Druidyzm.pdf

(64 KB) Pobierz
Powszechna Encyklopedia Filozofii (wersja dla WWW)
• Istotadruidyzmu
– Filozofia
DRUIDYZM —(odceltyckiego:dru-vid—bardzom¡dry)faza(formacja)kul-
turystaro»ytnychCeltów(dook.Vw.poChr.),naktórejrozwójikształt
wpływwywarładominuj¡caw±wieciestaroceltyckimuprzywilejowanakasta
druidów—kapłanów,lekarzy,filozofów,astronomów,historyków,doradców
królewskich,nauczycieli,atak»eproroków,poetówiwró»bitów,niekiedytak»e
wodzówikrólów.
Rolakastydruidów,maj¡cejwielkiduchowywpływwprehistorycznej
Europie,porównywanabywadorolikastybraminówwkulturzehinduskiej,
adruidyzm—dobraminizmu;natoporównaniepozwalam.in.fakt,i»zasób
słownictwazwi¡zanegozfilozofi¡,religi¡ipa«stwem,któryprzetrwałzjednej
stronywj¦zykachindoira«skich,zdrugiej—witaloceltyckich,przechowany
zostałdzi¦kidziałaniuwarstwykapła«skiej—braminówwIndiachidruidów
w±wiecieceltyckim.Druidzi,którzystanowilirodzim¡inteligencj¦celtyck¡,
wykształcon¡zm¦drcówepokiprzedceltyckiej(jejpochodzenie—zdaniem
badaczy—si¦gaepokiprzedczwartymtysi¡cleciemprzedChr.),byligrup¡
składaj¡c¡si¦zm¦»czyznikobiet,wyst¦puj¡c¡wewszystkichspołeczno±ciach
celtyckich.Zwieluantycznychtekstówwynika,i»druidzistanowilikast¦
ocharakterzedziedzicznym.
Najwcze±niejszeinajobszerniejszemateriałynatematd.idruidówpocho-
dz¡ze¹ródełgr.irzymskich.Pisałnatentematm.in:DiogenesLaertios,który
w ywotachipogl¡dachsłynnychfilozofów cytujewcze±niejsze¹ródła:maksymy
ilistyEpikura,wypowiedziSolonazAten,PeriandrazKoryntuorazArystote-
lesaiSotionazAleksandrii,atak»eKlemensAleksandryjski,Orygenes,Cyryl
zAleksandrii,StefanoszBizancjum,JuliuszCezar,DiodorSycylijski,Strabon,
PliniuszStarszy,Auzoniusz,PosejdonioszApamei,TimageneszAleksandrii,
AmmianMarcelin,Tacyt,PliniuszMłodszy,DionChryzostom,Warron.Najstar-
szainformacjanatematdruidówpochodzizIIw.przedChr.
Sw¡wiedz¦druidziprzekazywalidrog¡tradycjiustnej,cowi¡załosi¦zre-
ligijnymzakazemutrwalaniaprzekazówwformiepisemnej,wprowadzonym
poto,byniedostałasi¦onawniepowołaner¦ce.Abyzdoby¢odpowiednipo-
ziomwiedzy,druidzizdobywaliwiedz¦przez12—20lat.Gdychrze±cija«stwo
wyparłowcze±niejsz¡religi¦celtyck¡,azakazpisemnegoutrwalaniawiedzy
przestałobowi¡zywa¢,rozkwitławówczasliteraturaceltycka,airlandzkistał
si¦trzecimpisanymj¦zykiemEuropy.
Przyj¦ciechrze±cija«stwawIrlandiiniedoprowadziłodoobaleniaklasy
druidów,leczdojejprzemiany.Znadej±ciemchrze±cija«stwadruidziwtapiali
si¦wnow¡kultur¦,niektórzyzostawalinawetkapłanaminowejreligii;wzmian-
kinatentematznajduj¡si¦m.in.w: ywocie±wi¦tegoKolumby , ywocieSamsona
(spisanympodkoniecVIw.), ywocie±wi¦tegoBueno (zachowanywrpsspisa-
nymw1346), ywocieTrójdzielnym±wi¦tegoPatryka ,w RocznikachzTigernach .
NaprzełomieIViVw.celtyckiteologchrze±cija«skiPelagiusz,pokonflikcie
zAugustynemzHippony,zostałuznanyzaheretyka.Zarzucanomuprób¦
o»ywienianaukdruidównatematnaturyiwolnejwoli.
druidyzm PEF—©CopyrightbyPolskieTowarzystwoTomaszazAkwinu 1
Istotadruidyzmu. Religia.NatematreligiiCeltówwiadomoniewiele:
miałacharakterpoliteistyczny(zachowałysi¦374nazwybogówibogi«),cho¢
panteonceltyckiliczył,wgbadaczy,33bóstwa.Bogowieniebyliuwa»aniza
stwórców±wiatailudzi,araczejzaprzodków,nadprzyrodzonychbohaterów
ibohaterki.Najstarsz¡ksi¦g¡mówi¡c¡opocz¡tku±wiata(orazsztuk,rzemiosł
icałejwiedzy)jest Ksi¦gapodbojów ( LeabharGabhala ).Jakwwi¦kszo±cireligii
±wiatawyst¦pujeposta¢bogini-matki(Danu),którejdzieci—reprezentuj¡ce
dobroi±wiatło—musz¡walczy¢zsiłamireprezentuj¡cymizłoiciemno±¢.
Wceltyckimpanteoniepojawiasi¦te»posta¢ojcabogóworazposta¢boga
±mierciipodziemi(Dagda);byłonpatronemirlandzkiegod.,aprzedstawiano
gojakom¦»czyzn¦zolbrzymi¡maczug¡,któr¡mo»ezarównozabija¢,jak
iuzdrawia¢.Powszechnybyłkultrzek,¹ródełistudni(Celtowiewierzyli,
i»zostałyoneukształtowaneprzezbogów)orazdrzew(za±wi¦tedrzewo
uwa»anybyłd¡b).Wieleceltyckichbóstwczczonopodpostaci¡trójcylubtriady,
a3byłoliczb¡wszystkichrzeczy.Bogówprzedstawianorazemz»e«skimi
towarzyszkami.Ponastaniuchrze±cija«stwastaro»ytnibogowieprzetrwali
wfolklorzejakoduszki,chochlikiizjawy.Druidzipraktykowalipewienrodzaj
chrztu(baisteadhgeinntlidhe),którybyłobrz¡dkiemocharakterzeinicjacyjnym
ioczyszczaj¡cym.Wa»n¡rol¦wreligiidruidycznejpełniłtak»eogie«izwi¡zane
znimpraktyki(np.chodzenieporoz»arzonychw¦glach).
Wgnaukdruidycznychka»d¡rzeczzamieszkujeduch,ludzkaduszajest
nie±miertelna,ajejsiedzib¡jestgłowa—ztymwi¡»esi¦kultgłowy.ycieczło-
wiekapodzielonejestna2cz¦±ci,zktórychka»daskładasi¦ztrzechetapów,
tworz¡c6tzw.kolumn»ycia.Pierwsz¡połow¦»yciawypełniaj¡:wczesnedzie-
ci«stwo(naidenacht),dzieci«stwo(macdacht),młodo±¢(gillacht);nast¦pne3fa-
zy»yciato:wiekm¦ski(hoclachus),staro±¢(sendacht)izniedoł¦»nienie(di-
blidecht).mier¢uwa»anabyłazaponownenarodzinywza±wiatach,wi¦cob-
rz¦dypogrzeboweobejmowały,obokuczty,tak»egryizabawy.Podstawowym
narz¦dziemzapewnianiasobieprzezdruidówautorytetuwspołecze«stwieby-
łonakładanietabu(kl¡tw,glamdicin)lubzakazu(geis).Wceluprzestrzega-
niaprawastosowanorytualnypost(troscad);postprzeciwkokomu±stanowił
usankcjonowan¡form¦wymuszaniazado±¢uczynieniaisprawiedliwo±ci;zwy-
czajrytualnegopostuprzetrwałdoczasów,gdychrze±cija«stwozast¡piłoreli-
gi¦poga«sk¡:przykłademmo»eby¢±w.Patryk,którypo±ciłprzeciwkokilku
osobom,bywymusi¢nanichsprawiedliwo±¢.TradycjatroscadprzetrwaławIr-
landii,przyjmuj¡cwnowszychczasachform¦strajkówgłodowychopodło»u
politycznym.
Filozofia.Wieledanychwskazujenato,i»uCeltówkształceniespoczy-
wałowr¦kachdruidów;szkołydruidyczneskupiałysi¦wokółsilnychosobo-
wo±ci,auczniowiepod¡»aliwsz¦dziezaswoimnauczycielem;wniektórych
przypadkachuczniowiestudiowalia»20lat.TakisystemprzetrwałdoVIw.po
Chr.,gdywyznaczononowezasadyfunkcjonowaniaszkół.Obowi¡zywałzakaz
spisywaniawiedzydruidów,dlategonaukaodbywałasi¦drog¡ustnegoprze-
kazu.Wi¡załosi¦tozpojmowaniemprawdywsystemienauczaniadruidów:
prawda(uznawanazanajwy»sz¡warto±¢)jestsłowem,którejest±wi¦te,jest
zasad¡»ycia,manatur¦bosk¡iniewolnogoprofanowa¢.
druidyzm PEF—©CopyrightbyPolskieTowarzystwoTomaszazAkwinu 2
Pisarzegr.irzymscyokre±lalidruidównajcz¦±ciejmianemfilozofów,
auprawian¡przeznichpodstawow¡filozofi¦okre±li¢mo»najakofilozofi¦przy-
rody,zainteresowan¡poznaniemnaturywszech±wiataijegozwi¡zkówzczło-
wiekiem.Interesowalisi¦te»filozofi¡moraln¡,którejgłównamaksymabrzmia-
ła„nale»yczci¢bogów,nieczyni¢złaiby¢odwa»nym”.Wgnaukidruidów
człowiek,któregodusza,podobniejakwszech±wiat,jestniezniszczalna,powi-
nien»y¢wzgodzieznatur¡,przyjmuj¡cbóli±mier¢niejakozło,alejakocz¦±¢
boskiegoplanu.
Jedn¡zcentralnychideid.jestdoktrynanie±miertelno±ciduszy,któr¡,wg
historykówstaro»ytnych(np.DiodoraSycylijskiego,AmmianaMarcelina,Hero-
dotazHalikarnasu),d.zapo»yczyłodfilozofówgr.,zwł.odPitagorasa.Upod-
stawdruidycznejnaukionie±miertelno±ciduszyle»ałoprze±wiadczenie,»e
±mier¢jestjedyniezmian¡miejscabytowania,a»ycietrwanadalwinnym±wie-
cie(±wieciezmarłych)—wza±wiatach.Gdyczłowiekumierałwtamtym±wie-
cie,jegoduszaponownierodziłasi¦naziemi:pomi¦dzyobydwoma±wiatami
zachodziłanieustannawymianadusz.Narodziny±wi¦towanebyłyzelementami
»ałobyzewzgl¦duna±mier¢wza±wiatach,±mier¢za±—zrado±ci¡zpowodu
narodzinwza±wiatach.Pogl¡dydruidówwierz¡cychwwymian¦duszmi¦-
dzydwomarównoległymi±wiatamiró»ni¡si¦wi¦codprzekona«Pitagorasa,
głosz¡cegow¦drówk¦duszw±ródwszystkichorganizmów»ywych.Kolejnym
wa»nymelementemfilozofiidruidówbyłoprzekonanieojedno±ciczłowieka
ze±wiatem,którytak»estanowikosmiczn¡cało±¢,obdarzon¡±wiadomo±ci¡;
wnauczaniumoralnymrozró»nialito,codobreizłe,praweibezprawne.
Celtamibyłokilkuznacz¡cychfilozofówwczesnegochrze±cija«stwa:Hilary
zPoitiers,JanSzkotEriugenaorazPelagiusz.
Kastadruidówzacz¦łazanika¢wrazznadej±ciemchrze±cija«stwana
terenyBrytanii.Zainteresowanied.pojawiłosi¦wEuropiewrazzepok¡
odrodzenia.Zczasemdruidzistalisi¦magami,kapłanamipraktykuj¡cymi
tajemneobrz¦dywkamiennymkr¦guStonehengeizacz¦toichprzedstawia¢
jakoromantycznepostaciliterackie.Wdzisiejszychczasachd.wykorzystywany
jestzwł.wkoncepcjachruchuNewAge.Pojawiasi¦tak»ewpostacigrup
wywodz¡cychsi¦zeStaro»ytnegoZakonuDruidów(dojednejzló»tegozakonu
nale»ałW.Churchill),zało»onegowLondyniew1781,któregoobrz¦dyniemaj¡
jednaknicwspólnegozkultur¡celtyck¡.
Bibliografia: J.Bonwick, IrishDruidsandOldIrishReligions ,Lo1894,NY1986;H.M.
Chadwick, TheHeroicAge ,C1912,Westport1974;J.B.Bury, ConversionoftheKelts ,w:ten»e,
TheCambridgeMedievalHistory ,II,C1913,1980;T.D.Kendrick, TheDruids.AStudyinKeltic
Prehistory ,Lo1927,1994;I.H.Elder, Celt,DruidandCuldee ,Lo1938,ThousandOaks1990 4 ;
L.Spence, TheHistoryandOriginsofD. ,Lo1949,1971;S.Czarnowski, Dzieła ,III: Studiazdziejów
kulturyceltyckiej ,Wwa1956;J.deVries, LareligiondesCeltes ,P1963;N.K.Chadwick, The
Druids ,Cardi1966,1997 2 ;S.Piggott, TheDruids ,Lo1968,1996( Druidzi ,Wwa2000);N.K.
Chadwick, TheCelts ,Lo1970,2001;S.Grzybowski, HistoriaIrlandii ,Wr1977,1998 2 ;P.B.Ellis,
CelticInheritance ,Lo1985;E.Bladowska, Monastycyzmceltycki ,ZNUJ.StudiaReligiologica18
(1987),7–20;H.D.Rankin, CeltsandtheClassicalWorld ,Lo1987;J.Strzelczyk, Iroszkociwkulturze
±redniowiecznejEuropy ,Wwa1987;S.Zbieglik, ZaryshistoriiSzkocji ,Gd1993;P.B.Ellis, The
Druids ,Lo1994( Druidzi ,Wwa1998);B.Gierek, D.współczesny—kontynuacjaczynowezjawisko? ,
Przegl¡dReligioznawczy193–194(1999)z.3–4,135–144.
MałgorzataKowalewska
druidyzm PEF—©CopyrightbyPolskieTowarzystwoTomaszazAkwinu 3

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika:

Zgłoś jeśli naruszono regulamin