JAMES BLISH Gdzie tw�j dom, Ziemianinie PRZEK�AD: TERESA PA�UBICKA POZNA� 1991 CIA-Books�SVARO, Ltd. Tytu� orygina�u: EARTHMAN COME HOME Copyright � 1955 by The Estates of James Blish Copyright � 1990 for the Polish translation by T. Pa�ubicka Copyright � 1990 for the Polish edition by CIA-Books�SVARO, Ltd. Copyright � 1990 for the cover design by M. Cholaszczy�ski Projekt graficzny ok�adki: Marcin Cholaszczy�ski Znak graficzny serii: Maciej Kalinowst� � Published by arrangement with PRAVA I PREVODI, Ognjena Price 36, Belgrad 11000 ISBN 83-85100-27-K Druk: Szczeci�skie Zak�ady Graficzne Zam. Nr 291/11.10/91/11 James Blish (1921 -1975) to klasyk ameryka�skej SF. Z wykszta�cenia mikrobiolog, studiowa� te� zoologi�. Debiutowa� w 1940 roku opowiadaniem EMERGEN-CY REFUELING. Zajmowa� si� przede wszystkim literatur�, w latach 1960 - 1968 piastuj�c stanowisko wiceprezesa SF Writers of America. Napisa� dwadzie�cia jeden powie�ci i osiem zbior�w opowiada�. Najbardziej znane jego utwory to tetralogia MIASTA W GALAKTYCE, kt�rej pierwszy (w chronologii wydania) tom w�a�nie Pa�stwu przedstawiamy. Pozosta�e (THEY SHALL HAVE STARS, A UFE FOR STARS i THE TRIUMPH OF THE TIME) kontynuuj� w�tek szalony, nieprawdopodobny i wci�gaj�cy � oto wielkie miasta Ziemi wyruszaj� pewnego dnia na w�dr�wk� po kosmosie, opuszczaj�c przeludnion� planet�. B��kaj� si� odt�d jako poszukuj�cy pracy w�drowcy zarabiaj�cy na swe utrzymanie. Bohaterem GDZIE TW�J DOM, ZIEMIANINIE? jestNowy Jork�miasto specjalizuj�ce si� w wydobywaniu ropy naftowej, kt�re nawet niez�e prosperuje, jednak 'do czasu kryzysu gospodarczego, kt�ry obejmuje ca�� Galaktyk�. Za�amanie zmusza tysi�ce miast do dzia�ania, a Nowemu Jorkowi przypada w tej akcji rola szczeg�lna... Inn�, znan� g��wnie z licznych komentarzy krytycznych powie�ci� Jamesa Blisha przygotowywan� przez wydawnictwo CIA-Books jest nagrodzona w 1958 roku nagrod� HUGO nowela, rozbudowana nast�pnie w powie��: KWESTIA SUMIENIA (A Case of Conscience). Johnowi W. Campbelhwi M�odszemu WST�P Pocz�tek lot�w kosmicznych datuje si� na okres upadku kultury zachodniej na Ziemi. Potraktowano to w�wczas jako �rodek samoobrony. Wynalezienie silnik�w Muira opartych na zasadzie transmisji masy pozwoli�o pierwszym badaczom przestrzeni dotrze� a� w rejony Jowisza. Podczas tej w�a�nie ekspedycji zosta� odkryty nap�d grawitacyjny, kt�rego istnienie postulowano ju� wieki wcze�niej. W roku 2018 mia� zatem miejsce ostatni lot statku kosmicznego nap�dzanego silnikami Muira i ostatnie zarazem tego typu przedsi�wzi�cie Zachodu przed ca�kowit� zag�ad� jego kultury. Uko�czenie zdalnie sterowanej budowy mostu na powierzchni Jowisza, kt�ry to most by� z pewno�ci� najwi�kszym, a zarazem najbardziej bezu�ytecznym ludzkim przedsi�wzi�ciem in�ynieryjnym, umo�liwi�o wykonanie �cis�ych, bezpo�rednich pomiar�w pola magnetycznego tej planety. Wyniki bada� ostatecznie potwierdzi�y hipotez� Blackett-Diraca, kt�ra jeszcze w 1948 roku opisywa�a bezpo�redni� zale�no�� istniej�c� mi�dzy zjawiskami magnetycznymi, grawitacj� i momentem p�du ka�dego cia�a. Do tego czasu r�wnanie Blackett-Diraca nie znajdowa�o �adnego praktycznego zastosowania, by�o jedynie matematycz- na ciekawostk�. I nagle twierdzenie to sta�o si� znane, a matematycy prze�yli dni triumfu. Wiele zapisanych stronic i nie ko�cz�ce si� dyskusje nad hipotetyczn� wielko�ci� pola wiruj�cego elektronu zaowocowa�y pomys�em grawitronowego generatora polaryzacji Dillona-Wagonnera, kt�ry okaza� si� bardzo prosty w realizacji, za� to, jak kszta�towa� rotacj� elektron�w zasugerowa�o nazw� �szalony wirator" lub po prostu�wirator. Nadszybko��, ekran przeciwmeteorytowy i antygrawitacja zosta�y wy�o�one w jednym zwartym wzorze: G= 2(PC/ BU)2. Ka�da kultura pos�uguje si� swoistym systemem matematycznym, z kt�rego historiografowie s� w stanie wysnu� wnioski co do obiektywnej formacji spo�ecznej, kt�ra on�e system zrodzi�a. Wspomniana formu�a, zawarta w symbolach algebry magia�s-kiej, wiod�a ku macierzowej mechanice nowej Ery Nomad�w, ale pozostawa�a w istocie odkryciem Zachodu. Pocz�tkowo za podstawowe jej znaczenie uznawano to, �e za pr�dko�� graniczn� przyj�a wielokrotno�� pr�dko�ci �wiat�a � C. W ci�gu ostatnich pi��dziesi�ciu lat swego istnienia Zach�d u�ywa� wirator�w jedynie do wysy�ania grup kolonist�w w okolice r�nych nieodleg�ych gwiazd, nie zdawa� sobie jednak sprawy, jak pot�n� bro� trzyma w r�kach i to, trzeba doda�, r�kach ju� s�abn�cych. Zach�d nigdy nie odkry�, �e wirator mo�e unie�� ka�de cia�o, kt�remu dodatkowo zapewnia ochron� w trakcie podr�y z szybko�ci� nad�wietln�. W nast�pnych stuleciach idea lot�w kosmicznych zosta�a jiiemal ca�kowicie zarzucona. Nowa ziemska cywilizacja, czyli og�lnoplanetarny despotyzm nazwany przez historyk�w Pa�stwem Biurokratycznym, operowa�a zupe�nie innymi kategoriami my�lowymi. Loty kosmiczne by�y mo�e sp�nion�, ale logiczn� konsekwencj� sposob�w dzia�ania i my�lenia w�a�ciwych dla kultury Zachodu, kt�ry zawsze d��y� do zg��bienia tajemnic niesko�czono�ci. W Rosjanach idea ta wzbudza�a sprzeciw tak ogromny, �e zabronili o niej wspomina� nawet swoim pisa-rzom-fantastom. Podczas gdy Zach�d pi�� si� ku niebiosom, Rosjanie rozpe�zli si� po ca�ej planecie. Opanowali j� prawie ca�kowicie i wydawali si� zadowoleni z �ycia na dnie oceanu powietrza, ponad kt�rym Zach�d wzbija� si� w przestrze�. W ten spos�b narodzi�o si� i zwyci�y�o Pa�stwo Biurokratyczne. W ten te� spos�b mia�o zamiar utrzyma� stan swego posiadania. Nigdy nie by�o bezpo�redniego, zbrojnego podboju Zachodu przez Wsch�d. W istocie rzeczy, w roku 2105 (kt�ry to rok przyjmuje si� za dat� upadku Zachodu) jakakolwiek tego rodzaju globalna bitwa spowodowa�aby wyludnienie ca�ej Ziemi w przeci�gu niemal jednej nocy. Zamiast tego Zach�d sam dopom�g� we w�asnym podboju � w d�ugotrwa�ym i bolesnym procesie, kt�rego wynik wielu potrafi�o przewidzie�, lecz kt�rego nikt nie by� w stanie powstrzyma�. W celu zapobie�enia wrogiej infiltracji Zach�d wprowadzi� i nieustannie zaostrza� kontrol� proces�w my�lowych. Doprowadzi�o to do sytuacji, w kt�rej nie spos�b by�o odr�ni� tych dwu przeciwstawnych sobie kultur, a poniewa� Rosjanie mieli znacznie wi�ksze ni� Zach�d do�wiadczenie w sprawowaniu tego rodzaju monolitycznych rz�d�w, ich przyw�dztwo sta�o si� faktem. Zakazem my�lenia o lotach kosmicznych zosta�y obj�te nawet rozwa�ania fizyk�w. Wszechobecna Policja My�li, przeszkolona w zakresie praw rz�dz�cych balistyk� i innymi dziedzinami astronautyki, by�a w stanie wy�ledzi� zabronion� dzia�alno�� � zwan� dzia�alno�ci� nieziemsk� � na d�ugo przedtem, zanim mog�a doprowadzi� do uzyskania jakichkolwiek praktycznych efekt�w. 8 Istnia�a jednak dziedzina, w kt�rej Policja My�li nie mogla zakaza� prowadzenia prac badawczych. Dziedzin� t� by�a atomistyka. Na niej opiera�a si� bowiem ca�a w�adza nowego pa�stwa. Tymczasem to w�a�nie badania nad momentem magnetycznym elektronu doprowadzi�y swego czasu do powstania r�wna� Blacketta-Diraca. Nowe pa�stwo zatai�o istnienie wirafor�w, gdy� otwiera�y bardzo dogodn� drog� ucieczki, a Policji My�li nigdv) nie powiedziano, �e to podstawowe r�wnanie tak�e nale�y do inwigilowanego przez ni� �obszaru �cis�ego nadzoru". Rosjanie nie odwa�yli si� poda� na temat r�wnania nawet tej informacji. Pa�stwo prowadzi�o czystk� i �reedukacj�" w�r�d wszystkich grup mniejszo�ciowych i nikt nie podejrzewa� jego upadku. Nikt nie m�g� przypuszcza�, �e pa�stwo to mog� zniszczy� teoretycy matematyki, szczeg�lnie �e nawet w my�lach byli wolni od jakichkolwiek rewolucyjnych pobudek. Wirator zosta� ponownie � i to do�� przypadkowo � wynaleziony w laboratoriach fizyki j�drowej Koncernu Cezowe-go. Odkrycie to oznacza�o zag�ad� Pa�stwa Biurokratycznego. Podobnie niweluj�ca pot�ga reaktora atomowego i Solar Phoenbt zniszczy�y niegdy� d���cy ku przestrzeni Zach�d. Loty kosmiczne zosta�y wznowione. Przez jaki� czas wiratory montowano przezornie tylko w nowo zbudowanych statkach kosmicznych, co zapocz�tkowa�o bardzo kr�tkotrwa�y okres bada� planetarnych. Chwiej�ce si� w posadach pa�stwo walczy�o o zachowanie r�wnowagi, lecz �rodek ci�ko�ci uleg� ju� przesuni�ciu. Marnotrawiono wiratory, stosuj�c je do nap�dzania wy��cznie niewielkich rakiet. Od kiedy antygrawitacja sta�a si� techniczn� rzeczywisto�ci�, przesta�a istnie� potrzeba specjalnego przystosowania projekt�w statk�w do wymog�w podr�y kosmicznych, poniewa� zar�wno masa, jak i linie aerodynamiczne utraci�y jakiekolwiek znaczenie. Nawet najci�szy i najbardziej nieudolnie ukszta�towany obiekt mo�na by�o d�wign�� i wyrzuci� z powierzchni Ziemi na dowoln� odleg�o��. Gdyby zaistnia�a potrzeba, mo�na by poruszy� i przemie�ci� nawet ca�e miasta. I wiele z nich poruszono. Wcze�niej jednak czyniono to z fabrykami i zak�adami przemys�owymi. Najpierw zacz�y one w�drowa� po powierzchni Ziemi, od jednego z�o�a centralnych minera��w do drugiego, a p�niej wzbi�y si� w przestrze� kosmiczn�. I tak rozpocz�� si� exodus. Nic nie mog�o go powstrzyma�, poniewa� taki trend najwyra�niej odpowiada� interesom pa�stwa. Ruchome fabryki zmieni�y Marsa w Pitts-burgh Uk�adu S�onecznego. Dzi�ki wiratorom, kt�re przenios�y sprz�t g�rniczy i ca�e rafinerie kopalin, �ycie wr�ci�o na t� pokryt� rdzawymi liszajami kul�. Tam, gdzie niegdy� znajdowa� si� Pittsburgh, rozpo�ciera�a si� teraz dolina �u�lu i popio��w. Ogromne kombinaty przetw�rcze Koncernu Stalowego po�yka�y roje meteor�w, prze�uwa�y je i wypluwa�y w postaci wyposa�enia satelit�w. Koncerny: Aluminiowy, Germanowy i Torowy wysy�a�y swoje zak�ady w przestrze�, by wydobywa�y one zasoby innych planet. Zdarzy�o si� kiedy�, �e nale��cy do Koncernu Torowego Zak�ad nr 8 nie wr�ci� na Ziemi�. To zapocz�tkowa�o rewolucj� przeciwko panowaniu kultury planetarnej. W poszukiwaniu pracy w�r�d kolonist�w wyrzuconych przez odp�yw cywilizacji Zachodu, Uk�ad S�oneczny opu�ci�y pierwsze z miast-w�droW-c�w. W�r�d tych nomad�w przestrzeni zacz�a si� wykszta�ca� nowa kultura, kt�ra ze wzgl�du na sw�j zasi�g sta�a si� kultur� powszechn�. I ...
kobazyl