Neonatologia szczeniąt i kociąt
Kocięta i szczenięta są typowymi gniazdownikami i przez pierwsze 4 tygodnie życia praktycznie nie opuszczają legowiska, pozostając całkowicie zdane na pomoc matki i właściciela zwierząt.
Okres okołoporodowy trwa 3-4 dni do momentu odpadnięcia zaschłej pępowiny. Rozpoczyna się okres neonatalny trwający do momentu odsadzenia od matki.
Temperatura nowonarodzonego szczenięcia i kocięcia mierzona w odbycie wynosi kilka minut po porodzie 35,5-36,6 a następnie obniża się do 29,5 st C. Po spadku temp szybko wzrasta i w odpowiednich warunkach po 24 godzinach wynosi 35,5 i przez kolejne 7 dni wzrasta do 38 st C i w 4 tygodniu wzrasta do 38,5 st C. Temperatura ciała kociąt 24 godziny po porodzie wynosi 33,5-35,5 a pod koniec 1 tygodnia wynosi 36,6.Następnie stopniowo rośnie osiągając w 2 tygodniu 38 st C.
w pierwszym tygodniu życia noworodki nie mają zdolności samodzielnego podtrzymywania ciepłoty organizmu. Termogeneza drżeniowa u szczeniąt pojawia się w 7, a u kociąt – w 6 dniu po urodzeniu. Termoregulacja ciepłoty nie jest do końca sprawna aż do 4 tygodnia życia, do tego czasu bardzo ważny jest kontakt z ciałem matki.
U osesków występuje fizjologiczna niewydolność pracy nerek, w wyniku czego tracą one znaczne ilości wody w postaci rozcieńczonego moczu. Nerki osiągają poziom filtracji osobników dorosłych w 9-10 tygodniu życia.
Pacjenci pediatryczni mają mają predyspozycje do szybkiego odwodnienia organizmu ze względu na dwukrotnie wyższe zapotrzebowanie organizmu na wodę niż osobniki dorosłe i obniżoną zdolność zagęszczania moczu. Oseski są jednak bardzo nieodporne na przeciążenie organizmu nadmierną ilością płynów podawanych w krótkich odstępach czasu dlatego terapię płynami zastępczymi należy prowadzić bardzo ostrożnie.
Masa ciała szczeniąt wynosi od 100 g u ras małych do 400-600 g w przypadku ras dużych.Prawidłowa masa ciała kociąt wynosi od 90 do 110 g. Dzienny przyrost masy ciała szczeniąt powinien wynosić 5-10% w stosunku do masy urodzeniowej.Szczenię podwaja masę ciała w 10, a kocię w 14 dniu życia.
Szpary powiekowe kociąt otwierają się średnio 10 dnia życia ale kocięta rozpoznają wzrokowo matkę około 4 tygodnia życia.Tęczówki kociąt pozostają niebiesko-szare do 4-6 tygodnia życia.Zewnętrzne przewody słuchowe otwierają się między 9 a 14 dniem.
Oczy szczeniąt otwierają się między 10 a 15 dniem ale zmysł wzroku pozostaje słabo rozwinięty do 4-5 tygodnia. Zewnętrzne kanały słuchowe otwierają się między 12 a 14 dniem.Do 3 dnia życia dominują mięśnie zginacze- szczenię po uniesieniu za głowę przyjmuje pozycję embrionalną.W 3 dniu szczenię podpiera się przednimi,a w 8 tylnymi nóżkami próbując samodzielnie utrzymać się na nóżkach w 10 dniu. Przez 2-3 tygodnie oseski pełzają na brzuszkach.Chodzenie z normalną sylwetką ciała rozpoczyna się w 3 tygodniu, bieganie obserwuje się od 4 tygodnia. Kocięta zaczynają samodzielnie chodzić od ok 14 dnia.
Oddawanie moczu i kału stymulowane jest przez matkę szczeniąt do 3-4 tygodnia życia, swoje potrzeby fizjologiczne są w stanie same załatwiać w określonym miejscu od 6-7 tygodnia, u kociąt samodzielne załatwianie się obserwuje się od ok 3 tygodnia.
Zęby mleczne pojawiają się w wieku 3-5 tygodni u szczeniąt i kociąt. Wymiana zębów z mlecznych na stałe odbywa się u kociąt między 3 a 6 miesiącem. U psów między 4 a 7 miesiącem życia.
Zdrowe noworodki posiadają lśniące, czyste, dokładnie wylizane przez matkę futerko oraz wypełniony pokarmem brzuch. Skóra noworodka w dotyku powinna być ciepła i elastyczna przy próbie odciągania od ciała. Kolor dziąseł zdrowych osesków jest zbliżony do barwy od ciemno różowej do czerwonej, podczas gdy dziąsła osobników chorych są sinoszare lub niebieskawe. Noworodek powinien normalnie przesypiać 90% czasu w ciągu doby. Zdrowe szczenię płacze lub popiskuje tylko wtedy, gdy jest niepokojone z zewnątrz lub gdy czuje głód przed karmieniem.
Szczenięta i kocięta rodzą się z silnym odruchem ssania, wyszukując instynktownie brodawki gruczołu sutkowego matki. Odruch ssania jest szczególnie intensywny między 3 a 5 tygodniem, kiedy występuje największa produkcja mleka.
Badanie kliniczne noworodków
Przeprowadzenie badania klinicznego u nowonarodzonych kociąt i szczeniąt jest trudne do przeprowadzenia z powodu małego rozmiaru ciała i niespecyficznych objawów chorobowych.
1. Na wstępie badania zaleca się dokładne określenie ciepłoty noworodka przez pomiar temperatury w odbycie. Wynik odbiegający od normy dowodzi hipotermii lub gorączki.Niska temperatura może wynikać z trudnego lub przedwczesnego porodu, hipoglikemii lub zaburzeń rozwojowych. Szczenięta i kocięta o obniżonej ciepłocie wyróżniają się brakiem właściwego odruchu ssania.
2. Następny punkt to ocena zachowania młodych w gnieździe, które w pierwszych dwóch tygodniach życia powinno przebiegać na spokojnym śnie przedzielonym krótkimi przerwami na ssanie.Zdrowe oseski ssają palec osoby badającej i do 6 tygodnia trzymaja się blisko siebie. Osobniki leżące osobno,często na wznak, są podejrzane o zły stan zdrowia.
3. W kolejnym punkcie oceniamy oczy i uszy mając na uwadze informacje o fizjologii tych narządów. Należy określić, czy oczy są jeszcze zamknięte, czy otwarte. (Koty rasy abisyńskiej mogą mieć oczy otwarte od urodzenia) Źrenice reagują na światło od 21 dnia życia. Próby badania słuchu można wykonywać od 4 tygodnia życia, ponieważ wtedy dopiero zaczynają prawidłowo słyszeć.
4. Badanie skóry i okrywy włosowej ma na celu określenie stopnia odwodnienia organizmu oraz wykluczenie popularnych pasożytów zewnętrznych, stanów grzybiczych, infekcji i stanów zapalnych pępowiny, która powinna odpaść na 2-3 dzień po porodzie. Na odwodnienie wskazuje obecność nadmiernej liczby fałdów skóry, zaczerwienienie skóry brzuszka i mordki, suchość błon śluzowych, a przede wszystkim intensywnie żółty i żółto-czerwony kolor moczu. Oddanie moczu można stymulować przez delikatny masaż ciała w okolicy odbytu i narządów płciowych.
5. Ocena układu nerwowego noworodka jest trudna, ponieważ czynności neurologiczne są niewykształcone do 6 tygodnia życia. Od 3 tygodnia życia obserwuje się wyrównaną pracę mięśni zginaczy i prostowników oraz naturalny odruch kierowania się źródła ciepła. Noworodki mają dobrze rozwinięty zmysł dotyku. Do 6 dnia szczenięta leżą na brzuszkach, później od 2 tygodnia śpią na boku. Odruch odkrztuszania pojawia się 10-14 dnia. Do 6 tygodnia młode śpią razem, później pokładają się bez przytulania do reszty miotu. Od 18 dnia załatwiają się na boku gniazda, a od 21 dnia w jednym miejscu.
6. Badanie mięśni i kości osesków polega na ocenie ruchu, zbadaniu kośćca i stawów. Szczenięta i kocięta podnoszą głowę od momentu urodzenia, pełzają od 7-14 dnia, podnoszą się na przednich łapkach po 10 dniu życia. Poruszają się chodząc od 3 tygodnia życia, dzięki czemu można ocenić chód
7. Ocena klatki piersiowej polega na pomiarze uderzeń serca na minutę, w pierwszym tygodniu wynosi ona ponad 220. Szmery serca mogą informować o anemii, gorączce, sepsie oraz wadach wrodzonych serca.
8. Badanie jamy brzusznej i jamy ustnej polega na ocenie zębów i omacywaniu jamy brzusznej przez powłoki.
gratisiak