1. Testy wykrywające zakażenie Helicobacter pylori – krótka charakterystyka
Do badań nieinwazyjnych zalicza się ureazowy test oddechowy lub oparty na podobnej zasadzie test moczu, badanie śliny, krwi oraz kału. - testy serologiczne (wykrywają we krwi obecność przeciwciał przeciwko Helicobacter). - mocznikowy (ureazowy) test oddechowy (Polega na wypiciu napoju zawierającego mocznik znakowany izotopem węgla. Jeśli jesteśmy zakażeni Helicobacter, to mocznik zostanie rozłożony przez jego enzym - ureazę. Produkty tej reakcji można wykryć w próbkach wydychanego powietrza.)- oznaczenie antygenu H.pylori w kale (obecność DNA Hp w kale)
Badania inwazyjne polegają na wykonaniu gastroskopii z biopsją. Pobrany materiał może zostać poddany testowi na wytwarzanie ureazy, ocenie histopatologicznej lub założeniu hodowli -gastroskopowy (szybki) test ureazowy -(zmiana zabarwienia krążka diagnostycznego z żółtego na czerwony pod wpływem jonów amonowych uwalnianych z mocznika rozkładanego przez ureazę bakteryjną- Kolor czerwony oznacza obecność Hp w badanym skrawku błony śluzowej) - badanie histopatologiczne (materiał do badania pobierany jest metodą gastroskopii) - hodowla bakterii (w większości przypadków wykonywana jest ona w celach epidemiologicznych lub w celu ustalenia lekooporności szczepów występujących na danym rejonie)
2. Cukrzyca – podstawowe objawy oraz kryteria rozpoznania
Objawy kliniczne cukrzycy są bardzo różnorodne, a ich nasilenie znacznie zróżnicowane: od stanów zagrożenia życia (kwasica ketonowa, śpiączka hiperoosmolarna) do bezobjawowych pacjentów z przypadkowo wykrytą cukrzycą. Objawy, jakie mogą pojawić się u chorego, związane są z typem cukrzycy (typ 1, 2) zależą od etapu, na jakim została zdiagnozowana choroba.
Cukrzyca typu 1 najczęściej dotyka młodych ludzi, u których objawy pojawiają się nagle, nasilają się w ciągu kilku dni, dając dość charakterystyczny obraz choroby.
Objawy cukrzycy typu 1: wzmożone pragnienie (chory wypija nawet kilkanaście litrów wody dziennie), wielomocz, częste oddawanie moczu w nocy, zmniejszenie masy ciała, zmęczenie i osłabienie. Ponadto dość często obserwowane są objawy dodatkowe: skurcze mięśni (najczęściej łydek), zaburzenia rytmu serca (uczucie kołatania), zaburzenia widzenia, zakażenia grzybicze (obejmujące jamę ustną oraz okolice narządów płciowych) i bakteryjne.
Cukrzycowa kwasica ketonowa - Zdarza się, że mimo występowania niepokojących objawów chorzy nie zgłaszają się do lekarza. Gwałtowne zmiany, jakie zachodzą w organizmie chorego, doprowadzają do nasilenia zaburzeń i rozwoju kwasicy ketonowej. Stan ten jest wynikiem nadmiernego katabolizmu (rozpadu) tkanki tłuszczowej, do którego dochodzi w wyniku braku (niedoboru) insuliny. Podczas tych przemian powstają ciała ketonowe (kwasy), które są dla organizmu człowieka związkami toksycznymi. Cukrzycowa kwasica ketonowa jest pierwszym objawem choroby u około 5–10% pacjentów z cukrzycą typu 1. Głównymi objawami kwasicy ketonowej są: nasilone pragnienie i wielomocz, nudności, wymioty, bóle brzucha, odwodnienie, zaburzenia świadomości, oddech Kussmaula (głęboki i powolny). Chorzy z objawami cukrzycowej kwasicy ketonowej wymagają hospitalizacji.
Objawy cukrzycy typu 2 - U większości pacjentów z cukrzycą typu 2 trudno jednoznacznie ustalić początek choroby. Rozpoznanie stawiane jest zazwyczaj bardzo późno i dość często przypadkowo. Objawy stwierdzane w momencie rozpoznania są znacznie zróżnicowane: od ich braku do groźnie przebiegających stanów zagrożenia życia. W związku z długim okresem bezobjawowym nierozpoznana i nieleczona cukrzyca niesie ryzyko podstępnie przebiegających uszkodzeń narządów wewnętrznych. Często dopiero objawy ze strony uszkodzonych narządów wewnętrznych doprowadzają do właściwego rozpoznania. Do zauważalnych objawów cukrzycy typu 2 zaliczamy: objawy osmotyczne (podobnie jak w cukrzycy typu 1): wzmożone pragnienie, wielomocz, oddawanie moczu w nocy, zaburzenia widzenia, zmęczenie, osłabienie; nawracające zakażenia grzybicze i bakteryjne (np. infekcje dróg moczowych); makroangiopatię (choroby dużych naczyń): chorobę niedokrwienną serca (dławica piersiowa, zawał), choroby naczyń mózgowych (udar mózgu), choroby naczyń obwodowych (wysiłkowy ból kończyn dolnych); mikroangiopatię (choroby małych naczyń): upośledzenie widzenia (retinopatia), uszkodzenie nerek (nefropatia), neuropatię (uszkodzenie nerwów obwodowych) objawiającą się: owrzodzeniami stopy, zanikiem mięśni. Większość chorych na cukrzycę typu 2 jest po 40 r.ż. i obserwuje się u nich znaczną nadwagę lub otyłość (nawet w 85%), najczęściej typu brzusznego. Diagnostyka cukrzycy opiera się przede wszystkim na wynikach badania krwi, w której oznacza się stężenie glukozy (tzw. glikemię). Dość powszechne jest także oznaczanie poziomu glukozy w moczu (tzw. glukozuria) – nie pozwala ono jednak na postawienie ostatecznego rozpoznania. Aby wcześnie rozpoznać cukrzycę, która często jest bezobjawowa, i rozpocząć właściwe leczenie, konieczne jest wykonywanie kontrolnych badań krwi z oznaczaniem poziomu glukozy. O cukrzycy mówimy wtedy, gdy poziom glukozy wynosi:
• ≥ 200 mg/dl (> 11.1 mmol/l) w przypadkowym, wykonywanym rutynowo badaniu krwi (dwukrotnie nieprawidłowy wynik),
• ≥ 126 mg/dl (> 7.0 mmol/l) na czczo (dwukrotnie nieprawidłowy wynik),
• ≥ 200 mg/dl (> 11.1 mmol/l) po doustnym teście obciążenia glukozą.
• Przypadkowe, wykonane z innych powodów badanie krwi, w którym wynik glukozy jest nieprawidłowy (≥ 200 mg/dl), zobowiązuje lekarza do przeprowadzenia dalszej diagnostyki. Najczęściej w innym dniu pobiera się kolejną próbkę krwi na czczo lub przygodnie w ciągu dnia. Kolejny nieprawidłowy wynik lub występujące objawy kliniczne choroby sugerują rozpoznanie cukrzycy.
3. Powikłania cukrzycy
Ostre powikłania
· Kwasica ketonowa (DKA – Diabetic Ketoacidosis) jest niebezpiecznym powikłaniem i stanem bezpośrednio zagrażającym życiu. Brak insuliny powoduje rozkładanie tłuszczów i związanego z nim powstawania ciał ketonowych, które przechodzą do krwi i moczu chorego. Objawy to odwodnienie, głęboki i szybki oddech (oddech Kussmaula, często o zapachu acetonu), często ból brzucha, senność. Kwasica ketonowa może doprowadzić do wstrząsu i śpiączki. Szybkie podjęcie leczenia zwykle zapewnia pełne wyleczenie. Zwykle zdarza się chorym na cukrzycę typu 1, wskutek całkowitego braku insuliny.
· Nieketonowy stan hiperosmolarny lub kwasica hiperosmotyczna – występuje stosunkowo rzadko, dotyczy zwykle starszych osób chorujących na cukrzycę typu 2. Wysokie stężenie glukozy we krwi powoduje osmotyczną utratę wody z komórek i dalej utratę wody wydalanej z glukozą w moczu. Jeśli braki płynów nie są uzupełniane, prowadzi to do skrajnego odwodnienia i braku równowagi elektrolitowej. Postępowanie zaburzeń świadomości może doprowadzić do śpiączki. We krwi chorych stwierdza się bardzo wysokie stężenie glukozy bez rozwoju kwasicy ketonowej. Rokowanie jest bardzo poważne niekorzystne, śmiertelność wynosi około 40%.
· Hipoglikemia grozi chorym leczącym się insuliną lub doustnymi środkami zwiększającymi wydzielanie insuliny. Zwykle pojawia się po przyjęciu niewłaściwej dawki leku, nieprzyjmowaniu pokarmów lub niestrawieniu posiłku, wraz z którym lek był przyjmowany, a także po wysiłku fizycznym, którego nie zrekompensowano odpowiednią dawką glukozy w jedzeniu lub zmniejszeniem dawki leku. Zbyt niskie stężenie glukozy we krwi może objawić się u chorego potami, niepokojem, pobudzeniem, dreszczami, głodem. W krańcowych przypadkach może dojść do utraty świadomości, śpiączki lub drgawek – wtedy niezbędna jest hospitalizacja. Osoby chore na cukrzycę zwykle rozpoznają wcześnie objawy hipoglikemii i mogą jej skutecznie zapobiegać zjadając lub wypijając odpowiednik przynajmniej 10–20 g glukozy (cukierki, cukier, słodki napój).
Przewlekłe powikłania
Mikroangiopatia powoduje uszkodzenia:
• narządu wzroku – zmiany naczyń siatkówki czyli retinopatia cukrzycowa, zaćma, zmiany dotyczące naczyniówki. Najpoważniejszym skutkiem uszkodzenia narządu wzroku jest ślepota;
• nerek – nefropatia cukrzycowa, czyli uszkodzenie funkcji nerek prowadzące do ich niewydolności (konieczność leczenia dializami lub przeszczepem nerki);
• włókien nerwowych – neuropatie: polineuropatia cukrzycowa o charakterystycznych objawach "rękawiczkowych" i "skarpetkowych" (zaburzenia czucia, uczucie drętwienia, bólu lub parzenia dłoni i stóp) oraz cukrzycowa neuropatia autonomicznego układu nerwowego – objawy zależą od lokalizacji zmian i mogą obejmować na przykład: zaburzenia pracy serca, nieprawidłowości ciśnienia tętniczego, zaburzenia pracy przewodu pokarmowego (głównie uporczywe biegunki), zaburzenia w oddawaniu moczu, impotencja.
Makroangiopatia prowadzi do zwiększonej zapadalności na choroby układu sercowo-naczyniowego, które stanowią w ok. 80% przyczynę śmierci w tej grupie chorych. Najważniejsze powikłania naczyniowe występujące u diabetyków to:
• choroba niedokrwienna serca i zawał mięśnia sercowego;
• zespół stopy cukrzycowej – zaburzeń ukrwienia i unerwienia stopy, mogących prowadzić do owrzodzeń i deformacji stopy, infekcji a w konsekwencji do martwicy i konieczności mniejszych lub większych amputacji;
• udar mózgu – prowadzący do różnego stopnia uszkodzenia mózgu.
U diabetyków mogą ponadto występować m.in.:
• zmiany metaboliczne, takie jak nabyta hiperlipidemia,
• spadek odporności.
• gorsze gojenie się ran
U pacjentów z cukrzycą częste są również zmiany skórne. Zdarza się, że to właśnie dzięki ich obecności rozpoczyna się diagnostykę, w wyniku której rozpoznaje się chorobę podstawową. Do najczęstszych zmian skórnych towarzyszących cukrzycy należą: infekcje skóry, owrzodzenia, tzw. gruba skóra, rogowacenie ciemne, kępki żółte wysiewne i rumieniec cukrzycowy. Rzadziej występują: świąd skóry, obumieranie tłuszczowe, ziarniniak obrączkowy, dermopatia cukrzycowa. Zdarzają się też reakcje skórne związane z przyjmowaniem leków
4. Cukrzyca – sposoby leczenia oraz zalecenia dietetyczne
W cukrzycy typu 1 jedynym sposobem leczenia jest stosowanie insuliny, ponieważ u podłoża tej choroby leży bezwzględny niedobór insuliny. Dużym ułatwieniem realizacji intensywnej insulinoterapii za pomocą wielokrotnych wstrzyknięć jest stosowanie wstrzykiwaczy insuliny tzw. penów dzięki, którym nie trzeba nabierać insuliny z fiolki. Oprócz tego pompy insulinowe. W cukrzycy typu 2 początkowo stosuje się leki obniżające oporność na insulinę, poprawiające jej działanie oraz nasilające wydzielanie insuliny z trzustki. W każdym typie cukrzycy istotną rolę odgrywa odpowiednia dieta oraz wysiłek fizyczny.
5. Przyczyny i objawy jadłowstrętu psychicznego
Przyczyny jadłowstrętu psychicznego nie są do końca jednoznaczne. Zwraca się uwagę na podłoże neurobiologiczne - zaburzenia kontroli sprawowanej przez neuropeptydy i neuroprzekaźniki. Przyjmuje się, że zaburzenia neurohormonalne mają wtórny charakter. Wśród przyczyn indywidualnych, psychologicznych i środowiskowych najważniejsze znaczenie mają: krytyczne uwagi dotyczące własnej wagi, presja środowiska, chęć upodobnienia się do sławnej modelki, post o charakterze religijnym, przekonanie o zbawiennym wpływie na zdrowie eliminacyjnych diet.
Objawy: wyniszczenie, zwolnienie czynności serca i tętna, niskie ciśnienie krwi, wzdęcia, zaparcia, obrzęki dłoni i stóp, sucha, łuszcząca się skóra, meszek na twarzy i ciele, znaczna utrata włosów, zimne dłonie, nadmierne pocenie się stóp, brak miesiączki lub bardzo wydłużone okresy między menstruacjami (kobiety), niedokrwistość (anemia), drażliwość, dezorientacja/zakłopotanie, nastroje depresyjne (poczucie beznadziejności, niska samoocena), izolowanie się od otoczenia, bezsenność, zachowania obsesyjno – kompulsywne, zwłaszcza w odniesieniu do jedzenia, krótki oddech, częste bóle głowy, zawroty głowy, omdlenia, podkrążone oczy, bladość skóry, śmierć.
6. Przyczyny i objawy bulimii
Przyczyny: brak bliskiej osoby, z czym chory nie potrafi sobie poradzi, brak samoakceptacji, konflikty rodzinne, zaburzenia mechanizmów samoregulacji i samokontroli, uszkodzenie ośrodka sytości w mózgu, emocjonalne zaniedbanie dziecka w dzieciństwie, brak akceptacji przez grupę rówieśniczą (wiążący się często ze zmianą środowiska).
Objawy: niedobory pokarmowe, odwodnienie, zmęczenie, ospałość, zły nastrój, niepokój, zaparcia, bóle głowy, niedociśnienie tętnicze, dyskomfort w jamie brzusznej, zaburzenia równowagi elektrolitycznej, nieregularne miesiączki lub ich brak, sucha skóra, zgrubienia i blizny skóry powierzchni grzbietowej rąk (od prowokowania wymiotów), rany lub blizny na grzbietach dłoni, uszkodzenie szkliwa zębów, uszkodzenie naczynek krwionośnych w oczach, opuchlizna twarzy i policzków (zapalenia ślinianek), awitaminoza, rozciągnięcie żołądka do znacznych rozmiarów, osłabienie serca, wątroby i układu pokarmowego, podrażnienie przełyku, zgaga, refluks, w skrajnych przypadkach – pęknięcie przełyku lub przepony, niechęć do samego siebie, stany depresyjne, poczucie wstydu i upokorzenia, psychiczne uzależnienie od środków przeczyszczających i odwadniających.
7. Zespół metaboliczny – wymień składowe tego zespołu
Na obraz zespołu metabolicznego składają się: podwyższony poziom cholesterolu całkowitego i trójglicerydów z obniżeniem poziomu cholesterolu HDL, podwyższony poziom glukozy na czczo, podwyższone ciśnienie tętnicze oraz otyłość lub nadwaga z wyraźnym zwiększeniem obwodu brzucha w talii.
8. Jak zapobiegać wystąpieniu zespołu metabolicznego?
Co można zrobić, aby poprawić stan zdrowia podczas zespołu metabolicznego lub zapobiec jego rozwojowi? Dzięki utrzymaniu zdrowego stylu życia, można zapobiec wystąpieniu zespołu metabolicznego. Należy więc zmniejszyć masę ciała w przypadku nadwagi, zwiększyć aktywność fizyczną oraz stosować zdrową dietę. Warto również przestać palić papierosy. Jeśli zespół metaboliczny już się rozwinął, zdrowy tryb życia może zmniejszyć ryzyko chorób serca i innych powikłań zdrowotnych. Jeśli zmiana stylu życia nie pomaga w zapobieganiu objawom, lekarz może przepisać stosowanie leków. Utrzymanie odpowiedniej masy ciała. Aktywność fizycznaOsoby, które nie są aktywne, mają o wiele większe ryzyko pojawienia się u nich chorób serca. Ważne jest, aby ćwiczenia były wykonywane regularnie. Jeśli nie wiesz, jakie ćwiczenia są dla Ciebie odpowiednie, poradź się lekarza. U pacjentów, którzy w ogóle nie korzystają z żadnych form aktywności, początkowo ćwiczenia mogą obejmować zwykłe spacerowanie. Po jakimś czasie stopień trudności wykonywanych ćwiczeń może zostać zwiększony. Najlepszym rozwiązaniem jest poświęcenie na ćwiczenia od 30 do 60 minut, 4 ? 6 razy w tygodniu. Zdrowa dietaW połączeniu z ćwiczeniami, zdrowa dieta może pomóc schudnąć, obniżyć poziom cholesterolu oraz poprawić funkcjonowanie organizmu. Żywność o wysokiej zawartości błonnika, powinna być stałym elementem diety. Ważne jest spożywanie owoców, warzyw i chleba pełnoziarnistego. Ograniczyć należy tłuszcze nasycone, sód i cukier. Rzucenie palenia. Jeśli palisz papierosy, lekarz może pomóc podjąć kroki, ku skutecznemu zakończeniu nałogu.
9. Choroba trzewna (celiakia) – definicja, objawy i leczenie (rola diety)
Celiakia (choroba trzewna) jest jedną z form reakcji alergicznych, w których stwierdza się nadwrażliwość na gluten, białko zawarte w ziarnach pszenicy, owsa, żyta i jęczmienia. Gluten, a właściwie jego rozpuszczalna w alkoholu frakcja – gliadyna, jest czynnikiem etiologicznym tej choroby. Wykrył to ponad 50 lat temu William Dicke. Choroba ta występuje jedynie u osób predysponowanych genetycznie i dziedziczy się ją autosomalnie dominująco. Gliadyna zawarta w produktach zbożowych prowadzi do procesów zwyrodnieniowych w jelicie cienkim. Ponieważ proces atrofii przeważa nad procesami regeneracyjnymi, dochodzi do zaniku kosmków w jelicie. Konsekwencją tego są zaburzenia wchłaniania prowadzące do ujawnienia się różnych objawów klinicznych (biegunki, niedokrwistości).
Ze względu na rodzaj i nasilenie objawów powszechnie wyróżnia się trzy typy celiakii:
1.) Pełnoobjawowa (jawna, klasyczna) - ta postać celiakii występuje najczęściej u dzieci, kobiet w ciąży, osób starszych (ale nie tylko) i choć ze względu na charakterystyczne objawy jest stosunkowo łatwa do rozpoznania, statystycznie występuje zdecydowanie rzadziej niż postać niema (u ok. 10% wszystkich chorych). Mimo to często pozostaje nierozpoznana, a powyższe dolegliwości uznane za np. objawy zespołu jelita drażliwego, alergii pokarmowej czy zwykłego stresu.
Charakteryzują ją: bóle i wzdęcia brzucha, biegunki tłuszczowe lub wodniste, utrata masy ciała, chudnięcie...
Asmodeusz