowanie układu oddechowego lub serca, lekarze podejmą próby, aby uległ on zamknięciu – najpierw leczenie farmakologiczne, co zazwyczaj wystarcza, a jeśli to się nie powiedzie, operacyjne. Operację przeprowadza się tylko w razie konieczności – u około 10% dzieci z tej grupy wiekowej.
Wylewy dokomorowe/Leukomalacja okołokomorowa (IVH/PVL): mózg dziecka jest w tym wieku bardzo wrażliwy na zmiany przepływu krwi i łatwo może wystąpić krwawienie (patrz strona …). Prawie wszystkie wylewy dokomorowe zdarzają się w ciągu kilku pierwszych dni życia, dlatego wszystkie wcześniaki mają rutynowo wykonywane USG głowy – które wykazuje, czy wylewy wystąpiły i jak są duże – w ciągu pierwszego tygodnia. Krwawienia te, zwane wylewami dokomorowymi, zazwyczaj nie powodują żadnych poważnych problemów, jeżeli są niewielkie (I lub II stopień).Tylko u około 5 do 10% dzieci urodzonych między 26. a 29. tygodniem ciąży występują poważniejsze krwawienia (III i IV stopień). Prognozy są bardzo trudne do przewidzenia: niektóre dzieci radzą sobie dobrze nawet z dużymi wylewami i rozwijają się prawidłowo, u innych może jednak wystąpić długoterminowa niepełnosprawność, tj. porażenie mózgowe, opóźnienie umysłowe, uszkodzenia wzroku lub słuchu; niektóre dzieci mogą nie przeżyć. Oczekiwanie na diagnozę może być bardzo stresujące, ale późniejsze USG, wykonywane około sześciu tygodni po narodzinach, daje więcej informacji na temat przyszłych perspektyw. Może ono wykazać, czy wystąpiło uszkodzenie mózgu (zwane leukomalacją okołokomorową) z powodu niedostatecznego dopływu krwi do mózgu, spowodowane wylewem lub innymi czynnikami. Jeżeli nie wystąpiła leukomalacja okołokomorowa, a wylewy były niewielkie, niebezpieczeństwo wystąpienia problemów neurologicznych jest nieznaczne.
Infekcje: wcześniaki mają niedojrzały system immunologiczny, są więc bardziej podatne na częstsze i cięższe infekcje niż dzieci urodzone w terminie (patrz strona…). Problemy zakażenia dotyczą około 30% dzieci urodzonych między 26. a 29. tygodniem ciąży podczas pobytu w szpitalu. Przy odpowiedniej terapii antybiotykowej oraz dodatkowym wsparciu oddechu i właściwym odżywianiu pozajelitowym przeżywa około 75% dzieci, które zachorowały.
Martwicze zapalenie jelit (NEC): u około 5 do 10% wcześniaków urodzonych między 26. a 29. tygodniem ciąży występuje schorzenie przewodu pokarmowego nazywane martwiczym zapaleniem jelit (patrz strona …). Lekarze nie są w stanie przewidzieć, u których dzieci wystąpi ta choroba, pojawiająca się zazwyczaj w drugim lub trzecim tygodniu życia po rozpoczęciu karmienia, dlatego bardzo ostrożnie podają wcześniakom pokarm matki lub mieszankę. W łagodnej postaci martwicze zapalenie jelit powoduje jedynie nietolerancję pokarmu i wyleczenie następuje szybko. W najcięższych przypadkach dzieci wymagają długiej terapii antybiotykowej, kilku tygodni odżywiania dożylnego oraz operacyjnego usunięcia zmienionych chorobowo części jelita. Martwicze zapalenie jelit kończy się operacją w mniej więcej połowie ciężkich przypadków. Ogólnie współczynnik przeżywalności przy martwiczym zapaleniu jelit waha się od 60 do 90%, zależnie od wieku i wagi urodzeniowej dziecka, więc dzieci urodzone między 26. a 29. tygodniem ciąży nie należą do grupy wysokiego ryzyka. Przy współczesnych skutecznych metodach leczenia tej choroby perspektywy Twojego dziecka są dobre.
Retinopatia wcześniacza (ROP): u około 75% dzieci urodzonych między 26. a 29. tygodniem ciąży dochodzi do nieprawidłowego rozwoju naczyń krwionośnych w siatkówce, zwanego retinopatią wcześniaczą (ROP) (patrz strona…). U większości dzieci problem ten rozwiązuje się sam, nie powodując zakłóceń widzenia. U niektórych powoduje krótkowzroczność lub astygmatyzm, które można wyrównywać przy pomocy okularów. Mała liczba dzieci – około 7% - wymaga operacji (fotokoagulacja laserowa) lub innych kroków zapobiegających odklejeniu się siatkówki, a około 4% traci wzrok. Pierwsze badanie okulistyczne wcześniaków wykonuje się między czwartym a szóstym tygodniem życia, ponieważ retin...
agga3339