Przerzutka tylna.txt

1. PRZERZUTKA TYLNA

1.1 Podzia�
1.2 Monta� i regulacja
1.3 Konserwacja
1.4 Luzy i wymiana


1.1 Podzia�


G��wnym czynnikiem dziel�cym przerzutki jest rodzaj zastosowanej spr�yny. Spr�yny normalne powoduj�, �e przerzutka sama zrzuca biegi, spr�yna ci�gnie j� w stron� najmniejszych koronek. Natomiast w przypadku spr�yn odwrotnych (low-normal) przerzutka ustawia si� na koronkach najwi�kszych. Ci�ko jest okre�li� przewag� jednego systemu nad drugim, jak r�wnie� jego wady i zalety.


Poza t� jedn� konstrukcyjn� r�nic� przerzutki r�ni� si� mi�dzy sob� patentami posiadanymi przez firmy. Firma Sram posiada patent na technologi� DiRT (Direct Route Technology - proste prowadzenie pancerza do przerzutki) oraz ESP (Stosunek d�ugo�ci ci�gnionej linki do d�ugo�ci przesuni�cia przerzutki wynosi 1:1). Natomiast zmieniarki do ci�szych zastosowa� Shimano mocowane s� nie do haka ramy, a do osi piasty.

O ile z obs�ug� najmniejszych koronek przerzutka nie ma problemu - wszystkie przerzutki obs�uguj� koronk� z jedenastoma z�bami to z najwi�kszymi koronkami bywa r�nie. Producent zwykle podaje jak� najwi�ksza koronk� jest w stanie obs�u�y� przerzutk�, a tak�e dopuszczaln� r�nic� w ilo�ci z�b�w mi�dzy najwi�ksz�, a najmniejsz� tarcz� korby.

Chc�c kupi� przerzutk� musimy zwr�ci� uwag� na powy�sze parametry.


Przerzutki s� wyposa�one w w�zki o r�nej d�ugo�ci - kr�tkie lub d�ugie. D�ugie w�zki s� w stanie obs�u�y� wi�cej koronek przy u�ywaniu wi�kszej tarczy. Kr�tkie w�zki obs�uguj� mniej (wymagana jest umiej�tno�� odpowiedniej zmiany bieg�w) koronek, ale za to trudniej nimi uderzy� lub zahaczy� o jak�� ga���, co mog�oby spowodowa� zniszczenie zmieniarki. T� w�a�ciwo�� okre�la nam pojemno�� przerzutki. Je�li pojemno�� przerzutki wynosi 45 z�b�w znaczy to, �e posiadaj�c kaset� o rozpi�to�ci koronek 11 - 32 b�dziemy mogli obs�u�y� wszystkie koronki nie zmieniaj�c biegu z przodu (o ile mamy odpowiednio d�ugi �a�cuch).
Oczywi�cie takie u�ywanie bieg�w jest nie wskazane i szkodliwe dla nap�du. Pojemno�� przerzutek z kr�tkim w�zkiem jest wystarczaj�ca i, o ile posiadamy tak� mo�liwo��, polecam kupi� w�a�nie tak� zmieniark�.

Ostatni�, podczas u�ytkowania najmniej wa�n� r�nic�, jest ilo�� z�b�w w k�kach przerzutki. Maj� one 10, 11 lub w ni�szych modelach nawet wi�ksze ilo�ci zeb�w. Producenci wychodz� z za�o�enia, �e im k�ko b�dzie mia�o wi�cej z�b�w, tym wolniej b�dzie si� zu�ywa�o. Jak ju� napisa�em, w czasie jazdy jest to praktycznie bez znaczenia, ale w momencie kiedy wymieniamy k�ka nale�y dok�adnie przeliczy� z�by.

1.2 Monta� i regulacja

Przed za�o�eniem przerzutki upewnij si�, �e jest odpowiednio zaserwisowana i nie wymaga konserwacji. Warto sprawdzi� czy hak przy ramie jest prosty i nie wymaga wymiany, lub je�li jest tylko lekko zgi�ty � prostowania.

Teraz mo�emy przykr�ci� przerzutk� do haka ramy. U�ywamy do tego klucza imbusowego 5mm. Przy zak�adaniu przerzutki trzeba uwa�a� �eby znajduj�cy si� za �rub� mocuj�c� element (blacha z cz�ci� wygi�t� pod k�tem prostym) opar� si� o wypustk� na haku ramy.

Wst�pn� regulacj� przerzutki mo�emy przeprowadzi� nie zak�adaj�c jeszcze �a�cucha (wed�ug mnie bardzo skuteczna metoda, finalnie wymagaj�ca tylko kosmetycznych poprawek).

�rubokr�tem tak wkr�camy lub odkr�camy �rub� oznaczon� literk� H �eby k�ka przerzutki znalaz�y si� w jednej p�aszczy�nie z najmniejsz� koronk� kasety.

Wkr�camy �rub� bary�kow� przy przerzutce i manetce do oporu. Je�li mamy star� link� i pancerze wykr��my �rub� regulacyjn� przy manetce o 3-4 obroty, je�li linka i pancerze s� nowe nie ma takiej potrzeby. Pancerze si� u�o�� a linka nieco wyci�gnie, wi�c i tak b�dziemy musieli je wykr�ca�.

Upewniamy si�, �e manetka wskazuje najmniejsz� koronk�. Teraz naci�gamy mocno link� (je�li jest kr�tka przydatne oka�� si� kombinerki) i zakr�camy �rub� mocuj�c�. Wrzucamy teraz na najwy�szy bieg. �rub� oznaczon� literk� L ustawiamy przerzutk� tak �eby jej k�ka le�a�y r�wno z najwi�ksz� koronk�. Teraz wrzucaj�c na poszczeg�lne biegi sprawdzamy czy k�ka przerzutki le�� w jednej p�aszczy�nie z odpowiednimi koronkami kasety.

W przerzutce jest jeszcze jedna �ruba regulacyjna. Pozwala ona ustawi� napr�enie spr�yny przerzutki. W skr�cie im bardziej ja wkr�cimy tym przerzutka b�dzie si� znajdowa�a dalej od kasety. Wed�ug mnie warto ustawi� j� tak �eby odleg�o�� mi�dzy kaset� a k�kiem przerzutki wynosi�a oko 5-10mm (sprawd�my dla wszystkich koronek - odleg�o�ci s� r�ne. 5mm niech b�dzie dla koronki przy kt�rej kaseta jest najbli�ej � zwykle najwi�ksza koronka). Pami�tajmy jednak �eby przy tej regulacji rower nie znajdowa� si� do g�ry nogami, a w�zek przytrzymajmy r�k� w pozycji pionowej.

Czas na test realny i regulacj� ko�cow�. Zak�adamy �a�cuch i znajdujemy sobie kawa�ek spokojnej, p�askiej drogi. Uwa�nie s�uchamy i o ile mo�liwo�ci pozwalaj� obserwujemy przerzutk�.

Je�li przerzutka nie chce wrzuci� wy�szego biegu to wykr�camy �rub� bary�kow� przy manetce o �wier� obrotu i ponawiamy pr�b� (Nie ma sensu wykr�canie �ruby regulacyjnej do momentu kiedy przerzutka sama zmieni bieg). Je�li przerzutka nie chce zrzuci� na ni�szy bieg to �rub� wkr�camy. Nie zapomnijmy o tym, �eby zmienia� biegi z przodu. Dla trzech najwi�kszych koronek najmniejsza tarcza z przodu, dla trzech najmniejszych tarcza najwi�ksza, a dla po�rednich (poza skrajnymi) �a�cuch powinien znajdowa� si� na tarczy drugiej.


Je�li przerzutka nie chce wrzuca� lub zrzuca� na skrajne biegi to odpowiednio wykr�camy po �wier� obrotu �rub� H dla koronki najmniejszej lub L dla koronki najwi�kszej. Nale�y przy tym uwa�a� �eby nie wykr�ci� ich za mocno, bo �a�cuch mo�e spa�� nam na o� piasty lub mi�dzy kaset� a szprychy. Je�li �a�cuch spada to �ruby nale�y wkr�ci�.

Wszystkie czynno�ci powtarzamy do uzyskania zadowalaj�cej nas kultury pracy.


Moje do�wiadczenie pokazuje, �e nawet najgorsz� przerzutk� mo�na wyregulowa� tak aby pracowa�a w miar� przyzwoicie, jednak takie przerzutki bardzo szybko si� rozregulowuj� i trzeba bawi� si� od nowa.

1.3 Konserwacja

Nale�y regularnie czy�ci� przerzutk� z b�ota. U�ywamy w tym celu p�dzla, kt�ry pozwoli dok�adnie wyczy�ci� przerzutk� z wszelkich nieczysto�ci. Je�li chcemy dok�adnie usun�� smar mo�emy u�y� benzyny ekstrakcyjnej lub, dla ludzi przejmuj�cych si� bardziej ochron� �rodowiska, jakiego� ekologicznego odt�uszczacza.

Sprawd�my czy k�ka przerzutki nie kr�c� si� zbyt ci�ko, ani zbyt lekko. Je�li k�ka kr�c� si� zbyt lekko dokr��my �ruby je mocuj�ce. Je�li kr�c� si� zbyt ci�ko powinni�my zdemontowa� k�ka, dok�adnie je wyczy�ci� i nasmarowa� �lizgi k�ek. Je�li mamy k�ka na �o�yskach to nie ma takiego problemu. Pami�tajmy o w�a�ciwej kolejno�ci k�ek - k�ko z napisem �g-pulley� (guide pulley - �bloczek� prowadz�cy) znajduje si� u g�ry. Natomiast k�ko napinaj�ce (tension pulley) na dole w�zka.


Kiedy z�bk�w ju� nie wida�, lub �lizgi s� zatarte i k�ka pracuj� ci�ko pomimo smarowania musimy wymieni� k�ka przerzutki.

W okolicy sworzni pantografu, gdzie tr� o siebie poszczeg�lne cz�ci, wpu��my po kropelce oleju. Zapewni to naszej przerzutce d�u�sz� �ywotno�� i p�ynniejsz� prac�.

Powinni�my kontrolowa� r�wnie� stan spr�yn. Mo�na uzna�, �e czas na ich podci�gni�cie (o ile jest taka mo�liwo��) lub wymian� (o ile s� dost�pne) nadszed� w momencie kiedy przerzutka nie jest w stanie utrzyma� napi�tego �a�cucha oraz wtedy gdy nie jest w stanie sama zrzuci� biegu, lub w przypadku technologi low-normal nie jest w stanie wrzuci� biegu.

1.4 Luzy i wymiana

Je�li przerzutka zaczyna sama zmienia� biegi, lub pomimo wszelkich naszych stara� nie dzia�a precyzyjnie i nie jeste�my w stanie tego poprawi� znaczy, �e nadszed� czas na jej zmian�. Zwykle nie s�ycha�, gdy przerzutka tylna ma luzy. Mo�emy sprawdzi� jej stan chwytaj�c za doln� cz�� w�zka i poruszaj�c nim na boki. Je�li zakres ruchu jest du�y (ma�y jest zjawiskiem normalnym i nie nale�y si� nim przejmowa� - to tzw. luz roboczy) musimy zacz�� zbiera� fundusze na now� przerzutk�.