Nowotwory 1-29.doc

D. NOWOTWORY

1)Przerost i Rozrost

Przerost (hypertrophia) i rozrost (hyperplasia) związany jest z pojęciem wzrostu( możemy też do niego dołączyć akrecję /acretio/). Rozrost(hyperplasia) jest to powiększenie się tkanki, narządu na skutek zwiększenia liczby komórek poprzez podziały mitotyczne, natomiast przerost(hypertrophia) ma miejsce gdy obserwujemy zwiększenia masy lub objętości komórek (liczba bez zmian). Akrecję obserwujemy gdy zarówno ilość jak i objętość komórek jest bez zmian a tylko ilość substancji międzykomórkowej się powiększa.

Rozrost(hyperplasia) – np. w czasie rozwoju zarodkowego i w czasie życia płodowego

Przerost(hypertrophia) – np. mięśnie w czasie treningu się nie dzielą tylko zwiększają swoją objętość

Rozrost = proliferacja (hyperplasia)                                                                      Przerost (hypertrophia)

Rozrost(hyperplasia) i przerost(hypertrophia) bardzo rzadko obserwujemy osobno, najczęściej te procesy w większym bądź mniejszym stopniu się uzupełniają (mimo wszystko jeden lub drugi przeważa mniej lub bardziej). Tylko gdy mamy do czynienia z tkankami zbudowanymi z komórek postmitotycznych (mięśnie szkieletowe i serce) obserwujemy tyko przerost(hypertrophie).

Przerost(hypertrophia) można podzielić na

1)hypertrophia totalis(przerost całego narządu) lub 2)hypertrophia parietalis(przerost części narząd)

1)hypertrophia vera(przerost miąższu) lub 2)hypertrophia spuria(przerost tk łącznej – np. fibroblastów)

1)hypertrophia prymaria(nie znamy przyczyny przerostu) lub 2)hypertrophia secundaria(znamy przyczynę przerostu). Hyperemia secundaria dzieli się z kolei na:

·          Hypertrophia vicaria(przerost zastępczy) np. usuwamy 1 nerkę i druga się przerasta

·          Hypertrophia compensaria(przerost wyrównawczy) np. przerost mięśnia sercowego gdy są opory na obwodzie

·          Hypertrophia corellativa(przerost współzależny) np. po usunięciu śledziony mamy powiększenie węzłów chłonnych.

Rozrost(hyperplasia) możemy z kolei podzielić na

a) pierwotny o nieznanym pochodzeniu

b) wtórny

·          powstały na skutek  zniszczenia tkanki i w następstwie czego mamy gojenie się i naprawę

·          powstały na skutek drażnienia( st zapalny) lub działania hormonów

·          wyrównawczy np. przy hipokalcemi rozrastają się przytarczyce

·          tzw. Rozrost ex vacuo – rozrost tk tłuszczowej wokół miedniczek przy zaniku nerki.

Z takiego bardziej biochemicznego podejścia to rozrost jest uzależniony od wzrostu stężenia cAMP i cGMP oraz od wielopeptydowych czynników wzrostu.

2)Metaplazja(metaplasia)

Metaplazja to przemiana – pojawiają się komórki morfologicznie i czynnościowo odmienne od macierzy. Mamy grupę komórek o danych cechach fenotypowych które są zróżnicowane i one ulegają przemianie w komórki zróżnicowane o innych cechach fenotypowych. Nie jest to mutacja bo występuje w grupie komórek i następnie  przez proliferację obejmuje większe rozmiary. Spotykana jest w tkance nabłonkowej i łącznej. W przypadku tkanki łącznej ma ona charakter osteoplazji np. pojawia się tkanka kostna w bliźnie łącznotkankowej lub dochodzi do kostnienia w mięśniach (myositis ossificans). Z kolei w błonie śluzowej tchawicy czy oskrzeli powstają płytki kostne i kostnawe.

Wyróżniamy 3 rodzaje metaplazji(metaplasia):

a) bezpośrednia (m. directa) – komórki zróżnicowane przechodzą w inne komórki zróżnicowane

b) pośrednia (m. indirecta s. neopasmatica) – przejście komórek zróżnicowanych w inne zróżnicowane jest poprzedzone pojawieniem się komórek nowych, niedojrzałych

c) anaplastyczna (m. anaplastica) – komórki zróżnicowane przechodzą w mniej zróżnicowane.

Można też wyróżnić metaplazję rzekomą (pseudometaplasia) powstałą na skutek ucisku w wyniku czego dochodzi do zmiany kształtu komórek.

PROPLZJA (pojęcie związane z metaplazją) – gdy nabłonek dojrzewa i tak  dojrzewa że robi się aż za bardzo wytrzymały jak na nabłonek ( w książce jest to określone jako „przekracza zakres charakterystyczny dla danej lokalizacji ) np. rogowacenia nabłonka w niewłaściwym miejscu (leukoplakia).

3)Etiologia nowotworów

(do tego nie wiem zabardzo jak podjeść bo jest to tak rozbudowane określenie że nie jedną pracę doktorską o tym można by napisać)

Aby uporządkować stan wiedzy – nowotwór jest patologiczną tkanką rozrastającą się w nadmiarze i sposób nieskoordynowany z pozostałymi tkankami, a usunięcie czynnika który wywołał proliferację nie zahamowuje rozrostu(hiperplasia). Ma zdolność do rozsiewu przez naciekanie i przerzuty. Jest to choroba aparatu genetycznego polegająca najczęściej na skutek 2-7 mutacji w obrębie DNA komórki somatycznej.

I teraz gdy mamy normalną „zdrową” komórkę w okresie wzrostu organizmu to ona ma aktywne ok. 30 genów odpowiedzialnych za proliferację tzw. c-onc (celluar oncogens). Gdy komórka jest już zróżnicowana dorosła i odpowiedzialna to większość tych genów pozostaje nieaktywna i jest określana jako protoonkogeny. W wyniku transformacji nowotworowej dochodzi do mutacji w obrębie protoonkogenów i stają się one aktywne więc komórka zaczyna się dzielić aż ją troche ponosi i wymyka się z pod kontroli i sama sobie sterem żaglem i  okrętem. Może też być sytuacja odwrotna gdy mutacja będzie miała miejsce w obrębie genów odpowiedzialnych za zahamowanie rozrostu komórki (słynny gen p53) te geny określamy jako antyonkogeny. Jak się zmutuje w obrębie antyonkogenu to nie ma kto/co kontrolować rozrostu komórki i dochodzi do transformacji nowotworowej. W wyniku tych wszystkich zmian dochodzi do nabycia przez komórkę nowych cech m.in.:

a) nieśmiertelność w kom in vitro

b) zdolność do wzrostu po przeszczepieniu

c)na skutek zmian w strukturze ich błon dochodzi do zaburzenia w oddziaływaniu międzykomórkowym.

4) Związki chemiczne karcinogenne

Na wstępie należy zaznaczyć że  nie ma pojedynczej przyczyny indukującej nowotwory, i ten sam czynnik może wywołać różne typy nowotworów i odwrotnie ten sam nowotwór może być wywołany przez różne czynniki.

Do czynników onkogennych zalicza się :

·          czynniki genetyczne

·          czynniki biologiczne

·          czynniki fizyczne

·          czynniki chemiczne

Te czynniki chemiczne możemy podzielić na kilka typów

- czynniki bezpośrednie jak środki alkilujące, epoksydy, laktony, metale ciężkie (Ni, Pb, Cd) – wchodzą bezpośrednio w interakcję z komórką prowadząc do transformacji nowotworowej

-czynniki określane jako pro kancerogeny – związki które dopiero w organizmie na skutek metabolizmu lub przemiany enzymatycznej ulegają przekształceniu w kancerogenny. Np. w wątrobie dochodzi do reakcji N-hydroksylacji i estryfikacji w wyniku czego powstaje z N-2-acetyloaminofluorenu N-siarczan-N-2-acetyloaminofluorenu. Enzymy odpowiedzialne za metaboliczne aktywację por kancerogenu określamy jako rodzaj cytochromu P-450 lub P-448 zlokalizowane w ER. Inne pro kancerogenny to : aminy i węglowodory aromatyczne, welowodory heterocykliczne, mitomycyna, spaliny samochodowe i dym papierosowy.

-kokancerogenny – substancje które „stymulują” pro i kancerogenny np. Olej krotonowy.

Czynniki chemiczne dokonują transformacji na poziomie molekularnym łącząc się kowalencyjnie z DNA(bardzo lubiana jest guanina), RNA i białkami odgrywającymi rolę w procesach wzrostu komórki. W jądrze za związanie kancerogennych odpowiadają metionina, cysteina, tryptofan czy tyrozyna a także kwaśne białka niehistonowe.

Kancerogenność określamy za pomocą testu Amensa – mamy Salmonella thyphiridium z mutacją w wyniku czego jest ona (His- nie syntezuje sobie histydyny), i jak dodamy (pro)kancerogen i on wywoła mutację w obrębie His- to powstanie Salmonella z His+ i taka salmonella będzie rosnąć na pożywkach bez histydyny. Za pomocą tego testu zidentyfikowano ok.  90% znanych kancerogenów.

5) Charakter raków

Nowotwory można podzielić na łagodne (neoplasma benignum) oraz złośliwe (neoplasma malignom).

Słynna tabelka:

*Anapazja – pojawiają się kom nie mające cech zróżnicowania. Cała energia idzie na podziały.

Nowotwory złośliwe można podzielić na 4 stopnie złośliwości na podstawie oceny anaplazji.

Stopień złośliwości                                                        Procent komórek niezróżnicowanych...