Grabmann Martin.pdf

(63 KB) Pobierz
Powszechna Encyklopedia Filozofii (wersja dla WWW)
PEF—©CopyrightbyPolskieTowarzystwoTomaszazAkwinu
GRABMANNMartin —historykfilozofii,mediewista,teolog,ur.5I1875
wWinterzhofen(GórnyPalatynat),zm.9I1949wEichstätt(Bawaria).
Uczyłsi¦wEichstättwgimnazjumhumanistycznym(1884–1893),ana-
st¦pniewliceumbiskupim(1893–1898),pó¹niejprzekształconymwWy»sz¡
Szkoł¦Filozoficzno-Teologiczn¡,którejtradycj¦przej¡łerygowanyw1980Ka-
tholischeUniversitätEichstätt.Studiakontynuował(1900–1902)wrzymskim
CollegiumDiviThomaedeUrbe,ko«cz¡cjedoktoratemzfilozofiiorazdok-
toratemzteologii.WEichstättw1898przyj¡ł±wi¦ceniakapła«skie.Sylwetka
duchowaG.orazkierunekjegozainteresowa«badawczychzostałyuformowa-
newEichstätt—znacz¡cymo±rodkuniem.ruchuneoscholastycznegoostatnich
dziesi¦cioleciXIXw.Wpłyn¦linaniegozwł.tomistyczniezorientowaniteolo-
dzy—F.vonPaulaMorgottiJ.Pruner,aspo±ródhistorykówfilozofiiM.Schneid
orazA.Stöckl.Wmetod¦itechnikibada«mediewistycznychwprowadzałyG.
wybitneosobisto±ciówczesnychinstytucjiwatyka«skich:prefektBibliotekiWa-
tyka«skiej—F.Ehrleorazarchiwista,znawcamistykii±redniowiecznychuni-
wersytetów—H.Denifle.Zwi¡zkiznauczycielamizEichstättizRzymu,ich
wpływnarozwójstudiówtomistycznychprzedstawiłG.wpracach: Dr.Franzv.
PaulaMorgottalsThomist.EinBeitragzurTheologiegeschichtedes19.Jahrhunderts
(JahrbuchfürPhilosophieundspekulativeTheologie15(1901),46–79); Hein-
richDenifleOPundKardinalFranzEhrleSJ.EinnachträglichesGedenkenzuihrem
hundertstenGeburtstag (PhJ56(1946),9–26).
Wdziałalno±cinaukowejinauczycielskiejG.wyodr¦bniaj¡si¦3fazy.
Pierwsza,obejmuj¡calata1906–1913,zwi¡zanajestzEichstätt,gdzieG.był
prof.teologiidogmatycznej.Badanianadscholastyk¡,któr¡rozumiałjako
poszukiwaniezadowalaj¡cychrozwi¡za«zale»no±cimi¦dzyfilozofi¡ateologi¡,
doprowadziłygodosformułowaniapogl¡du,i»scholastyka±redniowieczna
wypracowałanajwła±ciwsz¡metod¦regulowaniazwi¡zkówirozstrzygania
napi¦¢mi¦dzytymidziedzinami;rozwójtejmetodyprzedstawiłwjednymze
swychnajbardziejznanychikilkakrotniewznawianychdzieł— DieGeschichte
derscholastischenMethode (I–II,Fr1909–1911,B1988).Wtymokresiepowstała
tak»emonografia ThomasvonAquin.EineEinführunginseinePersönlichkeitund
Gedankenwelt (Mn1912,1949 8 ),scalaj¡cawczesnezainteresowaniaG.osob¡
ipismamiAkwinaty.ObiepraceprzyniosłyG.popularno±¢iweszłydokanonu
lekturzzakresukulturyintelektualnejwieków±rednich,apierwszaznich,
s¡dz¡cpojejniedawnymwł.wyd.( Storiadelmetodoscolastico ,I–II,Fi1980),
niezmienniecieszysi¦opini¡dziełakompetentnieorientuj¡cegowhistoriiszkół
scholastycznychiwówczesnychsporachfilozoficzno-teologicznych.
Drugafazadziałalno±ciG.obejmujelata1913–1918,gdyG.byłprof.fi-
lozofiichrze±cija«skiejnaWydzialeTeologicznymUniwersytetuWiede«skiego.
Tematykajegopracuległaposzerzeniu:nieodchodz¡codstudiównaddziejami
±redniowiecznejscholastyki,zaj¡łsi¦rozpoznaniemdrógprzenikaniaarystote-
lizmuw»ycieduchoweEuropyorazhistori¡pismArystotelesa—ichprzekła-
damiikomentarzamidonich—wkulturzełac.XIIiXIIIw.Wpracachztego
okresuwwi¦kszymstopniuujawniłysi¦zainteresowaniahistorycznofilozoficz-
neG.Zadziełoreprezentatywnedlawiede«skichlatG.uzna¢nale»y Forschun-
genüberdielateinischenAristoteles-ÜbersetzungendesXIII.Jahrhunderts (Mr1916).
Fazatrzeciaprzypadanalatami¦dzywojenne(1918–1939),gdyG.był
prof.dogmatykinaWydzialeTeologicznymUniwersytetuMonachijskiego.
Grabmann 1
PEF—©CopyrightbyPolskieTowarzystwoTomaszazAkwinu
Byłtoczasszczytowegorozwojusiłtwórczychiintensywnejdziałalno±ci
wydawniczej;G.ogłosiłwsumieponad430publikacji,zczegozdecydowana
wi¦kszo±¢powstaławokresiemonachijskim.Działalno±¢dydaktycznaG.
zostałaprzerwananapocz¡tku1939.JeszczeprzedwybuchemIIwojny
±wiatowejwładzeIIIRzeszyzamkn¦łymonachijskiWydziałTeologiczny,aG.
zostałskierowanynaprzedwczesn¡emerytur¦.Wobawieprzednasilaj¡cymi
si¦bombardowaniamialiantówG.w1943opu±ciłMonachiumiudałsi¦do
Eichstätt,gdziesp¦dziłostatnielata»ycia.Wlatach1945–1947obj¡łponownie
Katedr¦TeologiiDogmatycznejnauniwersyteciewMonachium.
WokresiemonachijskimpracebadawczeG.skupiałysi¦wokółdwóchza-
gadnie«obecnychju»wjegowcze±niejszychdziełach,terazjednakpodj¦tych
bardziejwszechstronnieinakierowanychnawspółczesno±¢.Pierwszymznich
byłtomizmifilozofiaTomaszazAkwinu,drugim—±redniowiecznyarystote-
lizm.G.ogłaszałpracewprowadzaj¡cewlektur¦pismAkwinaty— Einführung
indieSummaTheologiaedeshl.ThomasvonAquin (Fr1919,1928 2 ; Wst¦pdoSumy
teologicznejwi¦tegoTomaszazAkwinu ,Lw1935),pracebadaj¡cechronologi¦iau-
tentyczno±¢tychpism— DieWerkedeshl.ThomasvonAquin.Eineliterarhistorische
UntersuchungundEinführung (Mr1931,1949 3 ),przedstawiaj¡cebli»ejosobowo±¢
ichtwórcy— DasSeelenlebendesheiligenThomasvonAquin (Mn1924,Fri1949 3 ),
tak»eujmuj¡cemy±lAkwinatywkontek±cieró»nychformkulturywieków±red-
nichiukazuj¡cejejznaczeniewczasachnowo»ytnych— DieKulturphilosophie
deshl.ThomasvonAquin (Au1925).Licznestudiarozpoznaj¡ceepok¦Akwinaty
iówczesnepr¡dyumysłoweorazpracewydobywaj¡ceikomentuj¡cenieznane
dot¡d±redniowiecznerpsy,zwł.dotycz¡cedziejówlogiki,ogłosiłw Mittelalterli-
chesGeistesleben.AbhandlungenzurGeschichtederScholastikundMystik (I–III,Mn
1926–1956,Hi1975).Cało±ciowyzarys±redniowiecznejmy±lifilozoficznejiteo-
logicznejzamkn¡łw DiePhilosophiedesMittelalters (B1921),anast¦pniew Die
GeschichtederkatholischenTheologieseitdemAusgangderVäterzeit (Fr1933,Da
1983).Zbiórwykładów,wktórychnaforumBawarskiejAkademiiNaukprzed-
stawiłwynikiswychstudiównadtradycjami±redniowiecznegoarystotelizmu,
ukazałsi¦po±miertniew GesammelteAkademieabhandlungen (I–II,Pa1979).
WbadaniachhistorycznofilozoficznychstosowałG.metod¦warto±ciuj¡c¡
iopowiadałsi¦zahistoryczno-genetycznymwyja±nianiemfaktówfilozoficz-
nych(zdarze«,procesów,wielkichdzieł).Interesowałgocało±ciowyobrazpo-
znawanejepoki,d¡»yłdoprzedstawianiawydarze«wczasiemierzonymdzie-
si¦cioleciamiiwiekami,anieprze»ywan¡chwil¡,wypełnion¡jednostkowymi
zjawiskamiczyosobliwo±ciami.Byłbadaczemgł¦bszegotłahistorii,wieloskład-
nikowejtkankiprzemiandziejowychocharakterzekulturotwórczym,st¡djego
najwa»niejszedzieładotycz¡cefilozoficznejmediewistykiprzedstawiałyepok¦
odstronyjejprzewodnichidei(scholastyka),ruchówintelektualnychskupionych
wokół±redniowiecznycho±rodków»ycianaukowego(arystotelizmłac.),badały
doktrynyfilozoficzno-religijneinspirowanetradycj¡neoplato«sk¡(mistycyzm),
ustalaj¡cichmiejsceirol¦wrozwoju»ycia±redniowiecznegoKo±cioła.Jako
historykscholastykiopowiedziałsi¦zapoznaniemjejodległychhistorycznych
pocz¡tkówsi¦gaj¡cychczasówpatrystycznych(„±w.Augustynarozwójmeto-
dyscholastycznej”,„Boecjusz—ostatniRzymianinipierwszyscholastyk”—to
typoweokre±leniaG.),jakte»uwzgl¦dnieniemwielowiekowejewolucjischola-
styki.Niepodzielałstanowiskapierwszegopokolenianeoscholastykówopełnej
Grabmann 2
PEF—©CopyrightbyPolskieTowarzystwoTomaszazAkwinu
prawdziwo±cimy±leniascholastycznegojednegotylko,wyró»nionegoetapu,np.
klasycznego±redniowiecza(jakgłosiłF.Ehrle).My±leniehistorycznofilozoficzne
G.wykazywałosi¦zdecydowaniewi¦kszymdynamizmemzarównowuj¦ciu
scholastyki,jakiwrozumieniucałegopoznaniafilozoficznego.Podej±cieto
zapewniłodziełomG.ci¡gł¡obecno±¢wnajnowszympi±miennictwiedotycz¡-
cymmy±lifilozoficzno-teologicznejwieków±rednich.Powołanyw1954przez
M.Schmausa(uczniaG.ijegonast¦pc¦namonachijskiejKatedrzeTeologiiDo-
gmatycznej)Grabmann-InstitutderUniversitätMünchenprzej¡łnietylkopozo-
stawionyprzezG.ksi¦gozbiórwrazzmateriałamir¦kopi±miennymi,leczzaj¡ł
si¦tak»ekontynuacj¡studiów,jakieG.prowadziłnadobszarami±redniowiecz-
nejtradycjifilozoficznej.
G.byłczłonkiemlicznychtowarzystwnaukowychiakademiinauk(Bawar-
skiejod1920,Pruskiejod1934,W¦gierskiejod1940,Austriackiejw1948,Pontifi-
ciaAccademiaTommasod’Aquinood1930),wyró»nianyhonorowymitytułami
igodno±ciamipapieskimi.Doktoratyh.c.nadałymu4uniwersytety:Lowanium
w1913iMediolanw1932zzakresufilozofiiorazInnsbruckw1927iBuda-
pesztw1935zteologii.G.pozostawałwbliskichkontaktachnaukowychzpol.
uczonymi:długoletniewi¦zywspółpracył¡czyłygozK.MichalskimiA.Bir-
kenmajerem,którzyjakowspółautorzydoł¡czylidoksi¦gijubileuszowej Aus
derGeistesweltdesMittelalters (I–II,Mr1935),upami¦tniaj¡cej60.rocznic¦jego
urodzin.WwykładachiseminariachG.uczestniczyliT.Długosz(wWiedniu)
iI.Ró»ycki(wMonachium),radamiwspierałpol.historykówlogiki±rednio-
wiecznej—J.Salamuch¦orazJ.Boche«skiego.Od1910pol.autorzypublikowali
corazliczniejszerecenzjedziełG.,ogłaszaj¡cjewpismachkrajowychizagra-
nicznych.
Bibliografia: L.Ott, MartinG.unddieErforschungdermittelalterlichenPhilosophie ,PhJ
59(1949),137–149;M.Kurdziałek, Sylwetkihistorykówfilozofii.MarcinG. ,RF5(1955–1957)
z.3,141–163;H.Köstler,L.Ott, MartinG.NachlassundSchrifttum ,Pad1980;Cz.Głombik,
MartinG.ipolskafilozofiakatolicka ,Ka1983;M.Schmaus,TheologischeRealenzyklopädie,
B1985,XIV110–112;Cz.Głombik,„ DieGeschichtederscholastischenMethode”—achtzigJahre
später ,FZPhTh38(1991)z.1–2,193–204;ten»e, WczesneechapismMartinaG.wpolskimruchu
tomistycznym ,w: Rozwa»aniaofilozofiiarecentiori.Ksi¦gajubileuszowaofiarowanaProfesorowi
J.Ba«ce ,Ka1994,155–167.
CzesławGłombik
Grabmann 3

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika:

Zgłoś jeśli naruszono regulamin