DYDAKTYKA
1. Etymologia dydaktyki
Dydaktyka stanowi jedną z podstawowych nauk pedagogicznych, które zajmują się wychowaniem. Nazwa „dydaktyka” pochodzi z języka greckiego, w którym „didaktikos” znaczy „pouczający”, a „didasko” – uczę.
2. Przedmiot badań dydaktyki zajmuje się:
- celami nauczania i uczenia się
- treściami nauczania i uczenia się
- procesem nauczania i uczenia się
- metodami nauczania i uczenia się
- analizą warunków organizacyjnych procesów dydaktycznego w celu określenia warunków optymalnych efektywnego nauczania i uczenia się.
3. Funkcje dydaktyki:
- opisowa – opisywanie procesów kształcenia
- wyjaśniająca – wyjaśnianie procesów i zjawisk
- predykcyjno – prospektywna – przewidywanie tego, co będzie
- praktyczna – daje możliwość poznania rzeczywistości dydaktycznej i stwarza warunki kształtowania jej przez nauczyciela
4. Zadania dydaktyki (ważne)
- jako nauka tworzy system poprawnie uzasadnionych twierdzeń i
hipotez w zakresie nauczania i uczenia się (wymiar teorii dydaktyki jako nauki)
- wskazuje sposoby przekształcania się zjawisk nauczania i uczenia się (wymiar praktyczny)
- dostarcza wiedzy o stanie nauczania i uczenia się w szkołach i innych instytucjach edukacyjnych (funkcja diagnostyczna)
- bada prawidłowości rządzące procesem nauczania i uczenia się i pozwala programować ich dalszy rozwój
- wskazuje skuteczne metody, środki i warunki pozwalające na właściwą realizację celów i zadań dydaktycznych.
5. Podstawowe pojęcia dydaktyki:
- Wychowanie – jest działaniem edukacyjnym zorientowanym na zmiany emocjonalne, a pośrednio na zmiany poznawcze uczniów. Jego wynikiem jest zdolność regulowania emocji i motywacji według przyjętych wartości i norm społecznych.
- Nauczanie – planowa i systematyczna praca nauczyciela z uczniami, polegająca na wywoływaniu i utrwalaniu zmian, zachodzących w ich wiedzy, dyspozycjach i całej osobowości pod wpływem uczenia się, opanowywania wiedzy i własnej działalności.
- Uczenie się – proces, w toku którego na podstawie doświadczenia, poznania i ćwiczenia, powstają nowe formy zachowania się i działania lub ulegają zmianom wcześniej nabyte. Podstawowymi czynnościami uczenia się są: poznanie, działanie.
- Kształcenie – ogól czynności umożliwiających ludziom poznanie tego, co nas otacza oraz uczestnictwo w jego kształtowaniu, a także osiągnięcie możliwie wielostronnego rozwoju sprawności, zdolności, zainteresowań, przekonań i postaw, jak również kwalifikacji zawodowych.
6. Taksonomia celów kształcenia w sferze:
- emocjonalnej
- uczestnictwo w działaniu
- podejmowanie działania
- nastawienie na działanie
- system działań
- poznawczej
- zapamiętanie wiadomości
- zrozumienie wiadomości
- stosowanie wiadomości w sytuacjach typowych
- stosowanie wiadomości w sytuacjach problemowych
- światopoglądowej
- przekonanie o prawdziwości wiedzy
- przekonanie o wartości wiedzy
- nastawienie na zastosowanie wiedzy
- system zastosowania wiedzy
- praktycznej
- naśladowanie działania
- odtwarzanie działania
- sprawność działania w stałych warunkach
- sprawność działania w zmiennych warunkach
7. Jak dzielimy cele kształcenia?
- cele ogólne – wskazują kierunek dążeń i opis wyników, które mają być uzyskane.
- cele operacyjne (szczegółowe) – opis wyników, które mają być uzyskane. Opis powinien zawierać precyzyjnie zaplanowane zmiany w wiedzy, umiejętnościach i postawie uczących się.
Operacjonalizacja – zamiana sformułowania celów ogólnych na cele szczegółowe (operacyjne) – uszczegółowienie, sprecyzowanie celów).
8. Prawidłowo sformułowane cel kształcenia wyraża się w:
- działaniu
- treści
- warunkach
- kryteriach
9. Cechy celów szczegółowych:
- odpowiednie
- jednoznaczne
- wykonalne
- obserwowalne
- logiczne
- mierzalne
10. Etapy operacjonalizacji celów kształcenia.
I. Sformułowanie celu ogólnego – niezbędne jest napisanie tego celu, odczytanie go i rozważenie sensu zawartych w nim wrażeń, wyobrażenie sobie uczniów w pełni osiągających ten cel.
II. Luźne zapisy celów operacyjnych – w toku burzy mózgów należy wynotować wszystkie zachowania, jakie cechują uczniów osiągających cel ogólny.
III. Selekcja i klasyfikacje luźnych zapisów – wybieramy zapisy dotyczące czynności ucznia, a nie jego cech osobowości. Porządkujemy te czynności według dziedzin i kategorii taksonomii celów kształcenia.
IV – Określenie warunków wykonywania czynności – chodzi o sytuację (szkolną, życiową), w której uczeń będzie wykonywał daną czynność po jej opanowaniu. Opis tej sytuacji może być zawarty w celu operacyjnym.
V – Określenie wymagań/standardów – wymagania mogą dotyczyć czasu wykonywania, dopuszczalnych błędów, norm jakości. Także one mogą znaleźć się w celu operacyjnym.
VI – Zredagowanie celów operacyjnych – ważne jest by sformułowane cele były zwięzłe i jasne.
11. Cele dydaktyczne do danej lekcji – potrafić sformułować.
12. Cele kształcenia: wiadomości, umiejętności itp. (Czasowniki)
A) Wiadomości
a) zapamiętywanie
-wiedzieć
- zdefiniować
- wymienić
- rozpoznać
- wyliczyć
- zidentyfikować
b) zrozumienie
- rozumieć
- streścić
- wyjaśnić
- rozróżnić
- zilustrować
B) Umiejętności
a) stosowanie (sytuacje typowe)
- rozwiązywać
- porównywać
- sklasyfikować
- narysować
- scharakteryzować
- skonstruować
b) stosowanie (sytuacje problemowe)
- dowieść
- przewidzieć
- zanalizować
- wykryć
- ocenić
- zaplanować
13. Metody nauczania:
Metoda nauczania (kształcenia) jest sposobem postępowania nauczającego i uczącego się, zmierzającym do określonego celu, dającym się powtórzyć i zweryfikować. Jest to wypróbowany i systematycznie stosowany układ czynności realizowanych świadomie w celu spowodowania założonych zmian w osobowości ucznia.
Główne rodzaje metod:
- podające
- problemowe
- ekspresyjne
- praktyczne
14. Metody nauczania w obrębie poszczególnych grup metod:
I. Metody podające – uczenie się przez przyswajanie (asymilację)
- wykład informacyjny
- referat
- opis
- instruktaż
- praca z książką
- pogadanka
II. Metody problemowe (samodzielne dochodzenie do wiedzy)
- wykład problemowy
- wykład konwersatoryjny
- klasyczna metoda problemowa
- metody aktywizujące
- metoda przypadków
- metoda sytuacyjna
- gry dydaktyczne
- seminarium
- dyskusja dydaktyczna
- okrągłego stołu
- panelowa
- burza mózgów
IIIa. Metody eksponujące (uczenie się przez przeżywanie)
- plakat
- pokaz
- film
- wystawa
- telewizja
- sztuka teatralna
IIIb. Metody programowe
- z użyciem komputera
- z użyciem maszyny dydaktycznej
- z użyciem podręcznika programowego
IV. Metody praktyczne (uczenie się przez działanie)
...
slamfizjo