Gazetka - gwara poznańska.doc

Gwara poznańska to jedna z bardziej specyficznych gwar regionalnych
w Polsce. Po poznańsku mówi się nie tylko w samym Poznaniu, ale
i w okolicach, a odmiany gwary spotkać można w całej Wielkopolsce. Gwara poznańska powstała z wymieszania dialektu wielkopolskiego
z elementami słownictwa niemieckiego, głównie w wyniku ponad stuletniego pruskiego panowania w Wielkopolsce (1793 – 1919). Język niemiecki stał się językiem urzędowym, biznesowym, opanował szkoły. Mieszkańcy Poznania stali się często dwujęzyczni i zaczęli używać w gwarze niemieckich słów.
Do dziś mówimy: zrobić łóżko, zakluczyć, w gazecie stoi napisane.

Symbolicznym słowem gwary poznańskiej jest "pyra" (co to jest widać poniżej).

A oto najsłynniejsza poznańska rymowanka. To zdanie
w Poznaniu zna prawie każdy, niczym hymn narodowy

czy pacierz. Kto zrozumie o czym mowa?

Co jedzą poznaniacy:

Plendze – placki ziemniaczane

Szagówki – kluski z pyrek

Ślepe ryby – zupa z rozgotowanych pyrek

Szabel – fasola

Redyski – rzodkiewki

Bedki – grzyby

Zimne nogi, galart – galareta mięsna

Makocz – makowiec

Szneka z glancem – drożdżówka

Gzik – twaróg ze śmietaną

Sznytka – kromka chleba

Leberka – wątrobianka

Klymki – cukierki

Rumpuć – gęsta zupa jarzynowa

W co się ubierają poznaniacy?

Globusik – kapelusz

Kluft – garnitur, marynarka

Mantel – płaszcz

Mycka – czapka

Badejki – spodenki, majtki

Dyrdok – spódnica

Laczki – domowe pantofle bez napiętka

Bindka – krawat

Boba – czapka

Glazejki - rękawiczki

Jak rozpoznać bratnią Pyrę wśród obcej wiary?
Wystarczy posłuchać, czy używa takich określeń:

Petronelka – biedronka

Dynks – jakiś znany, ale nie nazwany wprost przedmiot

Kląkry – graty

Bimba – tramwaj

Akuratnie – starannie

Poruta – kompromitacja

Ajzol – przedmiot żelazny, żelastwo

Migane – tańce

Lajsnąć – sprawić sobie coś, kupić

Bana – pociąg

Blubry – gadanie

Kalafa – twarz

Rychtyk – dobrze, poprawnie

Bejmy – pieniądze

Gymyla – śmietnik

Kejter – pies

Z polskiego na nasze
(a raczej odwrotnie)

v    Być nie do żdżarcia – być rewelacyjnym, nie do podrobienia

v    Mieć rachę na kogoś – długo i mocno złościć się, gniewać na kogo

v    Mieć kalafę od ucha do ucha – być pyskatym, kłótliwym

v    Klamkować się – tłumaczyć się w wykrętny sposób

v    Dostać po kluce – dostać nauczkę

v    Mieć fefry – bać się

v    Lelać się – zachowywać się dziecinnie

v    Opowiadać pierdoły – mówić głupstwa

Wspominając o mowie poznaniaków nie można pominąć słówka "tej", które dla niektórych stanowi najbardziej ulubioną partykułę, potrafią ją użyć kilka razy w jednym zdaniu.

5