Plotyn - O pieknie.pdf - Filozofia -ksiazki - Likonks

Plotyn, Enneady

przełożył Adam Krokiewicz

VI. O PIĘKNIE

1. Piękno jest w dziedzinie wzroku i jest go tu bardzo wiele. Jest także w dziedzinie słuchu, w

składnych wypowiedziach i we wszelkiej muzyce, bo przecież i melodie, i rytmy są piękne.

A jeśli iść w górę od świata zmysłów, to są także piękne zajęcia i czyny i przysposobienia i

umiejętności i jest wreszcie piękno cnót. Czy zaś jest jakieś piękno jeszcze przed nimi, okaże rzecz sama.

Czym więc jest to, co sprawia, że ciała mają piękny wygląd i że słuch przyznaje dźwiękom to, że są

piękne? I jak się to dzieje, że wszystko, co bezpośrednio wiąże się z duszą, jest piękne?

Czy wszystko jest piękne za sprawą jednego i tego samego, czy też inne jest piękno w ciele, a inne

gdzie indziej? I czym są one albo ono? Przecież pewne rzeczy, na przykład ciała, są piękne nie dzięki

swoim podmiotom, lecz na mocy udziału, a inne są znowu piękne same z siebie, jak to jest na przykład z

naturą cnoty. Oto te same ciała mają czasem piękny, a czasem niepiękny wygląd, gdyż to, że ciała są, jest

czymś innym, a czymś innym to, że są piękne. Czym więc jest owo piękno, obecne w ciałach? Nad nim

bowiem trzeba najpierw się zastanowić.

Więc czym jest to, co pociąga oczy widzów i skłania ku sobie, i nęci, i raduje swoim widokiem?

Zaprawdę, skoro do niego dojdziemy, to używając go niby drabiny, zobaczymy, być może, także resztę.

Mówią tedy wszyscy mniej więcej, że piękno wzrokowe wytwarza symetria części w stosunku do

siebie i do całości oraz dodana krasa barw i że w przypadku rzeczy widzialnych tudzież w ogóle

wszystkich innych , to, "że są piękne", znaczy tyle, co "że są symetryczne i określone miarą". Dla owych

mówców nie będzie oczywiście piękna żadna rzecz pojedyncza, lecz z konieczności tylko rzecz złożona. I

piękna będzie dla nich tylko całość, poszczególne zaś części nie będą piękne same z siebie, lecz tylko

dzięki temu, że współdziałają dla całości, by była piękna.

Jeżeli jednak piękna jest całość, to piękne muszą być także części, bo przecież nie składa się ona z

brzydkich części, lecz piękno musi obejmować je wszystkie.

I również barwy tak piękne, jak na przykład światło słoneczne, będą według owych rzeczników poza

zasięgiem piękności, ponieważ są pojedyncze i nie posiadają piękna, wynikającego z symetrii. A

dlaczego czymś pięknym jest złoto? I dlaczego piękny jest widok błyskawicy w nocy lub widok gwiazd?

Tak samo w królestwie dźwięków przepadnie to, co pojedyncze, choć poszczególny dźwięk wśród

dźwięków pięknej całości bywa często piękny także sam w sobie.

Skoro dalej, mimo że pozostaje ta sama symetria, ta sama twarz raz wydaje się piękna, a drugi raz się

nie wydaje, to jakże nie należy głosić, że piękno jest czymś innym obok symetryczności i że to, co jest

symetryczne, jest piękne za sprawą czegoś innego?

I jeśli owi mówcy, przechodząc z kolei do zajęć tudzież do zasad pięknych, będą i tutaj także

podawać symetryczność jako przyczynę, to o jakiej właściwie symetrii można mówić w przypadku

pięknych zajęć albo praw, albo nauk, albo umiejętności? Jak mogą być na przykład symetryczne

względem siebie "reguły"? Bo jeśli dlatego, że sobie wtórują, to wtór i zgoda będzie także między

fałszami. Powiedzeniu na przykład, że powściągliwość jest dziecinną ambicją, wtóruje i przytakuje

powiedzenie, że sprawiedliwość jest szlachetną głupotą, i zgadzają się one z sobą doskonale.

Każda wreszcie cnota to piękność duszy i to piękność prawdziwsza niż poprzednie. Czy są

symetryczne? A w jaki sposób? Przecież nie są symetryczne ani jak wielkości, ani jak liczby, choć dusza

liczy większą ilość części. W jakim bowiem stosunku wyrazi się złożenie lub zmieszanie owych części?

Albo owych "reguł"? A piękno samotnego w sobie umysłu? Czymże ono będzie?!

2. Zacznijmy więc znowu od początku i spróbujmy najpierw powiedzieć, czym jest piękno w

ciałach.

Oto jest czymś i uzmysławia się zaraz na pierwszy rzut oka i dusza je jakby w nagłym odgadnięciu

wita jego imieniem i przygarnia do siebie po rozpoznaniu i z nim się niejako zespala. Kiedy natomiast

napotka brzydotę, wtedy wzdryga się i przeczy i stroni od niej, nie godząc się z nią i będąc jej obcą

zupełnie.

Mówimy tedy, że dusza będąc z natury tym, czym właśnie jest, i pochodząc od lepszej substancji

wśród tego, co istnieje, ilekroć zobaczy coś jednego z sobą rodu albo przynajmniej ślad czegoś takiego,

natychmiast doznaje radości oraz trwożnego zachwytu i kojarzy je z sobą i przypomina sobie siebie samą

i swoją ojczyznę.

Jakie więc podobieństwo mają piękności tego świata z pięknościami tamtego? A zresztą, jeżeli idzie

tylko o podobieństwo, to niechże będą podobne! Lecz w jaki sposób piękne są rzeczy i tam, i tu?

Mówimy, że rzeczy tu są piękne za sprawą udziału w idei. Wszystko bowiem, co bezkształtne i co

powinno według swojego naturalnego przeznaczenia przybrać kształt i ideę, jest brzydkie i pozostaje

poza boskim rozumem, jak długo nie ma udziału w rozumnym planie i idei. I jest to brzydota zupełna.

Brzydkie zaś jest i to także, co nie zostało w całości opanowane przez kształt i plan rozumny, jako że

materia nie dała się całkowicie ukształtować według idei.

Więc przybywająca idea zebrała i uporządkowała to, co miało być jednością, złożoną z wielu części,

i doprowadziła do współdziałania w jednym celu i uczyniła jednością dzięki zgodzie, albowiem ona sama

była właśnie jednością i jednością powinna była być rzecz kształtowana, o ile tylko nią być mogła,

składając się z wielu części. Na niej więc, zebranej w jedność, króluje już piękność, udzielająca się tak

częściom, jak i wszelkiej całości. Ilekroć zaś opanuje coś jednego i mającego jednakie części, to udziela

się tylko całości, tak jak to czasem udzieli na przykład piękna jednej skale sama natura, a czasem udzieli

go znowu sztuka całemu budynkowi wraz z częściami.

Tak więc piękne ciało powstaje za sprawą udziału w rozumnym wątku, który przybył z bożej krainy.

3. Poznaje zaś owo piękno moc ku temu ustanowiona, od której nic nie jest miarodajniejsze w

osądzie jej spraw, ilekroć bierze w tym osądzie udział także reszta duszy. A wyrokuje i ona zapewne

zgodnie z ideą, która w niej istnieje, i tak jej używa w osądzie, jak się używa pionu w osądzie

prostopadłego kierunku.

Jak się jednak godzi piękno cielesne z przedcielesnym?

A jak przymierza budowniczy dom zewnętrzny do wewnętrznej idei domu i przymierzywszy orzeka,

że jest piękny? Chyba dlatego, że ten dom zewnętrzny jest, jeśli oddzielisz kamienie, rozcząstkowaną

przez zewnętrzną objętość materii ideą wewnętrzną, ideą bezcząstkową, uzmysłowioną w wielości.

Skoro więc i wzrok postrzeże ideę, przebywającą w ciałach, która związała i owładnęła przeciwną

sobie naturę bezkształtną, i skoro postrzeże kształt, królujący wspaniale na innych sobie podległych

kształtach, to uchwyciwszy na raz ową całą wielokrotność, unosi ją i wprowadza do środka jako nie

mającą już części i oddaje wnętrzu jako zgodną i składną i miłą. Podobnie błogi jest dla dobrego męża

przebłyskujący ślad cnoty w młodzieńcu, bo wtóruje wewnętrznej prawdzie.

Pojedyncze jest również piękno barwy, sprawione przez kształt i ujarzmienie mroku w materii, przez

obecność niecielesnego światła, które jest i wątkiem rozumnym, i ideą.

Za czym piękny ponad inne ciała jest ogień jako taki. Oto posiada w porównaniu z innymi

żywiołami godność idei, góruje położeniem, jest pośród innych ciał ciałem najsubtelniejszym, jak

przystoi bliskiemu sąsiadowi niecielesności: tylko on jeden nie przyjmuje innych ciał do siebie, a inne go

przyjmują, albowiem one się rozgrzewają, atoli on nie ziębnie i on też zasadniczo posiada barwę, a inne

ciała biorą ideę barwy od niego. Świeci więc i błyszczy niby idea. Kiedy zaś traci władną moc i gaśnie

ostatkiem światła, przestaje być piękny, jako że nie ma już udziału w całej idei barwy.

Sprawiły wreszcie niejawne harmonie w dźwiękach, sprawiwszy harmonie jawne, że dusza także w

ten sposób zdobyła zrozumienie piękna, gdyż w innym ukazały to samo. I jest nieodłączną cechą

harmonii, podpadających pod zmysły, że mierzą się liczbami, ale nie w każdym stosunku, lecz jeno w

tym, który służy twórczości idei i zapewnia jej władzę.

Tyle o pięknościach w dziedzinie zmysłowej, owych widmach i marach, które się jakby zapędziły do

materii i sprowadzają ład, skoro przybędą, tudzież trwożny zachwyt, skoro się ukażą.

4. Ażeby zaś zobaczyć wznioślejsze piękności, jakich już nie postrzegają zmysły, a jakie bez

narządów zmysłowych postrzega i nazywa dusza, trzeba iść w górę, pozostawiwszy zmysłowość w jej

dolnym siedlisku.

I jak w przypadku zmysłowych piękności nie mogli o nich mówić ci, którzy ich nigdy nie widzieli

ani nic odczuli jako pięknych, niby jacyś ślepcy od urodzenia, tak samo nie mogą mówić o pięknie zajęć

ci, którzy nie poznali piękna zajęć i umiejętności i innych rzeczy podobnych, ani o blasku cnoty ci, którzy

sobie nigdy nie uprzytomnili, jak piękne jest oblicze sprawiedliwości i powściągliwości, a nie jest zaiste

ani wieczorna, ani ranna gwiazda tak piękna!

Lecz trzeba ujrzeć tym, czym dusza postrzega takie rzeczy, i skoro się ujrzy, trzeba doznać rozkoszy

i wstrząsu i trwożnego zachwytu w daleko wyższym stopniu niż za sprawą poprzednich piękności, jako

że się już dosięga piękności prawdziwych.

Bo takie właśnie uczucia muszą powstać wobec każdej piękności: zdumienie i słodki wstrząs i

tęsknota i miłość i rozkoszne onieśmielenie. Można ich zaiste doznać także wobec rzeczy niewidocznych

i doznają ich, żeby tak powiedzieć, wszystkie dusze, atoli bardziej te pośród nich, które są zapalniejsze do

miłości: podobnie w przypadku ciał widzą je wszyscy, atoli nie wszyscy są jednako wrażliwi, lecz tylko

niektórzy doznają ich uroku z osobliwą siłą i o nich też tylko się mówi, że miłują.

5. I tych właśnie miłośników rzeczy niezmysłowych pytać należy: czego doznajecie wobec zajęć,

zwanych pięknymi, i pięknych sposobów postępowania i powściągliwych obyczajów i w ogóle wobec

cnotliwych czynów oraz stanów i wobec piękna dusz? A kiedy ujrzycie siebie samych w świetle

wewnętrznego piękna, co czujecie? I jak się to dzieje, że unosi was święty szał i rwiecie się do górnych

lotów i pełni jesteście tęsknoty, by być jeno z sobą, wyzuwszy się z ciał?

Oto, jakich uczuć doznają rzetelni miłośnicy. A czymże jest to, dla czego ich doznają?

Nie kształt, nie barwa, nie wielkość żadna, lecz dusza, dusza bezbarwna z również bezbarwną

powściągliwością i innym światłem cnót, kiedy mianowicie albo w was samych ujrzycie, albo też

zobaczycie w kimś innym duszę wielką i obyczaj sprawiedliwy i powściągliwość przeczystą i męstwo z

jego gromowładną twarzą i oną powagą i skromność, widniejącą w stanie wolnym od niepokojów,

zaburzeń i chuci, i w końcu, na szczycie ich wszystkich, najwyższe światło boskiego umysłu.

Podziwiamy więc i miłujemy te rzeczy, ale dlaczego mówimy, że są piękne?

Są zaiste i mają swe objawienia i każdy, kto je ujrzy, musi powiedzieć, że one istnieją istotnie. Cóż

to znaczy, że istnieją istotnie? Znaczy, że są piękne.

Atoli rozum pragnie jeszcze dociec, czym są, iż czynią duszę pełną uroku, czym jest owo jakby

światło, jaśniejące w każdej cnocie.

Gzy chcesz wziąć pod uwagę także rzeczy przeciwne, brzydkie zmazy duszy, i przeciwstawić je

tamtym? Zdaje się bowiem, że nam dopomoże do tego, czego szukamy, poznanie brzydoty, czym ona jest

właściwie i dlaczego się zjawiła.

Niech więc będzie dusza brzydka, rozwiązła i niesprawiedliwa, skłębiona mnóstwem żądz tudzież

wszelakich zaburzeń, pełna obaw z powodu tchórzostwa, pełna zawiści z powodu skarlenia, niech myśli o

wszystkim, jak zresztą już i myśli, znikomym i lichym, niech będzie wszędzie opaczna, rozmiłowana w

nieczystych rozkoszach, żyjąca życiem li tylko cielesnego użycia, gdyż zasmakowała w brzydocie jako

czymś lubym. Zali nie powiemy, że ta właśnie brzydota przywarła do niej niby obce zło, które jej

wyrządziło haniebną zniewagę, sprawiwszy, że stała się brudna i skażona wielką ilością zła, że nie

posiada już ani życia, ani zmysłowości czystej, lecz z powodu pomieszania ze złem pędzi mroczny żywot

i śmierć ją głęboko nurtuje, że już nie widzi tego, co powinna widzieć dusza, że już nie może przebywać

w sobie spokojnie, bo wciąż ją ponosi pęd na zewnątrz, w dół, w ciemność?

Ta dusza, która jest brudna, myślę, niewątpliwie i daje się wszędzie wodzić pokusom rzeczy,

podpadających pod zmysły, która ma w sobie sporo ze zmieszanego ciała, przyjęła do siebie oraz obcuje

ze sporą ilością materii i dlatego zmieniła swój wygląd na inny, stosownie do gorszej przymieszki.

Podobnie ktoś, zanurzywszy się w błocie lub gnoju, nie okaże już tego piękna, jakie posiadał, lecz

widoczne będzie tylko to, co się na nim ulepiło z błota lub gnoju. Brzydota przylgnęła do niego jako obcy

dodatek i jego jest teraz rzeczą, jeśli ma być znowu piękny, obmyć się i oczyścić, by być, czym był.

Mówiąc tedy, że dusza brzydnie z powodu zmieszania, skażenia i ciążenia do ciała i materii,

będziemy mówić słusznie.

Zaprawdę, brzydotą dla duszy jest to, że nie jest niepokalanie czysta, podobnie jak brzydotą dla złota

jest obfitość ziemistej przymieszki: jeżeli ktoś ją usunie, to pozostaje jeno złoto i jest już piękne, bo jest

oddzielone od innych rzeczy i obcuje tylko z sobą: tak samo i dusza, skoro się oddzieli od pożądań, jakie

żywi z powodu ciała, zżywając się z nim zbytnio, skoro się uwolni od obcych sobie namiętności i oczyści

z brudów swego ucieleśnienia, skoro po prostu zostanie sama jedna, odrzuca od razu całą brzydotę,

przybraną od różnej od siebie natury.

6. Bo powściągliwość i męstwo i każda w ogóle cnota i nawet mądrość sama jest, jak obwieszcza

dawna nauka, oczyszczeniem. Dlatego też słusznie głoszą misteria w słowach obrazowych, że kto

"nieoczyszczony", ten będzie leżeć w błocie także w Hadesowej krainie, gdyż to, co nieczyste, lubi błoto

z powodu własnej nieczystości, podobnie jak i brudne na ciele wieprze lubują się w brudzie.

Bo i na czym może polegać prawdziwa powściągliwość, jeżeli nie na tym, by się nie zadawać i nie

parać z rozkoszami ciała, by ich unikać jako nieczystych i niegodnych czystego jestestwa? Męstwo

polega na tym, żeby nie lękać się śmierci, będącej oddzieleniem duszy od ciała, a tego nie lęka się ten, kto

lubi być sam. Wielkoduszność polega na wyniosłej postawie wobec spraw tego świata, a mądrość

wreszcie na tym, że czysta myśl, odwróciwszy się od przyziemnych nizin, wiedzie duszę wzwyż.

Staje się tedy oczyszczona dusza ideą i wątkiem rozumnym, staje się duszą zupełnie niecielesną i

umysłową i całkowicie oddaną bożej krainie, gdzie źródło piękna i wszystkie piękności.

Więc dusza, skoro się wzniesie do umysłu, wzbiera pięknością. Umysł i jego dary są dla niej własną,

a nie cudzą pięknością, bo tylko wtedy istotnie jest duszą.

Toteż słusznie się mówi, że stawać się dobrym i pięknym na duszy znaczy tyle, co upodobnić się do

Boga, albowiem stamtąd piękno i jedna część bytów lub raczej - byty to piękno, a tamta druga natura to

brzydota. Ona i pierwsze zło jest tym samym, tak iż tym samym jest także owo dobro oraz piękno lub

dobroć oraz piękność.

Trzeba więc szukać równocześnie piękna oraz dobra i brzydoty oraz zła.

I trzeba jako pierwsze założyć arcypiękno, które jest także dobrem, a zaraz po nim idzie umysł jako

piękno. Dusza jest pięknością dzięki umysłowi. Od kształtującej duszy pochodzą już dalej inne piękności,

w dziedzinie czynów oraz w dziedzinie uprawianych zajęć. I ciała wreszcie, ile ich tylko zwie się

pięknymi, robi nimi właśnie dusza, albowiem jest czymś bożym i jakby "częścią" piękna, tak iż wszystko,

czego się tknie i co ujarzmi, robi pięknym w miarę jego możności.

7. Trzeba więc znowu wspinać się do dobra, którego pragnie każda dusza. Kto je ujrzał, ten wie, o

czym mówię, wie, jak jest piękne. Oto jest jako dobro celem utęsknionym i prze do niego tęsknota, atoli

osiągają je tylko ci, którzy pną się wzwyż i zwrócą się do niego istotnie i wyzbywają się tego, cośmy na

siebie włożyli, schodząc w dół - tak jak powinni ci, którzy wstępują do świętych miejsc w świątyniach,

dokonać oczyszczeń, zdjąć dawne szaty i wstępować nago - aż przeszedłszy podczas drogi w górę koło

wszystkiego, co jest obce Bogu, ujrzy się sobą samym Je samo, niepokalane, jednolite, czyste, od czego

wszystko zawisło i ku czemu wszystko patrzy i istnieje i żyje i myśli (umysłowo), albowiem Ono jest

przyczyną życia i umysłu i istnienia.

Jeżeli więc ktoś je ujrzy, to jakże potężnych doświadczy uniesień miłości, jakich porywów tęsknoty,

chcąc się z nim zespolić, jak wstrząsającej rozkoszy ? Bo kto go jeszcze nie widział, ten go tylko pragnie

jako dobra. Kto je jednak zobaczył, ten musi je uwielbiać gwoli piękna i być pełen rozkosznego

zdumienia, i doznawać wstrząsów bez szkody dla siebie, i miłować prawdziwą miłością, i śmiać się ze

srogiego kochania oraz innych miłostek i uznawane przedtem piękności mieć w pogardzie.

Coś podobnego czują już ci wszyscy, którym się objawili bogowie lub dajmoni i którzy nic mogą już

odtąd zachwycać się po dawnemu pięknem ciał innych. A cóż dopiero mamy myśleć o tym, kto ogląda

piękno samo w sobie, piękno czyste, wolne od mięsnego i w ogóle od cielesnego brzemienia, piękno nic

na ziemi i nie w niebiosach, by było istotnie nieskazitelne, bo przecież wszystkie te piękności są

przymiotami i przymieszkami i nie są pierwsze, lecz pochodzą od niego?

Jeżeli więc ktoś zobaczy je, które darzy pięknością wszystkie rzeczy i które, pozostając w sobie,

daje, a nie bierze do siebie niczego, to na jakim mu jeszcze może zbywać pięknie, jak długo taki cud

ogląda i upaja się nim oraz swoim upodobnieniem do niego? Oto ono samo, będące arcypięknem i

pierwszą pięknością, czyni swych miłośników pięknymi i sprawia, że trzeba ich również miłować.

A tutaj czeka dusze także największa i ostateczna walka o to, do czego zmierzał cały trud, ażeby

mianowicie nie zostały pozbawione najlepszego i najcudniejszego "widoku": szczęsny w pełni

szczęsnego widzenia ten, kto go dostąpi, niepocieszony zaś, kto nie dostąpi. Bo nie ten jest

niepocieszony, kto się nic nacieszył ani barwami, ani ciałami pięknymi, ani władzą, ani godnościami, ani

królowaniem, lecz kto tego nie zaznał i tylko tego jednego, za co warto oddać królestwa i godności całej

ziemi i morza i niebios - jeżeli ktoś mianowicie po porzuceniu i wzgardzeniu tymi rzeczami zwróci się ku

Tamtemu i Je ujrzy!

8. Więc jaki sposób, jaki dostęp, jak ktoś zobaczy piękno niedostępne, które przebywa jakby w

tajemnym wnętrzu świętych przybytków i nie wychodzi na zewnątrz, by je ujrzał także ktoś

niewtajemniczony?

Niech idzie i niech za innymi wstępuje do wnętrza każdy, kto może, niech pozostawi zewnątrz

wzrok swych oczu i niechaj się nie odwraca do minionych kras cielesnych: trzeba bowiem, skoro zobaczy

cielesne piękności, by nie ścigał ich więcej, lecz by wiedział, że są podobiznami, śladami i cieniami tylko,

i by uciekał do tamtej, której one są tylko podobiznami.

Bo jeśli przybiegnie i zechce uchwycić owo piękno, jakby było prawdziwe, to będzie tak, jak było z

owym pięknym widmem, płynącym na wodzie: chciał je ktoś uchwycić - tak mniej więcej głosi, mam

wrażenie, jedna opowieść (mian. o Narcyzie) w słowach obrazowych - i, zanurzywszy się w głąb

strumienia, zniknął na wieki. Otóż tak samo zanurzy się nie ciałem, lecz duszą w mroczne i dla umysłu

zgoła ponure głębiny ten, kto zostaje niewolnikiem pięknych ciał i nie zrzuca jarzma, i będzie na ziemi

ślepcem w ciemnościach Hadesowych, obcującym i tu, i tam jeno z marami.

"Już czas nam uciekać do lubej ojczyzny" (cf. Iliada II 140) - wzywałby ktoś jeszcze prawdziwiej. A

jaka to ucieczka i jak ruszymy w powrotną drogę?

"Tak jak Odyseus - powiada (mian. Homer; cf. Odyseja IX 29 sq., X 483 sq.), myślę, w słowach

obrazowych - od czarodziejki Kirke lub od nimfy Kalypso, Odyseus - Gniewny, któremu nie spodobało

się pozostać, chociaż zażywał rozkoszy oczu i obcował z mnogim pięknem zmysłowym". Zaprawdę,

ojczyzna nasza tam, skąd przybyliśmy, i tam nasz Ojciec.

Więc jakaż to droga i ucieczka?

Do jej odbycia nie potrzeba nóg: przecież nogi niosą zawsze tylko z jednej ziemi do innej. Nie

musisz także przygotować wozu z końmi ani żadnej łodzi, lecz musisz to wszystko precz odrzucić i nie

"patrzeć", musisz jakby zmrużyć powieki i zmienić wzrok i zbudzić inny, który wprawdzie każdy

posiada, ale którego mało kto używa.

9. Cóż tedy widzi ów wzrok wewnętrzny?

Z początku, kiedy się dopiero budzi, nie może widzieć wielkich świateł zgoła. Trzeba więc

przyzwyczajać samą duszę, by widziała najpierw piękne zajęcia, potem piękne dzieła, nie dzieła sztuk

wszelakich, lecz dzieła, jakich dokonują ludzie, zwani dobrymi, a potem - patrz i zobacz duszę tych,

którzy tworzą piękne dzieła!

A jak zobaczysz duszę dobrą i owo piękno, jakie posiada?

Wracaj do siebie samego i spójrz!

I jeżeli zobaczysz, że nie jesteś jeszcze piękny, to tak, jak rzeźbiarz posągu, który ma być piękny,

jedno usuwa, a inne oskrobie, jedno wygładzi, a inne oczyści, aż objawi piękne oblicze na posągu, tak i ty

usuwaj wszystko, co zbędne, prostuj, co opaczne, czyść i rób, by zalśniło, co ciemne, i nie ustawaj w

pracy nad własnym posągiem, aż ci rozbłyśnie boskie światło cnoty, aż zobaczysz powściągliwość,

stojącą na świętej ostoi oczyszczenia!

Jeżeli nim się stałeś i je zobaczyłeś i zespoliłeś się z sobą w czystym jestestwie bez żadnej

przeszkody, żeby się w ten sposób stać jednym, i bez żadnej obcej wewnątrz przymieszki, jeżeli jesteś już

cały tylko i jedynie światłem prawdziwym, którego nie zakreśla żadną miarą wielkość ani kształt nie

zaciska żadnym otokiem i którego z drugiej strony nie rozciąga ani nie powiększa bezkres, lecz

niezmierzone jest ono wszędzie, jakby większe od każdej miary i potężniejsze od każdej liczby, jeżeli

wice zobaczysz, że nim się stałeś, to stałeś się wzrokiem-widzeniem, to nabierz otuchy i stanąwszy na

górze, gdzie ci już nie potrzeba przewodnika, patrz, patrz tylko nieprzerwanie, albowiem wielkie piękna

widzi to "oko" jedynie!

Jeżeli zaś ktoś idzie na to widowisko z bielmem złych skłonności i nieoczyszczony lub ktoś słaby,

kto z powodu tchórzostwa nic może widzieć bardzo wielkich świateł, to nie widzi on niczego, choćby mu

nawet ktoś inny wskazywał na obecność tego, co można zobaczyć. Trzeba bowiem to, co widzi, uczynić

jednorodnym i podobnym do tego, co jest widzialne, i wtedy dopiero - patrzeć! Zaprawdę, nigdy nie

Plotyn - O pieknie.pdf

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: